Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Atatürk'ün Çankaya Köşkü'nde Cumhuriyet'in ilanı kararını alması ve Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluş sürecini anlatan bir tarih belgeselidir.
- Video, Cumhuriyet'in ilanından bir gece önce Atatürk'ün kararını almasıyla başlayıp, Lozan Antlaşması sonrası Türkiye'deki siyasi durumu, hükümet sisteminin zorluklarını ve Mustafa Kemal Atatürk'ün Cumhuriyet çözümünü nasıl benimsediğini anlatmaktadır. 28 Ekim 1923'te Çankaya Köşkü'nde yapılan toplantı, 29 Ekim'de Meclis'te yapılan anayasa değişikliği ve Atatürk'ün 158 mebusun oyuyla Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçilmesi detaylarıyla aktarılmaktadır.
- 00:03Cumhuriyetin İlanı
- Atatürk, Cumhuriyet'in ilanından bir gece önce Çankaya Köşkü'nde konuklarına "yarın Cumhuriyet'i ilan edeceğiz" diyerek seslendi.
- Cumhuriyet'in ilanıyla Türk ulusu yeni bir yolculuğa çıkarak bir dönem resmen kapanıp Cumhuriyet dönemi açılmıştır.
- Kurtuluş Savaşı'ndan sonra Türk ulusu varlığını masada kabul ettirmek için mücadele etmiştir.
- 00:38Lozan Antlaşması ve Hükümet Sistemi
- Lozan'daki müzakereler sırasında devletin hükümet şekli belli değildi ve Batı'nın oyunu kardeşi kardeşe düşürmekti.
- Büyük Millet Meclisi'nde alınan bir kararla saltanat kaldırılmış, ancak devletin adı konulmamıştı.
- Türk Devletinin bağımsızlığı Lozan Antlaşması ile uluslararası arenada kabul edildi, ancak hükümet sistemiyle ilgili tartışmalar devam etti.
- 01:24Hükümet Sisteminin Sorunları
- İçerde klasik sistemin, Osmanlı saltanat-hilafet sisteminin olabildiği ölçüde devamını isteyen milletvekillerinin eleştirileri vardı.
- Mevcut sistem yürümüyordu; kabinedeki bakanlar tek tek meclis oylarıyla seçiliyor ve uyumsuz isimlerin aynı kabinede olması hükümetin işleyişini zorlaştırıyordu.
- Mustafa Kemal Atatürk çözümün Cumhuriyet'te olduğunu görüyordu.
- 02:01Cumhuriyetin İlanı Süreci
- Fethi Okyar'ın istifasıyla devlet hükümetsiz kaldığında Atatürk harekete geçti ve 28 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanından bir gece önce Çankaya Köşkü'nde yakın çevresine Cumhuriyet'in ilan edileceğini açıkladı.
- 28 Ekim'den 29 Ekim'e kadar hükümet kurulamadı ve Türkiye hukumetsiz kaldı.
- Anayasa'nın en önemli değişikliği birinci maddede yer aldı: "Türkiye Devleti'nin hükümet şekli Cumhuriyettir".
- 03:07Cumhuriyetin Resmi İlanı
- 29 Ekim 1923 tarihinde Meclis toplandı ve anayasa değişikliği tartışıldı, akşam saatlerinde değişiklik kabul edildi.
- Meclis binasında "Yaşasın Cumhuriyet" sesleri yankılanırken, Ankara mebusu Mustafa Kemal 158 mebusun oyundan alarak Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı seçildi.
- Yüzbir fare top atışı Cumhuriyet'in ilanını dünyaya duyurdu.