Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Alternatif Motorlar ve Yakıtlar" dersinin "Doğalgaz Yakıt Sistemleri" modülüne ait soru-cevap formatında sunulan bir eğitim içeriğidir.
- Video, doğalgazın özellikleri, LNG (sıvılaştırılmış doğalgaz) ve CNG (sıkıştırılmış doğalgaz) yakıt sistemlerinin çalışma prensiplerini, avantajlarını ve dezavantajlarını detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, doğalgaz motorlarının çalışma prensibi, benzin ve dizel motorlarında doğalgaz kullanımı, karbüratörlü ve elektronik kontrollü sistemler, kapalı devre çok nokta enjeksiyonlu CNG sistemleri ve dizel motorlarında doğalgaz kullanımı gibi konuları kapsamaktadır.
- Ayrıca videoda, doğalgaz yakıt sistemlerinin teknik bileşenleri (dolum sistemi, CNG yakıt tankları, multivalf, manifold, termik emniyet valfleri, regülatörler, enjektörler, basınç sensörleri, manometreler, filtreler, çekvalfler ve braketler), emniyet kuralları, montaj sırasında dikkat edilmesi gereken güvenlik önlemleri ve montaj sonrası yapılması gereken kontroller ve ayarlar hakkında kapsamlı bilgiler sunulmaktadır.
- 00:01Doğalgaz Yakıt Sistemleri
- Bu ders, alternatif motorlar ve yakıtlar dersinin doğalgaz yakıt sistemleri modülüne ait CNG (Doğalgaz) yakıt sistemlerini konu alıyor.
- Doğalgaz, 200 milyon yıl önce yaşamış bitki ve deniz canlılarının çürümüş artıklarından oluşmuş, metan (CH4) ve çeşitli hidrokarbonlardan meydana gelen yanıcı bir gaz karışımıdır.
- Doğalgazın büyük bölümü (%90-96) metan gazından oluşurken, geri kalanı etan, propan, bütan, azot, pentan ve karbondioksitten meydana gelir.
- 01:03Doğalgazın Özellikleri
- Doğalgazın oktan sayısı yüksektir, isıl değeri benzin ve alkole göre daha yüksektir ve benzinle kıyaslandığında daha yüksek hava fazlalık katsayısı değerine sahiptir.
- Doğalgaz, benzin ve dizel motorlarında önemli değişiklikler yapılmadan kullanılabilir.
- Yanma sonucu sıcaklığın düşmesi, NOx emisyonlarında azalma sağlar ve motorlu taşıtların gürültü düzeyinde azalmalar meydana gelir.
- 01:37Sıvılaştırılmış Doğalgaz (LNG)
- Doğalgaz, atmosfer basıncında -162°C'ye kadar soğutulduğunda yoğuşarak sıvı faza geçer ve sıvı doğalgaz olarak adlandırılır.
- LNG, yüksek miktarlarda doğalgazın düşük basınçlar altında hacmi yaklaşık 600 kez küçültülerek sıvı halde saklanabilmesidir.
- Bu özellik, doğalgazın boru hatları ile taşınmasının mümkün olmadığı yerlere gemi, kamyon ve tankerlerle nakliyesini uygun hale getirmektedir.
- 02:30Doğalgaz Motorlarında Performans ve Emisyonlar
- Yüksek performans ve düşük emisyonlara sahip bir doğalgaz motorunun yapımı doğru sıkıştırma oranının tespiti ile sağlanmıştır.
- Doğalgazın yüksek oktan sayısına sahip olması sıkıştırma oranının artırılabilmesini sağlamaktadır.
- Sıkıştırma oranının arttırılması daha fazla termik verim sağlar, yakıt tüketiminde azalma meydana gelir ve motor vuruntusunu sınırlamaktadır.
- 03:39Doğalgazın Benzin Motorlarında Kullanımı
- Sıkıştırma oranında bir değişiklik yapılmadan doğalgazın benzin motorlarında kullanılması durumunda motor gücünde %7'lik bir kayıp meydana gelecektir.
