• Buradasın

    Edebiyatta Modern Dönem ve Sömürgecilik Üzerine Akademik Ders

    youtube.com/watch?v=PFnN-bru_Lg

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir akademisyen tarafından sunulan akademik bir ders formatındadır. Konuşmacı, edebiyat eserlerini modernleşme, sömürgecilik ve ekonomik yapılar açısından analiz etmektedir.
    • Ders, modern dönemin ekonomik ve siyasi yapısını edebi eserler üzerinden incelemektedir. Yakup Kadri'nin "Ankara", Halide Edip Adıvar'ın "Sinekli Bakkal", "Mahrem Macera" ve Nigugug Wat Siongo gibi eserler üzerinden modernleşme sürecindeki toplumsal değişimler, ahlaki bozulmalar ve kültürel çatışmalar ele alınmaktadır. Ayrıca Bank of England'in kuruluşu ve kağıt para sisteminin tarihsel gelişimi de dersin bir parçasıdır.
    • Videoda Don Kişot, Robinson Crusoe, Joseph Conrad'ın "Karanlığın Yüreği" ve Goethe'nin "Faust" gibi eserler de modernleşme sürecini yansıtan örnekler olarak incelenmektedir. Konuşmacı, edebiyatın tarihsel olayları nasıl öngördüğünü ve analiz ettiğini vurgulayarak, sosyoloji öğrencilerinin edebi eserleri de araştırmalarında göz önünde bulundurması gerektiğini belirtmektedir.
    00:09Yakup Kadri'nin "İstanbul-Ankara Karşıtlığı"
    • Yakup Kadri, iktisadi meselelere vakıf bir yazar olup, modern çağda bir ulusun ortaya çıkması sermayenin birikim süreciyle irtibatlıdır.
    • "İstanbul-Ankara Karşıtlığı" romanında İstanbul çürümüşlüğünü, yozlaşmışlığını temsil ederken, Ankara bir umut, yükseliş ve ahlaki üstünlük olarak gösterilir.
    • Romanın kahramanı Binbaşı Hakkı Bey, milli mücadelede varlık göstermiş kişilerin yavaş yavaş nasıl çözülmeye başladığını gösterir; başlangıçta devrimci olan biri sonunda para babası ve yozlaşmış biri haline gelir.
    03:17Modern Devlet ve Sermaye Birikimi
    • Modern dönemde ulus, siyasi organizasyon değil, pazarları bütünleştirici ve sermaye birikimini sürdürülebilir hale getiren bir kuruluş haline gelir.
    • Hiçbir modern devlet halkın menfaatini sermaye biriktiricilerin menfaatinin önüne almamıştır ve alamaz.
    • Türkiye'de kur korumalı mevduat ile banka sisteminin karı 2020 yılında 55 milyar lira, 2021 yılında 93 milyar lira, 2022 yılında 435 milyara çıkmıştır.
    05:22Kapitalizmin Eşitsizliği ve Sosyal Politikalar
    • Her devlet farklı tarzda sermaye biriktiricileri destekler; Amerika gibi en ileri kapitalist ülkelerde sefalet Türkiye'deki sefalete taş çıkartabilecek düzeydedir.
    • 1960-1970'lardan bu yana Almanya ve İskandinav ülkeleri gibi ciddi sosyal politikalar uygulayan ülkelerde daha sınırlı kalkınma olsa da adalet daha fazla gerçekleşmiştir.
    • Kapitalizm insanlık tarihinin en üretken ama aynı zamanda en fazla eşitsizlik üreten sosyoekonomik sistemdir.
    06:31Edebi Eserler ve Kapitalizm
    • Don Kişot, kapitalistik ilişkilerin yükselişini hisseden bir eserdir; Don Kişot idealist aşkı ve adaleti temsil ederken, ütopik direnişi simgeler.
    • Robinson Crusoe, hesapçı bir zihniyete sahip bir adada neredeyse çok uluslu bir imparatorluk kurar; tapusunu elinde tutarak "istediğim zaman gelebilirim" mantığıyla davranır.
    • 1920'lere doğru dünyanın yaklaşık dörtte biri İngiliz kolonisiydi ve "İngiliz İmparatorluğu üzerinde güneş hiçbir zaman batmaz" yazısının altında "çünkü tanrı karanlıkta onlara asla güvenmez" yazısı konulmuştur.
    10:36Sömürgeciliğin Edebi Yorumu
    • "Karanlığın Yüreği" adlı romanda, Belçikalılar tarafından sömürülen Kongo'da fildişi toplayan bir şirkette çalışan Kurt karakteri yerlilere tapınıyor.
    • Kurt, fildişine tapınarak hayatını kurtaran bir uşağının bile kendisine hediye ettiği küçük bir fildişi tarakı almasına izin vermez.
