Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Necmettin Erbakan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen bir webinar formatındadır. Konuşmacılar arasında Prof. Dr. Kürşat Çağiltay, Dilek Cengil ve diğer akademisyenler bulunmaktadır.
- Webinar, eğitimde yenilikçi teknolojilerin tarihsel gelişiminden başlayarak, Türkiye'de bilgisayar ve internetin gelişimini, çeşitli eğitim teknolojilerini ve gelecekteki teknolojik olasılıkları ele almaktadır. Sunum, göz hareketleri takip teknolojisi, dijital öğretmenler projesi, yapay zeka ve insan-bilgisayar etkileşimi gibi konuları kapsamaktadır.
- Videoda ayrıca öğretmenlerin teknoloji kullanımındaki zorluklar, bu zorlukların çözüm yolları ve teknolojinin eğitimdeki rolü detaylı olarak tartışılmaktadır. Konuşmacılar, teknolojinin eğitimcileri desteklemek için bir kaldıraç olarak kullanılması gerektiğini vurgulayarak, yapay zekanın öğretmenin yerini almayacağını ancak onlara yardımcı olabileceğini belirtmektedir.
- 00:05Sunum ve Konuşmacının Tanıtımı
- Necmettin Erbakan Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen webinar'da Sabancı Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Kürşat Çağiltay konuşmacı olarak yer alıyor.
- Prof. Dr. Kürşat Çağiltay, ODTÜ Matematik Bölümü'nden 1988 yılında bölüm birincisi olarak mezun olmuş, 1993 yılında ODTÜ Bilgisayar Mühendisliği Bölümünden yüksek lisans derecesini almıştır.
- 2002 yılında Amerika Birleşik Devletleri'nin Indiana Üniversitesi'nden çift dalda doktora alarak mezun olmuş, 2012 yılından itibaren Sabancı Üniversitesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümü'nde öğretim üyesi olarak görev yapmaktadır.
- 01:46Konuşmacının Çalışma Alanları
- Kürşat Çağiltay'ın ilgi alanları arasında insan öğrenme sisteminin bilişsel yönleri, teknoloji destekli öğrenme, STEAM eğitimi, özel eğitimde eğitim teknolojisi, insan-bilgisayar etkileşimi, elektronik oyun ve simülasyonlar yer almaktadır.
- Eğitsel nörobilim ve nöroteknoloji, arttırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik ve yapay zeka gibi alanlarda da çalışmalar yapmaktadır.
- 03:19Sunumun Başlangıcı ve Temel Felsefe
- Konuşmacı "Eğitimde Yenilikçi Teknolojiler" başlığıyla sunumunu başlattı ve kendi çalışmalarından örnekler vereceğini belirtti.
- Çalışmalarının temelini oluşturan felsefi temel olarak İsmail Hakkı Tonguç'un eğitim felsefesini "iş içinde işledim" prensibiyle tanımladı.
- Eğitim teknolojilerinin uygulamalı bir şekilde gösterilmesi gerektiğini vurguladı.
- 05:42Teknolojinin Geçmişi
- Konuşmacı, bilişim teknolojisi ile etkileşimin çalışmalarının, bilgisayar programlarını yazmak için kullanılan kartlar üzerinde başladığını anlattı.
- 1970'lerin sonu ve 1980'lerin başında kullanılan bu kartlar üzerinde delikler açılarak programlar yazılırdı.
- TRT arşivinden 1973 yılında çekilen bir videoda, ODTÜ Bilgi İşlem Merkezi'nde bilgisayarlarla çalışma şekli gösterilmiştir.
- 08:08Bilgisayarların Tarihi Gelişimi
- Bilgisayarla etkileşimin ilk adımı kart delme işlemiydi, ancak günümüzde bu teknolojiyi hatırlayan az sayıda insan vardır.
- Konuşmacı Boğaziçi Üniversitesi'nde elektronik eğitimi almış ve ODTÜ'de matematik eğitimi görmüştür.
- ODTÜ'nün bilgi işlem merkezinde kullanılan ilk bilgisayarın kapasitesi 12 megabayt ve 400 megabayt disk idi, bu da günümüzün kol saatlerinden daha az kapasiteliydi.
- 09:51Süper Bilgisayarın Gelmesi
- ODTÜ, 22 Ekim 1990'da 4 milyon dolar değerinde bir süper bilgisayar almıştır.
