Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, makine elemanlarının teknik çizimine ilişkin serinin ikinci sunumu olup, bir eğitmen tarafından dişli çarkların teknik çizimleri hakkında bilgi verilmektedir.
- Video, dişli çarkların tanımı ve sınıflandırılmasıyla başlayıp, alın dişli, konik dişli ve vida dişli mekanizmalarını detaylı şekilde açıklamaktadır. Dişli çarkların geometrik özellikleri (taksimat, adım, temel daire, diş üstü dairesi, diş dibi dairesi, modül) ve bunların hesaplanma yöntemleri anlatılmaktadır. Ayrıca modülün belirlenmesi için kullanılan mukavemet kriterleri, malzeme tercihi ve imalat süreçleri de ele alınmaktadır. Video, ikinci bölümde bu verilerin çizim üzerindeki gösterimlerinin aktarılacağı bilgisiyle sonlanmaktadır.
- 00:01Dişli Çarkların Tanımı ve Sınıflandırılması
- Dişli çarklar, eksenleri birbirine yakın veya kesen miller arasında hareket ve güç ileten makine elemanlarıdır.
- Dişli çarklar diş biçimlerine göre alın dişli, konik dişli ve vida mekanizmaları olarak, takıldıkları millerin konumlarına göre de paralel, kesişen ve çapraz eksenli olarak sınıflandırılır.
- Dişli çarklar, hareket ve kuvveti aktaran dişliye çeviren dişli (pinyon dişli) ve diğerini çeviren dişli olarak adlandırılır.
- 01:21Dişli Çarkların Geometrik Özellikleri
- Alın düz dişli çarklarda dişler alın düzlemine dik, dönme eksenine paralel olarak konumlanmıştır ve birlikte çalışan dişli çiftleri paralel eksenlere sahiptir.
- Helisel düz dişliler, dişler alın düzlemi ve dönme ekseni ile belirli bir açı yapacak şekilde dizilirler ve ikili olarak bir araya getirilmesiyle çavuş dişlileri oluşturulur.
- Konik dişlilerin eksenleri belirli bir açıda ve genelde doksan derecede kesişirler ve helisel ve spiral diş yapısına sahip dişliler vardır.
- 02:53Vida Dişli Mekanizmaları ve Diş Profili
- Çapraz yani paralel olmayan ancak birbirini kesmeyen eksenlere sahip olan dişli çiftleri vida dişli mekanizmaları olarak tanımlanır.
- Sonsuz vida ve çarkı, eksenleri doksan derece çapraz olan önemli bir dişli çiftidir ve salyangoza benzediği için salyangoz dişli olarak da adlandırılır.
- Diş profili, çalışma sırasında iki çark arasındaki oranı sabit tutacak şekilde biçimlendirilir ve bu özelliği sağlayan eğri evolven eğrisidir.
- 04:24Dişli Çarkların Geometrik Terimleri
- Taksimat ya da bölüm dairesi, dişlerin temas noktaları üzerinde bölüntülenir ve çalışırken dişlerin temas noktaları bu çember üzerindedir.
- Adım, bölüm dairesi üzerinde bir diş kalınlığı ile ona komşu diş boşluğu arasındaki doğrusal uzunluğa denir.
- Temel daire, diş profilini oluşturan evolvet eğrisinin başladığı dairedir ve kavrama açısına bağlı olarak hesaplanır.
- 05:04Dişli Çarkların Boyutları ve Modül
- Diş üstü dairesi, dişli çarkın en dış çapıdır ve diş üstü yüksekliği bölüm dairesinden diş üstü dairesine kadar olan kısımdır.
- Modül, bir dişli çiftinde diş sayısına bağlı sabit bir orandır ve standartlaştırılmış bir değerdir.
- Modül hesap yöntemi ile hesaplandıktan sonra standart tablodan seçilir ve modül çarpı pi sayısıdır.
- 06:54Helisel Dişli Çarkların Özellikleri
- Helisel dişliler, silindirik bir yüzey üzerine silindirin dönme ekseni ile belirli bir açı yapacak şekilde açılan dişlere sahiptir ve bu açıya helis açısı denir.
- Alın adımı (TS), dişlinin alın düzlemindeki adımıdır ve bölüm dairesi üzerinde bir diş dolusu ve boşluğu arasındaki mesafedir.
- Normal adım (Tn), helis açısına dik normal düzlemdeki adımdır.
- 08:03Modül Belirleme ve İmalat
- Modülün belirlenmesi, malzeme tercihine bağlı olarak sertleştirilmiş dişliler için eğilme mukavemeti ve sertleştirilmemiş dişliler için yüzey basıncı mukavemeti kriterlerine göre yapılır.
- Hesap sonucu bulunan modül değeri standart tablodaki değerler ile karşılaştırılır ve imalat sırasında kullanılacak diş açma takımları bu standart modül değerlerine göre üretilmiştir.
- Dişli çarklar en çok vites kutularında hız değiştirmede, bazı sistemlerde hareketin yönünü değiştirmede ve redüktörlerde devir düşürmede kullanılır.
- 10:16Malzeme Seçimi ve İmalat Süreci
- Dişli çarklar kullanım hedefine bağlı olarak plastikten çeliğe birçok malzemeden yapılabilmektedir ve makine imalatında genellikle sementasyon çelikleri kullanılır.
- Sementasyon çelikleri yüzeyde sert ve aşınmaya dayanıklı, çekirdekte ise daha yumuşak ve tokluk özellikleri sunar.
- Dişliler temel imalat sonrası istenilen geometriye getirildikten sonra ısıl işlemden geçirilerek dişli yüzeyleri belirli bir derinliğe kadar sertleştirilir ve çalışma sırasında temasın olduğu diş yanakları dişli genişliği boyunca taşlama işlemine tabi tutulur.