Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından Wecom Ankara'nın 2015 yılı son konuşması olarak sunulan, doğa tarihi müzelerinde doğal ve kültürel mirasın korunması konusunda bilgilendirici bir ders formatındadır.
- Video, biyolojik çeşitliliğin önemi ve korunması gerekliliğiyle başlayıp, Türkiye'nin biyolojik çeşitliliği, uluslararası biyolojik çeşitlilik anlaşması ve koruma kategorileri hakkında bilgiler sunmaktadır. Ardından dünya genelindeki önemli doğa tarihi müzeleri tanıtılıp, Türkiye'deki doğa tarihi müze durumu ele alınmaktadır. Son bölümde Meta Müzesi ve Türkiye'deki diğer doğa tarihi müzelerinin koleksiyonları ve eğitim faaliyetleri anlatılmaktadır.
- Sunumda ayrıca Dünya Müzeler Günü'nün tarihçesi, kültürel mirasın korunması, Türkiye'deki kültür ve tabiat varlıkları yasası, "Doğa tarihi" teriminin tarihsel kökenleri ve Abdullah Bey (Hammer Schmidt) adlı bilim insanının İstanbul'da topladığı doğal miras örnekleri hakkında bilgiler de verilmektedir. Video, Türkiye'nin henüz ulusal bir doğa tarihi müzesi olmadığı bilgisiyle ve kültür bakanlığı tarafından açılacak olan ulusal bir doğa tarihi müzesi hakkında bilgiyle sonlanmaktadır.
- Doğa Tarihi Müzeleri ve Miras Koruma
- Konuşmacı, Wecom Ankara'nın Türkiye'nin gururu olduğunu ve kurumun çalışanlarının başarılı olduğunu belirtiyor.
- 2016'nın başında Wecom'ın Ankara sevdalısı olarak yeni bir projeye başladığını ve bu projeden en kısa zamanda bilgilendirileceklerini söylüyor.
- Konuşmacı, kültür ve doğal mirasın korunması konusunu Doğa Tarihi Müzeleri aracılığıyla ele almayı düşündüklerini ve bu konunun az konuşulan ama herkesin merak ettiği bir konu olduğunu belirtiyor.
- 02:27Biyolojik Çeşitliliğin Önemi
- Biyolojik çeşitliliğin doğal miras içine entegre edilmesi ve uluslararası düzeyde yasalarda anılmaya başlanmasıyla bu kavram bir başka anlam kazandı.
- Biyolojik çeşitlilik, bir bölgedeki genler, türler ve ekosistemlerin bir bütün oluşturduğu ve bu toplamın biyolojik çeşitlilik olarak adlandırıldığı bir bilimsel tanım.
- Biyoçeşitlilik, karadeniz ve diğer su ekosistemlerindeki ekolojik yapılar dahil olmak üzere tüm kaynaklardaki canlı organizmalar arasındaki farklılaşmadır.
- 05:18Biyoçeşitliliğin Kaybı ve Nedenleri
- Biyoçeşitliliğin kaybı, türlerin yok olmasına neden olur ve bu durum hem doğal süreçler içerisinde hem de insan etkinliğiyle ortaya çıkmıştır.
- Biyoçeşitliliğin kaybına yol açan faktörler arasında habitat tahrip edilmesi, çölleşme, orman yok edilmesi, yasadışı avlanma ve ticaret, çevre ve hava kirliliği, nüfus patlamaları ve koleksiyon yapma bulunmaktadır.
- Biyoçeşitlilik Sözleşmesi imzalandığında, ülkeler bu sözleşmeye uymak zorunda kalmış ve her yıl kalkınma planlarında ve etkinliklerinde biyoçeşitliliği korumak zorunda kalmışlardır.
- 07:12Doğa Tarihi Müzeleri ve Biyoçeşitlilik
- Biyoçeşitlilik, tükenmiş (geçmişte yok olan) ve yaşayan (bugünkü) iki kategoriye ayrılır.
- Tükenmiş biyoçeşitliliği toplayan, sergileyen doğa tarihi müzeleri, doğrudan doğruya doğal mirasla bağlantılı bir işlev üstlenmektedir.
- Dünya tarihinde ani ve dramatik biyoçeşitlilik kaybının olduğu beş dönem vardır; en sonuncusu 65 milyon yıl önce dinozorların yok olduğu Kretase dönemidir.
- 08:47Yaşayan Biyoçeşitliliğin Durumu
- Uluslararası Doğal Kaynakları Koruma Örgütü her iki yılda bir kırmızı liste çıkarıyor, bu liste nesli tükenmekte olan ve tehlikede olan türlerin yayınlandığı listedir.
