Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Dağlık Karabağ sorununun tarihsel gelişimini ve güncel durumunu anlatan bir bilgilendirme içeriğidir. Konuşmacı, sorunun kökenlerinden günümüze kadar olan süreci kronolojik olarak aktarmaktadır.
- Video, Dağlık Karabağ sorununun 1988'de resmi olarak başladığını ancak kökenlerinin 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktığını anlatarak başlıyor. Rus İmparatorluğu'nun dağılması, Sovyetler Birliği'nin kurulması ve bölgedeki güç dengeleri detaylı şekilde ele alınıyor. 1991'de Sovyetler Birliği'nin dağılması sonrası yaşanan çatışmalar, 1994'teki ateşkes ve günümüzdeki durum kronolojik olarak anlatılıyor. Ayrıca Türkiye'nin bu konudaki politikası ve Türkiye'de yaşanan Ermeni-duyarlılık meselesi de ele alınıyor.
- Dağlık Karabağ Sorununun Kökeni
- Son günlerde gündem Ermenistan ve Azerbaycan arasındaki çatışmalar ile sallanıyor, bunların yanında herkesin duyduğu ama insanların çoğunun tam olarak ne olduğunu bilmediği Dağlık Karabağ sorunu var.
- Karabağ sorunu resmiyette 1988 yılında Sovyet Azerbaycan'a bağlı Karabağ bölgesi sakinlerinin Ermenilerin, Karabağ'ın Sovyet Azerbaycan'dan Sovyet Ermenistan'a devredilmesini talep etmesiyle başladı.
- Karabağ sorununun kökeni 20. yüzyılın başlarında ortaya çıktı ve 1917 Ekim Devrimi'nin başlamasıyla Rus İmparatorluğu'nun dağılmasıyla bölgede Osmanlı İmparatorluğu güç kazandı.
- 01:39Sovyetler Birliği Dönemi
- Bolşevik İhtilali'nde Lenin kaybettikleri toprakları geri kazanma çabasına girdi ve iki yıl içerisinde Kızıl Ordu Erivan'a ve Bakü'ye girdi.
- Sovyetler önce Ermenistan'ı kullanarak Azerbaycan'ı, daha sonra da Türkiye'yi kullanarak Ermenistan'ı işgal ettiler ve Sovyetler Birliği bölgenin tamamında kontrol sağladı.
- 13 Ekim 1921'de Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin Türkiye Devleti ile yaptığı Kars Antlaşması Transkafkasya'da düzeni ve otoriteyi sağladı.
- 02:25Dağlık Karabağ'ın Özerkliği ve Çatışmalar
- Joseph Stalin, Dağlık Karabağ bölgesinin tarihsel olarak Ermeni ve nüfus çoğunluğu Ermeni olan Sovyet Azerbaycan'ı da özerk bir obbas haline getirmeye karar verdi.
- Sovyetler Birliği denetiminde uzun yıllar Azerbaycan ve Ermenistan arasında sıcak çatışma yaşanmasa da 80'lerin sonunda Ermenilerin Dağlık Karabağ'ı Azerbaycan'dan almak istemesi ile silahlı çatışmalar başlamış oldu.
- 1991 yılı aralığında Sovyetler Birliği'nin dağılması ve Rusların iki ülkeyi kendi başlarına bırakması ile çatışmalar geniş çaplı bir savaşa dönüşmüştü.
- 03:22Ateşkes ve Sonrası
- 1994 yılına gelindiğinde savaştan yorulan iki ülke ateşkes imzaladılar ve ateşkes sonucu Ermenistan, Azerbaycan'dan kazandığı bölgeler ile Karabağ'la sınır oluşturmayı başarmıştı.
- 20 yıllık göreceli bir istikrar sağlandı, ancak 2016 yılında yaşanan dört günlük gerginlik ateşkesten sonraki en şiddetli çarpışma oldu.
- Ateşkesin ardından geçen 26 yılda iki millet çok kolay bir şekilde ulaşabilecekken, Rusya, Türkiye ve İran'in bölgede güç sahibi olmak istemeleri iki millet arasındaki negatif düşünceyi arttırdı.
- 04:27Azerbaycan'ın Operasyonu
- Azerbaycan'ın Ermenistan'a karşı başlattığı kararlı operasyonda Ermeni işgalindeki yedi bölge geri alınmaya çalışılıyor.
- Birleşmiş Milletler ve AGİT kararlarına göre Ermenistan bölgede işgalci durumundaydı, ancak Ermenistan bu kararı görmezden geliyordu.
- 1991'de Kızıl Ordu Kafkaslardan çekilirken bölgede karışıklığın artması için silahları ve ekipmanları Azerbaycan, Gürcistan ve Ermenistan arasında bölmeyip hepsini Ermenistan'a bırakmıştı.
- 05:18Azerbaycan'ın Durumu ve Türkiye'nin Rolü
- Günümüzde Azerbaycan, 1994'te ateşkes imzalamalarına sebep olan askeri yetersizliklerini ciddi anlamda kapayıp bu konuda Ermenilerden üstün bir hale geldi.
- Azerbaycan, Ermenistan işgalindeki toprakları konusunda taviz vermeyip Nahçıvan ile anakarasını bağlamaya çalışırken, Dağlık Karabağ konusunda da Ermenistan'a kapıyı tam olarak kapamıyor.
- Türkiye'nin en önemli konularından Ermeni sorunu ya da sözde Ermeni soykırımı iddiaları var, bu iddiaya göre Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde Ermenilerin bağımsız olmak için karışıklık çıkarmasının ve Ermeni çetelerin Türkiye'ye saldırmasının cevabı olarak bölgeden sürülen Ermenilerin bu süreçte soykırıma uğradıkları yönündedir.
- 06:46Türkiye'nin Politikası ve Duyarlılık
- Sözde Ermeni soykırımı dışında Türkiye'nin izlediği politika sebebiyle Ermenistan'ın ekonomisi 90'ların başından beri kötü etkilenmekte.
- Azerbaycan'ın Karabağ bölgesine yönelik saldırılarını başlattığından beri Türkiye ve Azerbaycan Ermenistan ile sınırlarını kapatmışlardır.
- Ermenistan ile Azerbaycan arasındaki çatışmalar yüzünden Türkiye'de yaşayan ve linç edilip hakarete uğrayan Ermeniler var, ancak iki devlet arasındaki sıkıntıları sivillere bağlamak anlamsızdır.