Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Jonathan Swift'in "Galiver'in Gezileri" eserinden bir bölümle başlayıp, devler ve tufan efsanelerinin farklı kültürlerdeki yansımalarını inceleyen bir belgesel formatındadır.
- Video, Galiver'in Lili putluların yaşadığı ülkeye dönüşüyle başlayıp, devlerin tarihsel ve mitolojik kökenlerine geçiş yapmaktadır. Ardından Tevrat, Kur'an ve Sümer mitolojisi arasındaki benzerlikler incelenmekte, Davut Peygamber, Calut, Enok, İblis, Anunnaki ve Igigiler gibi karakterler ele alınmaktadır. Son bölümde ise Nuh tufanı efsanesi, Mezopotamya medeniyetlerindeki tufan efsaneleri ve bu efsanenin insanlık tarihindeki üç büyük kırılma noktasından biri olduğu vurgulanmaktadır.
- Videoda ayrıca Göbeklitepe keşfi, Sümerlerin tufan öncesi tanrıları olan Anunnaki ile ilgili bilgiler ve tufan efsanesinin dillerin farklılaşması hikayesiyle ilişkisi de ele alınmaktadır. Bu efsanenin klasik tarih anlayışına (insanlığın 10-12 bin yıl önce modernleşmeye başladığı) nasıl zıt geldiği de videoda incelenen konular arasındadır.
- Galiver'in Yolculuğu
- Konuşmacı, dost ve akrabalarının sözlerini dinlemeyerek ikinci kez yolculuğa çıkmakla gösterdiği inat ve çılgınlığa pişman olduğunu belirtiyor.
- Lili putları onu dünyanın en büyük harikası saymış ve orada koca bir imparatorluk filosunu kolumun gücüyle çekebilmiş.
- İnsanların gövdeleri ölçüsünde yabanıl ve zalim olduklarına göre, kendisini yakalayacak bir yabanlı onu bir lokmada yutabilir.
- 01:23İnsan Türünün Yaratılışı
- Evrende hüküm süren mutlak bir hükümdar ve onun otoritesine bağlı zeki canlılar vardı, bir gün yeni bir zeki canlı türü yaratılması kararlaştırıldı.
- Bu yeni türün adı insandı, ancak sonra gökyüzündeki meclis toplandı ve yeryüzündeki krallığın son bulması gerektiğine hükmedildi.
- İnsanların arasından bir kişi seçildi, dünyada tüm canlılardan numuneler toplamak ve canlılığın devamını sağlamakla görevlendirildi.
- 02:30Tanrıların Yeryüzündeki Hakimiyeti
- Kadim geçmişe ait anlatılardaki ortak noktalardan biri, tanrıların bir zamanlar yeryüzünün kralları olduğudur.
- Kitab-ı Mukaddes, tek olan Tanrı'nın gerçek kral olduğundan bahsederken, diğer krallıkları Tanrı'nın hükümranlığına karşı yapılmış gayrimeşru bir ortaklık olarak tanımlar.
- Eski Ahit'te Saul'un (Kur'an'daki adıyla Talut), Davud'un ve Süleyman'ın krallıkları döneminde onların kavimlerinin Tanrı'ya ihanet etmiş müşrikler olduğundan bahsedilir.
- 03:36Tanrıların İnsanlarla İlişkileri
- Göklerin krallığından kovuluştan sonra, dünyadaki insan kızları sözde tanrılar için bir araç olmuştur.
- Yunan mitolojisi, tanrıların kadınlarla olan birlikteliklerini anlatan hikayelerle doludur ve bu birlikteliklerden çok sayıda yarı tanrılar doğmuştur.
- Yunan tanrılarının tasvirlerine bakıldığında insan suretinde ama kanatlı figürler olduğu dikkat çeker, eski ahit kaynaklı meleklere benzerler ama yaptıkları işler açısından değerlendirildiklerinde düşmüş olan meleklere denktirler.
- 04:42İblis ve Cinlerin Yeryüzündeki Durumu
- Yunan tanrısal karakterlerinden biri olan Prometheus, ilahi düzene karşı çıkmış ve tanrılardan ateşi çalarak insanlara vermiştir.
- Kur'an, İblisin meleklikten kovulmuş bir cin olduğundan bahseder ve onun soyu da cinlerdir.
- Kur'an'da insanlarla cinlerin bir zamanlar dünyada birlikte yaşadıkları, bir araya gelerek çoğaldıkları En'am suresinde yazılır.
- 05:35Farklı Mitolojilerde Tanrılar
- Akadlar, düşmüş meleklere karşılık gelen kötü tanrıların erkek olanlarına Lilu, dişi olanlarına Lili diyordu.
- İbrani geleneğinde Adem'in iki karısından biri Lilith olarak adlandırılmıştı.
- Mısır'da ise Mısır krallığının üç evresi vardır: tanrı krallar dönemi, yarı tanrı krallar dönemi ve insan krallar dönemi.
- 06:40Devler Meselesi
- 1947 yılında Kumran'da bulunan Ölüdeniz parşömenlerinin arasında "Dev Ogias" ismiyle İngilizceye çevrilen bir apokrif Yahudi metni vardır.
- Tevrat'ta yasanın tekrarı 3:11 bölümünde ölçüleri verilen yatağa dokuz arşın uzunluğunda ve dört arşın genişliğindedir.
- Eski Ahit, Nefillerin soyundan olanları devler olarak tarif eder ve bazı İngilizce Tevrat tercümelerinde Nefilim kelimesi devler olarak çevrilmiştir.
- 07:51İsrailoğullarının Vadedilmiş Topraklara Gidişi
- Tevrat'ta ve Kur'an'da anlatılan ortak hikayelerden biri, İsrailoğullarının Mısır'dan çıktıktan sonra vaat edilmiş topraklara gidiş macerasıdır.
- Musa Peygamber'in peşinden giden İsrailoğulları, kendilerine vaat edilen şehre yaklaştıklarında orada yaşayan kavmi görür ve onlardan çok korkarlar.
- İsrailoğulları, Tanrı'nın vaadine rağmen savaşa yanaşmazlar ve Musa'ya "sen ve Rabbin gidip savaşın, biz burada oturuyoruz" derler.
- 08:37Nefillerin Soyundan Gelen Ana Oğullar
- Tevrat'ın Çölde Sayım bölümünde ve Kur'an'ın Maide suresinde anlatılan aynı hikayede geçen o şehrin halkı Anakoğullarıdır.
- Tevrat onların Nefillerin soyu olarak tanımlar ve orada Nefilimden olan ana oğullarını "Nefilimi gördük ve kendi gözümüzde biz çekirgeler gibiydik ve onların gözünde de öyleydik" diye anlatır.
- Tevrat Yaratılış bölümü 6:4, 11 ve 13'te Nefiler güçlü zorba varlıklar olarak tanımlanır ve onların yeryüzünü zorbalıkla doldurduğu söylenir.
- 09:26Uç Dev Hikayesi
- Maide suresi'nin Elmalılı Hamdi Yazır tarafından yapılan tefsirinde İsrailiyat hikayelerinden alıntı yaparak Unkoğlu Uç adlı bir devden bahseder.
- Vekiller casusluğa çıktıkları zaman Unkoğlu Uçla karşılaşmışlar ki üçbinüçyüzotuzüç arşın uzunluğunda boyu varmış ve üçbin senedir yaşıyormuş.
- İsrailoğulları korkuları yüzünden Tanrı'nın emrini dinlemedikleri için kırk yıl boyunca çölde kalmakla cezalandırılır.
- 11:07İsrailoğullarının Vadedilmiş Topraklara Girişi
- Aradan kırk yıl geçtikten sonra Musa Peygamber artık ölmüştür ve onun genç yardımcısı Yuşa Peygamber İsrailoğullarının yeni yol göstericisi olmuştur.
- Yuşa aynı zamanda bir komutandır ve onun önderliğinde ordusu Kenan diyarına girer.
- İsrailoğulları artık vadedilmiş toprakları adımını atmıştır ve kendilerinden öncekilerin girmeye korktuğu Eriha şehrine girmiştir.
- 11:34Davut ve Calut Hikayesi
- Tevrat'ta Golyat, Kur'an'da Calut olarak anılan dev, Talut ve ordusu ile karşılaştığında genç Davut tarafından taş atarak başından vurularak öldürülmüştür.
- Eski Ahit'e göre Calut'un elleri ve ayakları altışardan on iki parmaklıydı.
- Tevrat'ta Nefiler'in soyundan gelen Emim ve Refaim gibi dev kavimler anlatılır.
- 13:17Enok Peygamber ve Devler
- Tevrat'ta iki Enok vardır: Kabil'in oğlu Enok ve Şit'in soyundan gelen İdris Peygamber.
- İdris Peygamber, Yunan mitolojisinde Tanrı Hermes, Mısır mitolojisinde ise Tanrı Todd olarak bilinir.
- Tevrat'ta bahsedilen iki Enok aslında aynı kişi olma ihtimali vardır.
- 14:38Sümer Mitolojisi ve Anunnakiler
- Sümerlilere göre devler tanrılardı ve Sümer hiyerogliflerinde Anunnakiler insanları iki katı boyunda devler olarak gösterilir.
- Anunnaki kelimesi "An" (Sümer'de gök tanrısı) isminden gelir ve "An'ın tohumu" veya "An'ın soyu" anlamına gelir.
- Anunnakiler gözcüler olarak kabul edilir ve Enok kitabında ve Eski Ahitteki melekler de bazen gözcüler adıyla anılmıştır.
- 16:00Gılgamış Destanı ve Anunnakiler
- Gılgamış, yarı tanrı ve dev olarak tanımlanır ve kucağında küçük bir aslanla resmedilir.
- Sümerlilerin Akad çivi yazısıyla yazılmış Gılgamış Destanı'nın Babil versiyonunda Atrahasis Destanı olarak bilinen anunnakilerden bahsedilir.
- Atrahasis Destanında Anunnakiler ve İgigiler denilen iki tür tanrıdan bahsedilir, İgigiler Enlil'in düzenine karşı isyan başlatır.
- 17:17Enuma Elish Destanı ve İnsan Yaratılışı
- Enuma Elish Destanı'nda Kingu isimli tanrı, emrindeki İgigi cinlerini isyana teşvik eder çünkü insanın yaratılmasına tanrılar meclisinde karar verilmiştir.
- Kingu ceza alır ve Anunnakiler iki gruba bölünür, bugünkü tabirle melekler ve şeytanlar ayrımı böylece başlar.
- Enuma Elish Destanına göre insan soyu isyanın elebaşı olan Kingu'nun kanını taşır.
- 19:28İnsanlık Tarihindeki Üç Büyük Kırılma Noktası
- Dinler tarihi incelendiğinde kutsal metinlerin insanlık tarihinde yaşanan üç büyük kırılma noktasından bahsettiğini görürüz.
- Birincisi cennetten kovuluştur, ikincisi Nuh tufanıdır, üçüncüsü ise tufandan uzun yıllar sonra gerçekleşen Babil kulesi olayıdır.
- Nuh tufanına dair efsaneler, tufan esnasında tüm dünyayı suların kapladığını ve yeryüzünde yaşayan hiçbir canlının sağ kalmadığını anlatır.
- 20:49Nuh Tufanı ve Dillerin Çeşitlenmesi
- Nuh peygamber zamanında bugünkünden çok daha ileri bir teknolojinin var olduğunu ve buna ek olarak dünya dışı bir süper gücün de Nuh'a destek verdiği tufan hikayelerinin hepsinde yazılıdır.
- Dilbilimci profesör Johanna Nikos, dillerin en az yüz bin yıl önce çeşitlenmeye başladığını, Akland üniversitesi'nden profesör Atkinson ise en az elli bin ile yüz elli bin yıl önce olduğunu savunur.
- Tufan hikayesi, tüm medeniyetlerin kültürel bakiyelerinde karşımıza çıkan insanlığın ortak hafızasıdır ve unutulması mümkün olmayan olağanüstü bir olayın betimlemesidir.
- 23:11Nuh Tufanı Efsanesi
- Kamış çit, tanrıların verdiği kararı anlatarak Uptapiştim'e gemi yapmasını, servetini bırakıp yaşamı aramasını ve canlı yaratıkların her türünü gemiye yüklemesini emretti.
- Asur Bannibal'in Ninova'daki antik kütüphanesinde 1872'de Nuh tufanından bahseden tabletler deşifre edildi, bu metinler Akad dilinde çivi yazısıyla yazılmış ve farklı birliğe aitti.
- Philadelphia Üniversitesi Müzesi'nde bulunan Babil versiyonunda Hz. Nuh'un ismi Ziusudra olarak geçiyordu ve tanrı Enki ona tufandan bahsediyordu.
- 25:05Mezopotamya'daki Tufan Efsanesi
- 1940'lı yıllarda Irak'ta bulunan tablet, 3700 yıl öncesine tarihleniyor ve Mezopotamya tufan efsanesine dair yeni bilgiler içeriyordu.
- Bu versiyonda gemi yaparak dünyayı kurtaran kahramanın adı Atrahasis'ti, karakterlerin isimleri değişse de hikaye hep aynıydı.
- Binlerce yıl öncesinde Amerika kıtasında yaşamış ve Kolomb zamanına kadar okyanusun ötesi ile tarihsel bir etkileşime girmemiş olan Kuzey ve Güney Amerika yerlilerinin dini inançlarındaki tufan hikayelerini açıklamak zor.
- 26:34Azteklerin Tufan Efsanesi
- Azteklerde birçok farklı sel hikayesi vardır ve bu medeniyetler inanç ve geleneklerini kendilerinden önceki medeniyetlerden alıyordu.
- Azteklerin efsanelerine göre büyük bir sel yaşanmış ve Jog Jogs adında bir kadın ile Orjosel adında bir erkek ağaç kabuğuna binerek kurtulmuştur.
- Kurtulduktan sonra onların birçok çocuğu olmuştur, fakat bu çocuklar konuşamazlar ve sonunda bir güvercin gelir ve onlara lisan bahşeder, ancak kardeşler konuşur ama birbirlerini anlamazlar çünkü hepsinin dili farklıdır.
- 27:46Dillerin Farklılaşması ve Tufan
- Atlantik Okyanusu'nun karşısından gelen bu efsane, Tevrat'ta geçen Babil'de dillerin farklılaştırılması hikayesini hatırlatır.
- Tufandan önce insanlar tek dil konuşurken, tufandan sonra Babil döneminde göksel bir müdahale sonucu diller ortaya çıkmaya başlamıştır.
- Azteklerden bize ulaşan efsanenin sadece tufandan değil, tufan sonrası Babil döneminde tanrılar ve insanların tekrar etkileşime girdiklerinden de bahsettiğini görüyoruz.
- 28:14Klasik Tarih Tezleri ve Tufan
- Dillerin ne zaman farklılaştığını bilmenin tufanın yaşandığı zamanı tespit etmek açısından önemli olduğuna değinilmiştir.
- Günümüzde insanların milattan önce 8000'lerde avcı-toplayıcı toplum düzeninden yerleşik hayata geçtiklerine ve medeniyetin ilk tohumlarının böyle atıldığına inanılıyor.
- Göbeklitepe'nin keşfinden sonra neolitik dönemi bilinenden 2000 yıl daha geriye atan bu keşif dünyada şok etkisi yapmıştı.
- 30:07Tufan ve İnsanlık Tarihi
- Tufanın tarihi, klasik tarih tezleri ile oluşturduğu tezat bakımından oldukça kayda değerdir.
- İlksel insanın ilk kez günümüzden 10-12 bin yıl önce modernleşmeye doğru adımlarını atmaya başladığına inanılırken, yüz binlerce yıl önce yaşanmış bir tufan hadisesi ve bu tufana karşı süper teknolojik imkanlar kullanarak hayatta kalmayı başarmış bir topluluk fikri tarihçiler açısından yıkıcı tesirdedir.
- Video, bir zamanlar dünya böyle bir yerdi ve melez bir türün ortaya çıkarılması gerektiği fikrini anlatıyor.