Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Kartal Programı" adlı bir programda sunulan bu video, bir konuşmacının Doğu Akdeniz'in tarihsel önemi ve günümüzdeki stratejik değeri hakkında yaptığı analiz sunumudur.
- Video, Doğu Akdeniz'in petrol ve doğalgaz kaynaklarının önemini vurgulayarak başlıyor ve 1500'lerden günümüze kadar Osmanlı İmparatorluğu'nun Akdeniz'deki üstünlüğünü nasıl kaybettiğini kronolojik olarak anlatıyor. İçerik, Osmanlı'nın ekonomik kriz ve silahlanma hatalarından, Kıbrıs'ın fethi, İnebahtı Savaşı, Kırım Savaşı ve Mısır'ın kontrolünü kaybetme sürecine kadar uzanan bir tarih anlatımı sunuyor.
- Konuşmacı, günümüzdeki Doğu Akdeniz enerji kaynakları paylaşım kavgasından örnekler vererek Türkiye'nin geleceği için stratejik müttefik olması, asimetrik silahlanma stratejisi ve milli muharip uçağı yapımı gibi çözüm önerileri sunuyor. Ayrıca Yunanistan'ın silahlanma programı ve Roxies ailesinin rolü hakkında da bilgiler veriyor.
- Doğu Akdeniz'in Önemi
- Doğu Akdeniz, petrol paylaşımından sonra bu yüzyılda devletler arasındaki mücadelenin temel unsuru olan doğalgaz açısından önemlidir.
- Doğu Akdeniz'de ciddi bir doğalgaz varlığı bulunmakta ve burada bir paylaşım kavgası yaşanmaktadır.
- Geçmişte Doğu Akdeniz'de yaşanan paylaşım kavgasından zararlı çıkmıştık, bu nedenle geçmişteki hataları iyi bilmemiz gerekmektedir.
- 00:58Akdeniz Ticareti ve Osmanlı'nın Yükselişi
- Doğu Akdeniz'in önemi ticaretten kaynaklanıyordu; ipek yolu ana ticaret güzergahı Akdeniz üzerinden geçiyordu.
- 1500 yıllarında Akdeniz ticareti Venediklilerin kontrolündeydi çünkü Venedikliler Kıbrıs, Malta ve Girit adalarını kontrol ediyordu.
- Aynı yıllarda Osmanlı da gücünün zirvesindeydi ve ticaretten pay alıyordu.
- 02:08Kıbrıs'ın Fethi ve Sonuçları
- Osmanlı, ticareti tekel haline getirmek için Kıbrıs adasını almaya karar verdi, ancak dönemin sadrazamı Sokullu Mehmet Paşa bu plana karşıydı.
- Sokullu Mehmet Paşa'nın tahminleri doğru çıktı; Kıbrıs'ın fethinden sonra Osmanlı donanması ile Haçlı donanması Yinebahtı'da (bugünkü Yunanistan'ın Corint Boğazı civarında) karşılaştı.
- Osmanlı donanması yine Bahtı'da kaybetti, Kıbrıs adasını almış olsa da deniz kontrolünü kaybetti ve bu savaştan sonra Osmanlı donanması başka bir savaş daha kazanamadı.
- 03:51Joseph Nasi ve Akdeniz Ticareti
- Dönemin padişahı III. Selim'e ticareti tamamen tekel olmak fikrini veren Joseph Nasi, Portekiz'den Osmanlı'ya kaçmış bir Marandı.
- Joseph Nasi çok güçlü bir bankerdi ve Akdeniz ticareti neredeyse onun kontrolündeydi.
- Kıbrıs'ı isteyen Joseph Nasi, III. Selim'in ona Kıbrıs krallığını vaat etmesiyle bu konuda ilgi gösteriyordu.
- 04:53Günümüzdeki Dersler
- Karşı tarafı bir ittifaka zorlamıştık; İspanya, Fransa ve Venedik bir Haçlı donanması çıktı karşımıza.