- Bu süper bilgisayarın özellikleri 128 megabayt RAM ve 22,5 GB disk kapasitesiydi, disklerin toplam ağırlığı yaklaşık 2-3 tondur.
- Turgut Özal'ın açılışı yaptığı resim, genellikle internetin açılışı olarak yanlış yorumlanır, ancak o zamanlar internet henüz Türkiye'ye gelmemiştir.
- 12:08İnternetin Türkiye'ye Gelişi
- İnternet, 12 Nisan 1993'te ODTÜ-TÜBİTAK işbirliğiyle Türkiye'ye gelmiştir.
- İnternetin gelişmesi, Türkiye'de dijital dönüşümün başlangıç noktasıdır ve her alanda değişim yaratmıştır.
- İnternet öncesi ve sonrası durumu anlatan bir belgesel YouTube'da bulunmaktadır.
- 13:32Eğitim ve Teknoloji İlişkisi
- Karikatürde gösterildiği gibi teknoloji büyük adımlarla ilerlerken, eğitim bunu yakalamaya çalışmaktadır.
- 1899'da yapılmış bir çizimde, okulun bir makineye dönüşmesi ve bilgilerin doğrudan öğrencilerin kafasına aktarılması beklentisi vardı.
- Sonraki yıllarda film makinesi, mikrofilm makinesi, Skinner'ın öğrenme makinesi ve Amerika'daki Plato projesi kapsamında televizyonla uzaktan öğrenme gibi teknolojiler eğitimde değişimi sağlayacak beklentisiyle kullanılmıştır.
- 15:21Teknolojinin Eğitimdeki Rolü
- 100 yıl önceki eğitim sistemi ile günümüzdeki eğitim sistemi neredeyse aynıdır, çünkü teknolojilerin beklentilerini sağlamamıştır.
- Metaverse gibi yeni teknolojiler de eğitimde devrimsel değişim sağlayacak beklentisiyle tartışılmıştır.
- Teknolojiyi bir amaç olarak değil, eğitimcilerin eğitim kasını güçlendirmek için kaldıraç olarak kullanmak daha doğru bir yaklaşım olabilir.
- 17:45Dijital Öğretmenler Projesi
- Dijital Öğretmenler projesi kapsamında binlerce öğretmenin dijital becerilerini geliştirmeye çalışılmaktadır.
- Öğretmenlerin teknolojiye hakim olması, daha etkili ve verimli bir öğrenmeye dönüşebilir.
- Proje kapsamında sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik gibi teknolojilerin sınıflara sokulması ve özellikle dezavantajlı bölgelerdeki çocuklara bu teknolojilerden yararlanma imkanı verilmesi hedeflenmektedir.
- 20:27Öğretmenlere Ucuz Teknoloji Erişimi
- Sanal gerçeklik ve artırılmış gerçeklik gibi pahalı teknolojiler yerine, öğretmenlerin sınıfında kullanabileceği ucuz teknolojiler tanıtılmaktadır.
- Dişler Öğretmenleri projesi kapsamında öğretmenlerin teknik olarak bilgisayar mühendisi veya programcı olmaları yerine, sınıfında kullanabilecekleri teknolojileri tanımalarına ve kullanmalarına yönelik altyapı sağlanmaktadır.
- Bill Gates projesi ve ODTÜ'de Avrupa Birliği desteğiyle başlatılan kitlesel dersler projesi, tamamen Türkçe derslerden oluşan bir platform sunmaktadır.
- 21:32Kitlesel Dersler Projesi
- Bill Gates projesi ve ODTÜ'de Avrupa Birliği desteğiyle başlatılan kitlesel dersler projesi, tamamen Türkçe derslerden oluşan bir platform sunmaktadır.
- Bu platformda şu ana kadar altı yüz bin kişi kaydolmuş ve iki yüz civarında ücretsiz ders bulunmaktadır.
- Dersleri alanlar sertifikaya sahip olabilmektedir.
- 22:26Etkileşimli Oyuncaklar Projesi
- Okul öncesi çağına ve özel eğitime yönelik, ucuz teknoloji kullanılarak etkileşimli oyuncaklar geliştirilmiştir.
- Bu projede, çocukların dokunma duyusunu kullanarak bilgisayardaki hikayelerle etkileşimi sağlanmıştır.
