Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ceyda Hanım adlı siyasal bilgiler mezunu, mülkiyeli ve 24 yıllık deneyime sahip bir eğitmen tarafından sunulan bir eğitim dersidir. Eğitmen, üniversite ortamında öğrencilere yönelik bir ders anlatımı yapmaktadır.
- Video, dış ticarette karşılaşılabilecek riskler ve bunlara karşı alınabilecek korunma yöntemlerini kapsamlı şekilde ele almaktadır. İçerik, ticari, politik, mala ve belgelere ilişkin, kur ve ödeme şekline ait risklerin incelenmesiyle başlayıp, risk yönetimi teknikleri (pazar araştırmaları, kapsamlı sözleşme yapma, sigorta ve factoring kullanımı), finansman teknikleri (faktoring, forfaiting, forward ve opsiyon işlemleri), nakliye sigortası, Incoterms (teslim şekilleri) ve ödeme yöntemleri (akreditif, vesayet mukabil) hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
- Eğitim içeriğinde ayrıca tahkim sistemi, mahkeme süreçleri ve İstanbul Tahkim Merkezi (İSTAK) hakkında bilgiler de verilmektedir. Özellikle pandemi döneminde artan sahtecilik ve dolandırıcılık riskleri, Eximbank, Kofas, Hermes ve Atradius gibi sigorta şirketlerinin ihracatçıların risklerine karşı sağladığı destek ve akreditif kullanımında dikkat edilmesi gereken hususlar gibi pratik bilgiler de paylaşılmaktadır.
- Dersin Tanıtımı
- Dersin konusu dış ticarette riskler ve korunma yöntemleri olup, Ceyda Hanım tarafından anlatılacaktır.
- Ceyda Hanım siyasal bilgiler mezunu, mülkiyeli ve 1990 yılında mezun olmuştur.
- 24 sene çeşitli bankalarda ve firmalarda dış ticaret ve finans alanlarında çalışmış, son yıllarda bu konularda seminerler vermektedir.
- 00:42Dış Ticarette Riskler
- Dış ticaret sadece alıcı ve satıcının olduğu bir süreç değil, bakanlıklardan tutun da ihracatçı birlikleri, denetim şirketleri, gümrükler gibi birçok tarafla ilgilidir.
- Dış ticarette bilgi eksikliğinden, kötü niyetli kişilerden veya yolda malın ziyandan tutun da farklı risklerle karşı karşıya kalınabilir.
- Dış ticaretteki riskler ticari riskler, politik riskler (ülke riskleri), mala ve belgelere ilişkin riskler, kur riski ve ödeme/teslim şekline ait riskler olarak başlıklar altında toplanabilir.
- 02:13Ticari ve Politik Riskler
- Ticari riskler arasında alıcının ihracat bedelini ödeyememesi, alıcı iflas etmesi, tasfiye kararı alması veya konkordato ilan etmesi bulunmaktadır.
- Politik riskler (ülke riskleri) arasında malın kabul edilmemesi, transfer yasakları veya kısıtlamaları, savaş, iç savaş, isyan gibi durumlar ve ithal müsaadelerin iptali bulunmaktadır.
- Alıcının ülkesinde ya da Türkiye sınırları dışında mallara el konulması da politik riskler kapsamında değerlendirilir.
- 03:21Mala ve Belgelere İlişkin Riskler
- İthalatçı malları çektikten sonra beklediği kalitede bulamayabilir veya malları taşıma riski ile karşılaşabilir.
- Malın cinsine ilişkin riskler vardır; soğuk zincirde taşınması gereken mallar veya meyve-sebze gibi daha dikkatli taşınması gereken mallar için özel dikkat gerekebilir.
- Satıcının karşı ülkenin dış ticaret mevzuatını bilmemesi, kararlı belge talep edilmesi, belgelerin hatalı veya eksik düzenlenmesi riskler arasındadır.
- 04:42Getiri Numarası ve Kur Riski
- Getiri numarası yanlış belirlenmesi ithalatçı için ödeme yapılacak vergilerin değişmesi ve cezai durumlara düşülebilmesi anlamına gelir.
- İhracatçı için ise yanlış getiri numarası belirlenmesi, düzenlenecek belgelerde eksiklik veya yanlışlık olması ve malın gümrükte beklemesi risklerini içerir.
- Kur riski özellikle kurların dalgalandığı ülkelerde önemli bir risktir; ihracatçı açısından kurdaki düşüş, ithalatçı açısından kurların yükselmesi zarar anlamına gelir.
- 07:38Ödeme Şekilleri ve Risk Yönetimi
- Dış ticarette mal mukabili, peşin ödeme, vadesiz mukabili, akreditifli ödeme ve BPO (banka ödeme yükümlülüğü) gibi ödeme şekilleri bulunmaktadır.
- Risk yönetimi için politik, ekonomik ve teknolojik gelişmeleri takip etmek, pazar araştırmaları yapmak ve kapsamlı bir sözleşme yapmak önemlidir.
- Gözetim şirketi veya kalite belgesi kullanmak, alacakla ilgili sigorta ve factoring gibi enstrümanlardan yararlanmak, nakliye sigortası yaptırmak ve tedbirli olmak riskleri azaltır.
- 11:57Dış Ticaret Risklerini Azaltma Yöntemleri
- Dış ticaretçilerin dünyadaki politik, ekonomik ve teknolojik gelişmeleri takip etmesi gerekir çünkü bu gelişmeler dış ticareti etkiler.
- Ülkeler arasındaki mevzuatsal kararlar, özellikle ithalat-ihracat yapılan ülkelerin politik ve ekonomik durumu dış ticaretçileri etkiler.
- Teknolojik gelişmeler, özellikle blockchain teknolojisi, dış ticaret ve finans işlemlerini ciddi boyutta etkileyerek değiştirecek potansiyele sahiptir.
- 14:01Blockchain Teknolojisinin Dış Ticarete Etkisi
- Akreditifli işlemlerde mevcut sistemde bankaların vesait incelemesiyle yükümlü oldukları sistemde süreç birkaç hafta sürebilirken, blockchain teknolojisiyle bu süreç 24 saatin altına, hatta 12 saatin altına indirilebilir.
- HSBC Bankası ilk olarak 24 saatlik akreditif sürecini indiren çalışmaları yapmış ve daha sonra 12 saatin altına indirecek şekilde süreci geliştirmiştir.
- Türkiye'de 2020 yılında bir banka iki kere deneme işlemi yaparak ödeme garantisi işlemini çok kısa bir süre içerisinde gerçekleştirmiştir.
- 16:13Pazar Araştırmaları ve Risk Yönetimi
- Farklı pazar araştırmaları yaparak ve alıcı hakkında istihbarat toplayarak riskleri indirmek önemlidir.
- Tek pazarda veya tek alıcıya satış yapmak büyük bir risktir çünkü o ülkenin mevzuatında değişiklik olabilir veya o firmada sıkıntı yaşanabilir.
- Riski sepete yayarak farklı piyasalara ve firmalara yayarak riski minimize etmek bir yöntemdir.
- 17:56Sözleşmelerin Önemi
- Sözleşmeler, özellikle ihtilaf durumunda başvurulan önemli bir kavramdır.
- Sözleşmeler hukuksal olarak sözlü de yapılabilir ancak yazılı sözleşmeler kanıt unsuru olarak daha güçlüdür.
- Proforma faturalar sözleşmeye yerine geçebilir ancak profesyonel bir imaj çizmez, detaylı olamaz ve imzaların yetkili kişilerce yapılmadığı durumlarda sorun yaratabilir.
- 20:25Etkili Bir Sözleşme Nasıl Oluşturulur
- Sözleşmelerde detaylı bir şekilde tüm unsurlar düşünülerek, ancak sayfalarca olmayan, ana hatlarıyla düzgün bir sözleşme hazırlanmalıdır.
- Sözleşmede alıcı-satıcı adresleri, malın adı ve niteliği, getiri, istenen belgeler ve ödeme yöntemi gibi temel unsurlar yer almalıdır.
- Vadeler, cezai durumlar, uygulanacak hukuk ve tahkim konuları sözleşmede net bir şekilde yazılmalıdır.
- 23:22İhtilaf Durumunda Hukuki Süreç
- İhtilaf durumunda hukuki süreçler uzun ve masraflı olmaktadır.
- Sözleşmede uygulanacak hukuk belirlenirken, her taraf kendi ülkesinin hukukunun uygulanmasını isteyebilir.
- Güçlü olan tarafın isteği genellikle kabul edilir veya üçüncü bir ülkenin hukuku uygulanabilir.
- 25:25Gözetim Belgesi ve Önemi
- Gözetim belgesi (inspection certificate) riskleri azaltır ve özellikle uluslararası firmalar tarafından verilir.
- SGS gibi meşhur firmaların düzenlediği gözetim belgeleri, malın kalitesini onaylar.
- Yerel gözetim şirketlerinin belgeleri de kullanılabilir ve ihtilaf durumunda ihracatçıyı destekler.
- 26:39Alacak Sigortası
- Alacak sigortası, ihracatçıların ticari ve politik risklere karşı alacaklarını teminat altına alan bir sigorta türüdür.
- Sigortalının kusurundan kaynaklanan zararlar sigorta kapsamı dışındadır.
- Sigorta kapsamı içeren riskler arasında alıcının iflas etmesi, transfer yasakları, savaş, iç savaş ve ithal müsaadelerinin iptali bulunmaktadır.
- 28:41Alacak Sigortası Sistemi
- Sigorta şirketleri, ihracatçıların projeksiyonunu ve hedef firmalarını değerlendirerek sigorta limiti belirler.
- Sigorta şirketleri, çalışılan ülke ve firmanın riskine göre prim belirler.
- Sigorta kapsamındaki alacaklar için şirketler genellikle %80-90-100 oranında ödeme yapar ve sonra kalan tutarı almak için uğraşır.
- 31:35Factoring
- Factoring, vadeli alacak haklarının tembik yoluyla faktör adı verilen finansal kuruluşa devredilmesidir.
- Faktör şirketleri, ithalatçı vadede ödemeyi factoring şirketine yapar.
- Faktör şirketleri, vadeli ihracatlarda yurt dışındaki alıcılar için garanti limiti tahsis ederek alacaklar için finansman ve tahsilat hizmeti verir.
- 33:25Faktoring ve İşleyişi
- Faktoring, mal ve hizmet ihracından doğan vadeli alacak haklarının temlik yoluyla finansal kuruluşa devredilmesi ve bu alacakların yönetilmesi işlemidir.
- Faktör, ev sahibi adı verilen bir muhabir anda yer alır ve karşı firmanın istihbaratını yapar, belli bir firmaya limit tanınır ve bu limit rotatif (döner) şekilde çalışır.
- Faktoring ve alacağın sigortası aynı anda yapılamaz, sadece bir enstrümandan yararlanılabilir.
- 36:26Faktoring ve Forfaiting Farkları
- Faktoring rotatif bir işlemde çalışırken, forfaiting işlem bazında bir kerelik olarak kullanılır ve daha çok proje işlemleri için tercih edilir.
- Faktör, vadeli alacakları kırdırarak ihracatçıya vadesinden önce para sağlayabilir.
- 37:02Kur Riski ve Risk Yönetimi
- Kur dalgalanmaları özellikle gelişmekte olan ülkelerde önemli bir risk oluşturur ve bu riskten korunmak için hedge (risk yönetimi) mekanizmaları kullanılır.
- Forward, belirlenmiş bir ileri tarihte bugünden belirlenmiş bir fiyat üzerinden alım satım yükümlülüğü veren, geri dönülemez bir anlaşmadır.
- Opsiyon, belirlenmiş bir vadede bugünden belirlenmiş bir fiyat üzerinden alım satım hakkı veren, satıcısına ise alım satım yükümlülüğü doğuran sözleşmedir ve opsiyon primi ödenir.
- 42:18Nakliye Sigortası
- Nakliye sigortası, malın yolda başına bir şey gelmesi durumunda koruma sağlar ve poliçe kapsamına dikkat edilmelidir.
- A Close (eski adıyla on risk), B ve C Close (dar kapsamlı) olmak üzere farklı sigorta türleri vardır.
- Sigorta, limandan limana değil, kendi deponuzdan karşı tarafın deposuna ulaşıncaya kadar kapsamlıdır ve özellikle akrelerde SIF tutarının %10 fazlasıyla sigorta yaptırılmalıdır.
- 45:46Yurtdışına Açılmada Pazar Araştırma Riskleri
- Yurtdışına açılmaya çalışırken pazar araştırması iki safhada olur: masa başında araştırma ve sahada firmaları ziyaret etmek.
- Masa başında yapılan araştırmada firmaların geçmiş işlemlerine bakmak ve teknolojik gelişmelerle artan sahtecilik, dolandırıcılık risklerine karşı uyanık olmak gerekir.
- Karşı tarafın çok iyi teklifleri ve zaman baskısı uygulaması, dolandırıcılık risklerinin belirtileridir.
- 46:55Dolandırıcılık Riskleri ve Önlemleri
- Yurtdışı firmalarla mailleşirken, kötü niyetli kişiler mail sistemini hackleyerek karşı tarafın IBAN değişikliğini bildiren mesajlar gönderebilir.
- Bu tür dolandırıcılıklara karşı karşı firmaya telefonla teyit etmek veya mail adresini kontrol etmek önemlidir.
- 48:16İnkotorms ve Ödeme Şekilleri
- İnkotorms (ICC'nin teslim şekilleri) yaklaşık on yılda bir revize edilir ve 1 Ocak 2020'den itibaren 2020 versiyonu uygulanmaya başlandı.
- İnkotorms'ün doğru yazılması önemlidir, örneğin "FOK İstanbul" yerine "FOK Ambarlı Port İstanbul Türkiye" gibi detaylı bilgiler kullanılmalıdır.
- İnkotorms teslim şekilleri EXW'den DDP'ye kadar FCA, FAS, FOB, CFR, CPT, CIF, CIP, DAP, DPU şeklinde sıralanır.
- 50:50İnkotorms Kullanımında Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Firma büyümeye çalışırken fiyattan taviz vererek satış yapmak için yükümlülüklerini artırabilirler.
- İnkotorms'ün bazı terimleri taşıma modellerine göre sınırlıdır; örneğin FOB sadece deniz taşımacılığı için kullanılır.
- İnkotorms ödeme yöntemleriyle karıştırılmamalı, malın teslim edileceği nokta ve risk/sorumluluk transferi ile ilgilidir.
- 55:21İnkotorms'ün Yargılama Sürecindeki Rolü
- İnkotorms herhangi bir ihtilaf halinde sorunun çözüleceğine dair bir yer değildir, mahkemelerin kurallarına yansıyan bir sistemdir.
- Sözleşmede İnkotorms 2020'e iyi bir şekilde referans edilirse, bu kurallar uygulanır.
- İnkotorms'ün doğru kullanımını sağlamak için net ve açık olmak gerekir, aksi takdirde mahkemelerde yorum aleyhimize gelişebilir.
- 57:38Ödeme Şekilleri ve ICC Kuralları
- Mal mukabili ve peşin ödeme şekilleri için AYSİ'nin belirlediği kurallar yoktur çünkü bu basit ödeme şekilleridir.
- Akreditif ve belge mukabili için ICC'nin (Uluslararası Ticaret Odaları Birliği) broşürleri bulunmaktadır.
- ICC'nin broşürleri uluslararası anlamda bağlayıcı hukuk kuralları değil, ticaret kurallarını broşürleştirerek işlemlerin kolaylaşıp sorun çıkarmamasını amaçlamaktadır.
- 58:26Akreditif ve Belge Mukabili Kuralları
- Akreditif işlemi yaparken UCP 600 (Akreditif İşlemleri İçin Uluslararası Usul) ve ISBP 745 (Belge Mukabili İşlemlerindeki Belgelere İlişkin Pratikler) broşürlerine başvurulmalıdır.
- Belge mukabili işlemi yaparken ise 522 sayılı broşürle ilgili olunmalıdır.
- Belge mukabili işlemi sırasında bankaların sorumlulukları çok azdır, ihracatçı evraklarını hazırlayıp kendi bankasına verir, banka ise karşı ülkedeki bankaya gönderir.
- 59:23Belge Mukabili İşleminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Yüklemeye ait konşimentoyun (yükleme belgesinin) üzerinde karşı firmanın değil bankanın adının olması gerekmektedir.
- Banka adını düzenlediğinizde, banka mal bedelini ithalatçıdan tahsil ettikten sonra konşimentoya ciro verir ve bu ciro ithalatçı adına olur.
- Banka, mal bedelini tahsil etmeden ciroyu yapmaz, böylece belge mukabili normal işleyişine kavuşur.
- 59:54Akreditif Ödeme Yöntemi
- Akreditif, hem ithalatçıyı hem ihracatçıyı koruyan bir ödeme yöntemidir.
- Akreditif, ithalatçıyı ve ihracatçıyı korur ancak akreditifin şartlarına uygun evrak ibrazında ihracatçıyı korur.
- Akreditif şartlarına uygun evrak ibraz edilmezse, akreditif akre olmaktan çıkar ve ithalatçının keyfiyetine kalmış olur.
- 1:01:09Belge Mukabili Örneği
- ABC İthalat İhracat Limited Şirketi ile İtalya'daki bir firma arasında 55 bin Euro'luk bir belge mukabili işlemi vardır.
- İtalyan firma, daha önce küçük tutarlı işlemlerden sonra yüksek tutarlı bir talep ediyor ve malın farklı bir şubeye gönderilmesini istiyor.
- ABC Limited Şirketi, bankasına yazılı talimat vererek belge mukabili tahtında evrakların gönderilmesini talep ediyor.
- 1:02:46Belge Mukabili İşlemindeki Risk
- Uzun süre iki taraftan da ses çıkmıyor ve bankadan gelen mesajda "o şehirde bir şubemiz yoktur" şeklinde bir bildirim alınıyor.
- Karşı firma telefonlara ve maillere cevap vermiyor, araştırmalardan anlaşılıyor ki o şehirde o bankanın bir şubesi yok.
- Dolandırıcı firmalar, güven kazanmak için küçük tutarlı işlemler yaparak sonra yüksek tutarlı işlemlerde vurgun yaparak malı alıp ortadan kaybolabilirler.
- 1:04:44İnkoterm ve Ex Works Örneği
- ABC Limited Şirketi, Malezyalı bir firmayla yıllardır Ex Works (EXW) temelli işbirliği yapmaktadır.
- İhracat müdürünün yeni işe başlamasıyla birlikte, yükleme sırasında meydana gelen hasar durumunda sorumluluklar tartışmaya konu olmuştur.
- İhracat müdürü, uzun yıllardır iyi gelişen ilişkiler nedeniyle bu seferlik zararı kabul edip, gelecekteki işlemlerde normal EXW şartları ya da ekstra maliyetlerin karşı firmaya yansıtılmasını önermiştir.
- 1:07:24Akreditif Kullanımı ve Önemli Noktalar
- Akreditif, bankadan doğrudan ihbar edilmeli ve tüm koşulları dikkatli incelenmelidir.
- Akreditif şartlarında yer alan yükümlülüklerin yerine getirilemeyeceği durumunda, bankanın teminatından yoksun kalınır ve ithalatçının keyfiyetine düşülür.
- Akreditif şartlarında belirtilen vade ve sonlanma yerleri dikkatle incelenmelidir, aksi takdirde akreditif rezerve dönüşebilir.
- 1:09:00Akreditif Örnekleri ve Sorunlar
- Akreditif şartlarında belirtilen "discorpenses" (aykırılıklar) için ücret talep edilmesi, bankanın ek gelir elde etmesi için kullanılan bir yöntemdir.
- Akreditif şartlarında belirtilen belgelerin temin edilemeyeceği durumunda, akreditif rezerve dönüşebilir ve ödeme alınamaz.
- Akreditif şartlarında belirtilen vade ve sonlanma yerleri dikkatle incelenmelidir, aksi takdirde akreditif rezerve dönüşebilir.
- 1:14:02Akreditif Şartları ve Belge İstenenler
- Akreditif şartlarında belirtilen belgelerin temin edilemeyeceği durumunda, akreditif rezerve dönüşebilir ve ödeme alınamaz.
- Akreditif şartlarında belirtilen belgelerin temin edilebilirliği önceden kontrol edilmelidir, aksi takdirde akreditif rezerve dönüşebilir.
- Akreditif şartlarında belirtilen belgelerin temin edilemeyeceği durumunda, akreditif şartlarında değişiklik yapılmalıdır.
- 1:16:10Tahkim Nedir ve Avantajları
- İhtilafları çözenler normalde mahkemelerdir, ancak tahkim de bir çözüm yoludur ve sözleşmede belirtilmesi gerekir.
- Tahkimin avantajları arasında konunun uzmanı kişilerin dosyaya bakması, süreçlerin gizli ve kapalı olması, normal mahkemelere göre daha kısa süren süreçler bulunur.
- Tahkim çok pahalı bir yöntem olmasına rağmen, İstanbul Tahkim Merkezi (İSTAK) kurulmasıyla tecrübeli tahkim üyeleriyle ilgili bilgiler verilerek karşı firmaları ikna etmek mümkün hale gelmiştir.
- 1:18:30Sunumun Sonu
- Konuşmacıya teşekkür edilerek sunumun sonlandırılması sağlanmıştır.