- Günümüzde Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi perde arkasında, arkasında Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, Almanya ve Mısır gibi güçlü aktörler var.
- Karşımızdaki ittifakı parçalama dıktan sonra ne kadar silahlanırsak silahlanalım soruna çözüm bulmak mümkün değildir.
- 06:19Osmanlı'nın Akdeniz'deki Üstünlüğünü Kaybetmesi
- Osmanlı'nın Akdeniz'deki üstünlüğünü kaybetmesi 1571'deki İnebahtı Savaşı'yla birdenbire bitmedi.
- Osmanlı daha sonraki dönemde Girit adasını aldı, ancak Akdeniz'de ticareti kontrol etmeye çalışması ticaretin yönünü değiştirdi.
- Coğrafi keşiflerle Ümit Burnu keşfedilmiş, 1497 yılından itibaren gemilerin bir kısmı Hindistan ve Çin'e Ümit Burnu'ndan gidiyor, bu da Osmanlı'nın ciddi bir gelir kaybına uğramasına neden oldu.
- 07:16Osmanlı-Rus Savaşı ve Dış Borç
- 1853 yılında Osmanlı-Rus Savaşı (Kırım Savaşı) gerçekleşti ve Osmanlı çok yıprandı, ilk defa dış borç aldı.
- 1855 yılında dış borcunu o zamanki Avrupa'nın en büyük bankeri Roks ailesinden aldı.
- Roks ailesiyle Osmanlı'nın irtibatını kuran dönemin sadrazamı Mustafa Reşit Paşa, Londra Büyükelçiliği esnasında Leonardo Rock'in etkili olduğu İskoç Locasında mason olmuştu.
- 08:19Mısır'ın Kontrolü ve Süveyş Kanalı
- Roks ailesi, Mısır'daki vergileri teminat olarak göstereceğimizi istedi ve Mısır Osmanlı'nın en önemli gelir kaynaklarından biriydi.
- Mısır'ın kontrolü İngilizler ve Fransızlar eliyle Rocks ailesinin eline geçmeye başladı.
- 1859 yılında Süveyş Kanalı kazılmaya başladı ve yaklaşık on yıl sonra 1869 yılında bitti, bu kanalın açılması Akdeniz'de ticareti patlattı.
- 09:33Osmanlı'nın Silahlanma Tuzağı
- Osmanlı'yı Mısır ve Kıbrıs'tan çıkarmak için silahlanma tuzağı kullanıldı.
- Kırım Savaşı esnasında Osmanlı donanması Sinop'ta Ruslar tarafından yakılmıştı, ancak İngiliz ve Fransızlar müttefik olarak yardım etti.
- Abdülaziz döneminde ciddi bir batılılaşma çabasıyla 750 bin kişilik bir ordu ve çağın modern gemileriyle güçlenmiş bir donanma oluşturuldu.
- 10:53Osmanlı'nın İflası ve Rocks Ailesi
- Osmanlı sürekli borçlanarak 1875 yılında maliyesi iflas etti ve devlet borçlarını sadece geri ödeme miktarının yarısını ödeyebileceğini açıkladı.
- Devlet artık borçların faizini bile ödeyemiyordu ve bu karmaşa esnasında Abdülaziz bir darbe ile devrildi.
- 1876 yılında Rocks ailesi İngiltere adına Süveyş Kanalını satın aldı.
- 11:56Osmanlı'nın Akdeniz'deki Kayıpları
- Osmanlı ekonomisi kötüye gitmiş ve Akdeniz'de Süveyş Kanalını kaybetmişti.
- Osmanlı, devletin kasası boşken Ruslara savaş açmış, 1877-1878 yılları arasında süren savaşta Ruslar Yeşilköy'e kadar gelmiş ve İstanbul düşmek üzereydi.
- Berlin Antlaşması ile Kıbrıs İngilizlere, 1882'de İngilizler Mısır'ı işgal etmiş, böylece hem Mısır hem Kıbrıs Osmanlı'dan gitmişti.