- Doğalgaz benzin motorlarında fazla bir değişiklik yapılmadan kullanılabilir ve istenildiği zaman benzinle, istenildiği zaman doğalgazla çalıştırılabilir.
- Doğalgaz benzin motorlarında kullanıldığında egzoz emisyonlarında zararlı etki azalmaktadır, özellikle karbonmonoksit miktarında önemli azalmalar olmaktadır.
- 05:23Doğalgazlı Benzin Motorlarının Donanımı
- Bir benzin motoruna gaz hava karbüratörünün ilavesi ve ateşleme sisteminin motora uygun olarak yeniden düzenlenmesi ile motorun doğalgaz motoru olarak kullanılabilmesi mümkündür.
- Doğalgazın depolanması ve depodan motora sevki için gerekli basınç regülatörü, emniyet subabı gibi elemanlar ile sistemin donatılması gerekmektedir.
- Yüksek basınçta depolanan doğal gazın basıncı regülatörde düşürülmesinden sonra gaz karbüratöründe hava ile karışımı sağlanmaktadır.
- 06:06Gaz Karbüratörünün Görevleri
- Gaz karbüratörünün görevi karışımı homojen bir şekilde ve istenen hava-yakıt oranında hazırlamak, motor gücünü düşürmeyecek şekilde akış direncini azaltmak ve motorun tüm çalışma şartlarında emniyetli çalışmasını sağlamaktır.
- Aynı motorda benzin ile kullanılırken alınan güç, doğalgaz kullanıldığında düşmektedir çünkü doğalgazın birim kütlesinin sahip olduğu enerji yoğunluğu benzine oranla daha fazla olsa da, sitokyometrik oranlardaki karışım enerji yoğunluğu benzine oranla daha düşüktür.
- Doğalgaz kullanımı sırasında maksimum momenti sağlayabilmek için ateşleme avansının arttırılması gerekmektedir.
- 07:32Doğalgaz Karbürasyon Sistemi
- Doğalgaz karbürasyon sistemi elektromanyetik CNG açma kapama valfi, basınç regülatörü ve karışım ünitesinden (mikser) meydana gelmektedir.
- Çift yakıtlı karbüratörlü bir taşıtta doğalgaz sistemi kullanıldığında benzin hattına konulan elektromanyetik açma kapama valfi, CNG ile çalışması durumunda kapalı, benzinle çalışma durumunda ise açık duruma geçerek isteğe göre doğalgaz ya da benzine yol vermektedir.
- Doğalgaz motorlarında kullanılan basınç regülatörünün donması, CNG'nin genleşmesi sıcaklıkta büyük bir düşüşe sebep olacağından dolayı motor suyu ile ısıtarak regülatörün dönmesi önlenmektedir.
- 08:47Elektronik Kontrollü Doğalgaz Sistemleri
- Elektronik kontrollü doğalgaz sistemleri kapalı devre karbüratörlü taşıtlarda, tek nokta enjeksiyonlu taşıtlarda ve nozzul tipi enjeksiyonlu taşıtlarda kullanılmaktadır.
- Elektronik kontrollü doğalgaz sistemlerinde gaz akışının ayarı basınç regülatörü ve karışım ünitesi tarafından gerçekleştirilmektedir.
- Mikroişlemciye motor devreye manifold basıncı gibi giriş sinyalleri ve lamba sensöründen sinyaller gelmektedir ve tüm sinyaller değerlendirilerek motora giden gaz miktarı ayarlanır.
- 10:28Kapalı Devre Çok Nokta Enjeksiyonlu CNG Sistemleri
- Kapalı devre çok nokta enjeksiyonlu taşıtlarda kullanılan sistemlerde mikser bulunmamakta, doğalgaz doğrudan emme manifolduna püskürtülmektedir.
- Çok noktalı CNG sistemleri, doğalgazı sıvı veya gaz fazında emme kanalına veya yüksek basınçta doğrudan sindire püskürttüğü için tek noktadan püskürtmede karşılaşılan geri tepme olayına rastlanmamaktadır.
- Geri tepme olayı, karışımın emme manifoldunda yanması olayıdır.
- 11:14Doğalgaz Püskürtme Sistemlerinde Yakıt Dağıtımı
- Doğalgaz püskürtme sistemleri benzinle mükemmel bir şekilde motoru çalıştırır, daha sonra seçici anahtar yoluyla ikinci yakıt tipine geçilir.
- Tanktan gelen CNG bir iki kademeli basınç regülatöründen geçirilir ve aşırı basınç doğrultularak kontrol edilir.
- Gaz ayarlama ünitesi ile eşit miktarda yakıtın silindirlere gönderilmesi sağlanır ve CNG her silindirin emme subabının üstüne doğru bir enjektörden püskürtülür.
- 11:53Doğalgaz Sistemlerinin Kullanım Alanları
- Dördüncü nesil doğalgaz sistemleri Euro 3 ve Euro 4 standartlarını karşılayabilmekte olup kapalı devre fakir yanmalı motorlarda kullanılmaktadır.
- Çok noktadan enjeksiyonu içeren sistem, modern motorlara farklı çalışma şartlarına cevap verilebilecek, uyum sağlayabilecek teknolojiye sahiptir.
- Doğalgazlı sistemler benzinli motorlarda olduğu gibi dizel motorlarında da kullanılmaktadır, ancak dizel motorlarında sıkıştırma oranları uygun değerlere getirilerek kullanılır.
- 12:31Dizel Motorlarda Doğalgaz Kullanımı
- Dizel motorlarının sıkıştırma oranları 18:1 gibi oldukça büyük değerlerdedir, doğalgaz motorlarında bu değerin daha düşürülmesi gerekmektedir.
- Doğalgaz motorlarında sıkıştırma oranı düşürmek için ya daha küçük pistonlar kullanılır ya da pistonlar talaş kaldırma işlemi ile istenilen 12:1 mertebesinde sıkıştırma oranlarına ulaştırılır.
- Metan gazı diğer hidrokarbonlara göre daha az reaktif olduğu için tutuşturulması için daha yüksek bir enerjiye ihtiyaç vardır, bu nedenle daha yüksek enerji veren buji kullanılması gerekmektedir.
- 13:18Gaz Yakıtlarının Dizel Motorlarda Kullanımında Karşılaşılan Problemler
- Gaz yakıtlarının tutuşma meyilleri az olduğundan sıkıştırma zamanı sonunda sindire sokulmaları güçtür.
- Gaz yakıtlarının yüksek sıkıştırma oranlarındaki vuruntu tehlikesi mevcuttur.
- Doğalgazın oktan sayısının yüksek oluşu, uygun bir tutuşma ortamı sağlandığından dizel çalışması sırasında vuruntudan kaçınabilme olanağı sağlamaktadır.
- 14:13Doğalgazın Dizel Motorlarda Kullanılması Yöntemleri
- Doğalgazın dizel motorlarında kullanılması iki türlü gerçekleştirilir: motor modifikasyonu ve çift yakıt uygulaması.
- Motor modifikasyonu, dizel motoru benzinli motor çalışma biçimine dönüştürür, bunun için motora ateşleme sistemi yerleştirilir ve sıkıştırma oranı düşürülür, ancak bu yöntem pahalı olduğu için tercih edilmemektedir.
- Çift yakıtlı motorlarda silindir içindeki doğal gaz-hava karışımının tutuşmasını sağlamak amacıyla motorun kendi püskürtme sistemi ve püskürtme pompası kullanılarak pilot dizel yakıtı püskürtülür.
- 15:06Pilot Püskürtme Sistemi
- Silindire sokulan toplam enerjinin %5 ila %10 kadarına karşı gelen miktarda dizel yakıtı, sıkıştırma zamanı sonunda silindire püskürtülmektedir.
- Püskürtme anında tutuşan pilot yakıt yardımıyla karışım tutuşturulur ve motor yükünün değişmesi halinde dizel yakıtı miktarının sabit kalmasına karşılık doğalgaz miktarı da değişmektedir.
