Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, uluslararası politik ekonomi dersi formatında sunulmuş olup, bir eğitmen tarafından dünya ekonomisi ve gelişmişlik göstergeleri hakkında bilgi verilmektedir.
- Video, ülkelerin siyasi örgütlenme biçimlerinin ekonomik maliyetlerine etkisiyle başlayıp, 15. yüzyıldan günümüze dünya ekonomisindeki değişimleri anlatmaktadır. İçerikte sanayi devrimlerinin etkileri, tasarrufların ekonomiye etkisi ve ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösteren yeni nesil göstergeler (insani gelişmişlik indeksi, iş yapma kolaylığı, siyasi haklar ve sivil özgürlükler indeksi, ekonomik özgürlük indeksi, küresel rekabet indeksi, iyi yönetim göstergeleri ve toplumsal gelişme indeksi) detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Video, konuyla ilgili daha ayrıntılı bilginin uluslararası politik ekonomi ders kitabının 7. ünitesinde yer aldığını belirterek sona ermektedir.
- 00:11Siyasi Örgütlenme Biçimleri ve Ekonomik Gelişme
- Ülkelerin siyasi örgütlenme biçimleri tarihsel süreçte sürekli değişir ve farklı siyasi örgütlenme tarzlarının ekonomik maliyetleri de farklılaşır.
- Bir ekonominin yükselişi ve düşüşü, bir ülkenin yükseliş ve düşüşü içinde kullanıldığında bir uygarlığın yükselişi ve düşüşünü de ifade edebilir.
- Bir ülkenin ekonomik olarak çökmesi veya gerilemesi, ülkenin temsil ettiği uygarlığın da çökmesi veya gerilemesi anlamına gelebilir.
- 01:4515. Yüzyılda Dünya Ekonomisi
- 15. yüzyılda dünya politik ekonomi açısından on bölgede gruplandırılabilir ve üretim ve ticaretin bu bölgelerde yoğunlaştığı söylenebilir.
- Ürünlerin Çin'den Avrupa'ya akışı için dört rota mevcuttur: kuzey rotası, deniz rotası, Sahra altı Afrika rotası ve Hint Okyanusu rotası.
- Avrupa'nın 15. ve 16. yüzyıllarda bilim-sanat alanlarında meydana gelen köklü değişimlerle Rönesans'ı yaşadığını ve 1500 yılından itibaren Doğu Avrupa ve Asya'dan daha hızlı büyümeye başladığını biliyoruz.
- 04:47Ekonomik Liderlik ve Avrupa Merkezcilik
- 16. yüzyılın son üçte ikilik kısmında ve daha öncesinde İtalya dünyanın en zengin ülkesiydi, daha sonra İngiltere 19. yüzyılın son üçte ikilik kısmında liderliği aldı.
- 1904 yılında Amerika Birleşik Devletleri liderlik postuna oturdu ve bu konumu bugüne kadar da devam ediyor.
- Batı Avrupa'daki sömürgeci ülkeler, 15. yüzyılın ortalarından itibaren dünyanın diğer coğrafi bölgelerine işgal, ticaret, koloni kurma ve fetihler ile yayılarak Avrupa genişlemesini gerçekleştirmişlerdir.
- 05:4420. Yüzyılda Ekonomik Gelişmeler
- 20. yüzyılda dünya coğrafyasındaki ekonomik gelişmişlik yapısal değişiklikler gösterir ve 1950-1998 döneminde Latin Amerika, Asya ve Afrika'daki birkaç istisna dışında ekonomik büyümedeki gerileme dikkat çekici boyuttadır.
- 1950-1998 döneminde Asya'da 56 ülke kişi başına düşen milli gelirde mutlak azalma yaşamıştır, ancak aynı dönemde dünyada kişi başına düşen gelirde en yüksek artışı sağlayan ülkeler Asya'dadır.
- 20. yüzyılın ikinci yarısında en kötü ekonomik performansı yaşayan ülkeler Afrika'dadır ve 57 Afrika ülkesinin 10'u mutlak gelir bakımından gerileme yaşamıştır.
- 07:28Sanayi Devrimleri
- Birinci sanayi devrimi 18. yüzyılda su ve buharın endüstride yoğun kullanılması, ikinci sanayi devrimi 19. yüzyılın ikinci yarısında çelik, petrol ve elektriğin endüstride yoğun kullanılmasıdır.
- Üçüncü sanayi devrimi 20. yüzyılın dördüncü çeyreğinin başlarından itibaren imalat sanayinde dijital teknolojinin, mekanik ve elektronik teknolojilerin yerini almasıyla gerçekleşmiştir.
