Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir webinar formatında gerçekleşen, yangın ve patlama uzmanı Cemal Hoca, Mustafa Ban Hoca, Tacettin Hoca ve diğer itfaiye uzmanlarının katıldığı bir eğitim sunumudur. Cemal Hoca, ODTÜ mezunu olup İstanbul Üniversitesi'nde itfaiyeci ve yangın güvenliği programını kurmuş bir akademisyendir.
- Webinar, dinamik risk değerlendirmesinin tanımı, önemi ve uygulama alanlarını ele almaktadır. İçerikte risk değerlendirmesinin üç ana seviyesi (stratejik, jenerik ve dinamik) açıklanmakta, yangın operasyonlarında dinamik risk değerlendirmesinin nasıl yapıldığı örneklerle gösterilmektedir. Ayrıca, itfaiye teşkilatında risk yönetimi, olay yerine intikal süreçleri ve turizm tesislerinde yangın yönetimi konuları da tartışılmaktadır.
- Sunumda dinamik risk değerlendirmenin Amerikan Silahlı Kuvvetleri'nde ilk uygulandığı, itfaiyecilerin bazı durumlarda gereğinden fazla risk aldıkları ve kendi kendilerine önemlerinin tam olarak anlatılamadığı vurgulanmaktadır. Ayrıca, 6331 sayılı kanunun kapsamı dışında bırakılan dinamik risk değerlendirmesi ve afet müdahale faaliyetlerinin kanun içine alınması gerektiği tartışılmaktadır.
- Webinar Tanıtımı
- Webinar, risk değerlendirmesi uzmanlık grubu ve yangın ve patlama uzmanı grubunun ortak çalışması sonucu, listelenme grubunun anketinde "dinamik risk değerlendirmesi yangın listelenmesi" konusunda ihtiyaç duyulduğu tespit edilerek düzenlenmiştir.
- Webinar'da, yangın konusunda makaleleri olan ve yayınlarda yer alan değerli hocamız Cemal Hoca'nın sunumu yapılacak.
- 01:26Konuşmacının Tanıtımı
- Konuşmacı, ODTÜ'den 1973-1974 yıllarında mezun olmuş ve mezuniyetten itibaren iş güvenliği ve yangın güvenliği konularına yönelmiştir.
- Çalışma Bakanlığı'nda kısa süre çalışmış, sonra yangın mühendisliği alanında kendini geliştirmiş ve lisansüstü eğitimlere, sertifika programlarına ve seminerlere katılmıştır.
- İstanbul Üniversitesi Teknik Bilimler Meslek Okulu bünyesinde itfaiyeci ve yangın güvenliği programını kurmuş ve başkanlığını yapmıştır.
- 04:18Risk Değerlendirme Türleri
- Risk değerlendirme, iş güvenliği uzmanları tarafından işyerlerindeki tehlikelerin ve risklerin yönetimiyle ilgili metotlar ve metodolojilerdir.
- Risk yönetimi üç ana seviyeye ayrılır: stratejik risk değerlendirme (üst yöneticilerin halledeceği meseleler), jenerik risk değerlendirme (iş yerlerinde meydana gelen ortak tehlikelerin değerlendirilmesi) ve dinamik risk değerlendirme.
- Rutin olmayan risk değerlendirme, işyerindeki bir süreçte devamlı karşımıza çıkmayan, seyrek yapılan veya hiç yapılmayan işlerle ilgili risk değerlendirmeleridir.
- 07:44Dinamik Risk Değerlendirme Tanımı
- Dinamik risk değerlendirme, yangın yerinde sürdürülen operasyonlarda sürekli değişen tehlikelerin değerlendirilerek gerekli kontrol önlemlerinin alınması ve kabul edilebilir güvenli çalışma koşulları altında yangınla mücadeleyi temin etmek amacıyla yapılan sistematik çalışmalardır.
- Dinamik risk değerlendirmeye gerek, sürdürülen operasyonda şartların devamlı değişmesi ve her yangının farklı kimyasal ve fiziksel özellikleri olmasıdır.
- Yangında operasyon öncesinde, sırasında ve sonrasında değişen durumların risk değerlendirmesi yapılarak işlemden elde edilecek kazanç ile karşılaşılan risk dikkatle karşılaştırılmalıdır.
