Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Doğu Anadolu Bölgesi'nin coğrafi özelliklerini anlatan eğitici bir içeriktir.
- Video, bölgenin gölleri (Van Gölü, Çıldır Gölü, Aktaş Gölü, Nemrut Gölü) ve barajları hakkında bilgiler vererek başlar. Ardından bölgedeki toprak türleri (zulan, kestane, kahverengi, çernezyom, yangındır, intrazonal, tuzlu-alkali, verstoller, kumlu, anal) detaylı olarak anlatılır. Son bölümde ise bölgenin bitki örtüsü (bozkırlar, dağ bozkırları, meşe ormanları, antropojen bozkırlar, çayırlar) ve bunların dağılım alanları açıklanır.
- 00:04Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Göller
- Van Gölü, Türkiye'nin en büyük ve en derin gölüdür; sularının sodalı olması kuzeydeki volkanik arazide sodyumlu feldis ladların fazla olmasından kaynaklanır.
- Çıldır Gölü, paylanda sonucu çökmüş olan sahada suların birikmesiyle oluşur, derinliği 200 metre civarında olup tatlı sulıdır ve alabalık ile sazan balıkları yaşamaktadır.
- Aktaş Gölü, Çıldır Gölü'nün kuzeyinde bir eşikle ayrılmış olup suları acı ve sığdır.
- Nemrut Dağı üzerindeki hilal şeklinde olan Nemrut Gölü, dünyada sayılı kaldera gölleri arasındadır.
- 01:05Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Barajlar
- Türkiye'nin büyük baraj gölleri Fırat üzerinde yer alır; Keban ve Karakaya, Atatürk, Karakamış ve Bilecik barajları Suriye sınırından Tunceli yakınına kadar uzayan bir göller gölgesi oluşturur.
- Fırat üzerinde ayrıca Tejan Barajı da bulunmaktadır.
- Keban Baraj Gölü 675 kilometrekare yüzölçümde olup yılda 6 milyar kWh elektrik üretirken, 298 kilometrekare alan kaplayan Karakaya Barajında üretilen elektrik enerjisi 7,40 milyar kWh'dir.
- 02:01Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Toprak Özellikleri
- Bölgede iklim, bitki örtüsü, yükseklik, ana materyal, zaman, eğim ve erozyon farklı tipte toprak oluşumuna neden olur.
- Kestane ve kahverengi topraklar Malatya, Elazığ ve Erzurum gibi ova tabanlarında iklim şartlarına göre oluşmuştur; yağış yetersizliğinden dolayı kireç birikimi görülür.
- Çernezyomlar Kuzey Anadolu Platolarında bazalt ve kirli kireçli depolar üzerinde ve uzun boylu çayır örtüsü altında görülür.
- Intrazonal topraklar, toprak aşınmasının devam ettiği eğimli alanlarda görülür ve ana materyalin özelliğini yansıtır.
- Tuzlu ve alkali topraklar, ana materyallerin tuzlu ve alkali özellikle olduğu alanlarda ve taban suyu seviyesinin yüksek olduğu tabanların ova tabanlarında bulunur.
- Verstoller Muş Ovası'nda kirli ana materyal üzerinde gelişmiştir ve işlenmesi zordur.
- Güneydoğu Toroslar Mercan Essence Kızıldağ'ın eğimli kesimlerinde şiddetli bir aşınma vardır ve bu nedenle bu toprak üzerinde ana kaya'nın etkisi hakimdir.
- Manaya Yeşil CT. kasabası ve Hekimhan civarında kumun neojen çökerleri üzerinde kumlu topraklar hakimdir.
- Sarıkamış olaylarında volkanik kum ve tüpler üzerinde fizyolojik derinliği fazla olan kumlu topraklara hakimdir.
- Anal topraklar sürekli aşma ve biriktirmenin olduğu alanlarda yaygındır ve Erzurum, Pasinler, Horasan, İğdır, Yüksekova ve Erzincan ovalarında yaygındır.
- 04:54Doğu Anadolu Bölgesi'ndeki Bitki Örtüsü
- Doğu Anadolu Bölgesi ekolojik özelliklere göre dört ana bitki formasyonunu içerir: bozkırlar, dağ bozkırları ve çayırları, meşe ormanları ve antropojen bozkırlar.
- Bozkırlar, 1500 metrenin altındaki depresyonlarda yıllık yağış miktarının 400 metrenin altındaki alanları kapsar ve Malatya, Erzincan, Muş, Van, Erzurum, Pasinler, İğdır havzalarında 30 bitkiler yetişir.
- Dağ bozkırları ve çayırları Doğu Anadolu'nun doğu ve kuzeydoğu kesimlerindeki alanlarda yer alır; yarı nemli karasal iklim koşullarına bağlı olarak uzun boylu dağ bozkırları ve çayırlardan oluşan zengin bir otsu topluluk yer alır.
- Doğu Anadolu'da özellikle volkanik platolar üzerinde plato bozkırları, dağların yamaçlarında dağ bozkırları hayvancılık ve yaylacılık açısından büyük önem taşır.
- Meşe ormanları ve antropojen bozkırlar bölgenin batı kesimindeki yüksek alanları kaplar; Güneydoğu Toroslar'daki verimli meşe ormanları Muş, Bitlis, Hakkari ve Çukurca-Şemdinli'ye kadar uzanır.
- Antropojen bozkırlar, Doğu Anadolu Bölgesi'nde özellikle meşe ormanlarının tahrip edildiği alanlardır; bu alanlardaki bozkırlar orman tahribi ile fiziksel özellikleri kaybolmuş, fakir topraklar üzerinde yayılmıştır.
- Çayırlar, karasallık etkisine bağlı olarak 2500 metrenin üzerindeki dağlık alanlarda yaygınlaşır; hayvancılık açısından verimli çayırlar Allahu Ekber Yalnız Cami, Mescit Dağları üzerinde, özellikle volkanik plato alanlarında yaygındır.