- Dördüncü sanayi devrimine Endüstri 4.0 denir ve bu strateji, bilgi ve iletişim teknolojileri ile endüstriyi birlikte işletmeyi hedefler.
- 08:56Uluslararası Finans Piyasaları
- Ülkelerin üretimden, ticaretten, turizmden veya işçi dövizi gibi kaynaklardan elde ettikleri gelirler yurt içinde yatırım ve tüketimde değerlendirilir, arta kalan tasarruf ise genelde uluslararası finans piyasalarında tedavül edilir.
- Günümüzde uluslararası finans piyasalarında borçlanma menkul kıymetlerinin %10'undan daha azı gelişmekte olan ülkelere aittir, %90 civarındaki kısmının gelişmiş ülkeler tarafından yapıldığı söylenebilir.
- Günümüzde başat rezerv para Amerika Birleşik Devletleri dolarıdır, Avro ise doların yanı sıra çeşitlilik sağlama bakımından rezerv para olarak tutulur ve daha ziyade Avrupa Birliği ve diğer Avrupa ülkelerinde kullanılır.
- 10:35Yeni Nesil Göstergeler
- Yeni nesil göstergeler, birden fazla değişkeni barındıran bileşik değişken olarak hesaplanan ve toplumsal hayatın hemen her alanını ölçüp sayısallaştırarak karşılaştırmaya imkan verecek şekilde geliştirilen göstergelerdir.
- Eğitim, sağlık ve yaşam süresi ile ilgili geliştirilen ve standardize edilen üç indeks esas alınarak insani gelişmişlik indeksi geliştirilmiştir.
- İnsanoglu'nun geliştirdiği yönetim sistemleri içinde en çok kabul gören, insanların yaşam haklarını, fikir ve fikri ifade etme özgürlüklerini ve mülkiyet haklarını garanti altına almayı en fazla başaranlardır.
- 12:58Gelişmişlik Göstergeleri
- Gelişmiş ülkelerde siyasi haklar ve sivil özgürlükler en yüksek düzeyde iken, geri kalmış ülkelerde bu haklar yetersizdir.
- Ekonomik özgürlük indeksi, mülkiyet hakları, yargı etkinliği, hükümetin dürüst iş yapması, vergi yükü, para politikası ve finansal özgürlük gibi faktörleri dikkate alarak hesaplanır.
- Küresel rekabet indeksi, siyasi, ekonomik, sosyal, sağlık, eğitim altyapısı, işgücü piyasası ve finansal piyasalardaki etkinlikleri kapsayan bileşik bir göstergedir ve Türkiye'nin bileşik puanı 4,40'tur.
- 14:02Dünya Bankası'nın Göstergeleri
- Dünya Bankası'nın iyi yönetim göstergeleri, vatandaşın devletten talepte bulunma hakkı, siyasi istikrar, devlet kurumlarının etkililiği, düzenlemelerin kalitesi, hukukun üstünlüğü ve yolsuzluğun kontrolü gibi beş kategorik gösterge içerir.
- Toplumsal gelişme indeksi en kapsamlı gelişmişlik göstergesidir, ancak kapsamı geniş olduğu için bireysel karar alma süreçlerinde kullanımı sınırlıdır.
- Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı, lise öğrencilerinin matematik, fizik, kimya, biyoloji ve sözel yetkinliklerini ölçerek ülkelerin gelecekteki işgücü piyasasında yer alacak insan kaynağına ilişkin öngörüde bulunmaktadır.
- 15:25Dünya Ekonomisinin Değişimi
- 15. yüzyıldan günümüze dünyadaki ülkelerin siyasi ve ekonomik yapıları hızla değişmiştir ve küreselleşme ile tüm ülkeler birbirinden etkilenmiştir.
- Rönesans sonrası coğrafi keşifler ve hammadde alışverişinin artması ekonomik güç dengelerinin değişmesine neden olmuştur.
- 20. yüzyılda Avrupa'nın gücü Amerika'ya devretmiş ve sanayi alanındaki değişimler güç dengelerindeki değişimlere büyük etki yapmıştır.
- 16:01Günümüzdeki Güç Dengeleri
- Günümüzde ülkeler arasındaki güç, tasarruf ve rezervler üzerinden oluşur.
- Küreselleşme sonucu sadece ekonomi değil, ekonominin ve coğrafyanın etkilediği yeni göstergeler de ülkelerin yapısını ve ilişkilerini oluşturmaktadır.
- Programda 15. yüzyıldan günümüze dünya coğrafyasında ekonomik ve ticari açıdan yaşanan değişiklikler, sanayi devrimlerinin ekonomiye etkisi ve ülkelerin gelişmişlik düzeyini gösteren yeni nesil göstergeler ele alınmıştır.