    • Joseph Conrad'ın "Karanlığın Yüreği" ve "Nostromo" gibi eserleri, sömürgeciliği ve yerli yöneticilerin sömürüden pay kapmaya çalışmasını erken bir zamanda anlatmıştır.
    16:01"Niteliksiz Adam" Romanı
    • "Niteliksiz Adam" romanı 1920'lerden 40'lara kadar parça parça yazılmış, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu çöküş sürecinde sermaye biriktiriciler, sanayici ve general gibi kişilerin paralel örgüt kurduğu hikâyesini anlatıyor.
    • Romanın paralel örgüte girmenin şartları, çok nitelikli olmak ve bir konuda uzman olmak ancak "adam" olmamak şeklinde belirtiliyor.
    • Roman, nitelikleri olmayan ama "adam" olan kahraman ile nitelikleri olan "nan adamlar" arasındaki mücadeleyi konu alıyor.
    18:19Sinekli Bakkal ve Faustiyen Eserler
    • Konuşmacı, Sinekli Bakkal'ı Türkiye'nin ilk faustiyen eseri olarak görüyor ve Halide Edip'in Faust'un şeytanla anlaşması ve dengeleme ihtiyacı hissetmesini vurguluyor.
    • Sinekli Bakkal'da Peregrini adlı rahip, Rabia ile aşk uğruna Müslüman olup "Osman" adını alıyor ve farklı medeniyetler arasında bir geçiş yaşanıyor.
    • Romanın sonunda Peregrini, çocuklarının Robert Koleji'ne gitmesini istemiyor, çünkü oğlunun iç huzurunun ve dengesinin bozulmasını istemiyor.
    21:51Afrika Romanları ve Emperyalizm
    • Konuşmacı, üç Afrika romanı ve romancısını ele alıyor; bunların yaşadığı benzer serüvenler, emperyalizmin kültürel tarafı ve Türkiye'deki muadilleri.
    • Kenyalı Niguggug Wat Siongo, Kenya İstiklal Harbi'nin içinde yetişmiş, dört dörtlük marksist bir romancı olarak tanımlanıyor.
    • Wat Siongo önce İngilizce romanlar yazıyor, ancak "dilin hapishanesine dönüşmesi" nedeniyle kendi dilinin bir lehçesi olan Kekiyu'yu kullanmaya başlıyor.
    25:18Nijeryalı Achebe ve Parçalanma
    • Nijeryalı Achebe, İngilizce'den vazgeçmeyen ve "bir başımıza gelmiş şey" olarak emperyalizmin etkilerini anlatan bir romancı.
    • Achebe'nin "Parçalanma" adlı romanında, misyonerlerin gelmesiyle yerli toplumun nasıl parçalandığı anlatılıyor.
    • Misyonerlerin kurgulu sözleri, yerli toplumun cahiliyet adetlerine karşı bir çıkış noktası oluşturuyor ve ikinci kuşakta hristiyanlaşma gerçekleşiyor.
    29:30Ateist Çocukların Dönüşü ve Devlet Memuriyeti
    • Ateist çocuklar döndükten sonra devlet memuriyeti başlıyor ve önce devlete hizmet etme duygusuyla başlıyorlar.
    • Sistem ve sermaye birikimi, memurları sürekli imzalar atmaya ve bunun karşılığında rüşvetler almaya zorluyor.
    • Memurların masrafları artıyor, otomobil almak, lüks ev almak ve daha yüksek oranlı borçlanmak istiyorlar, ahlaki olarak da ailelerine yabancılaşıyorlar.
    30:14Roman Serisinin İçeriği
    • İkinci kitabın başlığı "Artık Huzur Yok, Parçalanma" ve üçüncüsünde "Eski Şey Devam Ediyor, Töre Devam Ediyor" yazıyor.
    • Romanlarda tavizsiz bir din adamı var, misyonerlerle işbirliği teklif edilse bile bunu reddediyor ve hapis atılıyor.
    • Kabile arazi meselesinde kendi kabilesini değil, diğer kabileyi desteklediği için kabilesinden destek alamıyor ve hasat zamanını ilan etmediği için açlık başlıyor.
    32:45Dini Otorite ve Modernleşme
    • Kilise, hasat zamanını ilan ederek halkı kendine çekmeye başlıyor, çünkü dini otoritenin bu konuda karar vermesi kafidir.
    • Bir din adamı irrasyonel davranıp iktisadi problemleri çözmezse, halk dini değiştirebilir.
    • Modern çağda, radikal, ütopik veya geleneksel dinlerin önemli problemi budur.
    33:57Senegal'in Modernleşme Serüveni
    • Senegalli bir müslüman olan Şeyh Hamidu Kan Kani Gain, DPT'de görevli bir bürokrat ve 1961'de yazdığı "Müfem Macera" (Türkçeye "Mahrem Macera" olarak çevrildi) romanı çok önemlidir.
    • Senegal'de Kur'an-ı Kerim'i ve ilahi kelamı muhafaza etmek aristokrat sınıfın görevidir ve en zeki çocukları hafızlık mekteplerine gönderirler.
    • Beyazlar ülkeye el koymuş, beyaz okullar açmış ve çocukların bu okullara gitmesi konusunda tartışma başlamıştır.
    37:11Beyaz Okullar ve Modernleşme
    • Beyaz okullara gitmesini savunanlar, çocuklarının bina yapma sanatlarını, besili olmayı ve haksızken de yenmeyi öğrenmelerini istiyorlar.
    • Samba, üstadın yerini alacakken ailesi onu beyaz okula gönderiyor ve Paris'te felsefe doktorası yapması için yolluyorlar.
    • Köylü Demba üstadlığa geldiğinde hafızlık okulunu modernleştiriyor, saate ve takvime uygun şekilde düzenliyor.
    39:34Modernliğin Etkileri
    • Aristokrat Paris'te felsefe tahsiline giriyor ve şüpheci bir duruma geliyor, döndükten sonra namaz kılmıyor.
    • Namaz kılmadığı için bir cemaat delisi onu öldürüyor.
    • Roman, 1961'den 2023'e kadar Senegal'de ve İslam dünyasının her yerinde yaşanan modernleşme sürecinin bir özeti olarak görülüyor.
    40:35Edebi Eserlerin Önemi
    • Sosyoloji öğrencileri olarak disiplinin gerektirdiği araştırmaları yaparken, o döneme ait edebi eserleri ve özellikle romanları es geçmemek gerekir.
    • İyi romancılar ilahi ruhun nüfuz ettiği kişilerdir ve edebi eserler basit tepkilerden çıkarak hayata dokunmaya başlarlar.
    • Modernlik temelde kapital, ulus ve bireyden oluşur; kapital, daha fazla kazanç uğruna değerlendirdiğini servet demektir.
    43:11Sermaye ve Kapitalizm
    • Servet her zaman vardı, sermaye zaman zaman var; servet her zaman servet olabilir, ancak sermaye sürekli arttırmaya çalışan servettir.
    • Kapitalist çok serveti olan adam değil, az bile olsa sermayesini sürekli arttırmaya çalışan insandır.
    • Modern kapitalizmde devlet sermayeyi koruyup kolladığı için sermaye birikiminin hızı son üçyüz yılda hızlanmıştır.
    45:08Kağıt Para Sisteminin Gelişimi
    • Bank of England'ın kurulmasıyla kağıt para sistemi hakim olmaya başlamış, bu sayede çok daha fazla miktarda kredi verme imkanı hasip olmuştur.
    • Eskiden kredi altın, gümüş ve diğer sınırlı kaynaklardan sağlanırken, kağıt para sistemiyle bu sınır aşılabilmiştir.
    • Yahudilerin sarraflık ve mankerlik işini daha çok yapmasının sebebi, tarımdan koparılmaları ve sürülmeleri durumuydu; tarım dışında götürebilecekleri ve pahalı olmasına rağmen hafif olan para ticareti işini yapmak zorunda kalmışlardı.
    46:27Kağıt Para Sisteminin Etkileri
    • Kağıt para sistemiyle "herkes yahudileşmiştir" ifadesi kullanılarak, herkesin kağıt para üzerinden bol miktarda kredi alıp, borcunu ödemek için yatırım yapma fırsatı elde etmiş olduğu belirtilmiştir.
    • Devletler bu süreçte, oluşacak kazancın vergisini toplayacakları için bu süreci kendi lehlerine görmüş ve sermaye biriktirici sınıflarla kader birliği etmişlerdir.
    • Goethe, bu değişim sürecini can alıcı bir şekilde gözleyen müşahitlerden biri olarak, Vaymar Dükü'nün maliye ve bayındırlık bakanı pozisyonunda bulunmuş, gün boyu inşaat projelerinin finansmanıyla uğraşmış, geceleyin ise simya ile ilgilenmiştir.
    48:44Goethe'nin Görüşü ve Bank of England
    • Goethe'nin "Para ve Büyü" başlıklı eserinde, kağıt para bir simya olarak tanımlanmış, emeksiz değer yaratma aracı olarak nitelendirilmiştir.
    • Bank of England ile yüksek sınıflar bir konsorsiyum oluşturmuş, hükümdarın borcunu halkın borcuna dönüştürme mekanizması oluşturulmuştur.
    • Bank of England ilk başta merkez bankası değil, özel bir banka olarak kurulmuş, 1946 yılında merkez bankası statüsüne yükselmiştir.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor