Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Engin adlı bir sunucunun Dolmabahçe Sarayı'nın tarihini anlattığı belgesel formatında bir içeriktir. Sunucu, sarayın mimari özelliklerini ve iç mekanlarını göstererek tarihsel olayları aktarmaktadır.
- Video, 19. yüzyılda Osmanlı Devleti için saraylar yüzyılı olduğunu ve 13 Haziran 1843'te Sultan Abdülmecid'in emriyle inşa edilen Dolmabahçe Sarayı'nın tarihini kronolojik olarak anlatmaktadır. Osmanlı hanedanının sarayda yaşadığı olaylar, Sultan Abdülaziz'in ölümü, Sultan Vahdettin'in Malta'ya kaçışı, Halife Abdülmecid'in saltanatı ve İstanbul'un işgali gibi önemli tarihsel dönüm noktaları ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Sultan Mehmet Reşat'ın sarayda yaşadığı dönem, Mustafa Kemal Atatürk'ün sarayda geçirdiği son günleri ve ölümü de anlatılmaktadır. Sarayın Osmanlı'nın modernleşmesi ve Cumhuriyet'in ilk yıllarını temsil ettiği bilgisiyle video sonlanmaktadır.
- 01:09Dolmabahçe Sarayı'nın Kuruluşu
- Dolmabahçe Sarayı, Boğaz'ın kenarında tüm ihtişamıyla bekliyor ve içinde yaşanan gizemli hikayeleri, acılar ve mutlulukları saklıyor.
- 19. yüzyıl Osmanlı Devleti için saraylar yüzyılıydı ve İstanbul onlarca saray, yalı, köşk ve kışla ile dolup taşmaya başlamıştı.
- Topkapı Sarayı, 380 yıl boyunca imparatorluğun merkezini oluşturan yapı, sanayileşen dünya düzeninin getirilerine ve yeni protokol gereksinimlerine uyum sağlayamaz hale gelmişti.
- 02:59Dolmabahçe Sarayı'nın İnşaatı
- 13 Haziran 1843 tarihinde Sultan Abdülmecid'in emriyle inşaatına başlanan Dolmabahçe Sarayı, 13 yıl süren inşaat süreci boyunca ekonomik zorluklarla karşılaştı.
- Saray, Ermeni mimarlar Garabet Amira Balyan ve oğlu Nigagos Balyan tarafından inşa edilmiş ve Avrupa mimarisi kullanılmış, Fransa'daki ünlü Versay Sarayı örnek alınmıştır.
- İnşaat, ekonomik çöküş nedeniyle 13 yıl sürmüş ve yaklaşık 5 milyon altın harcanarak tamamlanmış, süslemeler için ise tahminen 14,5 ton altın kullanılmıştır.
- 04:32Sarayın Yapısı ve Özellikleri
- Dolmabahçe Sarayı'nda 12 adet piyano bulunuyor, bunlardan biri üçüncü Napolyon'un hediyesi olarak kabul ediliyor.
- Sarayın en önemli özelliklerinden biri her şeyin simetrik olması; koltuklar, vazolar, avizeler ve sandalyeler simetrik olacak şekilde tasarlanmış.
- Haremlik, selamlık ve tören salonu olmak üzere üç ana bölümden oluşan saray, toplam 250 dönümlük araziye sahip.
- 05:15Tören Salonu ve Müzik Hayranlığı
- Tören salonundaki ihtişam sa, çökmekte olan bir imparatorluğun veda görkemini hissettiriyor; burada bayramlaşmalar, toplantılar ve törenler gerçekleştiriliyordu.
- Sultan II. Abdülhamid, birinci meşrutiyeti burada ilan etmiş ve bir mebusan meclisi burada açılmıştır.
- Tören salonundaki kristal avize 4,5 ton ağırlığıyla dünyanın en büyüklerinden biri olup, Kraliçe Victoria'nın hediyesi sanılıyorken, aslında İngiltere'de yaptırılmıştır.
- 06:11Sarayda Müzik ve Tiyatro
- Sultan Abdülmecid, batı müziği hayranı olarak batı enstrümanları kullanılan "Ehl-i Fenn Marifet Kız Fanları" ve "Bale Heyeti" adıyla 90 kişiden oluşan bir topluluk kurmuştur.
- Bu bando ve bale takımı çoğunlukla haremdeki kadınlardan oluşmaktaydı ve dönemin en önemli besteci ve edebiyatçılarından Leyla Hanım'ın hatıratında da belirtilmiştir.
- Sultan Abdülmecid döneminde İstanbul'da operalar ve tiyatrolar kurulmaya başlanmıştır; Avrupa'dan gelen sanatçılar saray tarafından himaye edilmiş ve ilk defa bir Osmanlı sultanı halkın arasına girerek oyun seyretmiştir.
- 08:09Saray Tiyatrosu ve Kadınların Rolü
- Sarayın önünde, Dolmabahçe Camii'nin yanında 300 kişi kapasitesinde, İtalyan ve Fransız üslubu ile inşa edilen bir bina bulunuyordu.
- Şinasi'nin "Şair Evlenmesi" saray tiyatrosunda sergilenmek için yazılmış ve hazırlanmış bir eserdir.
- Sultan Abdülaziz tahta çıktıktan sonra bütçe kısıntısı nedeniyle saray tiyatrosu kapatılmış ve daha sonra yandı, ancak saraydaki müzik, bale ve tiyatro gösterileri hanedan son bulana kadar devam etmiştir.
- 09:19Saray Kadınları ve Eğitimleri
- Saray kadınları, padişahların kızları ve oğulları yabancı müzisyenler tarafından İtalyanca ve Fransızca müzik eğitimi alıyor ve yabancı dillerde şarkı söylemeyi öğreniyordu.
- Sultan Abdülmecid ve sonrasındaki padişahların bu ilgisi, II. Mahmut'un getirdiği yeniliklerden kaynaklanmaktadır.
- II. Mahmut'un getirdiği yenilikler, Abdülmecid ile Dolmabahçe Sarayı'na taşınılması ve II. Abdülhamid zamanındaki değişikliklerle beraber kadınlarda etkinliklere katılmaları mümkün hale gelmiştir.
- 10:19Sarayın Diğer Bölümleri
- Sarayın ve özellikle harem bahçeleri çeşitli kuşlar, havuzlar ve gezinme alanları ile donatılmıştı.
- Sarayın eskiden veliaht dairesi olarak kullanılan ve günümüzde resim müzesi'ne çevrilen bölümü, 600 kadar tablo sergileniyor.
- Sultan Mehmet Reşat, 1876-1909 yıllarında abisi II. Abdülhamit döneminde Dolmabahçe Sarayı'nın bu dairesinde kapalı bir hayat yaşamak zorunda kalmıştır.
- 12:09Sultan Reşat Dönemi
- Sultan Reşat zamanında, Almanya'ya gemi devir teslim töreni için giden bahriyeliler, milli marşımız olmaması nedeniyle "Entarisi alaa benziyor, şeftalisi bala benziyor" şarkısını değiştirip "Entarisi alaa benziyor, Sultan Reşat bala benziyor" şeklinde okuyarak tarihe komik bir anı bırakmışlardır.
- 12:45Dolmabahçe Sarayı'nın İç Mekanları
- Sarayda İngiltere'den getirilen kristal merdivenler bulunmaktadır.
- İlk büyük salonda, Rus Çarının hediyesi olarak Sibirya'da vurulmuş iki gri ayı postu yer almaktadır.
- Rus elçisi, iki yüzyıldır savaş içinde olan Rusya ve Osmanlı'nın dost olması gerektiğini söyleyerek bu ayı postlarını göndermiştir.
- 13:18Sultan Abdülaziz'in Tahttan İstifası
- Sultan Abdülaziz, Mavi Salon'un yazlık yatak odasında yatarken tahttan indirilmiştir.
- Valide Sultan, oğlunu uykudan kaldırdıktan sonra "Aslanımı hallettiler, Murat Efendi culus etti" dedi.
- Sultan Abdülaziz, tahttan indirilmesini kabul etmeyip "Bundan sonra asla devleti kabul etmem" demiştir.
- 14:21Dolmabahçe Sarayı'nın Diğer Sultanlarla İlişkisi
- İkinci Abdülhamit, suikast korkusuyla sekiz aylık süre Dolmabahçe'de kaldıktan sonra Yıldız Sarayı'na taşınmıştır.
- Abdülhamit'in saltanatı sırasında saray hanedan ailesi tarafından kullanılmış, ancak bakımsız bırakılmıştır.
- Abdülhamit tarafından sarayın önüne Ermeni mimar Sarkis Balyan tarafından neo-barok ve ampir tarzında saat kulesi yaptırılmıştır.
- 15:09Sarayın Aşk Hikayeleri
- Saray, Sultan Abdülaziz ile Fransa İmparatoru Eugénie'nin gizli aşk hikayesine şahit olmuştur.
- Sultan Abdülaziz, İmparatoru karşılamak için Dolmabahçe Sarayı'ndan sandalla Beylerbeyi Sarayı'na geçmiştir.
- Valide Sultan, oğlunun çok etkilendiğini görerek İmparatoru ülkesine dönmeye davet etmiştir.