- 47.677 türden elde edilen verilere göre, %2'si yok olmuş, %7'si kritik, %10'u soyu tehlikede olan, %19'u tehlike sınırındaki hassas, %8'i tehlikeye yakın olan, %40'u önceliği düşük olan ve %14'ü verilerin yetmediği türlerdir.
- 2010 yılında UNESCO tarafından "Dünya Biyolojik Çeşitlilik Yılı" ilan edilmiş ve bu veriler yaklaşık beş yıllık aralıklarla yenilenmektedir.
- 10:18Türkiye'deki Biyoçeşitlilik
- Türkiye'deki biyoçeşitlilik oldukça zengindir; orman, dağ, step, sulak alan, kıyı ve deniz ekosistemlerinde yaşayan çok çeşitli canlılar bulunmaktadır.
- Dünyada 34 sıcak nokta tespit edilmiş olup bunların 3 tanesi Türkiye'dedir; Akdeniz, İran-Anadolu ve Kafkas bölgeleri.
- Türkiye'de resmi rakamlara göre 1.890 tür bulunmakta olup, endemik türler arasında Ankara kedisi, Van kedisi, Anadolu parsı, Akdeniz foku, kaplumbağalar, Ankara çiğdem'i, kardelenler ve ters laleler yer almaktadır.
- 13:42Biyolojik Çeşitliliğin Önemi
- Biyolojik çeşitlilik, doğal mirasımızın evrensel olan kısmını ifade eder ve Türkiye'de dokuz adet önemli orman sıcak noktası bulunmaktadır.
- Dünyada tanımlanmış bitki ve hayvan tür sayısı yaklaşık iki milyon civarındayken, Türkiye'de ise yaklaşık seksen bin tür bulunmaktadır.
- Biyolojik çeşitliliğin ve doğal mirasın öneminden dolayı yeni baştan düşünme gerekliliği vardır.
- 15:14Uluslararası Mevzuat ve Koruma Alanları
- 1992'de 156 ülke imzasıyla imzalanan bir sözleşme, çeşitliliğin korunmasını, kaynakların sürdürülebilir kılınmasını ve genetik kaynakların kullanımından ortaya çıkan faydaların adil paylaşımını öngörür.
- Tarımsal, kurak ve yarı kurak alanlar, orman, iç sular, adalar, deniz, kıyı ve dağ biyoçeşitliliğinin korunması için tematik programlar verilmiştir.
- Türkiye'de doğal mirası koruma için milli parklar, tabiat parkları, tabiat koruma alanları, yaban hayatı koruma sahaları, özel çevre koruma bölgeleri ve muhafaza ormanları gibi kategoriler bulunmaktadır.
- 17:03İnsanın Doğaya Yaklaşımı
- Yerkürede iki farklı yaklaşım vardır: antroposentrik yaklaşım (insanın dünyada tek olduğu, diğer canlıların onun için yaratıldığı) ve eko (ekolojik) yaklaşım (insanın diğer canlılarla eşit mesafede, ortak bir DNA yapısına sahip olduğu).
- Antroposentrik yaklaşım, insanın doğayı istediği gibi kullanabileceği fikrini savunurken, eko yaklaşım ölçülü kullanım ve diğer canlılarla paylaşma prensibini benimser.
- Toplumlar kültürel, endüstriyel ve eğitimsel tercihlerle bu iki yaklaşım arasında seçim yapar.
- 19:28Müzelerin Rolü
- Müzeler, doğal mirasın korunması için önemli bir rol oynayabilir ve doğa tarihi müzeleri biyoçeşitlilik kavramını topluma aktarabilir.
- Müzeler, okulların yanı sıra yaygın eğitim kurumları olarak hem çocukların hem de yetişkinlerin doğa bilgisini artırmada yardımcı olabilir.
- Uluslararası Müzeler Konseyi (ICOM), müzeleri "toplumun ve gelişimin hizmetinde olacak, halka açık, insana ve yaşadığı çevreye dair tanıklık eden malzemelerin üzerinde araştırma yapacak, toplayacak, koruyacak, bilgiyi paylaşacak ve sergileyecek" bir kurum olarak tanımlamıştır.
- 21:54Doğa Tarihi Müzeleri ve Etik Kurallar
- Doğa tarihi müzeleri, bitki ve hayvan fosilleri, kayaçlar, madenler ve jeolojik oluşumları koruyan, bilimsel araştırma yapan ve topluma açık sergiler düzenleyen bilimsel kurumlardır.
- Uluslararası Müzeler Konseyi'nin etik kurallarına göre müzeler doğal ve kültürel mirası koruyacak, yorumlayacak ve tanıtacak.
- Müzeler koleksiyonlarını toplumun yararına kullanacak, bilgi birikimini geliştirecek ve koleksiyonların kökeniyle hizmet ettiği topluluklarla iş birliği içinde çalışacaktır.
