Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Elektrik Mühendisleri Odası Ankara şubesinin düzenlediği bir seminer formatında olup, konuşmacı ETO Genel Müdürlüğü ve Şebeke Müdürlüğü'nde çalışmış, ayrıca İzmir şube başkanlığı yapmış ve uzun yıllar dağıtım şebekesinde manevra ekiplerinin amirliğini yapmış bir elektrik mühendisi olarak deneyimlerini paylaşıyor.
- Video, elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtım alanındaki bakım hizmetleri, transformatörlerin bakımı, kesicilerin kontrolü, izolasyon testleri, topraklama sistemleri ve güvenlik önlemleri gibi konuları kapsamlı şekilde ele alıyor. İçerik, elektrik tesislerinin bakım sorumluluğu, işletme sorumluluğu, bakım periyotları, kontrol süreçleri ve güvenlik düzenlemeleri hakkında teknik bilgiler sunuyor.
- Eğitimde özellikle transformatörlerin yağ kontrolü, izolasyon testleri, kesicilerin bakımı, SF6 gazlı kesicilerde dikkat edilmesi gerekenler, termal kamera kullanımı, parafudurların özellikleri ve topraklama sistemlerinin önemi gibi pratik bilgiler paylaşılıyor. Ayrıca, elektrik sistemlerinde yaşanan teknik sorunlar ve bunların çözüm yolları, yüksek gerilim sistemlerinde izolasyon değerlerinin hesaplanması ve elektrik hatlarında kuşların güvenliği gibi konular da ele alınıyor.
- 00:15Elektrik Enerjisi Sektöründe Amacımız
- Elektrik enerjisi üretim, iletim ve dağıtımında kesintisiz, yeterli miktar ve kalitede, mümkünse daha düşük fiyattan enerji sağlamayı amaçlıyoruz.
- Ülkemizdeki ekonomik, sosyal ve siyasal nedenlerden dolayı enerji hizmetleri giderek daha kalitesiz ve pahalı hale geliyor.
- AKP iktidarıyla Friedmancı neo-liberal dayatmalar sonucu enerji alanında da saldırı derinleşmiş durumda.
- 01:27Bakım Hizmetleri ve Önemi
- Elektrik Mühendisleri Odası, işletme sorumluluğunu yanında bakım hizmetlerinin yerli yerine oturtulması konusunda çaba göstermiş ve bakım hizmetleri sözleşmesi hazırlanmış.
- Organize sanayi bölgelerinde ring şebekeye dönüşen dağıtım şebekelerinde, bir trafo merkezinin bakımsızlığının diğerine sirayet etmemesi için bakım hizmetleri talep ediliyor.
- Bakım hizmetleri sözleşmesinde elektrik dağıtım kuruluşu, bakım kuruluşu, tesis sahibi veya yetkilisi, bakım hizmetlerini üstlenecek gerçek kişi (elektrik mühendisi) ve özel koşullar yer alıyor.
- 04:58Bakım Hizmetleri Tanımı ve Kontroller
- Bakım hizmetleri, işletmeyi sorumlusu tarafından gerilimsiz hale getirilmiş, yeterli güvenlik önlemleri alınmış yüksek gerilim testlerinin periyodik bakım ve revizyonlarının yapılması olarak tanımlanıyor.
- Yüksek gerilim tesislerinde hücrelerin dışından gözle kontrol edilerek teçhizata olağandışı ark sesi, yüzeyel deşarja işaret eden belirtiler kontrol edilmeli.
- Gerilim giriş ölçü bölümündeki voltmetrelerden üç fazın normal değerli olduğu kontrol edilmeli, aksi takdirde sigortaların atıldığı anlamına gelecek ve sayaç kayıtları azalacak.
- 08:24Bakım Kontrollerinde Önemli Noktalar
- İklim değerlerinin olağandışı salınımları, yüksek gerilim sisteminde yüzey deşarjı veya yakın zamanda oluşacak bir arızanın belirtisi olabilir.
