Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Tiyatro Tiyatro dergisinin yazarı ve yayın kurulu üyesi Seren Korat Birkey ile yapılan bir röportajdır. Röportaj İstanbul Kukla Festivali Merkezi'nin kafesinde gerçekleştirilmiştir.
- Sohbetin ana konusu dramaturji ve dramaturg kavramlarıdır. Video, dramaturjinin 2500 yıllık tarihini, kökenini ve gelişimini anlatarak başlayıp, Türkiye'deki dramaturji sisteminin durumunu ele almaktadır. Konuşmacılar, devlet tiyatrolarında dramaturjinin kurumsal olarak henüz tam olarak kabul görmediğini, özel tiyatrolarda ise dramaturjinin daha az önem verildiğini ve alternatif tiyatroların durumunu tartışmaktadır.
- Röportajda ayrıca dramaturg ve yönetmen arasındaki ilişki, postmodern çağda dramaturgunun küratörlük yapma potansiyeli ve genç dramaturklara tavsiyeler de paylaşılmaktadır. İstanbul Üniversitesi'ndeki tiyatro eleştirmenliği ve dramaturji bölümü hakkında da bilgiler verilmektedir.
- 00:31Dramaturji Kavramının Tanımı ve Tarihi
- Dramaturji, tiyatro dünyasında seyircileri ve hatta tiyatrocuların bile çok vakıf olmadıkları bir kavramdır.
- Dramaturji kelimesi Yunanca kökenli olup, "dron" (drama) kelimesinden türemiştir ve Antik Yunan'da Aristoteles tarafından ilk kez incelenmiştir.
- Aristoteles, Dionysos şenliklerinde oynanan oyunları inceleyerek yazılı oyun metninin temel özelliklerini belirlemiştir.
- 02:51Dramaturjinin Gelişimi ve Türkiye'deki Yeri
- Dramaturji, romantizm öncesinde Lessing ile birlikte Almanya'da "Hamburg Dramaturolojisi" adlı yapıtı ile bilimsel özellik kazanmaya başlamıştır.
- Dramaturgunun işlevi, metni açıklayan, dinamiklerini ortaya çıkaran, çözümlemesini yapan ve tiyatronun repertuarının yapılmasında ana belirleyicilerden biri olan kıstasların konulmasında rol oynamaktadır.
- Türkiye'de dramaturji, oyun yazarlığı ile karıştırılmamalıdır; dramaturglar yazılmış metinleri değerlendirir, gerektiğinde eklemeler ve çıkartmalar yaparlar.
- 06:29Türkiye'de Dramaturjinin Gelişimi
- Türkiye'de dramaturji, Brecht'ten hemen sonra, yaklaşık yarım yüzyıl içinde kurumsallaşmıştır.
- Türk dramaları Anglo-Sakson geleneğini takip ederken, Alman drama projesindeki gibi metnin yeniden yoğurularak bambaşka bir açıyla tekrar yazılması durumu çok yeni bir uygulamadır.
- Türkiye'de ilk dramaturklardan biri Sevgi Sanlı'dır ve Turgut Özakman'ın Devlet Tiyatrosu yönetimine gelmesiyle 1980'lerde dramaturji kadrosu ve birimi kurulmuştur.
- 09:33Dramaturg ve Yönetmen İlişkisi
- 2000'lere kadar dramaturklar yönetmenlerin hık deyicisi gibi algılanmış, yönetmenlerin kendilerine rakip olarak gördükleri bir kadro olarak görülmüştür.
- Zamanla dramaturgunun kendine rakip birisi değil, oyunun iyiliği için yardımcı olabilecek bir kişi olduğu anlaşılmaya başlanmıştır.
- Dramaturk ve yönetmen arasındaki ilişki, her yönetmenle tekrar tekrar oluşturulan çalışma yöntemine bağlıdır ve tiyatro anlayışları tebliğinden biçimine varana kadar birçok noktada kafa uyuşması gözetir.
- 11:45Dramaturjinin Kurumsal Durumu
- Dramaturjinin kurumsal olarak sempati oluşmaya başlamış olsa da, hala tam olarak oluşmamış durumda.
- Devlet tiyatrosunda bir sanatçı dışında genel müdür olma durumu, dramaturjinin çalışmasını zorlaştırmıştır.
- Bazı genel müdürler dramaturjiyi gereksiz bir müesseseye dönüştürerek repütasyonlarını düşürmüşlerdir.
- 13:18Dramaturjinin Tiyatrolarda Durumu
- Kurumsal tiyatrolarda dramaturjiler kadro zoruyla işe alınmaktadır.
- Yönetmenle oyun atmadan önce çalışma imkanı sunulmadığı takdirde verimli sonuçlar alınamamaktadır.
- Bazı yönetmenlerle hidromatoloji çalışmaları yapılabilmektedir, ancak bu durum genel olarak yayılmamış durumdadır.
- 14:10Oyuncuların Dramaturjiye Bakışı
- Oyuncular dramaturjiye genellikle daha sıcak bakmaktadır, özellikle tecrübeli oyuncular daha iyimser ve kucaklayıcıdır.
- Oyuncular yönetmen dışında başka güvendikleri birinden fikir almaya ihtiyaç duyarlar.
- Dramaturji bir iktidar paylaşımı değil, teknik hizmet sunma sürecidir ve metnin gereklerini belirtmektedir.
- 15:49Özel Tiyatrolarda Dramaturji
- Dramaturjinin gelişimi Türkiye'deki düşünceye verilen önemle paralel olarak devam etmektedir.
- Sanat alanında uzmanlık sahibi olmak parasal karşılığı olmayan bir şeydir çünkü somut bir ürün sunmaz.
- Özel ticari tiyatroların sahipleri dramaturjiyi yapmadıkları için oyunun sonunda para vermemek için her şeyi yapabilirler.
- 17:54Alternatif Tiyatrolarda Dramaturji
- Alternatif tiyatrolar gönüllülük sahası üzerinden örgütlenmiş olup, para kazanmak değil, tiyatroyu geliştirmek için kurulmuştur.
- Alternatif tiyatrolarda dramaturji genellikle para almayan bir iş kolu olarak yer almaktadır.
- Alternatif tiyatro sözcüğü artık sorunlu hale gelmiş, çoğu tiyatro ana akımın yörüngesi altına girmiştir.
- 20:34Ana Akım ve Alternatif Tiyatrolar
- Ana akım tiyatro, devlet tiyatrosu gibi akademik bir bakış açısıyla tiyatroyu geliştirmeye çalışan bir tiyatro biçimidir.
- Alternatif tiyatrolar başlangıçta köhnemiş ve bugünün seyircisinin bakış açısına uymayan tiyatroları eleştirerek ortaya çıkmıştır.
- Alternatif tiyatrolar bilindik tiyatro mekanlarından ve ekonomik şartlardan çıkarak bağımsız ve özgürce kendi istedikleri sözü söyleyebileceklerini düşünmektedirler.
- 21:48Alternatif Tiyatro ve Sınıfsal Analiz
- Alternatif tiyatro, "In Your Face" gibi toplulukların elitist ve seçkinci bir tiyatro biçimi sunmasıyla sınıfsal olarak ters düşen bir duruma dönüşmüştür.
- Alternatif tiyatro, yenilikçi ve özgür bakışlı bireyleri değil, parası olan, var olan, sanatsal üretimden haz almayan, yurtdışı görmüş ve akademik eğitim almış kişilere odaklanmıştır.
- Alternatif tiyatro, metin bazlı etkileme stratejisiyle kendi içinde ironik bir duruma düşmüştür.
- 23:19Dramaturji ve Yönetmenlik İlişkisi
- Dramaturji, genel sanat yönetmeni olmayabilir ancak yönetmen olabilir; bazı dramaturjiler yönetmen olmayı düşünürken, bazıları bunu düşünmez.
- Emre Koyuncuoğlu gibi kendi drama projesini yapan yönetmenler de dramaturjilerle çalışabilir, ancak bu durum her zaman zorunlu değildir.
- Dramaturji, sihirli bir değnek gibi kötü yazılmış oyunları kurtaramaz; kötü oyuncularla dünyanın en iyi oyunu bile kurtarılamaz.
- 25:26Dramaturjinin Mesleki Durumu
- Dramaturji, yardımcı teknik eleman olarak kapı açacak, soru işaretleri açacak ve şeyin bir adım daha ileri gitmesine neden olabilecek bir meslektir.
- Dramaturji, gönüllülük hakkı üzerinden yapılan işlerde sorun olmasa da, bir meslek olarak maddi karşılığı olmalıdır.
- Türkiye'de temel sonuçta bu düşünceye verilen kıymet çok alakalıdır; telif hakları yasasının tavan ne zaman çıktığını düşünmek önemlidir.
- 26:25Postmodern Çağda Dramaturji
- Dramaturji, modernizmin içinde doğmuş bir kavramdır ve eleştirel düşünce, ifade özgürlüğü ve fikriyatla yakın bir teması vardır.
- Postmodern çağda insan aklını öteleyen bir çağda, dramaturji tiyatronun küratörü olabilir ve parçalanma, düşünce kopuşları ve kırılmaları saptayarak kendini konumlandırabilir.
- Postmodern yönetmenler genellikle güzel sanatlar alanından gelir ve modernitenin biçimlerinin kırılması açısından daha yenilikçi bakarlar.
- 29:18Genç Dramaturklara Tavsiyeler
- Eğitim sistemimiz kuram üstünden gider, ancak iş işteyken öğrenilir; okuldaki işleyişle piyasadaki işleyiş tamamen farklıdır.
- Dramaturklar çok interdisipliner olmalı, tüm güzel sanatları, sergileri, opera, müzik ve dünyadaki tüm trendleri takip etmelidir.
- Sürekli seks okumak mesleki bir erozyon yaratabilir; uzun cümleler okumaya geçiş zorlayıcı olabilir ve zevk için okumaktan çıkabilir.