Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kentin Sesi" programında Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Programcılığı Öğretim Görevlisi Yaşar Hoca ve Samsun Başarıcı ile yapılan bu röportajda, elektronik atıklar (e-atıklar) konusu detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Röportajda e-atıkların tanımı, türleri, çevresel etkileri ve geri dönüşümünün önemi anlatılmaktadır. Avrupa Birliği'nin 2002 yılında yayınladığı direktifler ve Türkiye'deki yönetmelikler hakkında bilgi verilirken, Yaşar Üniversitesi'nde Erasmus programı kapsamında başlatılan üç yıllık e-atık dersi projesi de tanıtılmaktadır.
- Videoda ayrıca e-atıkların dokuz farklı kategorisi, içeriğindeki zararlı maddeler (civa, kurşun, fosfor) ve bunların çevreye olan zararları açıklanmaktadır. Eski alüminyum ve metal ambalajların geri dönüşümünün enerji, hava ve su kirliliğini azaltma oranları paylaşılırken, projenin yerel yönetimlerle işbirliği yaparak sürdürülebilir bir hale getirileceği ve bir internet sitesi üzerinden takip edilebileceği belirtilmektedir.
- 00:03Elektronik Atıklar Projesi Tanıtımı
- Program, elektronik atıklar (e-atıklar) konusunu ele alıyor ve bu konuyla ilgili bilgi sahibi olma durumunu sorguluyor.
- Samsung, Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Programcılığı öğretim görevlisi, e-atıkların değerlendirilmesiyle ilgili bir proje başlattığını belirtiyor.
- Proje, bilgisayar mühendisliği kökenli kişilerin uzun yıllardır üzerinde düşündükleri bir konu olarak tanımlanıyor.
- 01:12Projenin Amacı ve Avrupa Birliği Direktifleri
- Bilgisayar mühendisleri evlerinde sürekli elektronik eşyalar biriktiriyor ve bu birikimlerin nasıl ele alınacağı konusunda sorumluluk hissi duyuyorlar.
- Avrupa Birliği'nin 2012 yılında 2012/95 EC ve 2012/96 EC isimli iki direktif yayınladığını ve bunların "Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar" (AEE) konusunu ele aldığını belirtiyorlar.
- Türkiye'de de "Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği" adı altında benzer bir yönetmelik hazırlanmış.
- 03:29Projenin Aşamaları ve Türkiye'deki Gelişmeler
- Proje üç aşamalı olarak tasarlanmış: İlk aşamada Avrupa Birliği'nin direktiflerinin ülkeler bazında nasıl uygulandığı incelenecek.
- İkinci aşamada Erasmus ve Entel programı kapsamında farklı ülkelerden hocalar ve öğrenciler davet edilecek.
- 2012 Mart ayında başvuru süreci tamamlanmış ve aynı yıl Mayıs ayında Çevre ve Orman Bakanlığı'nın "Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyaların Kontrolü Yönetmeliği" yayınlanmış.
- 05:37Elektronik Atıkların Önemi ve Değerlendirilmesi
- Elektronik atıkların çevreye verdiği zarar ve bunların farklı şekilde değerlendirilebilirliği iki farklı açıdan değerlendiriliyor.
- Avrupa Birliği'nin iki direktifi, elektrikli ve elektronik eşyalardaki zararlı maddelerin kontrolü ve geri dönüşümü konularını ele alıyor.
- "E-atık" terimi yerine "AEE" (Atık Elektrikli Eşya) teriminin kullanılması gerektiği vurgulanıyor.
- 07:07Elektronik Atık Kategorileri
- Elektronik atık (e-atık) dokuz farklı kategoride incelenir: büyük ev eşyaları, küçük ev aletleri, bilişim ve telekomünikasyon cihazları, eğlenceli küçük el eşyaları, aydınlatma ekipmanları, elektrikli ve elektronik aletler, oyuncaklar, tıbbi cihazlar, izleme ve kontrol aletleri, otomatlar.
- Elektronik atık, bin volt alternatif akım veya binbeşyüz volt doğru akımın altında kalan elektrik iletimi elemanı bulunduran her türlü üründür.
- Elektronik atıkların dağılımı: monitörler ve bilgisayarlar %10, televizyonlar %10, faks, yazıcı, telefon gibi cihazlar %15, buzdolabı gibi eşyalar %20, çamaşır makinesi, elektrik süpürgesi, fırın %30'u oluşturur.
- 09:43Elektronik Atıkların Çevresel Zararları
- Floresan lambaların içerisinde civa bulunur ve bu civa otuz bin litrelik suyu kullanılmaz hale getirebilir.
- Tüplü televizyonların içerisinde iki ile dört kilogram arasında kurşun bulunur ve on gram kurşun yirmibeş bin ton toprağı veya ikiyüzaltmış bin litre suyu kirletebilir.
- Floresan lambaların içerisindeki fosfor kanserojen olup havada üçyüzyirmi kilometreye kadar yayılabilir.
- 12:34Elektronik Atık Yönetimi ve Yönetmelikler
- 2002-95 EC direktifi, elektronik eşyaların yapım aşamasında zararlı maddelerin daha az zarar verici şekilde kullanılması ve sınırlandırılmasıyla ilgili kuralları getirmiştir.
- Türkiye'de 2008 yılında "Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılmasına Dair Yönetmelik" çıkarılmış, 2012'deki en son çıkarılan yönetmelik diğer yönetmeliği de kapsadığı için tek yönetmeliğe düşmüştür.
- Yönetmelik, kurşun, baryum, fosfor gibi maddelerin, ağır metallerin kullanılmasını sınırlandırmaya çalışmaktadır.
- 14:24Elektronik Atık İşleyen Şirketler ve Türkiye'deki Durum
- Elektronik atıkları işleyebilecek şirketlerin bakanlıktan lisans alması gerekmektedir.
- Türkiye'de toplam onyedi tane elektronik atık işleyebilen şirket bulunmaktadır; bunların dokuz tanesi İstanbul'da, iki tanesi Kocaeli'de, iki tanesi Ankara'da, bir tanesi Tokat'ta, bir tanesi Nevşehir'de, bir tanesi Bursa'da, bir tanesi de Balıkesir'de bulunmaktadır.
- İzmir'de bu konuyla ilgili lisans almış bir şirket bulunmamaktadır.
- 17:55Elektronik Atık Toplama Hedefleri
- Türkiye'de 2013 yılında kişi başı sıfırvirgülotuz kilogram, 2014'te yarım kiloya, 2015'te bir kiloya, 2016'da iki kiloya, 2018'de dört kiloya çıkarmak hedeflenmektedir.
- 2018 yılında Türkiye genelinde yaklaşık olarak üçyüz bin ton e-atık toplamak istenmektedir.
- Avrupa Birliği'nin direktiflerinde de kişi başı dört kilo elektronik atık toplanması hedeflenmektedir.
- 18:51E-Atık Sorunu ve Türkiye'deki Durum
- Konuşmacı, önce kendi öğrencilerinin bilinçlenmesini ve bu bilinçle dışarıya doğru dalgaların atılmasını istiyor.
- Türkiye'de hurdacılık geleneği var; değerli elektronik cihazları (bilgisayar, bulaşık makinesi, elektrikli süpürge) verirken para beklenirken, yurt dışında bunları verirken para verilir.
- 2017'de bir teknoloji fuarında açıklanan rakama göre, elektronik cihazlarla ilgili özellikle telefonlarla ilgili dünyada kişi sayısını geçeceği belirtilmiş.
- 20:15Türkiye'deki Elektronik Cihaz Kullanımı
- Türkiye'de teknolojiyi çok seven bir toplum var, maddi durumu iyi olmayan ama teknolojiye ayırabilen bir toplum.
- Avrupa Birliği ülkelerinde bir telefonun ömrü 12-18 ay arasında değişirken, Türkiye'de bu süre 6 aya düşüyor.
- Eğer e-atıkların ileriye dönük zararları bilinci olursa, hurdacılık geleneği kalkabilir ve insanlar elektronik atığını verilirken para beklentisinde olmazlar.
- 21:46Yaşar Üniversitesi'nde E-Atık Dersi
- Yaşar Üniversitesi'nde Avrupa Birliği'nin Erasmus programları çerçevesinde "Intercy" programı kapsamında e-atık dersi verilecek.
- Proje üç yıllık tasarlanmış olup, birinci yıl Yaşar Üniversitesi ev sahipliği yapacak, ikinci yıl Portekiz'den misafirler ev sahipliği yapacak.
- Dersler iki haftalık sürecek, sabah 9-10 gibi başlayacak ve akşam 6'ya kadar devam edecek, 32-35 seminer havasında olacak.
- 23:45Dersin İçeriği ve Uygulamaları
- Dersin uygulamaları önümüzdeki haftadan itibaren başlayacak, elektronik atıklar toplanacak ve öğrenciler ayrıştırma işlemi yapacak.
- İstanbul'dan bir işletme bu lisansı alan bir işletmede bağlantı kurmuş ve destek vermek istiyor.
- Öğrenciler dersle ilgili bilgi sahibi olmuş ve projeye katılmak için büyük talep var, ancak sınırlı bütçe ve kontenjan nedeniyle her öğrenci alınamıyor.
- 25:04Projenin Uluslararası Yapısı
- Proje uluslararası ve disiplinler arası olup, Yunanistan, Belçika, Litvanya, Portekiz ve Bulgaristan'dan akademisyenler ve öğrenciler katılacak.
- Katılımcılar arasında bilgisayarcılar, hukukçular, kimya mühendisleri ve fizikçiler bulunuyor.
- Yaşar Üniversitesi'nde projeye çok olumlu tepkiler alınmış, Türkiye'de ve Avrupa'da akademik anlamda yapılmış bir çalışma olmadığı için üniversite destek vermiş.
- 27:34Yaşar Üniversitesi'ndeki Eğitim Sistemi
- Bilgisayar programcılığı bölümü uygulama ağırlıklı bir bölüm olup, öğrenciler sürekli projelerde yer alıyor.
- Üniversite, "Eğitimlece" adını verdiği, hem eğitimi hem eğlenceyi birleştirebilecek bir yazılım projesi geliştirmiş.
- Bilgisayar programcılığı alanında uzaktan bakarak veya sadece kitapları okuyarak öğrenilemeyeceği için uygulamaların çok önemli olduğu vurgulanıyor.
- 29:51Alüminyum Atıklarının Değerlendirilmesi
- Alüminyum atıklarının değerlendirilmesi mümkündür ve bu atıklar yeni hammadde olarak kullanılabilir.
- Metal ambalajların geri dönüşümünden oluşan alüminyum, yeni cevher aramaktansa enerji sarfiyatını %70, hava kirliliğini %30, su kirliliğini %60-70 oranında azaltır.
- 2009 yılında Birleşmiş Milletler'in çalışmasına göre alüminyum piyasası 11 milyar dolar değerindedir ve 2014'e kadar beş kat daha artacağından bahsedilmektedir.
- 31:01Alüminyum Atıklarının Tehlikeleri ve Güvenlik Önlemleri
- Alüminyum atıkları dikkat edilmezse tehlikelidir; yanlış ayrıştırılırsa toprağa gömülerek uzun vadede toprağı kirletir.
- Güvenlik önlemleri alındığında alüminyum atıklarının riski çok düşüktür.
- Sürekli dönüşüm yaparak doğaya fazla zarar verilmez ve yeni kaynak ihtiyacına gerek duyulmaz.
- 32:04Projenin Geleceği ve Hedefleri
- Proje üç yıllık eğitim olarak başlamış olup, daha kalıcı bir hale getirilmeye çalışılacaktır.
- Birinci yılın çıktısı olarak ulusal bazda yasal düzenlemeler ve Avrupa Birliği yönergeleriyle ilgili teklifler yerel ve ulusal yönetimlere sunulacaktır.
- Kamu yararına çalışan üniversiteler ve vakıflar ön planda olacak ve belediyelerde koordineli bir bilinçlendirme kampanyası yapılacaktır.
- 35:32İnternet Sitesi ve Çevre Bilinci
- Çalışmaları takip etmek isteyenler için "ew.edu.tr" adresinde bir internet sitesi hazırlanmıştır.
- Dünyanın sahibi olmadığımız bilincinde olmak ve gelecek nesillere nasıl bir dünya bırakmak istediğimizi düşünmek önemlidir.
- Hurdacılık zihniyeti güzel bir sistem olmasına rağmen, atıklarımızı geri dönüşüm için para beklememek daha iyi olacaktır.
- 38:41Projenin Önemi ve Kapanış
- Proje uluslararası boyutta olacak ve sitede çoğunlukla İngilizce içerikler bulunacaktır.
- Yaşar Üniversitesi Meslek Yüksekokulu Bilgisayar Programcılığı Öğretim Görevlisi Samsun Başarıcı, projenin mimarıdır.
- Proje "e-atık" olarak adlandırılmış olup, müfredata girmesi ve akademik bir çalışma olması önemlidir.