Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, KPSS sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik hazırlanmış bir eğitim dersi formatındadır. Konuşmacı, ergenlik dönemindeki fiziksel ve sosyal gelişim konusunu detaylı şekilde anlatmaktadır.
- Video, ergenlik dönemindeki fiziksel gelişimin özellikleri, erinlik evresi ile ergenlik dönemi arasındaki farklar ve testosteron-östrojen hormonlarının rolü ile başlayıp, kız ve erkek çocuklarının fiziksel gelişim farklılıklarını ele alıyor. Ardından ergenlik döneminde yaşanan şişmanlık, anoreksiya, bulimia, sivilceler, jinekomasti ve iskelet bozuklukları gibi sorunlar açıklanıyor.
- Videoda ayrıca ergenliğe erken veya geç girmenin sosyal ilişkilerdeki etkileri ve toplumun bu süreçteki bakış açısının önemi vurgulanıyor. Video, bir sonraki derste bilişsel gelişim konusunun işleneceği bilgisiyle sonlanıyor.
- 00:08Ergenlik Döneminde Fiziksel Gelişim
- Ergenlik dönemi fiziksel gelişimin hızlı olduğu dönemlerden biridir, ancak doğum öncesi ve bebeklik dönemlerindeki kadar hızlı değildir.
- Ergenlik döneminin hızı, doğum öncesi ve bebeklik dönemlerini çıkardığımızda kalan tüm dönemlere oranla daha hızlıdır.
- Son çocukluk döneminde enerji biriktirilir ve kilo artışı görülür, ancak yoğun sporla uğraşan çocukların ergenliğe girişi gecikebilir.
- 02:03Ergenlik Döneminde Fiziksel Değişimler
- Ergenlik dönemine girildiğinde, son çocukluk döneminde biriktirilen enerji büyümenin hızını artırır ve hızlı fiziksel değişimler başlar.
- Ergenliğe girildiğinde fiziksel büyüme hızının aniden artması öncelikle orantısız büyümeyi, bu da sakarlıkların ortaya çıkmasını meydana getirir.
- Sakarlıklar yaklaşık 14-15 yaşından itibaren ortadan kalkmaya başlar.
- 03:58Erlik ve Ergenlik Dönemleri
- Ergenlik kendi içerisinde erlik ve ergenlik dönemleri olarak ayrı iki başlık halinde ele alınmalıdır.
- Erlik (puber teorisi), ergenlikten 1-2 yıl önce görülen, üreme ile ilgili olmayan fiziksel değişimlerin görüldüğü evredir.
- Kız çocuklarında yaklaşık 10-11 yaşlarında, erkek çocuklarında ise yaklaşık 13 yaşlarında ortaya çıkan erlik evresi, hızlı fiziksel değişimlerin meydana geldiği dönemdir.
- 05:42İkincil Cinsiyet Özellikleri
- Bir çocuğun erinlik evresine girdiğinin ilk gözle görülen belirtisi bedeninde meydana gelen hızlı boya artışıdır.
- Hızlı boy artışını omuz ve basenlerde genişleme, sakalların çıkması, sesin kalınlaşması, kız çocuklarında yağ artışı, erkek çocuklarında kas artışı şeklinde dışarıdan gözlenebilen ikincil cinsiyet özellikleri takip eder.
- İkincil cinsiyet özellikleri, erinlik evresinde görülen ve üreme ile hiçbir ilgisi olmayan, vücudumuzda dışardan gözlenebilecek değişimlerdir.
- 07:30Ergenlik Dönemi
- Ergenlik dönemine girildiğinde erinliğin bittiğinin ve ergenliğin başladığının en net göstergeleri üremeyle ilgili değişimlerin ortaya çıkması ve bireyin cinsel olgunluğa erişmesidir.
- Bireyde sperm üretimi veya yumurta üretimi gibi üremeyle ilgili değişimlerin meydana gelmesi ve cinsel olgunluğun ortaya çıkması erinliğin bittiğini ve ergenliğin başladığını habercisidir.
- Üreme ile ilgili değişimlerin daha erken tarihlerde ortaya çıkması erinliğin süresini kısaltır ve boy açısından bireyin akranlarına göre dezavantajlı olmasına yol açabilir.
- 09:51Hormonların Rolü
- Ergenlik dönemine girdiğimizde bedenimizde meydana gelen değişimleri tetikleyen gelişme hormonların salgısındaki artıştır.
- Testosteron ve östrojen hormonları, üreme ile ilgili olan bu hormonlar anne karnından itibaren bebeğin bedeninde mevcuttur ve salgılanmıştır.
- Ergenliğe girildiğinde bu hormonların salgısı artar, ancak ilk kez salgılanmaz.