- Proje, çocukların kelime hazinesini geliştirmeyi amaçlamış ve arka tarafta kullanılan sistem, çocukların kullandığı kelimeleri tutup sayarak gelişimsel süreci kayıt altına almaktadır.
- 25:41Özel Eğitime Yönelik Yenilikçi Teknolojiler
- Yenilikçi teknolojilerin özel eğitimde, özel ihtiyacı olan çocuklara yönelik önemli bir rol oynadığı vurgulanmaktadır.
- TÜBİTAK projesi kapsamında Ankara'daki Sait Ulusoy Okulu ile ortak çalışmalar yapılmıştır.
- Mevcut teknolojilerin kullanılması ve özel eğitim için yenilikçi uygulamalar (dokunmatik ekran uygulamaları, giyilebilir teknoloji uygulamaları) geliştirilmiştir.
- 26:30Giyilebilir Teknoloji
- Giyilebilir teknoloji, sadece ekran, klavye ve fare olmayan, üstümüze giyilen teknolojileri ifade etmektedir.
- Akıllı saatler gibi teknolojilerin yanı sıra, kumaşların akıllanması ve etkileşimli kumaş haline gelmesi önümüzdeki dönemde görülecektir.
- Giyilebilir organ projesi kapsamında, çıkarılıp takılan organlarla etkileşimli bir giysi geliştirilmiş ve bu giysi, doğru yere takılan organları algılayarak geri bildirim vermektedir.
- 27:43Giyilebilir Teknoloji Eğitimi
- Giyilebilir teknoloji eğitimi, öğretmenlerin bu teknolojileri sınıfında uygulayabilmesi için önem taşımaktadır.
- Fen ve sanat öğretmenleriyle birlikte "Modak" adı verilen bir kamp düzenlenmiştir.
- Öğretmenlerden alınan başarılı geri dönüşlerle birlikte, sistem çalışmaları için benzer çalışmaların sürdürülmesi planlanmaktadır.
- 29:12Göz Hareketleri Takip Teknolojisi
- Yaklaşık on altı-on yedi senedir, göz hareketleri takip teknolojisi üzerinde çalışılmaktadır.
- Beynin dünyaya açılan penceresi göz olduğundan, göz hareketlerini takip edip kaydetmek eğitimde önemli bir veri kaynağıdır.
- Bu teknoloji, ders kitapları ve okuma metinlerinin tasarımı için önemli geri dönüşler sağlayabilir.
- 31:13Göz Hareketleri Analizi Örneği
- Ortaokul ders kitabının bir sayfası üzerinde yapılan göz hareketleri analizi örneği gösterilmiştir.
- Kırmızı noktalar, çocuğun fokuslandığı noktaları gösterir ve büyüdükçe dikkatin o noktaya yoğunlaştığını gösterir.
- Bu teknoloji sayesinde bir çocuğun ders kitabı kullanma esnasında nasıl bir okuma paterni izlediği objektif olarak analiz edilebilir ve ders kitabı tasarımında gerekli revizyonlar yapılabilir.
- 33:13Göz Hareketleri Analizi Çalışmaları
- Helikopter pilotları ile yapılan çalışmalarda, deneyimli ve deneyimsiz pilotlar arasındaki farklar göz hareketleri analizi yoluyla incelenmiştir.
- Okul öncesinden ileri yaşlara kadar tüm hedef kitlelerin öğrenme süreçleri göz hareketleri analizi ile incelenmektedir.
- Avrupa Birliği projesi kapsamında öğretmenlerin sınıf içindeki göz hareketleri kaydedilerek öğretimin etkinliği analiz edilmiştir.
- 34:46Öğretmen Göz Hareketleri Analizi
- İtalya ve Litvanya'daki okullarda da benzer çalışmalarda öğretmenlerin ders sırasında nereye bakıp bakmadığı, ne kadar süre baktığı ve deneyimli- deneyimsiz öğretmenler arasındaki farklar incelenmiştir.
- Üniversite amfilerindeki derslerde de göz hareketleri analizi yapılmış ve hocanın amfinin arka taraflarındaki öğrencilerle göz kontağı kurmadığı gözlemlenmiştir.
- Bu proje 2021 yılında Avrupa Komisyonu'ndan Yenilikçi Öğretim Ödülü'nü almıştır.
