Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "İnsanlarla Türkiye" kanalında yayınlanan bu belgesel formatındaki video, Dolmabahçe Sarayı'nın tarihini, mimari özelliklerini ve önemi hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır.
- Video, sarayın İstanbul Beşiktaş'taki konumu ve inşaat tarihiyle başlayıp, mimari özellikleri, iç mekanları ve tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır. Sarayın 285 oda ve 43 salonu, 600 metre uzunluğundaki mermer rıhtımı, Fransız baroku, Almanca klasik, İngiliz neoklasik ve İtalyan Rönesans tarzlarının karışımı olarak tanımlanan mimari yapısı detaylı olarak ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca sarayın bahçeleri, hamamları, aydınlatma ve ısıtma sistemleri hakkında bilgiler verilmekte, sarayın Osmanlı saraylarından farklı olarak barok, rokoko ve ampul unsurlarını içeren bir yapı olduğu vurgulanmaktadır. Atatürk'ün sarayda vefat ettiği ve Cumhuriyet döneminde devlet ziyaretleri için kullanıldığı bilgisi de paylaşılmaktadır.
- Dolmabahçe Sarayı'nın Konumu ve Tarihi
- Dolmabahçe Sarayı, İstanbul Beşiktaş'ta, Kabataş'tan Beşiktaş'a uzanan Dolmabahçe Caddesi ile İstanbul Boğazı arasında 250 metrekarelik bir alan üzerinde bulunan Osmanlı sarayıdır.
- Sarayın inşaatı 1843 yılında başlayıp 1856 yılında bitmiştir.
- Günümüzdeki alan, 400 yıl önce Osmanlı Kaptani Deryasının gemilerini demirlediği Boğaziçi'nin büyük bir koyu idi ve zamanla bataklık haline gelerek 17. yüzyılda doldurulmaya başlanmıştır.
- 01:09Sarayın İnşaatı ve Mimari
- 18. yüzyılın ikinci yarısında Türk mimarisinde Batı tesirleri görülmeye başlanmış ve Türk Rokokosu denilen süsleme şekli neo-barok tarzı köşk, kasır ve sebillerde kendini göstermeye başlamıştır.
- Sultan III. Selim, Boğaziçi'nde Batı tarzında ilk binaları inşa ettiren padişahtır, II. Mahmut ise Topkapı Sahil Sarayı'ndan başka Beylerbeyi ve Çırağan Bahçelerinde batı tarzında iki büyük saray yaptırmıştır.
- Sultan I. Abdülmecid tarafından yaptırılan Dolmabahçe Sarayı'nın cephesi, İstanbul Boğazı'nın Avrupa kıyısında 600 metre boyunca uzanmakta ve Ermeni mimarlar Garabet Amira Balyan ve oğlu Nioos Balyan tarafından 1843-1855 yılları arasında inşa edilmiştir.
- 02:58Sarayın Açılışı ve Osmanlı Dönemi
- 1856 yılında tamamıyla bitirilen Dolmabahçe Sarayı'nın açılış töreni Rus İmparatorluğu ile 30 Mart 1856'da imzalanan Paris Antlaşması'ndan sonra olmuştur.
- Sultan Abdülmecid döneminde üç milyon kese altın tutan sarayın maliyeti maliye hazinesine aktarılınca zor durumda kalan maliye aylıkları aybaşı yerini ay ortalarında, sonraları da 3-4 ayda bir ödemek durumunda kalmıştır.
- Sultan Abdülaziz, kardeşi Sultan Abdülmecid kadar Batı hayranı değildi ve mütevazi bir hayat tarzını tercih eden padişahın pehlivan güreşleri ile horoz dövüşlerine merakı vardı.
- 04:00Son Osmanlı Padişahları ve Saray
- 30 Mayıs 1876'da Sultan V. Murat saraydaki dairesinden alınarak Bab-ı Serasker'e götürüldü ve serasker kapısında biat merasimi yapıldı.
- Sultan V. Mehmed zamanında sarayın kadrosu azaltılmış, yurt dışında önemli olaylar cereyan ederken, saray içinde sekiz yıllık süre boyunca az sayıda olay gerçekleşmiştir.
- Sultan II. Abdülhamid, dolmabahçe sarayı'nda yalnızca 236 gün kaldı ve suikasttan kuşkulanan padişah, dolmabahçe sarayı'nda oturmaktan vazgeçerek Yıldız Sarayı'na taşındı.
- 05:26Cumhuriyet Dönemi ve Atatürk
- Halife ilan edilen Abdülmecid Efendi, Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden gelen heyeti Dolmabahçe'nin mabeyn dairesi salonunun üst katında kabul etti.
- Atatürk döneminde saray iki yönden önem kazandı: yabancı konukların ağırlanması ve kültür-sanat etkinliklerinin düzenlenmesi.
- Cumhuriyet döneminde Atatürk'ün İstanbul ziyaretlerinde ikametgah olarak kullandığı sarayda yaşanan en önemli olay 10 Kasım 1938'de Atatürk'ün vefatıdır; sarayın 71 numaralı odasında ölmüştür.
- 06:56Dolmabahçe Sarayı'nın Tarihi
- 1952'de Dolmabahçe Sarayı, Millet Meclisi İdare Amiri tarafından haftada bir gün halka açılmıştır.
- 10 Temmuz 1964'te resmi açılışı yapılmış, ancak 14 Ocak 1971'de ihbar sebebiyle kapatılmıştır.
- 25 Haziran 1979'da turizme açılan saray, 12 Ekim'de tekrar kapatılmış, iki ay sonra tekrar turizme hizmet vermeye başlamıştır.
- 07:41Sarayın Turistik Hizmetleri
- Sarayda saat kulesi, mefruşat dairesi, kuşluk, harem ve velihat dairesi bahçelerinde kafeterya hizmetleri ve hediyelik eşya satış reyonları oluşturulmuştur.
- Muayede salonu ve bahçeler ulusal ve uluslararası resepsiyonlara ayrılmış, saray müze içinde müze birimlerine ve sanat-kültür etkinliklerine kavuşturulmuştur.
- Saray 1984 yılından beri müze olarak hizmet vermektedir.
- 09:44Dolmabahçe Sarayı'nın Mimari Özellikleri
- Sarayın mimari biçimi Avrupa saraylarının anıtsal boyutlarına özenilerek yapılmış olup, belirli bir ekole bağlanamaz.
- Fransız baraku, Almanca coco'su, İngiliz neoklasik ve İtalyan Rönesans tarzları karışık bir şekilde uygulanmıştır.
- Saray, Batı anlayışıyla çağdaşlaşma çabaları içinde bulunan toplumun, Batının etkisi altında kalarak Osmanlı saray gereksinimlerini de dikkate alıp yapılmış bir eserdir.
- 10:40Sarayın Fiziksel Özellikleri
- Deniz tarafında batılı görünümüne karşılık bahçe tarafı yüksek duvarlarla çevrili ve ayrı birimlerden oluşmasıyla doğulu görünümündedir.
- Saray 600 metre uzunluğunda mermer bir rıhtım üzerine inşa edilmiş olup, mabein dairesinden veliaht dairesine kadar olan uzaklık 284 metredir.
- Saray üç katlı simetrik planlı, 285 odası ve 43 salonu vardır; temelleri kestane ağacı kütüklerinden yapılmıştır.
- 11:46Dolmabahçe Sarayı'nın İç Mekanları
- Büyük 56 sütunlu kabul salonu, 750 ışıkla aydınlanan 4,5 tonluk kristal avize ile ziyaretçileri etkilemektedir.
- Sarayın giriş tarafı sultanın kabul ve görüşmeleri için, diğer tarafı ise harem bölümü olarak kullanılmıştır.
- Sarayın iç dekorasyonu, mobilyaları, ipek halı ve perdeleri ve diğer tüm eşyası orijinal halinde günümüze gelmiştir.
- 12:14Sarayın Zenginliği ve Dekorasyonu
- Dolmabahçe Sarayı, hiçbir Osmanlı sarayı'nda bulunmayan bir zenginlik ve ihtişama sahiptir.
- Duvar ve tavanlar Avrupalı sanatkarların resimleri ve tonlarca ağırlığında altın süslemeleri ile dekore edilmiştir.
- Önemli oda ve salonlarda her şey aynı renk tonlarına sahiptir ve zeminler farklı süslü ahşap parke ile kaplıdır.
- 12:43Sarayın Özel Özellikleri
- Meşhur Hereke ipek ve yün halılar, Türk sanatının en büyük eserleri olarak sarayda serilidir.
- Sarayın pek çok odasında kristal avizeler, şamdanlar ve şömineler bulunur.
- Dünyadaki saraylar içerisinde en büyük balos olanı bu saraydadır ve 36 metre yüksekliğindeki kubbesinin ağırlığı 4,5 ton olan devasa kristal avize asılı durur.
- 13:12Sarayın Yapısal Özellikleri
- Saraya kalorifer ve elektrik sistemi 1911-1912 yılları arasında Sultan Mehmet Reşat döneminde eklendi.
- Sarayın kuzey eklenti bölümü şehzadelere tahsis edilmiştir ve günümüzde resim ve heykel müzesi olarak hizmet vermektedir.
- Dolmabahçe Sarayı yaklaşık 250.000 metrekarelik bir alanda yer almaktadır.
- 13:56İnşaat Tekniği
- Sarayın temeli deniz doldurularak, 35-40 cm çapında 40-45 cm aralıklarla meşe kazıklar çakılarak, 100-120 cm kalınlığında Horasan harçlı döşek üzerine kagir olarak inşa edilmiştir.
- Kazık boyları 7 ile 27 metre arasında değişmektedir ve eski sarayların temel döşekleri tamir ettirilerek yeniden kullanılmıştır.
- Sarayın temel ve dış duvarları masif taştan, bölme duvarlara harman tuğlasından döşeme, tavan ve çatılar ahşap olarak yapılmıştır.
- 15:12Sarayın Süslemeleri
- Dolmabahçe Sarayı'nın iç ve dış süslemeleri Batının çeşitli sanat dönemlerinden alınan motiflerin bir arada kullanılmasıyla gerçekleştirilmiştir.
- Sarayın inşaatında Marmara Adaları'ndan çıkarılan maviye benzer bir renkteki mermer kullanılmış, iç süslemede ise su mermeri, billur, Somaki gibi kıymetli haiz mermer ve taşlarla çalışmalar yapılmıştır.
- Sarayın duvar ve tavan süslemeleri İtalyan ve Fransız sanatçılar tarafından yapılmış, iç süslemelerle çoğunlukla altın tozu kullanılmıştır.
- 16:01Sarayın Eşyaları
- Sarayın iç dekoru tarihi akışı içinde ilaveler yapılarak zenginleştirilmiş, özellikle yabancı devlet adamı ve kumandanların hediyeleri ile salon ve odalar ayrı bir değer kazanmıştır.
- Toplam 280 vazodan 46 tanesi Yıldız porseleni, 59'u Çin, 29'u Fransız sevir, 26'sı Japonya, geri kalan diğerleri de muhtelif Avrupa ülkelerinin porselenleridir.
- Sarayda 158 adet saat, yaklaşık 600 adet tablo, 141 halı, 115 seccade, 36 adet Bohemya, Bakara ve Beykoz avizesi, 581 tane kristal ve gümüşten yapılmış şamdan bulunmaktadır.
- 17:13Sarayın Tarihi
- Dolmabahçe Sarayı'nın kara tarafındaki duvarlarının ne zaman yapıldığına dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte, sarayın bugünkü duvarlarının Beşiktaş Sarayı ile Dolmabahçe'de bulunan eski saray zamanlarında yaptırıldığı hususunda yabancı kaynaklar mevcuttur.
- Dolmabahçe adı verilen has bahçenin duvarları harabeye dönüşmüş, içindeki muhteşem binalarda devamlı toz duman içinde kalınca, bu bahçenin sıradan bahçelerden daha fazla özen ve ihtimama layık bulunduğuna karar verilmiştir.
- Sarayın Beşiktaş'ta bulunan diğerleriyle bütünleşebileceği, böylelikle eski itibarını koruyacağı bir ferman vasıtasıyla inşaatın yönetici ve idarecilerine bildirilmiştir.
- 18:29Sarayın Kapıları
- Dolmabahçe Sarayı'na gösterilen önem kara ve deniz tarafında bulunan kapılarda da görülmektedir.
- Hazine Kapısı bugün idare binası olarak kullanılan hazineyi hassa ile mefruşat dairesi arasında bulunur ve kapının üst tarafında Abdülmecid'in tuğrası ve 1855-1856 tarihleri kitabesi yer alır.
- Saltanat Kapısı, koridorlu iki yüksek duvar arasında bulunur ve bir taraftan Bayıldım Bahçesi'ne, diğer taraftan da Has Bahçeye bakan kapının demirden yapılmış iki kanadı vardır.
- 20:39Dolmabahçe Sarayı'nın Bahçeleri
- Beşiktaş Has Bahçe ile Kabataş'taki Karabali Bahçeleri arasında kalan koy doldurularak bahçeler birleştirilmiş ve Dolmabahçe Sarayı inşa edilmiştir.
- Sarayın hazine kapısı ile saray girişi arasındaki dikdörtgen şeklindeki Has Bahçe, Mabeyn veya Selamlık Bahçesi olarak da bilinir ve ortasında büyük bir havuz bulunur.
- Sarayın bahçelerinde kuşluk bahçesi, harem bahçesi ve deniz tarafındaki bahçeler yer alır; tahtların geometrik şekillerle düzenlenmesi ve süslemede fener, vazo, heykel gibi objelerin kullanılması batı etkisi gösterir.
- 21:49Sarayın Hamamları
- Sarayın selamlık kısmında bulunan hamam, somaki mermerden imal edilmiş olup, dinlenme odasındaki iki pencere denize bakar ve çini soba, masa ve koltuk takımları bulunur.
- Barok tarzda yapılan hamamın duvarları yaprak, kıvrımlı dal ve çiçek motifleriyle süslenmiştir.
- Harem dairesinin çinlili hamamında, masaj odasında Kütahya yapımı sır altı tekniğiyle imal edilmiş sekiz çinli parçasından oluşan bir masa ve oturma yerleri vardır.
- 23:52Diğer Hamamlar ve Teknik Özellikler
- Alt katta bulunan ve Mustafa Kemal Atatürk tarafından kullanılan hamamda, banyo şeklindeki hamama bir ön odadan girilir ve sıcaklık bölümünde üç kurna vardır.
- Dolmabahçe Sarayı'nın aydınlatma ve ısıtılması, Beşiktaş İnönü Stadyumu'nun bulunduğu yerdeki gazhane ile sağlanmaktaydı.
- Muayede salonunun ısıtımı, bodrumda ısıtılan hava gözenekli sütun kaidelerinden içeriye verilerek yapılmış, böylece kubbeli mekanda 20 santigrat dereceye varan sıcaklık elde edilmiştir.