- Pilot püskürtme ile oda şekline uygun püskürtme demeti oluşturulur ve silindir içinde yaratılan hava hareketinin yardımıyla yanmanın odanın her noktasında aşağı yukarı aynı anda başlaması sağlanır.
- 16:06Pilot Püskürtme Sisteminde Enjektör Kullanımı
- Pilot püskürtme dizel motorunun orijinal enjektörü ile yapılırsa, bu enjektörün deliği pilot püskürtme debileri için göreceli olarak büyük kaldığından demetin kalitesi kötü olmaktadır.
- Yanma odası içine homojen dağılmış olan gaz-hava karışımı bazı noktalarda tam olarak yanmaz, bu durumda zararlı egzoz gazı emisyonlarında ve yakıt tüketiminde artma meydana gelir.
- Delik çapı pilot püskürtmenin yakıt debisine uydurulmuş daha küçük delik enjektör kullanılırsa da yanma verimi ve emisyon açısından bir sorun olmayacaktır, bu durumda yakıt tüketimi ve emisyon değerleri normal bir dizel yakıtı ile elde edilen seviyeye bazen de daha aşağıya inmektedir.
- 17:16Doğalgazın Silindir İçerisine Enjekte Edilmesi
- Doğalgazın silindir içerisine enjekte edilmesi istendiğinde motor konstrüksiyonunda değişiklik yapılması gerekmektedir, bu değişiklik motor silindir kafasında yapılarak ve yakıt olarak gelen doğalgazın basıncı yükseltilerek yapılmaktadır.
- Sıkıştırma zamanı sonuna doğru doğalgaz yakıtı ayrı bir enjektör vasıtasıyla silindir içerisine enjekte edilir ve pilot yakıtın püskürtme avansı önemlidir, bu avansın azaltılması gerekir.
- Bu sistemde silindir kafası içinde bir gaz diğeri pilot yakıt olmak üzere iki tane enjeksiyon valfine ihtiyaç duyulmaktadır.
- 18:56Sıkıştırılmış Doğalgaz (CNG)
- Sıkıştırılmış doğalgazlar (CNG), ulusal iletim şebekesi veya şehir içi dağıtım sisteminden gaz olarak ya da LNG terminallerinden sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) şeklinde tedarik edilen doğalgazın yaklaşık 200-250 bar basınç altında sıkıştırılması ile elde edilmektedir.
- CNG kokusuz, renksiz ve zehirli olmayan gaz fazında bir yakıttır, yüksek basınç altında gaz fazında taşınmakta ve depolanmaktadır, basıncının düşürülmesiyle yine gaz fazında tüketime sunulmaktadır.
- Küçük araçlarda sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG), sıkıştırılmış doğalgaz olan CNG'den daha az yer kapladığı için sıvı doğalgaz kullanımı daha yaygındır, bu tip depolar genellikle araçlarda döşeme altına konulmaktadır.
- 20:08LNG Yakıt Sisteminin Çalışması
- LNG yakıt sisteminde yakıt seçme düğmesinden seçilen yakıt tipine göre sisteme monte edilmiş elektro valfler benzin veya LNG ye yol vermektedir.
- LNG depo içerisinde bulunan bir elektrik motoru sayesinde sistemde dolaştırılır, regülatör üzerinde bulunan elektro valf kontak anahtarına bağlı olduğu için açılır ve LNG regülatör içerisinde bulunan hazneye dolar.
- Regülatöre dolan gazın basıncı düşürülerek alçak basınç borusu ve gaz ayar vidasından geçerek miksere ulaşır, buraya ulaşan gaz mikserde hava ile karışarak emme manifoldu içine dolar ve motora marş yapılması ile emme manifoldunda bulunan LNG silindir içerisinde yakılarak kullanılır.
- 21:04LNG Yakıt Sisteminin Çalışma Prensibi
- Marş yapılmazsa yüksek basınç hattında ve regülatör üzerindeki elektro valf kapanarak gaz geçişini engeller.
- Kontak anahtarı açıldıktan iki saniye sonra motora marş yapılır ve LNG emme manifolduna verilir.
- LNG sistemlerinde motor ilk çalıştırma anında bir müddet benzin ile çalıştırılır, böylece soğutma suyu ısınarak regülatörü ısıtır ve regülatör içindeki sıvı LNG manifold içine gaz halde girer.
- 22:04CNG Yakıt Sisteminin Çalışma Prensibi
- Sıkıştırılmış doğalgaz (CNG) ile çalışan araçlarda yakıt tüpleri az yer kaplaması için döşeme altına monte edilmektedir.
- Yüksek basınçlı tüplerdeki CNG, filtreden geçerek yüksek basınç regülatörüne gönderilir ve ikinci regüle edici valf olan düşük basınç regülatörü basıncı daha da düşürür.
- Kontrol valfi gazı motorun soğutma suyundan yararlanarak ısıtır ve sistemde ani basınç düşüşü veya gaz kaçağı durumlarında otomatik olarak kapatacak şekilde tasarlanmıştır.
- 22:55Doğalgaz Yakıt Sisteminin Avantajları ve Dezavantajları
- Doğalgaz, benzin ve motorine göre ucuzdur, artık bırakmadan yanar ve gaz fazında olduğu için 35-40 bin km'de yağ ve yağ filtresi değiştirilir.
- Silindir cidarlarında karbon birikimine sebep olmaz, egzoz sistemi uzun ömürlü olur ve kaza anında havadan hafif olduğu için çabucak dağılır.
- Dezavantajları arasında dolum istasyonlarının yaygın olmaması, büyük hacimli yakıt tüplerinin fazla yer kaplaması, taşınması sıvı hidrokarbon yakıtlara göre daha zor ve pahalı olması bulunmaktadır.
- 24:19Doğalgaz Yakıt Sisteminde Emniyet Kuralları
- Doğalgaz montajında kullanılan elemanların TSE standartlarına uygun olması gerekmektedir.
- Doğalgaz tankının üzerinde bulunan multivalf tankın %80 oranında doldurulmasına olanak sağlayacak şekilde ayarlanmalıdır.
- Doğalgaz borusu 1 milimetre kalınlığında çelik boru ve üzeri PVC ile kaplı olmalıdır ve araçlar kapalı alan ve ateşe yakın bir yere park edilmemelidir.
- 25:11Doğalgaz Yakıt Sisteminin Kullanım Alanları
- Doğalgaz CNG olan araçlar otomobiller, otobüsler, çöp kamyonları, yol süpürgeleri, ağır vasıtalar, askeri ve kamu hizmet araçları, tekneler, feribotlar, uçaklar, iş makineleri ve hafriyat kamyon filoları gibi çeşitli araçlardır.
- 25:42Doğalgaz Yakıt Sisteminin Elemanları
- Doğalgaz yakıt sistemi elemanları dolum sistemi, CNG yakıt tankları (tüpler), multi valfi, termik emniyet valfleri, manifold, manifold üzerindeki basınç sensörü, elektrik bağlantı kutusu, yüksek basınç boruları, regülatör, alçak basınç borusu, esnek hortum, yakıt seçme anahtarı, benzin kesici elektro valfi, elektronik kontrol ünitesi, enjektörleri ve rail'dir.
- 26:33Dolum Sistemi ve Tüpler
- Dolum ağzı, tüplerin içine basınçlı gazı pompalayabilmek için depo içerisine gaz girişini sağlar ve depo üzerinde bulunan multivalfe bağlıdır.
- Türkiye'de istasyonlarda dolum sorunu yaşatmamak için ağır vasıtalara 12 milimetre, diğer araçlara ise 6 milimetrelik dolum ağzı bağlanmaktadır.
- CNG yakıt tankları ortalama 80 kilogramdır, 216 barlık basınca ulaşmaktadır ve 300 barlık basınca uygun kalibre edilmiş, 450 barlık basınca dayanabilmesi için tasarlanmışlardır.
