• Buradasın

    Dünya Beşten Büyüktür: Orta Asya Ülkeleri ve Türkiye-Rusya İlişkileri

    youtube.com/watch?v=VEKxH7AOMTw

    Yapay zekadan makale özeti

    • "Dünya Beşten Büyüktür" adlı programda, Ufuksan Stratejik Araştırma Merkezi'nden Prof. Dr. Ali Yol Yahşi (Özbekistan kökenli) ve Kemal Yoldaş (Kazakistan kökenli) konuk olarak yer almaktadır. Program, bir sohbet formatında gerçekleşmektedir.
    • Video, Orta Asya ülkelerinin (Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan, Türkmenistan) siyasi ve ekonomik durumunu, Rusya'ya olan bağımlılığını ve bağımsızlık derecesini ele almaktadır. Ayrıca Türkiye-Rusya ilişkileri, Orta Asya ülkelerinin bu iki büyük devlet arasındaki tutumları ve Rusya'nın Suriye'deki siyasi stratejisi de tartışılmaktadır.
    • Programda ayrıca Rusya'nın gaz ve silah ticareti arasındaki ilişki, Türkmenistan'dan gaz alımının sona ermesi ve Rusya'nın ekonomik zorlukları da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, Orta Asya ülkelerinin İslam yurdu olmasına rağmen yönetimlerin İslam düşmanlığı gösterdiği ve bazı konukların bu durumdan dolayı memleketlerini terk etmek zorunda kaldıkları konusunda da görüşlerini paylaşmaktadır.
    00:14Programın Tanıtımı
    • "Dünya Beşten Büyüktür" programı çarşamba akşamları izleyicilerle buluşuyor.
    • Programda Türkiye-Rusya arasındaki krizin ardından Orta Asya ülkelerinin tavırları incelenecek.
    • Konuklar olarak Özbekistan'dan Prof. Dr. Ali Bey Yol Yahşi ve Kazakistan'dan Kemal Yoldaş, Ufuksan Stratejik Araştırma Merkezi Orta Asya uzmanları davet edilmiş.
    03:41Orta Asya'nın Genel Durumu
    • Orta Asya bugün Özbekistan, Tacikistan, Kırgızistan, Kazakistan ve Türkmenistan olmak üzere beş cumhuriyetten oluşmaktadır.
    • Bu bölge eski ismiyle Türkistan'dı ve 16-17. yüzyıllarda Ruslar tarafından işgal edilmişti.
    • 1991'de Rus istilasından kurtulan Orta Asya ülkeleri siyasi olarak bağımsız devletler haline geldi.
    06:08Orta Asya Ülkelerinin Bağımsızlığı
    • Orta Asya ülkeleri siyasi olarak bağımsız olsa da, eski komünist rejimin etkisi hala devam ediyor.
    • Bu ülkeler Rusya'nın etkisi altındadır ve Rusya'nın yetkisiz kendi kendine hareket etmeleri zor.
    • Amerika, Çin ve Rusya gibi büyük devletlerin etkisi altında olan Orta Asya ülkeleri bu üç büyük arasında manevra yapmak zorundadır.
    08:44Orta Asya'daki Yönetim ve Dini Durum
    • Kazakistan ve Kırgızistan'da biraz demokrasi varken, Türkmenistan, Kazakistan, Tacikistan ve Özbekistan'da tam eski komünist rejim devam ediyor.
    • Orta Asya bir Müslüman yurdu olmasına rağmen, yönetimlerde İslam düşmanlığı bulunmaktadır.
    • 1929'da Sovyetler döneminde yapılan nüfus sayımında Orta Asyalılar "Müslümanım" diye yanıt verirken, bugün beş farklı millet olarak tanımlanıyorlar.
    10:46Özbekistan'da İslam ve Hukuk
    • Özbekistan'da camiler bugün çalışmakta olsa da, hangi İslam uygulandığı ve kimlerin namaz kıldığını belirlemek zor.
    • Müslüman olarak yaşamak isteyenler ya sınır dışı ediliyor ya da hapisteydi.