- Modüler hücreli trafo merkezlerinde genellikle AG panosundan 220 volt sigortalı bir devreye red setine giriş yapma hatası yapılabiliyor.
- Gündüz ve gece ısı farklarından kaynaklanan ani yoğuşma ile oluşan nem ortamı, yaş atlama gerilim değerlerini düşürerek karbon köprü oluşturabilir ve hücre hasarına neden olabilir.
- 13:28Transformatör Bakımı ve Güvenlik
- Transformatör bakımı sırasında giriş geriliminin düşük olması durumunda, enerji kesilerek transformatör içeriye girilebilecek koşulları oluşturulur.
- Bakım sırasında kademe komitatörünün düzgün yerine oturması önemlidir, aksi takdirde geçiş direnci oluşabilir ve bu durum ark ve yanma riski yaratabilir.
- Bakım sonrası kademenin yerine düzgün oturup oturmadığını kontrol etmek gerekir, aksi takdirde vuruntulu kesikli sesler ve ihbarlar ortaya çıkabilir.
- 16:40Bakım Sözleşmesi ve Sorumluluklar
- Bakım sözleşmesinde toplam ondokuz madde bulunur ve sözleşme imza atması halinde elektrik mühendisi bakım sorumlusu olarak kabul edilir.
- Elektrik mühendisi, tüzel kişilik adına hareket etse bile, hizmetten doğacak sorumluluklar için müteselsil olarak sorumludur.
- Müteselsil sorumluluk, özellikle elektrik olaylarında tartışılan ve birlik raporlarına geçen bir konudur.
- 18:54Bakım Sorumlusu Görevleri
- Bakım sorumlusu işletme üretim programına uygun bakım programı hazırlamak ve bakım için enerji kesilmesi gerekiyorsa koordinasyon sağlamak zorundadır.
- Bakım sonrası rapor hazırlamak ve ölçümlerle ilgili yorumları sunmak bakım sorumlusunun görevlerinden biridir.
- Bakım sırasında tespit edilen arızaların giderilmesi ve sonrasında raporlanması bakım sorumlusunun sorumluluğundadır.
- 20:43Bakım Süreci ve Güvenlik
- Bakım öncesinde enerji kesilmesi ve tesisin izole edilmesi gerekir, izolasyon ise enerjili noktaların toprak potansiyeline getirilmesi anlamına gelir.
- Bakım çalışmalarının başlamasından itibaren çalışan elemanların güvenliği bakım sorumlusunun sorumluluğundadır.
- İşverenin görevleri arasında raporlanan işler için gereken malzemelerin temini, önlemlerin alınması ve işletme sorumlusu ile koordinasyon sağlaması bulunmaktadır.
- 23:15Mevzuat ve Yönetmeliğe Uyumluluk
- Elektrik tesisleri yönetmeliği 16 Haziran 2004'te 25494 sayılı resmi gazetede yayınlandı.
- İş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği 30 Haziran 2012'de 28339 sayılı resmi gazetede yayınlandı.
- Kuvvetli akım tesisleri yönetmeliği 30 Kasım 2000 tarihinde 24246 sayılı resmi gazetede yayınlandı ve bu yönetmeliklerin yürütücüsü bakanlıktır.
- 25:26Sözleşme Detayları
- Sözleşmede teknik kapasite, personel, ekipman, test aletleri ve diğer şifreler ODA onayını gerektirir.
- Bakım sorumlusu işi bırakmak veya devretmek isterse, işveren rızası ve ODA onayı ile başka bir mühendisi devredebilir.
- Sözleşmeye özel hükümler eklenebilir, örneğin arızadan ibaha edilecek süre veya bedel ödenmesi gibi.
- 27:30ESO'nun Bakım Sistemi
- ESO, elektrik, su, hava gazı ve otobüs işletmeleri müdürlüğüdür.
- ESO, kent içi ulaşımda görevini doldurmuş otobüslerden alınarak altyapı ve yürüyen aksın bakımları yapıldıktan sonra kompresör, jeneratör, takım ve taklavat gibi ekipmanlar yerleştirilerek bakım eklerine dönüştürmüştür.