- 24:30Dünya Müzeler Günü ve Etik Kurallar
- Dünyada var olan müzelerin ve kendisine üye olmuş müzelerin uymak zorunda olduğu sekiz adet etik kurallar bulunmaktadır.
- Dünya Müzeler Günü her yıl Mayıs ayında yapılmakta ve 1992'den beri devam etmektedir.
- Her yıl Ocak ayında ilan edilen tematik konularla 18 Mayıs'ta tüm dünyada birlikte etkinlikler düzenlenmektedir.
- 26:12Dünya Müzeler Günü'nün Temaları
- 2013'te "Bellek ve Yaratıcılık Bir Arada Bir Sosyal Değişim Yaratır" temasıyla büyük ses getirmiştir.
- 2014'te "Koleksiyonların İlişki Yarattığı" teması seçilmiştir.
- 2015'te "Sürdürülebilir Toplumlar İçin Müzelerin Rolü" tartışılmıştır.
- 26:58Doğa Tarihi Müzeleri ve Konsey
- Konsey sadece kültürle değil, doğa tarihi müzelerine de ilgi göstermektedir.
- 2013'te Brezilya'da düzenlenen toplantıda doğa tarihi müzelerine kapısı açılmıştır.
- 2014'te tüm konuları (doğal ve kültürel miras) bir arada ele alan bir tema tespit edilmiş ve 32 bin müzede aynı anda görüşülmüştür.
- 28:54Türkiye'de Müzeler ve Yasa
- Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu (2863 sayılı yasa) kültür ve tabiat varlıklarını tanımlamak ve görevleri tespit etmek amacıyla kaleme alınmıştır.
- 24. maddede her çeşit hayvan, bitki fosili, insan iskeleti, çakmak taşları gibi varlıkların devletin elinde ve müzelerde bulundurulması ve korunması gerektiği belirtilmiştir.
- Kültür ve Tabiat Varlıkları Yasası uygulayan Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın altında yer alan yönetmeliklere uymak zorunludur.
- 30:29Kültür Politikaları ve Doğa Tarihi Müzeleri
- Kültür politikalarının oluşması için önce somut ve manevi kültürel ve doğal mirasın envanterinin bulunması gerekir.
- 1948 yılında İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi'nde kültürel yaşama her bireyin katılım hakkı vardır diye belirtilmiştir.
- Anayasanın 64. maddesinde devletin ulusal kültür politikası oluşturması ve geçmişten kalan mirası topluma vermesi görevli kılınmıştır.
- 32:21Kültür Sektörü ve Doğa Tarihi Müzeleri
- Kültür sektörü, kültürel birikimi içeren her türlü maddi, manevi, somut ve soyut geleneğin korunup toplumun yararına değere dönüştürülmesi için çalışmaktadır.
- TÜBİTAK, Kültür ve Turizm Bakanlığı, üniversiteler ve STK'lar tarafından başlatılan TÜBİTAK Yüksek Projesi ile hem kültürel hem de doğal miras envanterlenmiştir.
- Doğa tarihi sözcüğü bilim adamları arasında "talihsiz bir terim" olarak görülse de, tarihsel nedenlerle bu terim kullanılmaya devam edilmektedir.
- 37:05Kültürel Miras ve Doğa Tarihi Müzeleri
- Londra Doğa Tarihi Müzesi'nde Charles Darwin'in heykeli ve binası kültürel miras örnekleridir.
- İlk doğa tarihi müzesi 1600'lü yıllarda Polonya'da inşa edilmiş, ardından İngiltere'ye devam etmiştir.
- Doğa tarihi müzelerinde binanın kendisi kültürel miras olarak kabul edilirken, içinde yer alan doğal mirasın değeri çok kat artmaktadır.
- 38:41Dünyadaki Önemli Doğa Tarihi Müzeleri
- Viyana Doğa Tarihi Müzesi, Berlin Müzesi ve Paris Doğa Tarihi Müzesi gibi büyük müzelerde antropoloji seksiyonları ve inanılmaz boyutlarda replikalar bulunmaktadır.
- Doğa tarihi müzelerinde canlandırmalar (diyaroma) çok önemlidir ve kendi başına kültürel miras olarak kabul edilir.
- Afrika, Asya ve Amerika'daki doğa tarihi müzeleri de benzer şekilde kopyalama (casting) teknikleriyle değerli malzemeleri sergilemektedir.
- 44:34Türkiye'deki Doğa Tarihi Müzesi Durumu
- Türkiye'de Maden Tetkik Arama Meta'nın Tabiat Tarihi Müzesi bulunmaktadır, ancak ulusal bir doğa tarihi müzesi yoktur.