- 11:03Dinamik Risk Değerlendirmenin Özellikleri ve Akışı
- Dinamik risk değerlendirmesinin sistematik risk değerlendirmesinden farkı, tahmin edilemeyen tehlikelerle karşılaşılacağı, tehlikeli ortamın hızla değişeceği ve risk değerlendirmesinin kişisel yargıya bağlı olmasıdır.
- Dinamik değerlendirmenin akışı: olay yerine gidip durumu değerlendirmek, taktik belirlemek, çalışma sistemini değerlendirmek ve karşılaşılacak risklerin elde edilecekle orantılı olup olmadığını kontrol etmektir.
- 12:38Yangın Durum Değerlendirmesi
- Yangınla mücadele için öncelikle durum değerlendirmesi yapılır; yanan maddenin özellikleri, tehlikeli maddeler, enerji kaynakları ve yapı planı gibi bilgiler toplanır.
- Yanıcı maddenin cins ve miktarı, patlama olasılığı, dumanın cinsi ve yoğunluğu, çevrenin yerleşim durumu ve insan yoğunluğu gibi faktörler değerlendirilir.
- İtfaiyeci eldeki imkanlar (itfaiyeci sayısı, eğitimli personel, su temini donanımı) dikkate alınarak taktik belirlenir.
- 15:51Taktik ve Çalışma Sistemi
- Yangınla mücadelede çalışma sistemi belirlenir, verimlilik ve uygun zamanlama planlanır.
- İtfaiye teşkilatlarında rutin işler için jenerik risk değerlendirmeleri yapılmış olup, itfaiyecilerin standart çalışma talimatları (standart operating prosedür) olması gerekir.
- Seçilen çalışma sistemi, olası riskler karşılığı elde edilecek yararla orantılı olmalıdır.
- 18:22Güvenlik Felsefesi ve Risk Yönetimi
- Hedefler belirlenir, sorumluluklar açıkça paylaşılır ve güvenlik önlemleri anlaşılmalıdır.
- İtfaiyecinin güvenlik felsefesi: Kurtarılacak hayatlar için bütün önlemleri alarak hayatımızla ilgili kalabiliriz, değerli mallarla ilgili düşük risk alabiliriz, kaybedilmiş hayatlar ve taşınmaz mallar için hayatımızla ilgili risk almayız.
- Dinamik risk değerlendirme akışında, kalan riskleri kabul edilebilir en düşük seviyeye indirmek için ek kontrol önlemleri alınır ve iş güvenliği uzmanı kullanılır.
- 21:11Yangın Sürecindeki Dinamik Değerlendirme
- Olay geliştikçe yangın yerindeki koşullara göre değişen durum, görev ve risk altındaki personel yeniden değerlendirilir.
- Görev yerindeki risklerin ağırlığı hesaplanan risklerden fazla ise iş durdurulur veya kolay bırakılır.
- Orman yangınlarında üst seviyede bir kriz masasının olay yerinde müdahale eden ekiple devamlı irtibatta olması ve dinamik değerlendirmeyi sürekli yapması gerekir.
- 23:12Yangın Sürecindeki Riskler
- Öngörülmeyen gelişmeler karşısında proaktif karar almak gerekir, yeni tehlikelere ilişkin riskler ortaya çıkabilir.
- Operasyon çalışmaları insana ve çevreye risk yaratabilir, uzun süren yangın söndürme mücadelelerinde personelin yorgunluğu ve bitkinlik belirtileri oluşabilir.
- Yangın sürecinde çalışan personelin güvenliği tehdit eden üç özellik vardır: haberleşme sistemindeki kesinti ve arızalar, karar almadaki düzensizlik ve olay yeri komuta sistemindeki zayıflık.
- 26:31Olayın Kapanma Safhası ve Bilgi Paylaşımı
- Olayın kapanma safhasında görev süreçleri ve karşılaşılan tehlikeler gözden geçirilir, risk yerlerinde planlama, organizasyon, kontrol ve izleme yapılır.
- İtfaiye birimlerinde her yangından sonra yapılan toplantılar sistematik seviyede bilgilendirme ve değerlendirme içermelidir.
- Amerika'da itfaiyeciler birliği Ramak kala kazaları kendi içinde paylaşırken, Türkiye'de bu konuda çaba sarf edenler olsa da henüz sonuç alınamamıştır.
- 28:47Bilgi Paylaşımının Önemi
- Aynı şirketler grubunun farklı fabrikalarında bile bilgi paylaşımı yapılmıyor, ancak Ford fabrikasında dünya genelindeki kazalar derhal tüm birimlere paylaşılır.
- Olayın kapanma safhasında stratejik seviyede risk analizleri için faydalı bilgiler sağlanır ve yeni riskler teşkilata geri bildirimde iletilir.
- Son yıllarda yangınla mücadele sırasında artan itfaiyeci ölümleri nedeniyle bilgi paylaşımı gereklidir.
- 30:38Risk Yönetimi Kavramı
- Tehlike değerlendirme ve risk yönetimi kavramları yönetmeliklere girmiştir.
- Dinamik bir değerlendirme, itfaiye teşkilatlarının operasyonlar sırasında karşılaştıkları risklerin yönetilmesinde zorluklar olması nedeniyle ortaya çıkmıştır.
- Risk odaklı karar vermek, sistematik risk değerlendirmesinde olay, yapılan iş, çevre, donanım ve hesap verilebilirlik, sorumluluk, politika oluşturmak gibi temel değerler önemlidir.
- 32:06Temel Değerlerin Önemi
- Temel değerler sınırları belirler ve itfaiye çalışanı kendisinin ne zaman kontrollü bir risk altında kalabileceği ile ilgili ortak anlayışı bilir.
- Kabul edilmiş temel değerler çalışana karşılık karışık, net olmayan mesaj verilmesini engeller.
- Temel değerler konusunda resmi olarak anlaşılmamışsa, yönetim sorumlusu aldığı kararlarının diğer birim ve teşkilatlarda da aynı şekilde uygulandığında bilgi sahibi olamaz.
- 34:14Dinamik Risk Değerlendirmesinin Yararları
- Dinamik risk değerlendirmesinin yararları arasında itfaiye personelinde ölümlerin azalması ve risk kavramının yaygınlaşması bulunmaktadır.
- Risk ile karar alma arasındaki ilişkinin varlığı, operasyon koşullarında risk değerlendirme sürecinin bilinçli yapılması gereğine herkesi inandırmıştır.
- İtfaiyede iş sağlığı güvenliği kurallarına göre iş güvenliği yaklaşımı sağlanmış ve olay yerinde yapılan dinamik risk analizi risk yönetim modeli ile bütünleşik olarak uygulanmıştır.
- 35:18Dinamik Risk Değerlendirmesinin Dezavantajları
- Dinamik bir değerlendirmenin değerlendirmede kullanılacak veriler ve bunları kullanılması kişinin deneyim ve bilgisine bağlıdır.
- İtfaiye müdürlüğü teknik bir iş olduğundan siyasi nedenlerle atanmaması gerekir.
- İtfaiyeciler risk değerlendirme sürecinin yarattığı karanlığa uymakta isteksizdirler ve usta-çırak ilişkisi yaygın olduğundan sohbet kültürünün henüz yer tutmamış olması dezavantajdır.
- 36:49İtfaiyecilerin Karşılaştığı Zorluklar
- Dinamik koşullarla karşılaşan itfaiyeciler sıklıkla yangını başarıyla söndürmek için operasyonel risk kontrol önlemlerini ihmal eder.
- Yüksek riskli ortamdan bir ay önce kendini kurtarmak için psikolojik olarak zaman baskısı altında hareket eder.
- Toplumun beklentileri ve kültürel değer yargılarından etkilenir ve seyircilerin müdahale etmesi durumunda uyku doğanın medeni eksik olabilir.
- 38:06Risk Yönetimi İçin Öneriler
- Temel değerler arasında ekip çalışması, profesyonellik, gurur gibi değerler yer almalı ve risk almak da bu değerler arasında yer bulmalıdır.
- Sahada deneyimli, bilgili kimseler tarafından düzenli ve bütünleşik eğitimler yapılmalıdır.
- Her olay veya yangından sonra hazırlanan raporlar, dinamik risk değerlendirme ile belirlenen yeni riskleri ve öngörülemeyen karmaşık sorunlarla bunların çözümlerini kapsayacak şekilde hazırlanmalı ve paylaşılmalıdır.