- 36:56Okuma Zorlukları ve Disleksi Analizi
- Okuma güçlüğü çeken çocukların göz hareketleri normal okuyan çocuklara göre farklılık göstermektedir.
- Disleksi olan çocukları hızlıca tanımlamak için göz hareketleri takip teknolojisi kullanılarak aktif çalışmalar sürdürülmektedir.
- Farklı okuma paternleri gözlemlenmiş olup, disleksi olan çocukların okuma sürecinde zıplamalar ve geri dönüşler olduğu belirlenmiştir.
- 39:32Göz Hareketleri ile Bilgisayar Kullanımı
- Göz hareketleri verisi kullanılarak fare ve klavye olmadan sadece göz hareketleriyle bilgisayarda oyun oynama projeleri geliştirilmiştir.
- Göz tembelliği olan çocuklara göz egzersizi yapma amaçlı eğlenceli bir oyun geliştirilmiştir.
- Kas hastası öğrenciler için bilgisayarın tüm fonksiyonlarını gözüyle kullanma ve belirli uzuvlarını kullanamayan kişilere tekerlekli sandalye kontrolü için projeler geliştirilmektedir.
- 42:22Geleceğe Bakış ve Yenilikçi Teknolojiler
- Yenilikçi teknolojilerin gelecekteki gelişimi, özellikle yeni arayüzler konusunda ciddi değişikliklere neden olacak.
- Deri üzerinde yapıştırılabilen çıkartma veya dövmemsi şeylerle vücudun her noktasının etkileşim aracı olarak kullanılması mümkün hale gelecek.
- Giysilerin üzerinde, gözlüklerde veya lens üzerinde yepyeni arayüzler geliyor ve bu arayüzler eğitim sistemi dahil olmak üzere ciddi değişikliklere neden olacak.
- 43:22Lens Ekranları ve Beyin-Bilgisayar Etkileşimi
- Yakın gelecekte ekranda tarih olacak ve yerini lens ekranları alacak, bunun prototipleri üzerinde çalışma devam ediyor.
- Movision adlı firma lens ekran teknolojisinde ciddi geliştirmeler yapıyor.
- Beyin-bilgisayar etkileşimi önümüzdeki dönemdeki sıcak konulardan biri olacak ve el maskı gibi girişimlere ciddi yatırımlar yapılıyor.
- 45:14Eğitimde Teknolojinin Rolü
- Yapay zeka veya robot öğretmenin yerini almayacak çünkü eğitimin dinamikleri farklıdır.
- Robotlar okul temizliği, nöbet tutma gibi görevlerde kullanılabilir ancak öğretmenin yerini kısa vadede almayacak.
- Yapay zeka destek için kullanılabilir, ancak eğitim işi organik zekanın (insanın, öğretmenlerin) işidir.
- 47:17Eski Teknolojinin Önemi
- Teknoloji sadece akıllı telefonlar veya sanal gerçeklik gözlükleri değil, kalem ve kağıt gibi eski teknolojiler de etkili olabilir.
- Meta analiz çalışması, kalem ve kağıt kullanarak matematik, sosyal bilgiler ve fen öğrenme süreçlerinde daha başarılı sonuçlar verdiğini gösteriyor.
- Akıllı tahtalar yerine kara tahta kullanılması eğitimi başarısız etmez, çünkü eğitim stratejisi ve felsefesi daha önemli faktördür.
- 48:42Yapay Zeka ve Eğitim
- Yapay zeka şiir yazabiliyor, ancak arkasında insanların biriktirdiği bilgi bulunuyor.
- Yapay zeka şiir yazabilir ama öğretmenlik yapamaz.
- Eğitim ile teknolojinin el ele ilerlemesi, verimli, etkili ve memnun eden bir öğrenme ortamı yaratmak için önemlidir.
- 51:11Teknolojinin İş ve Kariyer Üzerindeki Etkileri
- Eğitimde yenilikçi teknolojilerin kullanımıyla birlikte yeni eğilimler oluşuyor ve bu durumun istihdam edilebilirliği ve kariyer gelişimine etkileri sorgulanıyor.
- Yapay zeka gibi teknolojik gelişimlerin işleri ele geçireceği endişesi, sanayi devrimi döneminde de benzer şekilde ortaya çıkmıştı.