- 29:26Tüplerin Özellikleri ve Bakımı
- Tüpler yüksek tahrip gücüne sahip asitlerden ve çözeltilerden korunmalı, kıymık veya mıcır yoluyla aşınmaya maruz bırakılmamalı ve içine normal su girmemelidir.
- Doğalgaz tüpleri 65 santigrat derece üzerindeki sıcaklıklar lokal olarak sınırlı kalmalı veya kısa süreli olmalıdır.
- Araçlarda bulunan CNG tankı her 10 yılda bir değiştirilmelidir ve son kullanım tarihi bittiğinde hurdaya çıkarılmalıdır.
- 31:16Doğalgaz Dolumu Sürecinde Dikkat Edilecek Hususlar
- Doğalgaz dolumu sırasında mutlaka koruyucu eldiven giyilmeli, tehlikeli bölge tecrit edilmeli ve açık ateş ya da tutuşma tehlikesine sahip lambalarla çalışılması yasaktır.
- Dolum yapılacak aracın hareket etmesi engellenmeli, motor durdurulmalı ve kontak anahtarı üzerinden alınmalıdır.
- Uygun yangın söndürücüler ve diğer söndürme tertibatları kolay erişilebilir bir yerde olmalıdır.
- 32:01Multivalf ve Manifold Sistemi
- Multivalfin kısımlarında manuel valf, selenoid valf, aşırı akım valfi ve termik emniyet valfi vardır.
- Termik emniyet valfi yüksek sıcaklık durumunda sistemi korumaktadır ve 110 derece C'de aktif hale gelir.
- Manifold sistemi, tüplere gaz dolumunu ve tüpler arası bağlantıyı sağlamak için kullanılan boru sistemidir ve yüksek dayanımlı paslanmaz çelik borulardan imal edilmiştir.
- 33:52Doğalgaz Sistemlerinde Kullanılan Parçalar
- Doğalgaz sistemlerinde bağlantı için kullanılan boruların et kalınlıkları dolum ağzıyla tüpler arası 16 mm, dolum ağzı ile motor arasında 12 mm, manifold ile tüp vanalarına bağlantı içinse 10 mm olan özel paslanmaz dikişsiz borular olmalıdır.
- Manifoldun üzerinde bulunan basınç sensörü, tüp ya da tüplerin içerisindeki gazın seviyesini ölçmek için elektronik sistemlerde kullanılmaktadır.
- Elektrik bağlantı kutusu, sistemde statik yüklemeyi engellemek için araç ile tüp arasında elektrik ileten kalıcı bir bağlantı kurulmasını sağlar.
- 34:51Yüksek Basınç Sistemleri
- Yüksek basınç boruları, tüplere gazı bağlayan manifold sistemi büyük araçlarda kullanılırken, otomobillerde bu kısma yüksek basınç borusu adı verilmektedir.
- Yüksek basınç sensörü, CNG tankı içerisinde bulunan gazın seviyesini ölçmek için kullanılmaktadır.
- Yüksek basınç sensörü bulunmuyorsa, multivalf üzerine monte edilmiş depo içerisindeki gazın miktarını ölçmek ve deponun %80'den fazla dolmasını engellemek için şamandıra sistemi kullanılır.
- 35:40Bağlantı Parçaları ve Aksesuarlar
- Borular birbirlerine çift yüksüklü sıkılan bağlantı parçaları ile bağlanmaktadır ve bağlantı parçaları ve kullanılan tüm aksesuarlar paslanmaz malzemeden imal edilmişlerdir.
- Basınç sensörü, depodaki ve sistemdeki gazın basıncını tespit ederek CNG edusuna bildirmek için kullanılmaktadır.
- Manometre, CNG yakıt sistemlerinde depodaki gazın miktarını gösterir ve maksimum 250 barı göstermektedir.
- 36:46Regülatörler ve Gaz Akış Sistemi
- Regülatörler araç motorunun yakınına konulur ve yüksek basınç ile gelen CNG burada motor çalışma basıncına kadar indirilir.