- 12:05Erken Ergenlik
- Bazı sorularda dönemi erlik ve ergenlik diye ayırmadığı için direkt ergenlik ifadesi kullanılırken, bazı sorularda erlik ve ergenlik ayrımı görülür.
- Kız çocukları erinlik evresine erkek çocuklarından daha erken girer.
- 12:35Ergenlik Döneminde Fiziksel Gelişim
- Kız çocukları erkek çocuklarına oranla yaklaşık iki yıl daha erken gelinlik evresine girerler ve bu dönemde daha iri ve uzun bir fiziğe sahip olurlar.
- Erkek çocukları kız çocuklarından sonra iki yıl boyunca aynı şekilde devam ettiği için fiziksel açıdan kız çocuklarının gerisinde kalırlar, ancak yaklaşık 13 yaşları civarında erinliğe girmesiyle fiziksel büyümenin hızını artırdığı için önce yaşıtı olan kızlarla aynı seviyeye gelir, sonra yine kız çocuklarına oranla daha iri ve uzun olurlar.
- Kız çocuklarının yaşıtı olan erkek çocuklarına kıyasla daha iri ve daha uzun gözlemlendiği tek zaman aralığı yaklaşık 10 ila 14 yaşları arasıdır.
- 14:22Ergenlik Döneminin Süresi ve Fiziksel Gelişimi
- Kız çocuklarındaki ergenlik süreci yaklaşık 18 yaşlarında sona ererken, erkek çocuklarında ise yaklaşık 22 yaşına kadar devam etmektedir.
- Ergenlik dönemi boyunca (yaklaşık 11 ila 18 yaşları arasında) bir çocuğun büyüme hızı artış gösterdiği için boy artış miktarı da önceki dönemlere kıyasla biraz daha artacaktır.
- Ergenlik döneminin sonunda başın vücuda olan oranı dengeye ulaşacaktır.
- 15:34Ergenlik Döneminde Yaşanan Sorunlar
- Ergenlik döneminde yaşanan en önemli sorunlardan biri şişmanlıktır ve yağ oranındaki artış kız çocuklarında daha fazla olduğu için şişmanlık olayı da daha çok kız çocuklarında görülen bir durumdur.
- Anoreksiya nervosa durumunda ergenler fazla kilolarını daha fazla kafaya taktığı için bilinçsiz diyetlere başvururlar, uzun süre yemek yememeye çalışırlar ve beyin açlık sinyalleri almayı kesecektir, bu nedenle bireyler yaklaşık 30-35 kiloya kadar düşebilir ve hayati risklerle karşı karşıya kalabilir.
- Bulimia nervosa durumunda bireyler daha fazla yemek yiyen ve yemek yemeden duramayan, sürekli bir şeyler yeme ihtiyacı duyan bireylerdir, ancak kilo alma endişesiyle yediklerini tekrar çıkarma yoluyla zayıf kalmayı düşünmektedir.
- 18:36Diğer Ergenlik Sorunları
- Ergenlikte sivilceler ve akneler, özellikle yağ oranı daha fazla olduğu için kız çocuklarında daha sık bir şekilde görülebilmektedir.
- Jinekomasti, erkek çocuklarının göğüslerinde meydana gelen keseciklerin veya sert düğümcüklerin oluşumudur ve belli bir zamana gelindiğinde kendiliğinden geçse de bazı ergenler tıbbi müdahale alma yoluna başvurmaktadır.
- Ergenlik döneminde iskelet bozuklukları da karşımıza çıkan en büyük sıkıntılardan biridir; özellikle fiziksel gelişimin hızlandığı bir dönemde bireyin kambur durması veya tek taraflı ağır yük taşıması iskelet bozukluklarına yol açacaktır.
- 20:08Ergenliğe Erken veya Geç Girmenin Etkileri
- Ergenliğe erken veya geç girmenin yaşattığı sıkıntılar fiziksel sıkıntılar değil, daha çok sosyal ilişkilerde yaşadığımız sıkıntılardır.
- Kız çocuklarının ergenliğe yaşıtlarından daha erken girmesi toplum tarafından destek görmektense baskı altına alınmakta ve dışlanmaktadır, bu durum içe kapanık, özgüveni kaybetmiş, asosyal bir çocuk haline gelmesine neden olabilir.
- Erkek çocuklarında ergenliğe erken girmek olumlu sonuçlar doğururken, geç girmek ne çok kötüdür ne de çok iyidir; içe kapanık, özgüveni düşük bireyler değil, daha hareketli ve enerjik tavırlarıyla ilgi çekmeyi başaran, sosyalleşebilen ve dışa dönük olmayı başarabilen çocuklardır.