- Tabiat tarihi müzesi için yıllardır çaba sürmekte olup, para, emek ve koleksiyon bulunmasına rağmen projenin tamamlanamaması üzücüdür.
- Türkiye'de ilk doğa tarihi müzesi, 1848'de Osmanlı'ya sığınan Hammer Schmidt (Miralay Abdullah) tarafından Mekteb-i Tıbbiye'de kurulmuş, ancak 1918'de Vefa Konağı'ndaki yangında kaybolmuştur.
- 48:29Türkiye'deki Doğa Tarihi Çalışmaları
- 1933'te Cumhuriyetle beraber üniversite reformu yaşandı ve yurtdışından vatandaşlığını kaybetmiş bilim insanları Türkiye'ye dönmeye başladı.
- İstanbul Üniversitesi'nde Hayvanat ve Nebatat (Bitki ve Hayvan) Enstitüleri kuruldu ve toplanmaya başladı.
- 1935'te kurulan MTA (Maden Tetkik Arama Meta) ekonomik amaçlı bir araştırma yapan enstitü olup, 1949'da topladığı verileri bir sergi haline getirmiştir.
- 50:20Meta Müzesi'nin Tarihi ve Gelişimi
- Palantoloji Enstitüsü, 49'dan başlayarak uzun süren bir çalışmaya girdi ve enstitü içerisinde ayrı bir bölüm kurdu.
- Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi'nden hocalar, enstitü üzerinden doktora ve yüksek lisans yaptırmaya devam ederek insan yetiştirdiler.
- Meta Müzesi'nin koleksiyonları, 1968-1970 yılları arasında en zengin dönemini yaşadı ve ilk genel müdürlük binasında açıldı.
- 51:37Müzenin Fiziksel Gelişimi
- 2003 yılında yeni bir bina inşa edilmesi gerekti çünkü eski binada yer kalmamıştı, ancak bu bina temel sorunları nedeniyle uzun süre kapalı kaldı.
- 2011 yılında yenilenen ve kuvvetlendirilen binada inşaat sorunları çözüldü ve müze tekrar açıldı.
- Müzenin koleksiyonları tüm Anadolu'yu kapsıyor ve dünya oluşumundan günümüze kadar uzanan bir tarihçeye sahip.
- 53:02Müzenin Eğitim ve Etkinlikleri
- Müze, orta büyük holde çarpıcı örnekleri sergileyen ve eğitim amaçlı bir alan sunuyor.
- 2013 yılında doğa tarihi müzecilik, süs taşlarının tahribatsız analizi, müzede eğitim gibi konularda çeşitli seminerler düzenlendi.
- Görme engelliler günü gibi etkinlikler düzenleniyor ve çocukları kucaklayan bir ortam sunuluyor.
- 54:38Doğa Tarihi Müzeleri ve Seksiyonlar
- Ege Üniversitesi'nde bir tabiat tarihi müzesi bulunuyor.
- Kültür Bakanlığı, doğa tarihi malzemelerini ayrı bir müze açmak yerine, var olan arkeoloji müzelerinde seksiyonlar oluşturarak halletti.
- Muğla Müzesi'nde, Muğla çevresinden bulunan 9-10 milyon yıl öncesi fosillerin sergilendiği bir alan var.
- 55:55Önemli Fosil Buluntuları ve Müzeler
- Ankara Anadolu Medeniyetleri Müzesi'nde, Kazan'dan gelen ve "Ankara Maymunu" olarak bilinen önemli fosiller sergileniyor.
- Bursa Paşalar kazılarından gelen, 15 milyon yıl öncesine tarihlenen 58 adet hayvan türünü barındıran yeni bir seksiyon açıldı.
- 2008'de UNESCO Dünya Yılı'nda Kazan fosillerinin sergilendiği bir alan oluşturuldu.
- 56:36Burdur Doğa Tarihi Müzesi
- 2012-2014 yılları arasında Kavaklı Rum Kilisesi kazasından çıkan 2,5 milyon yıllık doğa belgeleri ve fil defansları bulundu.
- Çin'den alınan 2,5 milyon yıllık Akdeniz Mamutu (Mammut meridionales) replikası müzede sergileniyor.
- Müzede diorama ve interaktif sunumlar oluşturuldu ve çocuk eğitim alanları hazırlandı.
- 59:00Kültürel Miras ve Gelecek Planları
- Müzede son envanter çalışması yapıldı ve kültürel miras olarak değerlendirildi.
- Burdur'da bulunan bu tarihi müze, dünyanın her yerinden getirilen palantolojik malzemeleri barındırıyor.
- Kültür Bakanlığı'na borçlu olduğumuz, 2006 yılından beri üzerinde çalışılan bu binayı müze olarak kullanma imkanı sağlandı.