- 39:55Dinamik Risk Değerlendirmesinin Diğer Mesleklerde Kullanımı
- Dinamik risk değerlendirme başka mesleklerde de kullanılır, örneğin ilk yardım servislerinde ve karayollarını kurtarma servislerinde.
- Kanada ve Alaska'da karlı, buzlu yollarda araç turlarında, araçlar kaydığında devamlı müdahale etmek için bekleyen vinçli ağır karayolları müdahale araçları vardır.
- Bu araçlar kaydığında, devirmeden nasıl çıkartılacağı, nereden sapanı atılacağı gibi durumlarda dinamik değerlendirme yapılır.
- 40:51Risk Değerlendirmesi ve Uygulamaları
- Risk değerlendirmesi ilk olarak Amerikan Silahlı Kuvvetleri'nde uygulanmış ve Türkiye'de askerlikteki talimat gibi militer risk değerlendirme talimatı bulunmaktadır.
- Ticari havayolu pilotları ve deniz kaptanları da dinamik risk değerlendirmesi yöntemini kullanmaktadır.
- İtfaiyecilerin yanan binada çatıdan müdahale etmesi gibi riskli davranışlar, doğru bilgi ve değerlendirme olmadan yapılmaktadır.
- 43:54Dinamik Risk Değerlendirmesi Örneği
- Konuşmacı, COVID-19 öncesi bir kış ayında Çorlu'daki bir fabrikaya denetim için gitmiş ve meteoroloji tarafından büyük bir kar fırtınası uyarısı almıştır.
- Hava günlük güneşlikken kar başlamış ve konuşmacı, trafik durumunu değerlendirmek için dinamik risk değerlendirmesi yapmıştır.
- Kar fırtınası nedeniyle trafik durduğunda, konuşmacı en yakın benzin istasyonuna gitmiş ve orada geceyi geçirmiştir.
- 46:21İtfaiyecilere Yönelik Çalışmalar
- Konuşmacı, itfaiyecilere fayda sağlamak amacıyla Bursa İtfaiyesi'ne doğalgaz konusunda eğitim vermiştir.
- Çanakkale'deki orman yangınlarından sonra uçak alınmış ve bu tür olaylar olmadan önce eğitim verilmesi gerektiği vurgulanmıştır.
- İtfaiyecilerin gayretlerini görünce faydalı olma çabasına girildiği belirtilmiştir.
- 48:01İtfaiyecilere Yönelik Soru ve Tartışma
- Tacettin Hoca, itfaiyecilerin gereğinden fazla risk almaları ve kendi kendilerine önemleri tam olarak anlatılamaması konusunda soru sormuştur.
- Konuşmacı, psikolojinin eğitimin ayrılmaz bir parçası olduğunu ve davranış değişikliği sağlamak için uzmanların olması gerektiğini belirtmiştir.
- Sedat Bey, tesislerle ilgili acil durum yönetim planının önceden toplanması ve senaryolu eğitimlerin yapılması gerektiğini vurgulamıştır.
- 52:08Ön Bilgi ve Deneyim Önemi
- Dinamik ve statik olarak nerede var olduğu, nelerin gelişebileceği önceden hissedebilmek için üzerinde çalışılmış olması gerekir.
- Sahada ne ile karşılaşacağınızı bilmiyorsanız, karşılaştığınız her şey sürpriz olacaktır ve bilginiz ve tecrübeniz yetmeyebilir.
- Deniz kuvvetlerinde hasar kontrol eğitimleri, yaralı gemi, parçalanmış gemi, su alan gemi ve yangın gibi farklı durumlarla mücadele edecek şekilde verilir.
- 54:01İtfaiye Teşkilatlarının Gelişimi
- Otuz sene önce Almanya'nın Karslı Arter şehrinde itfaiye teşkilatı, alarm alınca olay yerine intikal ederken binanın yangın dosyasını alıp tüm bilgileri okurdu.
- Günümüzde itfaiyeciler iPad'lerinde hasbat kitabı ve binaların planlarını taşıyarak olay yerine giderler.
