Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ergün Diler'in sunduğu "Takvim" programının bir bölümüdür. Programda Bülent Erandaç'ın "East India Company" adlı eseri üzerinden tarihsel bir anlatım yapılmakta ve sonrasında Kürşat Zorlu'nun Türkiye-Ermenistan ilişkileri hakkında sunumu yer almaktadır.
- Video iki ana bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde East India Company'nin 250 yıldan fazla süren varlığı, Hindistan ve Çin'deki etkisi, Sasonlar ve Kadorisler gibi ailelerin rolü ve afyon ticareti ile Çin'in düşüşü anlatılmaktadır. İkinci bölümde ise Türkiye-Ermenistan sınır kapısının açılması konusu ele alınmakta, Karabağ savaşının ardından bölgedeki entegrasyon çabaları ve Türkiye'nin bu konudaki yaklaşımı değerlendirilmektedir.
- East India Company'nin Tarihi Etkisi
- Bülent Erandaç'ın kaleme aldığı "East India Company" kitabının okunması tavsiye ediliyor.
- Avrupalı aileler paraya ve ticarete önem verirken, zenginlik doğudaydı ve Portekizliler ile İspanyollar denizde rekabet içindeydi.
- Macellan, Portekizliydi ancak İspanya kralı için doğuya gitti ve beş gemiyle çıktı, ancak sadece bir gemi dönebildi.
- 00:51East India Company'nin Kuruluşu ve Etkisi
- İngilizler Doğu Hindistan Kumpanyası ile sahne aldı ve hedef Hindistan ve Çin oldu.
- Bu şirket tarihin gidişatını değiştirdi ve 250 yıldan fazla süren varlığı döneminde elde ettiği büyüklük, günümüz bilişim ve petrol şirketlerinden onlarca kat fazlaydı.
- Şirket Hindistan'da, Çin'de Londra'ya taşınıyordu, orduları vardı, ayaklanmalar gördü, katliamlar yaptı ve imtiyaz berat'ı karşılığında krallara rüşvet verdi.
- 01:47Sanayi Devrimi ve Çin'in Kapalı Limanları
- Sanayi devrimi ile şirket yeni bir sayfa açtı ve Hindistan'a geçen şirket Türklerden yardım gördü.
- Şirketin amacı Avrupa'da pahalı olan çay, porselen ve ipek gibi ürünleri getirmek ve satmaktı.
- Çin hükümdarı engeldi, Çin'in hemen hemen tüm limanları batıya kapalıydı ve ürünleri sadece gümüşle satıyor, küresel ticarete izin vermiyordu.
- 02:24Afyon Savaşları ve Ekonomik Kazanç
- Çözüm, Osmanlı'da yaşayan Sasonlar ve Kadorisler adlı iki aileydi, bu aileler Hindistan'a geçtiler ve Çin'i ikna etmek için kafa patlattılar.
- Hindistan'da ürettikleri afyon'u gizlice Çin'e soktular ve kısa süre sonra milyonlarca Çinli afyon kullanır hale gelmişti.
- East India Company donanmasını yolladı, Nemesis öndeydi ve Çin dağıldı, artık çay ve ipek sorun değildi, afyon'da ekonomistlerin tam olarak açıklayamadığı bir kazanç elde ediliyordu.
- 03:24Küresel Patronlar ve Masonluk
- Bu iki aile HSBC'yi kuruyor, Hong Kong'u ele geçiriyordu ve yeni düzen başlıyordu.
- İngiliz kraliyet ailesi de afyon'a alıştırılıyordu ve kraliyet ailesi iki hatta ayrılmıştı.
- O kadar para kazanıldı ki artık kazanç Amerika'ya akıyordu ve oradaki savaşlarda, kanunlarda, başkanlık seçimlerinde Sasonslar ve Kadorisler vardı.
- 04:01Masonluk ve Küresel Patronlar
- Hem akraba hem ortak haliyle örgütlenme ve masonluk kuruldu, daha doğrusu küresel hale getirildi.
- Bankacılıkta paranın dolaşımı da afyon savaşları neticesinde başka bir frekansa giriyordu.
- East India Company kurulurken nasıl Portekiz prensesi İngiliz kraliyet ailesine gelin gidiyorsa, bu aileler de kendi aralarında evleniyorlardı.
- 04:44Çin ve Komünizm
- Nemesis intikam tanrıçasıydı ve inanisa göre demir gemiler ölüm kusuyordu, Çinliler bunlara şeytan gemileri diyordu.
- Doğunun zenginliği batıyı meydana getiriyor, büyütüyordu.