- Bakım işlemleri için duyurular yapılıp, hangi tarihlerde ve saatlerde enerji kesintisi olacağını belirtmektedir.
- 29:08Tersten Enerji Riski
- Şebeke şebekesinde çalışan sistemlerde, özellikle güneş enerjisi ile ilgili değerler yaratabilecek pozisyonda tersten enerjiye karşı tedbir alınması gerekmektedir.
- Şebeke bağlantılı noktalarda kesintiye uğradığında tersten enerji vermemesi için ciddi kontroller yapılması, kısa devre topraklamaları ve ayırma düzenekleri yapılması gerekmektedir.
- LOTO (International Lockout/Tagout) sistemi, kesilen devrelerin her birinin kilitleme sistemini çalışanlar için son güvenliği sağlar.
- 31:45Bakım Programı ve Periyotları
- Bakım programı tesisatın değerlendirmeleri sonucunda belirlenir ve örneğin çok tozlu ortamlarda (karın tozu, yeni çözümler) veya kuşatmaları, birliklerin kanatları ile enes arasında fas toprak arızasına neden olabilecek yerlerde daha sık temizleme zorunluluğu olabilir.
- Bazı aksakların yetersizliği gibi nedenlerle bakım periyotları uzatılamayabilir ve risk potansiyeline göre bakım sorumlusu tarafından belirlenmelidir.
- Risk potansiyeli sadece yangın veya çarpılma olmayabilir, işletmenin devre dışı kalması veya kritik üretim anında üretimin aksaması da olabilir.
- 34:10Günlük ve Dönemiçi Bakımlar
- Günlük bakımlar basit ve süreklilik arz etmeleri nedeniyle işletme sorumlusunun görevleri arasındadır.
- Resmi gazete yayınlanmış yönetmelikte günlük bakımların sorumlusu işletme sorumlusu olarak belirlenmiştir.
- Üç aylık bakımlar giderek azaldı, demir çelik tesislerinde üç ay periyodu altı aya çekildi, ancak hala üç ayda bir bakım yapılan yerler vardır.
- 36:46Paraşütlar ve Topraklama
- Paraşütların doksanbeş'lik iletkenle yapılacağını ve ayrı bir topraklama ile yapılacağına ilişkin bilgiler yanlıştir.
- Ayrı topraklama yapılırsa, havayatan direğin koruma topraklaması olacağını ve insan ile karşılaşma riski olacağını göstermektedir.
- Yıldırım darbesi suya düşmüş bir dalga gibi yayılmaya başlar ve genel müdürlük tarafından yirmi kilo amper olarak tanımlanmıştır.
- 41:35Elektrik Güvenlik Tesisatı Bakım Programı
- Elektrik güvenlik tesisatı için periyodik bakım programı oluşturulmalıdır.
- Bakım programı üç aylık, altı aylık veya yıllık olarak uygulanabilir.
- Fabrika üretim programı gereği bakım programı ertelenebilir, bu durumda yeni programa uymak gerekir.
- 43:36Trafo Binalarının Bakımı
- Trafo binalarının duvarları, tavanı ve temelleri çatlak, nem ve sızıntılar açısından kontrol edilmelidir.
- Trafo tankı, radyatörleri ve tüm yapıların temizliği yapılmalıdır.
- Kuru tip trafo gövdesi, yağlı tip trafo terlemesi ve kablo ekmufları temizlenmelidir.
- 45:43Trafo Kontrolleri
- Rafo tekerleklerini sabitleyen takozlar, bağlantılar ve yağ kaçağı kontrol edilmelidir.
- Trafo gövdesinde boya gereksinimi ve rötüş yapılacak noktalar incelenecektir.
- Elektriksel ve mekanik bağlantılar kontrol edilmeli, gevşek bağlantılar sıkılmalıdır.
- 46:12Elektrik Bağlantıları ve Kontrolü
- Elektrik bağlantılarının iletkenliği kontrol edilmeli, renk değişimi olup olmadığı incelenecektir.