- Teknoloji bazı meslekleri ortadan kaldırırken (örneğin nalbantlık), yeni mesleklerin ortaya çıkmasına da neden oluyor (örneğin web tasarımcısı).
- 53:04Teknolojiye Uyum Sağlama ve Öğrenme
- Teknolojiye uyum sağlama ve sürekli öğrenme becerisi, gelecekte başarılı olmak için kritik öneme sahip.
- Eğitim, kritik düşünme ve kendi kendine öğrenme becerilerini kazandırıyor, bu da yeni teknolojilere adapte olmayı kolaylaştırıyor.
- Zihinsel engel olmamak şartıyla her insan her işi iyi bir şekilde yapabilir, bu nedenle öğretmen adaylarının adapte olmaya çalışması gerekiyor.
- 54:53Dijital Öğretmenler Projesi
- Dijital Öğretmenler projesi, il ve branş sınırlarını aşarak Türkiye genelinde sınıf öğretmenlerini tercih ediyor.
- Teknik olarak yetkin olmayan öğretmenlerin özellikle seçilmesi hedefleniyor.
- Proje, teknolojinin doğru kullanımı ve öğretim teknolojilerinin gelişimi için önemli bir adım olarak görülüyor.
- 56:10Öğrenme Mühendisliği
- Teknolojinin eğitimde doğru kullanılması için multidisipliner bir alan kurulması öneriliyor.
- "Öğrenme Mühendisliği" (Learning Engineering) adı verilen yeni bir alan oluşturulmaya çalışılıyor.
- Bu alan, insaat mühendislerinin daha iyi yaşam ortamları kurması gibi, eğitimde daha iyi öğrenme ortamları oluşturmayı hedefliyor.
- 58:53İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Çalışmaları
- İnsan-bilgisayar etkileşimi çalışmaları artık laboratuvarların dışına çıkmış durumda ve laboratuvar olmadan da iyi çalışmalar yapılabiliyor.
- Üniversitelerde laboratuvar kurmak yatırım gerektiriyor ve kaynak bulmak zor olsa da, bu alanın önünü kesmemek gerekiyor.
- Teknolojinin araç haline gelmesi için, teknolojinin büyüsüne kapılmadan öğretimin ön plana çıkması ve mevcut ortamdaki araçların basit şekilde kullanılması önemlidir.
- 1:01:20Öğretmenlerin Teknoloji Korkusu
- Tüm öğretmenler bilgisayar ve öğretim teknolojileri öğretmeni değildir, bazıları teknoloji konusunda daha iyi anlayışa sahiptir.
- Bir grup öğretmen teknoloji konusunda korku yaşıyor çünkü eğitim alamamış ve araçları nasıl kullanacağını bilmiyor.
- Dijital öğretmenler projesinde yaklaşık bin öğretmeni beş-altı haftalık süreç sonunda teknolojiyi kendileri için üretim yapabilir hale getiriyorlar.
- 1:02:35Öğretmen Eğitimi Sorunları
- MEB bin servis içi eğitimlerinde öğretmenlerin eleştiri getirdiği konu, sınıfına uygulayacak şeyler için yeterli eğitim alamamalarıdır.
- Öğretmenlerin hem öğrenip hem de uygulayabilecekleri noktaya getirilmesi önemlidir.
- Dijital öğretmenler projesi kapsamında bugüne kadar dörtbin öğretmene destek verilmiştir.
- 1:04:23Korkudan Sonrasına Geçiş Süreci
- Projelerin amacı genellikle korkudan sonrasına geçiş sürecini tetiklemektir.
- İnsanların en önemli ihtiyaçlarından biri bir şeyi başarabildiğini görmek, bunun için en basit noktadan başlayıp adım adım ilerlemek gerekir.
- İnsan-bilgisayar etkileşimi alanında sadece teknoloji değil, insan psikolojisi de önemlidir.
- 1:05:36İnsan Psikolojisinin Önemi
- İnsan etkileşimi çalışmalarının büyük kısmı işin psikolojik tarafına bakmaktadır.
- Eğer işin psikolojik tarafına ciddi şekilde ele alınırsa, insanın korkuları, beklentileri, duyguları işin içine sokulabilir.
- Öğrenmemenin veya kaçınmanın nedeni korkudur, bu korkuların yenilmesi gerekmektedir.