- Regülatörün elektronik ve vakumlu olarak iki tane tipi vardır; elektronik tip regülatörlerde gövde ve kapak tamamen kompozit alüminyum malzemeden yapılmıştır.
- Gaz akış sisteminde gaz basınç regülatöründen önce bir yüksek basınç manyetik kapama valfi vardır ve regülatör, motor soğutma suyunun sıcak devresine bağlanır.
- 38:18Elektronik Regülatör ve Arızalar
- Elektronik regülatörün kısımları arasında basınç regülatörü, ısı değiştirici, selenoid valfi kapatma, yüksek basınç vericisi, alçak basınç vericisi, emniyet valfi ve çıkış sıkıştırma halkalı rekor bulunmaktadır.
- Regülatörün hava ayarı veya gaz ayarı bozuk olabilir, sıcak su girişi tıkalı veya regülatörde hava olabilir.
- CNG ile çalışan araçta görülebilecek muhtemel arızalar arasında aracın CNG'de çok yakması, geç çalışması, rölanti problemi olması, koku yapması, kesiklik yapması ve çekmemesi bulunmaktadır.
- 39:55Depo ve Yakıt Seçme Sistemi
- Bagaj içerisinde bulunan deponun sürekli havalandırılması gerekmektedir ve depo üzerinde bulunan multival havalandırma kabının içerisine yerleştirilir.
- Yakıt seçme anahtarı ve gösterge, aracın kullanılacağı yakıtı seçmek için ve depodaki gaz miktarını sürücüye bildirmek için kullanılmaktadır.
- Elektronik olmayan regülatörlerde, sistemin CNG ile çalıştığı durumlarda benzini kesmek için benzin kesici elektroval kullanılmaktadır.
- 40:51CNG Elektronik Kontrol Ünitesi
- CNG elektronik kontrol ünitesi, araç ECU'su ile ortak çalışır, parametreleri ayarlar ve gaz düzenlemelerini yapar.
- Gaz düzenlemelerini yaparken sistem basıncını, gaz sıcaklığını, motor suyu sıcaklığını, lamba düzenlemesini, gaz kesme anını ve geçiş zamanı hassasiyet ayarını yapmaktadır.
- Bazı sistemlerde her iki yakıt sisteminin çift yakıtlı bir ECU'da birleştirilmesi sayesinde maliyetten tasarruf gibi çeşitli avantajlar elde edilmiştir.
- 41:56CNG Enjektörleri
- CNG enjektörleri, otomotive yönelik CNG püskürtmenin taleplerini karşılamak üzere özel olarak üretilmiştir.
- Bir dizi teknik yenilik içeren enjektörler, gaz ölçümünde bir kıstas teşkil ederler.
- İçlerinden gaz akan bileşenler, yüksek gaz hacimleriyle ve yüksek hızda gaz geçişine dayanacak şekilde tasarlanmışlardır.
- 42:24Doğalgaz Yakıt Sistemlerinin Montajında Dikkat Edilecek Hususlar
- Montaj atölyesine sızdırmazlığı sağlanmamış doğalgazlı araçlar hiçbir şekilde sokulmamalıdır.
- Doğalgazlı araçlar üzerinde yapılacak tüm işlemler sırasında araç ilgili uyarı işaretleri ile güvence altına alınmalı ve mümkünse kırmızı-beyaz bir bantla aracın çevresi kapatılmalıdır.
- Ateşleme sisteminde motor test cihazlarının bağlanması ve ateşleme sistemindeki parçaların değişimi gibi işlemler yapılırken ateşleme daima devre dışı bırakılmalıdır.
- 43:22Yangın Durumunda Alınması Gereken Önlemler
- Yangın durumunda açığa çıkan gaz alevleri söndürülmemeli, tam tersine yanan nesne soğutulmalıdır.
- Basınçlı doğal gaz tüplerinin, dolum tabancalarının ve depolama tanklarının vanaları kapatılmalıdır.
- Yangın çıkması durumunda yangını söndürmeye çalışırken beraberinde hemen itfaiyeye haber verilmeli ve daha sonra yangınla mücadele sürdürülmelidir.