- Bu şirket Çin'den çıkarken komünizmin kapısını aralıyordu ve pek çok Çinli aile bunların kızlarıyla evleniyordu.
- 05:17Amerika ve Çin İlişkileri
- Amerika ikinci büyük savaştan sonra Çin'e ucuz işgücü tabelası asıyordu.
- Amerika'nın da Çin'in de büyümesinde bu hat önemli yer tutmaktaydı.
- Tarih bir şekilde tekerrür mü edecekti yoksa Çin bu kez cevap mı verecekti?
- 06:01Ermenistan ve Türkiye Sınır Kapısı
- Ermenistan'da başlayan yaman çelişki, Türkiye ile sınır kapısının yeniden açılıp açılamayacağı konusu kamuoyunda en çok irdelenen meselelerden biri.
- Ermenistan Dışişleri Bakanı Ara Avaza'nın "Türkiye'nin Ermenistan'la sınırını kapalı tutmak için artık bir nedeni yok" şeklinde cevap vermesi, zaten belli ölçülerde süregelen tartışmayı alevlendirdi.
- Bakanlık sözcüsü Anna Natalya, sınırı kapatan Ermenistan değil, bu nedenle Türkiye, Ermenistan sınırının açılması sorunu öncelikle Türkiye'ye yöneltilmelidir diyerek yükselen tepkilere karşı ön almış oldu.
- 06:43Sınır Kapısının Açılması İhtimali
- Tepkilerin odağındaki yaklaşım, sınır kapısının açılması ihtimalinde Türkiye'nin elde ettiği siyasal, ekonomik ve en önemlisi psikolojik üstünlük.
- Ermeni akademisyen Armann Grigoryan, Türkiye sınır kapısının açılmasına hayır dememize uzun süre izin vermeyecektir diyerek bu konudaki nihai hamlenin tamamen Türkiye'nin inisiyatifinde kaldığına vurgu yapıyor.
- Kimi analistler, Ermenistan bu konuda istekli olursa sözde soykırım iddialarında geri adım atmaları gerekeceğini ileri sürüyorlar.
- 07:27Karabağ Savaşı ve Normalleşme
- 1993 yılında Karabağ'ın işgali sürecinde Türkiye tarafından tek taraflı olarak kapatılan sınır kapısı, en son 2009 yılındaki yumuşama çabalarının ağırlık kazandığı dönemde gündeme gelmişti.
- 44 gün süren savaşın ardından rayonların tümünün işgalden kurtarılması, Türkiye'nin Ermenistan'la ilişkilerini olası bir normalleştirme kararında daha kapsamlı ve çok yönlü hedefleri ön plana çıkarmış gözüküyor.
- 10 Aralık tarihinde Cumhurbaşkanı Erdoğan ve Cumhurbaşkanı Aliyev'in ortak basın toplantısında Türkiye, Rusya, Azerbaycan, İran, Gürcistan ve Ermenistan'dan oluşan altılı bir platform kurulması önerisinden söz edilerek bölgedeki entegrasyonun önemi vurgulanmıştı.
- 08:30Türkiye'nin Barış Tutumu
- Cumhurbaşkanı Erdoğan, bölgesel barışın bölgedeki ülkelere getireceği yüklerin altyapı, üstyapı, siyasi ve diplomatik birçok yüklediği görevler olduğunu belirtti.
- Erdoğan, "Eğer bu konuda olumlu adım atıldığı takdirde bizde kapalı olan kapılarımızı açarız" diyerek Türkiye'nin kapılarını Ermenistan'a kapatalım diye bir derdi olmadığını vurguladı.
- Erdoğan, "Biz barışın güvercini olmak istiyoruz, kaldı ki Ermenistan halkına bir kinimiz yok, sıkıntı Ermenistan yönetimidir" dedi.
- 09:09Ermenistan'ın Çelişkisi
- Geçmişte işgal altında tuttukları toprakları bir koz olarak kullanan Ermenistan yönetimi, 10 Kasım'daki anlaşmanın ardından bu imkanı kaybedince Dağlık Karabağ'ın tanınması hayalini ne pahasına olursa olsun saklı tutmak istiyor.
- Ateşkesi sağlayan ulaşım koridorlarının başta Nahçıvan olmak üzere hayata geçirilmesinde esas sorunlardan biri Ermenistan'ın yaşadığı bu derin çelişki olacaktır.
- Erivan merkezli düşünce kuruluşunun direktörü Richard Grigosyan, Rusya'nın bile kendi topraklarına uzanacak bir demiryolunun tesis edilmesi düşüncesiyle Ermenistan'a normalleştirme baskısında bulunabileceğini ortaya koyuyor.