- AG tarafında yüksek akımlar olduğu için termal kamera ile kontrol yapılması tavsiye edilir.
- IG ve AG paralarının bushinglere yük getirmeyecek şekilde irtibatlandırıldığı kontrol edilmelidir.
- 47:02Deprem ve Sarsıntı Kontrolleri
- Deprem bölgelerinde sarsıntılar dinamik yükler oluşturabilir ve bushinglerin kırılmasına neden olabilir.
- 50 Hz frekansında titreşen trafo gövdesinde izatörlere yük gelmeyecek şekilde sıkılmalıdır.
- Bushinglerin çatlamasına ve yağ sızıntısına neden olabilecek eski tipler kontrol edilmelidir.
- 47:59Koruma Cihazlarının Testi
- Termostat ve aşırı akım koruma rölelerinin fonksiyon testleri yapılmalıdır.
- Test butonuna basarak alarm sesi ve ihbar lambasının yanması kontrol edilmelidir.
- Aşırı akım röle ayarlarının normal olması için röle ayar bilgisine sahip olmak faydalıdır.
- 53:01Hava Kurucusu ve Yağ Kontrolleri
- Hava kurucusundaki hidroskopik madde (silika jeli) kontrol edilmelidir.
- Trafo ısınması halinde hidroskopik madde dışarı atar, soğumada nemli havayı içeri alır.
- Hidroskopik madde renk değişimi varsa, en kısa zamanda değiştirilmelidir.
- 56:01Test Ekipmanları ve Ölçümler
- İzolasyon testleri için minimum 5000 volt DC izolasyon cihazı gereklidir.
- Yağ elektrik testi, yağ nem miktarı ve çıtırtı deneyi yapılmalıdır.
- Sarmal topraklaması (TT) sistemlerinde toprak direnci ölçülmesi gerekmez.
- 57:26Transformatör Bakımı
- Transformatörde salınımlar oluştuğunda, gaz üretilmesinde buz açma aşamasına gelmiş olabilir.
- Transformatörün sıhhat durumunu belirlemek için tarım oranı testleri yapılmalı ve her kademe için ayrı ölçümler alınmalıdır.
- Testler sonucunda transformatörün durumu ortaya çıkacak ve gerekirse sökülüp bakıma alınacaktır.
- 58:30Kesicilerin Bakımı
- Kesicilerde zamanla civatalar sıkışabilir ve açma kapama anında silkelenme ile mühürlenmesi sorun yaşanabilir.
- Kesicilerde antibasi adı verilen bir rolle daha vardır ve mekanizma sarsıntılıysa sabitlenmesi gerekir.
- Kesicilerde çıkış para bağlantılarını kontrol etmek ve mekanik yük gelmemesini sağlamak önemlidir.
- 59:59SF6 Gazlı Kesiciler
- SF6 gazlı kesicilerde SF6 gaz kaçaklarına neden olabilecek istenmeyen hadiseler oluşabilir.
- Kesicilerin elektriksel irtibatları incelenmeli ve bağlantı noktaları temizlenmelidir.
- Kesicilerin üzerinde seviye göstergesi olup olmadığına dikkat edilmelidir.
- 1:01:02Kesicilere Müdahalede Güvenlik
- SF6 gazı ikiyüz derecede havadan beş kat ağır, renksiz ve kokusuz bir gazdır.
- Kesicilere müdahale anında mutlaka doğru pozisyon alınmalıdır.
- Metal muhafazalı modellerde uzaktan müdahale için kablo kullanılmalı veya yan taraftan müdahale edilmelidir.
- 1:02:46Kesicilere Müdahale Teknikleri
- Kesicinin üzerinden müdahale ederken sağ ayağınız açma kapama hizasında, sol ayağınız yüz metre koşucu pozisyonunda olmalı.
- Butona basıldığında derhal oradan kaçılmalıdır.
- Kesicilere müdahalede can kaybı ve ağır yaralanma riski vardır.
- 1:03:46Kesicilerde Korozyon Kontrolü
- Kesicilerde özellikle üst taraftaki bağlantı noktalarında korozyon kontrolü yapılmalı.
- Kesicinin küvetlerinde beyaz ve pudraya benzer bir kalıntı görülürse, kesici gazını kaçırmış demektir.
- Pudra şeklindeki madde toksik olduğundan süpürge veya ıslak bezle temizlenmesi gerekir.
- 1:04:57Kesicilerin Temizliği ve Bakımı
- Kesicilerin temizliği yapılırken demir montaj aksamının geçici kutupları ve yüzey temizliği yapılmalıdır.
- Mekanizma kapağı açılarak basınçlava yardımıyla temizlik yapılmalı ve gerekli noktalara yağlama yapılmalıdır.
- Kutuplarda ak yalaması veya karbon yüzey oluşması durumunda izolasyon tamir malzemesi kullanılmalıdır.
- 1:06:15Kesicilerde Güvenlik Önlemleri
- Eski tip merkezlerde kesici kapalıyken açık kontağın 24 voltunun devre dışı bırakılması gerekir.
- Kesici kapalıyken açık kontağa aktarılması, yük altında yanlışlıkla açılıp patlatılmamasını sağlar.
- Kesicilerde revizyon gerektiren bir problem varsa, kesici ile yola devam etmemek gerekir.
- 1:08:43Kesici Sorunları ve Sorumluluklar
- Kesici devreye alınırken can ve mal kaybı riski yaratabilecek potansiyel durumlarda, sorumlulukların tesis sahibine aktarıldığını belgeleyen bir tutanak yapılmalıdır.
- Yağlı kesicilerde yağ değişimi yapılabilirken, S6 gazlı kesicilerde gaz kaçağı kontrolü için özel cihazlara ihtiyaç vardır.
- Gaz kaçağı varsa gaz takviyesi yapılabilir, kutupta gaz tutmuyorsa yedek kutup temin edilmeli ve izole değiştirilmelidir.
- 1:10:52Akıp Trafoları ve Kontroller
- Akıp trafolarında konstrüksiyon temizliği, izole bölümlerin kontrolü ve bağlantıların incelenmesi gerekir.
- Trafoların sekonder devresinin kısa devre olup olmadığı kontrol edilmelidir; yege akım trafosunda sayaç akım bobini, koruma akım trafosunda ise koruma bobini üzerinden kısa devre olabilir.
- İzolasyon testi için en az DC 5000'lik bir cihaza ihtiyaç vardır.
- 1:12:06Açma Sorunları ve Enerji Tatbiki
- Açma gerçekleştiğinde nedenlerin mutlaka araştırılmalı ve araştırma yapılmadan enerji tatbiki yapılmamalıdır.
- Aşırı akım açması varsa bir kez test edilebilir, tutmadıysa nedeni incelemeye başlanmalıdır.
- Toprak açması varsa asla deneme yapılmamalı, çünkü toprak teması varsa can kaybı veya yangın riski yaratabilir.
- 1:13:50İzolasyon Testleri ve Parafudurlar
- Toprak açması varsa izolasyon test cihazıyla her faza ait izolasyon testleri kontrol edilmelidir.
- Trafo merkezlerinde genellikle kilo başına 3-5 MΩ izolasyon seviyesi kabul edilir.
- 20 kilo amperin üzerinde parafudurlar yapılamazdı çünkü yıldırım darbesi sırasında ısınma porselen gövdesinde patlamaya neden olurdu.
- 1:16:00Silikon Esaslı Parafudurlar
- Silikon esaslı parafudurların kontrolleri daha kolaydır ve izolasyon seviyeleri daha yüksektir.
- Silikon üzerinde çok sayıda izatör kolayca yer alabilir, bu da izolasyon seviyesini artırır.
- Silikon parafudurlar elastik olduğu için taşıma ve montaj sırasında kırılma riski daha azdır.
- 1:17:04Topraklama Kontrolleri
- Topraklama değerleri maksimum 2 ohm geçmeyecek şekilde kontrol edilmelidir.
- Ayırıcılar yüzey deşarj ve tahribatı yönünden izatörler ve iticileri kontrol edilmelidir.
- Kapalı tip metal muhafazalı modellerin bakımı, hücre ısıtıcı termostat devreleri enerjili ve sürekli bakımı yapıldığında beş yılda bir yapılmalıdır.
- 1:18:24Topraklama Yönetmeliği ve Bakım
- 2001 yılında yayınlanan 24450 sayılı resmi gazete'de topraklamalar yönetmeliği bulunmaktadır.
- Sanayi tesislerinde topraklamalar yılda bir, enerji nakil hatları beş yılda bir kontrol edilmelidir.
- Topraklama kontrolünde eş potansiyel para düzenlemesi, civataların sıkarak gevşeyen noktaların onarılması ve korozyon etkisini engellemek için kutup boyası veya çinko boyayla boyama yapılmalıdır.
- 1:21:35Trafo Merkezi Koruma Topraklaması
- Trafo merkezi koruma topraklamasında fide başı sekonder koruma rölesinin açma süresi önemlidir, örneğin açma süresi beş saniye ise kritik süredir.
- Yüksek gerilim tesislerinde kullanılan "sınırlı süreler için izin verilen dokunmaz gerilim eğrisi" (EVYE) göre, beş saniyede kesilmesi şartıyla YG değeri 2 UTP (440 volt) değerini geçmemelidir.
- Fas toprak kısa devresinin büyüklüğü ve aktığı direnç yolunun I×R formülüyle hesaplanan UE değeri, belirli bir süre içinde açması şartıyla 2 UTP değerinin altında kalıyorsa, mevcut topraklama uygun kabul edilir.
- 1:23:00Topraklama Yönetmeliği ve Tedbirler
- Eğer UE değeri 4 UTP (880 volt) değerini geçiyorsa, topraklamalar yönetmeliğinde belirtilen M koşulları gereği tedbirler alınmalıdır.
- Direkt tipi bir trafo merkezinde, transformatör ve AG panosu koruma topraklamaları birbirine bağlı olduğu için etrafında üç şerit eş potansiyel topraklama yapılabilir.
- Bina tipi trafoda duvarları, zemini ve kapıları izole etmek için poliüretan boyalar kullanılabilir.
- 1:24:31Trafo Merkezi Kısa Devre Kontrolü
- Trafo merkezinin fide üzerinde ve konsantre toprak iletkenlerin koruma topraklamasına bağlı gidiş durumunda, kısa devre akımı 150 A'ya kadar düşerse, koruma topraklamada meydana gelecek gerilim küçülecektir.
- Topraklamalar yönetmeliğinde uygun raporlama yapılması gerekmektedir.
- 1:25:40Trafo Merkezi Bakım Önerileri
- Trafo merkezi çalışırken 220 volt aydınlatmalar çalışmıyorsa, yedek DC aydınlatma kullanılmalıdır.
- Kablo regarı ve kanallarının trafo merkezine giriş bölümlerinde tam kapalı olması kontrol edilmelidir, aksi takdirde fare ve yılanlar kablolara zarar verebilir.
- Çatı akıntısı varsa, izolasyon yapılması önemlidir.
- 1:27:37Trafo Merkezi Güvenlik Özellikleri
- Trafo merkezlerinde kapı ve patlama panjurlarındaki tel pensler kontrol edilmelidir.
- Trafo merkezlerinde soğutma panjurları ve patlama panjurları vardır, patlama panjurunun amacı basınç testlerinde dinamik basınçları dışarı boşaltmaktır.
- Tip test laboratuvarlarında, trafo merkezlerinin içindeki trafonun yaratacağı dinamik basınç taklit edilir ve kapı yerinden çıkıp geçmekte olan bir insanın üzerine düşmeyeceği garanti altına alınmalıdır.
- 1:29:32AG Panosu Bakımı
- AG panosunda şalter ayaklarında kararma, bıçaklı sigortaların ayaklarında kararma ve kablo pabuçlarındaki renk değişimi, geçiş direnci kaynaklı hızlanmış korozyonun belirtisidir.
- Termal kamera ile nominal yük çekildiği anda sistem kontrol edilmeli, kritik ısınmaların nedeni çekilen akımdan mı yoksa kötü bir temastan mı kaynaklandığı belirlenmelidir.
- Kritik eşik olarak normal noktaya göre 5,5 derece ısıl fark tespit edildiğinde, bakım yapılması gerekir ve sadece sıkmak yerine, korozyon tabakası temizlenip irtibatlanması gerekir.
- 1:32:30Trafo Merkezi Sorunu
- Konuşmacı, İzmir şube başkanlığı sırasında bir toplantıya geç kaldığı için eleştirildiğini, ancak bunun nedeninin arıza olduğu için yapacak bir şey olmadığını belirtiyor.
- Fabrikada 325 kişilik personelin çalıştığı bir yerde, önceki işletme sorumlusu tarafından alınan bir fabrikada hesapta ufak tefek işlerde bir sorun tespit edildi.
- Trafo merkezinde ilk ay sürekli vuruntu başladı, kesikli ve darbeli çalışma görüldü, bu durum gerilim kademe ayarı yapıldığı dönemlerde ortaya çıkmıştı.
- 1:33:52Sigortalı Ayırıcı Sorunu
- Konuşmacı, trafoyu uzun süre kullanamayacaklarını ve bakıma alınması gerektiğini belirtmiş, ancak işletme sorunları nedeniyle enerji kesintisine fırsat vermemişlerdi.
- Arıza test edilmesi için enerji kesilmesi gerektiğinde, sigortalı ayırıcı açılamadı ve birkaç saat uğraşmasına rağmen açılamadı.
- Elektrik şebekeden bir ekibe çağrılıp, yangın kancası, kepçe ve halat kullanılarak ayırıcı açıldı.
- 1:36:26Trafo Sorununun Tespiti ve Çözümü
- ETİTAŞ'tan gelen mühendis tarafından yapılan testte, kademe kompresörünün yana çıktığı tespit edildi.
- Trafoda açıldığında 10-15 bin kilometre yapmış, dizel motor yağı gibi kapkara yanmış bir yağ çıktı.
- Sorun tamir edildi, yenilendi ve tekrar monte edildi.
- 1:36:58Ayırıcı Montaj Hatası
- Ayırıcılar yeni test edilirken, monte edilme kaideleri ihmal edilmiş, direkt beton direğin üzerine yerleştirilmiş.
- Kelepçeleri sıkmakta, her iki tarafında farklı tur sayısında sıkma yapılmış, bu da ayırıcıyı çarpık bir şekilde sıkılmış.
- Ayırıcı çarpık sıkıldığında, kolların hareket ettirdiği kayma yataklarında sürtünme artmış, bu da ayırıcının açılıp kapanmasını zorlaştırmış.
- 1:38:11Çözüm ve Öneriler
- Konuşmacı, ayırıcı üreticilerine notlar yazıp, montaj talimatlarının yazılı olması gerektiğini belirtmiş.
- Alt civataları gevşetip, sayarak sıkmak suretiyle ayırıcı dengeye gelmiş ve kol artık rahat bir şekilde açılıp kapanabiliyormuş.
- Trafo merkezinde kontrol edilmesi gerekenler arasında, tüm hatların kontrol edilmesi, ölüm tehlike ikaz levhalarının kontrol edilmesi, daire kol kumandalarının kontrol edilmesi ve harici sigortalı topraklayıcıların alt çizgisinin 300 ile paralelliğinin kontrol edilmesi bulunuyor.
- 1:40:51Direk Topraklaması ve Çözüm Önerileri
- Yüksek gerilim direklerinde Tedaş ve kabul heyetinin talep ettiği 20 ohm değerini tutturamazsanız, direğin kenarlarından 50 santimlik iletken şeritler döşeyebilirsiniz.
- Bu şeritler direkten 1 metre, 1,5 metre ve 2 metre uzaklıktan döşenir ve birbirine bağlanarak koruma üzerine beton dökülür.