- Büyük itfaiyelerde bilgisayarlarda bu bilgiler indirilmiş olup, giderken itfaiyeci bu dosyaları inceleyerek müdahale planını yapar.
- 57:39Dinamik Risk Değerlendirmesi ve Kanun kapsamı
- Dinamik risk değerlendirmesi konusu 6331 sayılı kanunun kapsamı dışında bırakılmıştır.
- Dinamik risk değerlendirmesi sadece yangında ve itfaiye hizmetlerinde değil, tüm işyerlerinde uygulanacak bir yöntemdir.
- Afet müdahalesi ve itfaiyenin müdahalesi farklı değerlendirilmelidir; itfaiyecilik mesleği için kanun yazılması gerekir.
- 59:58Afet Müdahalesi ve Risk Değerlendirmesi
- Afet müdahalesindeki müdahale ekipleri sadece itfaiyede değil, farklı kurumlardan da oluşabilir.
- Afet müdahalesinde kargaşanın önlenmesi ve sistematik bir arama kurtarma çalışması yapılması çok önemlidir.
- Büyük afetlerde profesyonel müdahale ekipleri kendi komutaları içinde dinamik risk değerlendirmesi kavramını kullanacaktır.
- 1:02:27Eğitim ve Sektör Sorunları
- İtfaiyecilik eğitimi için belediyeler ile ortaklaşa eğitim konuları gündeme alınmalıdır.
- Turizm sektöründe az tehlikeli sınıfta olmasına rağmen tehlikeli madde faaliyet belgesi almak durumunda olunmaktadır.
- Yangın risk analizlerinde tecrübesiz iş güvenliği uzmanları tarafından yapıldığında düzenli bir kontrol mekanizması mevcut değildir.
- 1:03:29Turizm Tesislerinde Yangın ve Acil Durum Sorunları
- Turizm tesislerinde işletme belgesi ve işyeri açma ruhsatı almak zorunludur, ancak itfaiye denetimi otel inşa edildiği zaman yapılır ve tadilat sonrası tekrar kontrol gelmez.
- Turizm tesisleri az tehlikeli sınıf olarak değerlendirilebilir, ancak kazan dairesi gibi tehlikeli alanlar ve kimyasal depolama nedeniyle yangın riski yüksektir.
- Turizm alanında çalışanların çoğu gıda mühendisi olup iş sağlığı güvenliği uzmanlığı yapıyor, ancak turizm tesisleri için özel bir çalışma veya yönlendirme bulunmamaktadır.
- 1:05:24Yangın ve İş Güvenliği Yönetimi
- Yangın ve iş güvenliği konuları sektörel bazda işverenlerin kuruluşları tarafından ele alınmalıdır, ancak Türkiye'de bu konuda mevzuat eksikliği vardır.
- Turizm tesislerinin kendine yeterli hale gelmesi gerekir, aksi takdirde dışarıdan yardım beklerlerse zarar görecektir.
- Yapı işleri ilimde iş sağlığı ve güvenliği yönetmeliği çerçevesinde sağlık güvenlik dosyası oluşturulmalı ve bu dosya belediyede ve itfaiyede arşivlenmelidir.
- 1:08:02Dinamik Risk Değerlendirmesi ve Acil Durum Yönetimi
- Dinamik risk değerlendirmesi, olay anında süreci yönetmek için kullanılan bir yapıdır ve acil durum kriz yönetimi ile ilişkilidir.
- Acil durum kriz yönetimi beş bileşenli olmalıdır: acil durum kriz yönetimi, beklenmedik durum yönetimi, olay yönetimi ve iş sürekliliği yönetimi.
- Dinamik değerlendirmesi olay süreç içinde gelişen olayları yönetmek için risk yönetiminin temelinde yürütülmelidir.
- 1:09:34İtfaiyecilik Mesleği ve Destek
- İtfaiyecilik mesleğinin tanımı olması ve Türkiye'nin bir itfaiye yangın güvenliği yasası olması gerekmektedir.
- Tüm İtfaiyeciler Derneği tarafından hazırlanan altı adet itfaiye meslek tanımları taslağı bulunmaktadır.
- Deniz Kuvvetleri'nde yangın okulu vardır çünkü gemide itfaiyeci çağrılamaz, gemideki herkes yangın müdahalecisi olarak eğitilir.