- 44:49Doğalgaz CNG Yakıt Sistemleri Montaj Yönetmeliği
- Araçlarda kullanılan aksam ve parçalar ECE 110 esaslarına uygun olmalıdır ve Türk Standartları Enstitüsü'nden hizmet yeterlilik belgesi alınmak zorundadır.
- Araçlarda CNG dönüşüm işlemleri ilgili eğitim almış uzman kişilerce yapılmalıdır.
- CNG yakıt sistemi tadilatı yapılan araçların trafiğe tescil edilebilmesi için makine mühendisleri odasından montaj tespit raporu ve gaz sızdırmazlık raporunun alınması gereklidir.
- 46:34Doğalgaz Sisteminde Güvenlik Önlemleri
- Gaz sistemi üzerindeki çalışmalar sadece özel tasarlanmış teknik havalandırmaya sahip ve ateş kaynağı içermeyen bölgede yapılmalıdır.
- Gaz sisteminin montaj işleminden sonra yaklaşık yirmi bar basınç ile uzman kontrolör tarafından sızdırmazlık testi yapılmalıdır.
- Doğalgaz sadece açıkta ve beş metre yakınında ateş kaynağı olmayan bir bölgede tahliye edilmelidir.
- 47:03Gaz Sisteminde Acil Durumlar
- Özel korunma önlemleri alınmazsa gaz ihtiva eden komponentlerin bir metre çevresinde alevli çalışmalar yapılamaz.
- Gaz sistemi arızalanmış doğalgazlı araçların çekilebilmesi için çekme arabası hazır bulundurulmalıdır.
- Gaz sisteminde kaçak olursa araç hemen kendi gücüyle ya da çekilerek atölye dışına alınmalı, atölye havalandırılmalı, yanan gaz söndürülmemeli ve itfaiye aranmalıdır.
- 47:35Doğalgazlı Araçlarda Tamir İşlemleri
- İşletme talimatı atölye personeli tarafından biliniyor olmalıdır.
- Doğalgazlı araçlarda tamir işlemlerinin yapılması için özel uzmanlar ve uzman kontrollere ihtiyaç vardır.
- 47:49CNG Yakıt Sistemi Montajından Sonraki Kontroller
- Multi valf üzerindeki giriş-çıkış vanaları açılarak yüksek basınç boruları rekorlarında ve bağlantılarında kaçak kontrolü yapılmalıdır.
- Bu işlem için CNG tankı üç ila beş litre CG ile doldurulmalı ve dolum işlemi kontak anahtarı kapalıyken yapılmalıdır.
- Motor CNG yakıtı ile çalıştırılarak yeniden kaçak kontrolü yapılmalıdır.
- 48:22CNG Sisteminin Kurulumu
- Montaj sonrasında tüm muhafazalı kauçuk ve çelik borularının bunları aşındıracak herhangi bir parça ile temas edip etmediği ve gaz kaçağı oluşturup oluşturulmadığı kontrol edilmelidir.
- CNG dönüşümü yapılmış bir araçta ilk montaj anında sistemin orijinal ECU'su ile CNG ECU'sunun eşleştirilmesi yapılmalıdır.
- Eşleştirme esnasında benzin enjektörlerinin çalışması ve diğer verilerin daha doğru gelebilmesi için CNG ECU'sunun yüklenmesi gerekmektedir.
- 49:01Sistemin Çalıştırılması
- Test cihazı ile CNG ECU'sunun işlemcisine gerekli bilgiler yüklenir ve sistem bundan sonra sürekli bu bilgileri kullanmaktadır.
- Sistemin montajı tamamlandıktan sonra sistem yakıt seçme anahtarında CNG pozisyonuna alınır.
- Sistem motoru otomatik olarak benzin ile çalıştırılır ve ilk altmış saniye içinde doğalgaz sisteminde bulunan ECU sistem bilgilerini güncelleyerek motorun birkaç dakika içinde otomatik olarak CNG ile çalışmasını sağlar.