- Bu yöntemle topraklama değeri önemli değildir, çünkü pas toprak arızası olduğunda direkt koruma topraklaması değil, yaş trav merkezi yıldız noktasına akım gider.
- 1:42:32Ayırıcı Bakımı ve Ekipmanlar
- Ayırıcının iticilerinde veya akım traf yüzeyinde ark yalaması oluştuğunda, ACE marka başlık reçine malzemeleri kullanılabilir.
- Reçine malzemesi fırçayla ark yalanan bölüme uygulanır ve yüzey izolasyon değeri düştüğü yerlerde bu yöntem etkilidir.
- ESO zamanında yapılan bakımların güncellemeye ihtiyacı vardır ve yeni malzemelerle ilgili bilgiler eksik.
- 1:44:05Yüksek Gerilim İşletme Sorumluluğu
- Yüksek gerilim işletme sorumlusu piyasada sadece bakım sorumlusu olarak algılanırken, resmi gazetede yayınlanmış yönetmelik esaslarına göre sorumluluk netleşir.
- Trafo köşkünde maksimum eğim değeri belirtilmemiş, bu konuda daha fazla açıklama yapılamamış.
- Beton köşk koruma topraklaması için omaj değeri tanımlanamaz, güvenlik tanımı yapabilmek için koruma rölesinin açma süresine bakılır.
- 1:47:11İzolasyon Testleri ve Bakım Süreci
- Kablo izolasyon testi için en iyi kabloların 61 kV değerinde olduğu, genellikle iş tesisatta 500 V kullanıldığı belirtilmiştir.
- Yüksek gerilimde ise 34,5 kV ve 5 kV test uygulanabilir, yıllarca elle çevirmeli izolasyon test cihazları kullanılmıştır.
- Üretim tesislerinde 354 kV bakımları her yıl mutlaka yapılması gerekiyor, ayrıca yılda bir kez yaş trav bakımları yapılmalıdır.
- 1:49:11Raf Merkezi ve İzolasyon Testleri
- Raf merkezinde subasman seviyesinin üzerine taşımak önemlidir, özellikle dere yataklarında su basmaları sorun yaratabilir.
- İzolasyon testine uygulanan gerilimin bir saniye sürmesi sonuçlar üzerinde etkisi yoktur.
- 1:50:08İzolasyon Testleri ve Yakma Cihazları
- Uygulanan gerilim seviyesi izolasyon testlerinin sonucuna etki eder; gerilim yükseldikçe akacak akım miktarı değişir.
- Yakma cihazı, izolasyon değeri çok küçük olan kabloda kullanılır; kademe kademe gerilim yükseltildiğinde arıza noktası büyüyerek delik açar.
- İzolasyon testinde ibre sonsuza yüklenirse, yakma cihazı arayı eritmiş demektir ve deliği kapatarak izolasyon değerini iyileştirir.
- 1:53:09İzolasyon Değerleri ve Manevra Yetkilendirmesi
- 34 kV trafo tesisinde istenen izolasyon alt sınırı kilo başına 2 mega ohm'dur, örneğin 35 kV'de 70 mega ohm altı enerji verilmemelidir.
- Manevralarda sadece mühendis müdahale edebilir, EAT (Enerji Ayrac Yetkilendirme Tezkeresi) açma manevra yetkisi vermez.
- İşletme sorumlusu, açma ve kapama yapma konusunda yetkilendirme madde 60'da belirtilmiştir.
- 1:54:49Kuşlar ve Enerji Hatları
- Doğa Derneği, orta gerilim hatlarında kuşların ölümü konusunda bir çalışma yapmaktadır.
- Mesnet izolatörlü hatlarda travers ve izolatörler arasında atlamalar sonucu kuşlar toprak arızası yaparak hayatını kaybedebilir.
- İzolatör kapama setleri ve izolasyon uygulamaları ile iletkenlerin baştan sona izolasyonu yapılmaz, sadece izolatörlerde ve atlama noktalarında izolasyon yeterlidir.