Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dulkadiroğulları Beyliği'nin kuruluşundan sona ermesine kadar olan tarihsel sürecini anlatan bir tarih anlatımıdır. Beyliğin kurucuları Zeyneddin Karaca ve oğulları Halil Bey, Sevli Bey, Sadaka, Nasreddin Mehmet Bey, Süleyman Bey, Melik Arslan, Şah Budak Bey ve Alaüddevle Bozkurt Bey gibi önemli şahsiyetler ele alınmaktadır.
- Video, 13. yüzyıl sonlarında Halep ile Antep arasındaki bölgeye yerleşen Bozok Türkmenlerinin tarihini anlatarak başlar ve Dulkadiroğulları Beyliği'nin kuruluşunu, gelişimini ve sona erişmesini kronolojik olarak aktarır. Beyliğin Memluklular, Osmanlılar ve Safevi Devleti ile olan ilişkileri, topraklarının genişlemesi ve sonunda 1515 yılında Alaüddevle Bozkurt Bey'in idamıyla sona ermesi detaylı şekilde anlatılmaktadır. Ayrıca beyliğin Kırşehir, Bozok, Kayseri, Pınarbaşı, Elbistan, Harput, Maraş, Kadirli ve Antep gibi geniş bir coğrafyada hakimiyet sürdüğü ve bu bölgelerde birçok mimari eser bıraktığı belirtilmektedir.
- 01:01Dulkadiroğulları Beyliğinin Kuruluşu
- 13. yüzyıl sonlarında Halep ile Antep arasındaki bölgeye yerleşen Bozok Türkmenleri, Memlukluların fetihlerinden sonra Antep'ten Elbistan'a kadar uzanan bölgeleri ele geçirdiler.
- Dulkadiroğulları Beyliğini kuran Türkmenlerin hangi boydan geldiği kesin olarak bilinmemektedir, ancak Dulkadir halkının çoğunluğunun Bayat boyuna mensup Türkmenler olduğu tahmin edildiğinden, beyliğin kurucularının da Bayatlar olması mümkündür.
- Mısır ve Suriye'ye sahip olan Memluk Sultanı En-Nasır Muhammed bin Kalavun, Suriye sınırlarının güvenliğini sağlamak amacıyla Dulkadirli ailesinden Zeyneddin Karaca'ya hilat ve hediyeler vererek onu 1337'de Elbistan Naibliğine atadı.
- 02:10Zeyneddin Karaca Bey'in Dönemi
- Dulkadir Beyliği Memluklulara bağlı olmasına rağmen Zeyneddin Karacabey, Memlukluların taht kavgalarından istifade ederek bağımsız hareket etmek istedi ve bu gaye ile beyliğinin sınırlarını Halep'e doğru genişletmeye çalıştı.
- Melik Zahir unvanını alan Karacabey, 1348 yılında bağımsızlığını ilan etti, ancak 1353 yılında Memluklulara yenilen Karaca Bey Mısır'da idam edildi.
- Zeynep'in Karaca Bey'in idam edilmesinden sonra yerine oğlu Halil Bey Dulkadir Beyi oldu ve 1354 yılından 1386 yılına kadar beyliğin hudutları Zamantıdan Harput'a kadar genişledi.
- 03:20Sevli Bey ve Sadaka Dönemi
- Halil Bey'in öldürülmesinden sonra Dulkadir Beyliği'nin başına Sevli Bey geçti ve Memluklular Dulkadir Beyliği arazisine hakim olmak istediler.
- Sevli Bey, topraklarını genişletmek için Memluklu topraklarına ve Kilikya Ermenileri üzerine akınlar yaptı, ancak Memluklular için tehlikeli olmaya başladığını gören Berkuk, 1398 yılında bir suikast düzenleterek onu ortadan kaldırdı.
- Sevli Bey'in Sultan Berkuk tarafından öldürülmesi üzerine yerine Memlük Sultanının tasvibiyle oğlu Sadaka geçti, ancak amcasının oğlu Nasreddin Mehmet Bey taht için kendisiyle amansız bir mücadeleye girişti.
- 04:17Nasreddin Mehmet Bey ve Süleyman Bey Dönemi
- Osmanlı Padişahı Yıldırım Bayezid duruma müdahale ederek 1399 yazında Sadakayı Elbistan'dan sürüp beyliğin başına Nasreddin Mehmet Bey'i getirdi.
- Mehmet Bey, uyguladığı akılcı diplomasi ile bir yandan Osmanlılardan yardım alırken bir yandan da Memluklularla dostane ilişkiler kurdu.
- Uzun yıllar Dulkadir Beyi olan Nasreddin Mehmet Bey 1442 yılında öldü ve onun ölümünden sonra Dulkadir Beyliği'nin başına Süleyman Bey geçti.
- 04:50Süleyman Bey'in Mirası
- Süleyman Bey'in zamanında Dulkadir-Osmanlı ilişkileri gelişti ve Süleyman Bey, kızı Sitti Mükrime Hatunu II. Murad'ın oğlu Mehmet'e gelin verdi.
- Diğer kızını da Memluk Sultanı Zahir Çakmak'a verdi, iki büyük devletle akrabalık bağı kurarak Karamanoğullarına ve Akkoyunlulara karşı savunmak için beyliğine destek sağladı.
- Alaüddevle Bozkurt Bey'in babası olan Süleyman Bey, Maraş'ta bulunan Ulu Camii'yi yaptırdı.
- 05:20Melik Arslan ve Şah Budak Bey Dönemi
- Süleyman Bey'in 1454 yılında ölümünden sonra yerine oğlu Melik Arslan Dulkadir Beyi oldu ve onun zamanında Dulkadirliler ile Akkoyunlular arasında savaşlar çıktı.
- Dulkadirlilerin elinde bulunan Harput Uzun Hasan tarafından alındı ve Dulkadirlilerin başkenti Elbistan Akkoyunlu ordusu tarafından tahrip edildi.
- Memluklu Devleti ile arası açılan Melik Arslan Bey, Memluklu Sultanı Hoşkadem'in bir fedaisi tarafından Elbistan'da camide ibadet ederken 1465'te öldürüldü.
- 05:55Şah Budak Bey ve Şehsuvar Bey Dönemi
- Melik Arslan'ın öldürülmesinden sonra kardeşi Şah Budak Bey Dulkadir Beyi oldu, ancak kardeşinin öldürülmesinde rolü olduğu gerekçesiyle kendisine halk tarafından itibar edilmedi.
- Bu arada Fatih'in desteğini sağlayan Şeyh Suvar Bey, Dulkadir Beyliğini 1466'da ele geçirdi ve üzerine gönderilen üç Memluklu ordusunu mağlup etti.
- Şehsuvar Bey kazandığı zaferlere güvenerek Osmanlılara cephe aldı, bunun üzerine Fatih sağladığı desteği çekti ve Şehsuvar Bey Memluklulara karşı direnemedi, 1472 yılında yakalanarak Kahire'ye götürüldü ve Memluklu Sultanı Kayıtbay'ın emriyle Züveyyle Kapısında idam edildi.
- 06:48Alaüddevle Bozkurt Bey Dönemi
- Memluk Sultanı Kayıtbay'ın desteğiyle Şah Budak Bey ikinci kez Dulkadir Beyi olarak tayin edildi, ancak Osmanlı Sultanı Fatih, yanında bulundurduğu Şah Budak Bey'in kardeşi Alaüddevle Bozkurt Bey'e destek vererek onun Dulkadir Beyliğini 1480'de ele geçirmesini sağladı.
- Alaüddevle Bozkurt Bey ilk yıllarında Osmanlıların yanında yer aldı, üzerine gönderilen Memluk ordularını mağlup etti ve Dulkadir Beyliği yüzünden Osmanlı-Memlük ilişkileri bozuldu.
- Çukurova'da hakimiyet mücadelesi yüzünden başlayan Osmanlı-Memlük savaşları 1485-1491 yılları arasında devam etti ve Alaüddevle Bey, kızı Ayşe'yi İkinci Bayezid'e verdi, bu evlilikten Selim dünyaya geldi ve böylece Alaüddevle Bozkurt Bey, Yavuz Sultan Selim'in dedesi olmuş oldu.
- 07:45Alaüddevle Bozkurt Bey'in Son Yılları
- Alaüddevle Bozkurt Bey, Memlük ve Osmanlı toprakları arasında kalan beyliği'nin devam edebilmesi için her iki devlet ile de yakın ilişkiler içine girdi ve izlediği denge politikası ile uzun yıllar beyliğin başında bulundu.
- 1501'de Tebriz'de kurulan Safevi Devleti ile mücadele etmek zorunda kaldı ve Safevi hükümdarı Şah İsmail Anadolu'yu ele geçirmek istiyordu.
- Şah İsmail'in çekilmesinden sonra Alaüddevle Bey, Maraş ve Elbistan'ı yeniden ele geçirdi, ancak Elbistan öyle tahrip edilmişti ki, bu yüzden başkenti Maraş'a taşıdı.
- 08:33Dulkadiroğulları Beyliğinin Sonu
- Bundan sonra Alaüddevle Bey, Osmanlılara karşı Memlukluların yanında yer almaya başladı ve ezeli düşmanı Şah İsmail'in üzerine Yavuz'un düzenlediği Çaldıran seferine çağrıldığı halde katılmadığı gibi Şah İsmail ile de ittifak kurdu.
- Yavuz Sultan Selim, 1514 yılında kazanılan Çaldıran zaferinden sonra Dulkadir Beyliğini ortadan kaldırmak için harekete geçti ve Kayseri Sancak Beyliğine getirilen Şehsuvaroğlu Ali Bey'e Dulkadir toprakları alındığı takdirde kendisine verileceği vaat edildi.
- 13 Haziran 1515'te Göksun yakınlarında Turna Dağı'nda Osmanlılar ile Dulkadirliler arasında yapılan savaşta Alaüddevle Bey yenilerek dört oğlu ile birlikte idam edildi ve böylece Dulkadiroğulları Beyliği fiilen sona erdi.
- 09:49Dulkadiroğulları Beyliğinin Mirası
- Yaklaşık 180 yıl devam eden Dulkadiroğulları Beyliği, Osmanlıların Anadolu'da sınırlarına kattıkları son beyliktir.
- Dulkadiroğulları Beyliği, Kırşehir, Bozok, Kayseri, Pınarbaşı, Elbistan, Harput, Maraş, Kadirli, Antep gibi geniş bir coğrafyada hakimiyet sürmüştü.
- Sözü edilen bu şehirlerde kalma birçok cami, kale, medrese, mescit gibi mimari eserler bırakmışlardır.