- 15:50Sultan Vahdettin'in Kaçışı
- Sultan Vahdettin, 17 Kasım sabahı küçük oğlu ve haremin mensupları ile birlikte Dolmabahçe Sarayı'ndan gizlice bir kayığa binerek Boğaziçi'nde demirlemiş olan İngiliz zırhlısıyla Malta'ya kaçmıştır.
- Vahdettin, ülkeden kaçtıktan iki yıl sonra (1924) Amerika Cumhurbaşkanı'na yazdığı mektupta saltanat makamından vazgeçmediğini belirtmiştir.
- Sultan Vahdettin'in gidişiyle halifelik Şehzade Abdülmecid Efendi'ye verilmiş, yeni halife Abdülmecid ise günlerini sarayda resim, müzik ve kitaplarla geçirmeye adamıştır.
- 18:17Halifelikin Kaldırılması
- 1 Kasım 1922'de saltanat kaldırıldıktan sonra Abdülmecid Efendi 15 ay halifelik yapmıştır.
- Halifelik makamında iken yabancı ülke liderlerini ağırlama ve halifelik bütçesinin katlanılarak artırılması gibi talepleri nedeniyle halifeliğin kaldırılması istenmiştir.
- Halifeliğin ilgasına ve hanedan ailesinin Türkiye Cumhuriyeti'nden çıkarılması hakkındaki kanun, 158 üyenin 157'sinin oyuyla kabul edilmiştir.
- 19:19İstanbul'un İşgali
- Dolmabahçe Sarayı'nın başına gelen en kötü şey, beş yıl süren İstanbul'un işgalidir.
- İngiltere, Fransa, İtalya, Yunanistan, Amerika-Japonya ortaklığında gerçekleştirilen bu işgal sonucunda düşman savaş gemileri Boğaza demirlemiş ve namlular Dolmabahçe Sarayı'na çevrilmiştir.
- Mustafa Kemal Atatürk bu manzara ile karşılaştıktan sonra "Geldikleri gibi giderler" sözünü söylemiştir.
- 20:08İstanbul'un Kurtuluşu
- Eylül 1922'de İzmir'in kurtuluşundan sonra Mustafa Kemal Paşa, İstanbul'u kurtarmak için Türk birliklerine Çanakkale'ye hareket etmeleri emrini vermiştir.
- Türklerin taarruza kalktığı bu süreçte İngilizler, Mustafa Kemal'in birliklerine karşı taarruza geçilmesini istemiş ancak diğer müttefiklerin desteğini alamamıştır.
- 6 Ekim 1923'te tören eşliğinde Türk ordusu İstanbul'a girmiş, İstanbul ve Dolmabahçe Sarayı yok oluşun eşiğinden bir kez daha kurtulmuştur.
- 21:06Atatürk'ün Dolmabahçe Sarayı'na Dönüşü
- 1 Temmuz 1927 günü halkın sevgi gösterileri arasında Dolmabahçe Sarayı'na ayak basan Mustafa Kemal Atatürk, sarayın muayede salonunda duygularını ifade etmiştir.
- Topkapı Sarayı restore edilerek halka açık bir müze şekline getirilirken, Dolmabahçe Sarayı yeni Türk alfabesi çalışmaları, Türk Tarih Kurumu ve tarih sergileri için kullanılmıştır.
- Atatürk 1938 yılının 27 Ağustos'u hastalıklarının ilerlemesi sonucu bu mütevazi odaya yerleştirilmiştir.
- 22:44Atatürk'ün Vefatı ve Sonrası
- Pembe salondaki aynalı dolap, Atatürk'ün hastalığı zamanında banyosuna açılan gizli bir kapıydı.
- 10 Kasım 1938 günü hayata veda eden Mustafa Kemal Atatürk'ün odasındaki saat 9'u 5 geçe olacak şekilde durdurulmuştur.
- Atatürk'ün ölümünün ardından küçük düşkunu ve yaveri olan Salih Bozok, ailesi ile vedalaşmış ve sarayda silahını kafasına dayayarak intihar etmiştir.
- 23:34Dolmabahçe Sarayı'nın Günümüze Kadar
- Mustafa Kemal Atatürk'ün naaşı ilk olarak Dolmabahçe Sarayı'nın tören salonunda Türk bayrağı sarılı bir tabuta konmuştur.
- Osmanlı'nın modernleşmesini ve Cumhuriyet'in ilk yıllarını temsil eden Dolmabahçe Sarayı, tüm haşmeti ile misafirlerini ağırlamaya devam etmektedir.
- Sarayın koridorlarında dolaşıp, odalarında gezerken, bir zamanlar burada geçirdiği acılar, korkular, kaçışlar ve aşklar hatırlanmaktadır.