    • Konuk, 1993'te memleketini terk etmek zorunda kaldığını, Türk ve Müslüman olarak yaşamak istediği için hicret ettiğini belirtiyor.
    14:31Ortak Güvenlik Örgütü'nün Türkiye Aleyhinde Açıklaması
    • Eski Sovyetlerden kalmış olan cumhuriyetler, kendi güvenliği için kolektif güvenlik anlaşması örgütü oluşturmuş ve Moskova'da bir toplantı düzenlemişlerdir.
    • Toplantıdan sonra katılımcılar Türkiye aleyhinde bir açıklama yapmış, bu durum şaşırtıcı bir olay olarak görülüştür.
    • Önceki süreçte Orta Asya cumhuriyetleri ve Türkiye, Rusya'nın yanında yer almamıştı, ancak bu açıklama sonrasında Türkiye'nin aleyhine bir tutum sergilenmiştir.
    15:51Orta Asya Ülkelerinin Gerçek Tavırları
    • Kazakistan başkanı, ilişkileri bozmayıp uzlaşmacı bir komisyon kurmayı teklif etmiş, Özbekistan ise Rusya'ya akıllı hareket etmesi için uyarılar yapmıştır.
    • Kazakistan ve Orta Asya ülkeleri kendilerini Türk olarak bilirken, Rusya'nın yanında yer almamış ve Türkiye aleyhindeki konuşmalara karşı çıkmışlardır.
    • Açıklamanın ardından Kazakistan, Kırgızistan ve Beyaz Rusya resmen yalanlamış, bu örgütün uluslararası olaylarla ilgili açıklama yapma yetkisinin olmadığını belirtmişlerdir.
    17:36Açıklamanın Gerçek Yönü ve Orta Asya'nın Tavrı
    • Açıklamanın aslında Ermenistan temsilcisi tarafından yapıldığı ortaya çıkmış, bu bir tür "olay olsun" diye yapılan bir hareket olarak değerlendirilmiştir.
    • Kırgızistan ve diğer Orta Asya ülkeleri Türkiye'nin stratejik müttefik olduğunu vurgulamış, Türkiye ile iyi ilişkileri sürdürdüklerini belirtmişlerdir.
    • Kazakistan gibi ülkeler, Rusya, Çin ve Türkiye arasında dengeyi korumaya çalışırken, Türkiye-Rusya krizinde Rusya'nın lehine tavır almamışlardır.
    19:50Orta Asya'nın Rusya İle İlişkileri
    • Özbekistan ve Tacikistan gibi ülkelerde yönetimlerin bel bağlılığı ve nüfus yoğunluğu nedeniyle sessiz kalış politikası izlenmektedir.
    • Orta Asya ülkeleri, Türkiye'nin uçak krizi sonrası karşılaştığı durumun kendilerine de uygulanmaması için dengeli bir tutum sergilemektedir.
    • Özbekistan'dan Rusya'ya çalışan yaklaşık 2,6 milyon, Tacikistan'dan ise 1,5-2 milyon arasında işçi bulunmakta, bu nüfusun baskı altına alınması durumunda istikrar tehlikesi yaratabilir.
    23:14Rusya'nın Orta Asya Ülkeleri Üzerine Uyguladığı Politika
    • Tacikistan'da Rus uçağı ele geçirildiğinde, Rusya'da tüm Tacik işçilere karşı baskılar yapılmış, hatta "bulaşık hastalıkları" gibi iddialarla iftira atılmıştır.
    • Tarihte Osmanlı ve Rusya arasında 28-26 savaş yaşanmış, Rusya'da Türk ve İslam düşmanlığı genetik seviyeye kadar geçmiş durumdadır.
    • Rusya'da Orta Asyalılarla Müslümanlar karşı karşıya geldiklerinde farklı bir bakışla karşılanmaktadır.
    25:42Rusya'nın Güncel Siyasi Yaklaşımı
    • Rusya'da komünizm ve demokrasi gibi ideolojiler artık etkili olmamış, en son başvurulan ideoloji "Rus milliyetçiliği" olmuştur.
    • Rus milliyetçiliği için sürekli bir düşmanlık kışkırtması gerekmekte, önce Çeçenlere, sonra Avrupa'ya, şimdi ise Türk ve İslam düşmanlığına dönüşmüştür.
    • Putin'in KGB altyapısı ve devlet adamı kimliği, duygusal tepkiler yerine stratejik kararlar almasını sağlamaktadır.
    27:25Rusya'nın Gaz ve Silah Ticareti
    • 2005 yılında diplomatik ve siyasi olaylar yaşanmış, 2004 sonunda Moskova yanlısı Yankoviç devri sona ermiş ve batı yanlısı bir yönetim kazanmıştır.
    • Rusya'nın ikinci gelir kaynağı silah ticareti olup, gaz satamadığı zaman silah satmak için bir yerde savaşın güçlenmesi gerekmektedir.
    • Suriye'de 2015 ilkbaharlarında Esad'ın günü yaklaşınca Rusya müdahale etmeye karar vermiş, Tartus'taki hava üssü ve gaz boru hatlarının kapanması nedeniyle.
    29:46Gaz Boru Hatları ve Piyasa Sorunları
    • Ukrayna üzerinden geçen gaz boru hatları kapanmak üzereyken, Mavi Hat projesi de Bulgaristan ve Sırbistan hareketleriyle kapatılmıştır.
    • Kuzey Akım (Baltık Deniz'i altında) sınırlı şekilde yılda 55 milyar metreküp gaz taşıyabilmekte, Avrupa Konseyi fazlasını izin vermemektedir.
    • 2015'te üretilen 66-113 milyar metreküp gazdan sadece 444 milyar metreküp satılmış, 173 milyar metreküp gaz piyasasız kalmıştır.
    31:02Türkmenistan ve Gaz Piyasası
    • Türkmenistan, dünyada dördüncü sırada gaz üretiminde olup, Rusya ile anlaşmaları bittiği için artık gazını istediği yere satabilecektir.
    • Türkmenistan'dan alınan gaz, Avrupa'ya satılan Rusya şirketlerinin sattığı gazın önemli bir kısmını oluşturuyordu.
    • Türkmenistan, Afganistan, Pakistan ve Hindistan'a (TAPI) gaz sevkiyatı projesi başlatmış, Rusya ve İran bununla karşı çıkmıştır.
    32:38Rusya'nın Yalnızlaşması
    • Orta Asya'daki gaz artık tamamen Rusya'nın kontrolünde değil, Ukrayna ve Türkmenistan elden gitmiştir.
    • Kazakistan, Kırgızistan gibi ülkelerin adına yapılan açıklamaları Rusya yalanlayabiliyor veya lehine açıklama yapmamayı becerebiliyor.
    • Rusya hem siyasi, hem askeri hem ekonomik olarak yalnızlaşmış durumdadır.
    33:20Geçmiş ve Gelecek
    • Sovyetlerin dağılması da benzer şekilde yaşanmıştı; önce Afganistan'a sokulduktan sonra petrol fiyatları 6 kere düştü ve ekonomik çöküş yaşanarak asker geri çekildi.
    • Suriye'de petrol fiyatları yine düşüyor, ekonomi içeride kötü durumda ve Rusya üzerinde ciddi bir oyun oynanıyor gibi görünüyor.
    • Sovyetler'in yaptığı hatalar teker teker tekrarlanıyor, ancak Sovyetler'in ideolojisi (komünizm, Leninizm) bugünki yönetimde yoktur.
    35:08Son Sözler
    • Orta Asya'da Türkistan'ın vatan olarak görülmesi ve Müslümanların İslam'da yaşaması isteniyor.
    • Tüm Orta Asya'nın Türkiye ile kardeş gibi yakınlaşması, ittifak ve dost devletler olarak yakınlaşması isteniyor.
    • Türkiye'nin sergilediği siyasetin dürüst ve sağduyu dolu olduğu, Rusya'nın kudurmuşluk seviyesine inmemesi gerektiğini vurguluyorlar.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor