Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir öğretmen/eğitmen tarafından sunulan eğitim dersi formatında hazırlanmıştır.
- Video, eşeyli üreme konusunu iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde eşeyli üreme tanımı, özellikleri ve çiçekli bitkilerde eşeyli üreme süreci anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise konjugasyon adı verilen eşeyli üreme tipi, özellikle paramesyumdaki konjugasyon süreci ve bakteri konjugasyonu arasındaki farklar karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca mayoz bölünme, genetik çeşitlilik, adaptasyon ve antibiyotik direnci gibi konular da işlenmektedir. Paramesyumdaki konjugasyonda mayoz bölünme, çekirdek aktarımı ve çift yönlü gen aktarımı gerçekleşirken, bakterilerde tek yönlü gen aktarımı ve kromozom oluşumu olmaz.
- 00:06Eşeyli Üreme Tanımı ve Özellikleri
- Eşeyli üreme, aynı türe ait farklı gametlerin (sperm ve yumurta) birleşmesi ile gerçekleşen üreme tipidir.
- Yumurta ana hücresi ogenez ile, sperm hücresi ise spermatogenez ile oluşur ve mayoz bölünme ile kalıtsal çeşitlilik sağlanır.
- Gametlerin birleşmesiyle iki n kromozomlu zigot meydana gelir ve mitoz bölünmelerle canlı organizma oluşur.
- 01:19Eşeyli Üreme Özellikleri
- Eşeyli üreme temel olarak mayoz bölünme ve döllenme olaylarından oluşur; mayoz ile kromozom sayısı yarıya iner, döllenme ile tekrar iki n olur.
- Mayoz bölünmede kalıtsal çeşitlilik sağlanır ve türler içerisinde varyasyona sebep olur.
- Eşeyli üreme, değişen ortam koşullarına uyum yeteneğini (adaptasyon) artırır ve omurgalı hayvanlar, omurgasızlar ve tohumlu bitkilerde gözlenir.
- 02:37Çiçekli Bitkilerde Eşeyli Üreme
- Çiçekli bitkilerde eşeyli üreme, gamet oluşumu, tozlaşma ve döllenme aşamalarından oluşur.
- Dişi organın içerisindeki mega spor ana hücresi mayoz bölünme geçirir, üç çekirdek erir ve kalan çekirdek üç mitoz bölünme geçirerek sekiz çekirdekli embriyo kesesi meydana getirir.
- Erkek organında oluşan polen tozlaşma ile dişicik tepesine ulaşır, çimlenerek tohum taslaklarına ulaşır ve generatif çekirdek iki sperm çekirdeğine dönüşerek yumurtayı döller.
- 04:05Çiçeklerde Üreme Mekanizması
- Çiçeklerde üreme organları çiçeklerdir ve erkek ve dişi organlar bir arada bulunursa tam çiçek ve ersellik çiçek olarak adlandırılır.
- Çiçeklerde mayoz bölünme sonucu haploid hücreler mitoz bölünme geçirirler.
- Mega ana hücresi mayoz bölünme geçirerek n kromozomlu olur, üç mitoz bölünme geçirerek embriyo kesesi meydana getirir.
- 05:00Çift Döllenme ve Haploid Gelişme Evresi
- Polar çekirdekler ve sperm çekirdeği döllenir, triploid (3n kromozomlu) bir hücre meydana gelir ve mitoz bölünmelerle endosperm (besi doku) oluşturur.
- Diğer sperm yumurta hücresini döller, yumurta hücresi n kromozomlu sperm hücresi ile birleşerek zigot oluşturur.
- Zigot iki n kromozomlu olup tekrar mitoz bölünmelerle embriyoyu meydana getirir ve her iki döllenme olayı bir çiçekte gerçekleşirse çift döllenme olayı olarak adlandırılır.
- 06:33Konjugasyon
- Konjugasyon, aynı türe ait genetik özellikleri farklı iki canlı yan yana gelerek sitoplazmik köprü kurarak gen aktarılması olayıdır.
- Bakterilerde sitoplazmik DNA halkasaldır, çekirdek bulunmadığı için sitoplazma içerisinde dağınık halde bulunur.
- Bakterilerde iki-üç genden oluşan halkasal yapılı plazmit ve hücre zarının uzantısı olan, içi sıvı dolu stoplazmik uzantılar (pillar) bulunur.
- 08:09Konjugasyon Mekanizması
- Değişen ortam koşullarında olumsuz durumlar (antibiyotik, sıcaklık, kuraklık) olursa, plazmit DNA canlıya avantaj sağlar.
- Konjugasyonla plusların oluşmasını sağlayan genetik bilgi taşıyan plazmite F+ plazmiti denir, F+ taşıyan bakteriye F+ bakteri, taşımayan bakteriye F- bakteri denir.
- Gen aktarımı her zaman dirençli bakteriden dirençsiz bakteriye ve F+ bakteriden F- bakteriye doğru tek yönlüdür.
- 09:37Konjugasyon Süreci ve Önemi
- F+ ve F- bakteriler arasında konjugasyon gerçekleşir, F+ bakterideki plazmit sayesinde hücre zarı duvarla birlikte dışarı doğru uzar ve içi sıvı dolu pillar meydana gelir.
- F+ bakterideki plazmit DNA'sı iki zincirden oluştuğu için bir tanesi çözünerek F- bakteriye geçer, DNA'nın her zinciri kalıp olarak kullanıldığı için geriye kalan zincirler kendini eşler ve ikisi de halkasal hale dönüşür.
- Konjugasyon ile kalıtsal çeşitlilik sağlanır, hücre sayısının artma olmaz ve besin yetersizliği, aşı, tuzlu ortamlar, kurak ortamlar, antibiyotik uygulaması gibi faktörlerden dolayı bakterilerde konjugasyon olayı hızlıca gözlenir.
- 12:01Konjugasyonun Günümüzdeki Önemi
- Son yıllarda tavuklarla insanlara bulaşan bazı bakteriler çok dirençlidir ve bu durumun temel kaynağı bakterilerin konjugasyon ile kendisini revize etmesidir.
- Tavuk çiftliklerinde tavuklara bol miktarda antibiyotikli gıdalar verildiğinde, bakteriler sürekli antibiyotiğe maruz kaldığı için kendisini daha kuvvetli bir forma dönüştürür.
- Bakteriler, dünyanın oluşumundan günümüze kadar ulaşan nadir canlılardan biridir ve temel olay konjugasyon mekanizmasına dayanmaktadır.
- 13:04Paramesyumdaki Konjugasyon
- Paramesyum, ökaryotlarda tek konjugasyon yapan canlıdır ve aynı türe ait iki terliksi hayvan arasında gerçekleşir.
- Paramesyumlar karmaşık yapılı canlılardır ve iki çekirdek içerir: büyük çekirdek ve küçük çekirdek, her ikisi de 2n kromozomlu yapıya sahiptir.
- Konjugasyonda önce aynı türe ait paramesyumlar bir araya gelir, büyük çekirdekler kaybolur ve küçük çekirdekler mayoz bölünme geçirir.
- 14:42Konjugasyon Süreci
- Mayoz bölünme sonucunda oluşan dört çekirdekten üçü eriyerek kaybolur, geriye kalan bir çekirdek mitoz bölünme geçirir.
- Mitoz bölünme sonrası sitoplazma kaynaşmış olan paramesyumlarda çekirdek aktarımı gerçekleşir ve sitoplazmik yapılar ayrılır.
- Çekirdek aktarımı sonrası iki n kromozomlu çekirdekler oluşur ve bu çekirdekler kaynaşır, iki n kromozomlu hücreler meydana gelir.
- 15:54Hücre Sayısının Artışı
- İki n kromozomlu çekirdekler oluştuğunda mitoz bölünme gerçekleşir ve sekiz çekirdek oluşur.
- Sekiz çekirdekten üçü eriyerek kaybolur, geriye kalan beş çekirdekten dördü büyük çekirdeğe dönüşürken bir tanesi küçük çekirdek olarak kalır.
- İki n kromozomlu hücrelerde ikiye bölünme gerçekleşir ve her birinden ikişer tane hücre meydana geldiği için toplamda dört tane hücre oluşur.
- 17:19Paramesyum ve Bakteri Konjugasyonunun Karşılaştırılması
- Bakteride mayoz bölünme gözlenmezken, paramesyumda mayoz bölünme gözlenir ve döllenme gerçekleşir.
- Bakteride gen aktarımı tek yönlüdür (E+dan E-ye) iken, paramesyumda çekirdek aktarımı gerçekleşir ve çift yönlüdür.
- Bakterilerde kromozom oluşmazken, paramesyumda kromozom oluşumu meydana gelir ve mayozun tüm evreleri gözlenebilir.