- 13:35Roxies Ailesinin Stratejisi
- Roxies ailesi tehdit yaratarak silah satmış, devleti borçlandırmış ve faiz borcundan gelir elde etmişti.
- Devlet borçlu olduğu için yavaş yavaş devletin içişlerine karışmaya başlamış ve içerideki etki ajanlarını kullanarak devleti savaşlara sürmüştü.
- Sonuç olarak Kıbrıs ve Süveyş Kanalını almış, Osmanlı'ya verdiği paraları da geri almıştı.
- 14:20Doğu Akdeniz'deki Silahlanma Durumu
- Yunanistan ciddi bir silahlanma programı başlattı, Fransa'dan 18 tane Rafael uçağı aldı ve 2025 yılına kadar bu sayı 40'a çıkacak.
- Rafael uçakları 4,5 nesil radarlara sahip, F-16'lardan çok daha üstün ve menzile girmeden karşı tarafı vurabilir.
- Amerika Birleşik Devletleri de Yunanistan'ın 84 tane F-16 uçağını modernize ediyor ve onlara daha üstün radar veriyor.
- 15:24Türkiye'nin Silahlanma ve Ekonomik Durumu
- Yunanistan'ı silahlandırarak aradaki dengeyi bozuyorlar ve Türkiye Hava Kuvvetleri paniğe kapılmış durumda.
- Türkiye F-35 alamıyor, kendi milli muharip uçağını yapmak uzun yıllar sürecek ve bu boşluğu doldurmak için uçak almak çabasına girmişler.
- Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası'nın kasasında eksi 37 milyar olduğu söyleniyor, para yokken silahlanmaya devam edersek Osmanlı'nın düştüğü silahlanma ve borç tuzağında tek kurşun atmadan Doğu Akdeniz'deki enerji kaynaklarında olan hakkımızı kaybedebiliriz.
- 16:37Ekonomik Kriz ve Çözüm Önerileri
- Hükümet çarkların dönmesi için borç alıyor ve bazı varlıklarını satıyor, teminat olarak Varlık Fonunu gösteriyor.
- Son yıllarda önemli para akışı Katar'dan geliyor, Katar Devletinin yatırım fonu Türkiye'nin varlıklarını alarak sıcak para akışını devam ettiriyor.
- Gazeteci Celal Eren Çelik, Katar yatırım fonunun perde arkasında Roxies ailesinin olduğunu söyledi, yani kaynaklarımızı dolaylı olarak aynı Mısır vergisi gibi Roxies ailesinin eline doğru veriyormuş gibi bir hava var.
- 18:31Stratejik Müttefiklik ve Asimetrik Silahlanma
- Yunanistan'la istikşafi görüşmeler yeniden başladı, iki ülke baş başa verip sorunlarına başkalarına bulaştırmadan mutlaka çözüm bulmak zorundalar.
- Türkiye ile Yunanistan stratejik müttefik olmalı, askeri, ekonomik, siyasi alanda işbirliği yaparak silaha aktardıkları bütçeyi ekonomilerinin kalkınmasına aktarabilecekler.
- Silahlanarak sorunlara çözüm bulamayız, uçak gibi ana silah sistemlerinde bağımsız olmamız gerekiyor ve milli muharip uçağımızın inşasına yönelmeliyiz.
- 21:32Asimetrik Silahlanma Stratejisi
- Türkiye silahlanmak da zorunda, fakat bunu yaparken asimetrik bir silahlanma izlemeli.
- Amerikan donanmasının en önemli vurucu güç unsuru uçak gemisi görev grubu olmasına rağmen, Rusya Kinzel füzesi gibi ses hızının on katı ile uçak gemisine yaklaşan füzeler geliştirmiş.
- Türkiye de insansız hava araçları ve silahlı insansız hava araçları gibi, su üstünde ve su altında uzun menzilli nokta vuruşu yapan hassas güdümlü silahlara önem vermeli.