Buradasın

Cumhuriyet ve Demokrasi Kavramları Üzerine Akademik Bir Sohbet

youtube.com/watch?v=Q-uNLN7znA0

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

"Teferruat" adlı televizyon programında, Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyesi Atakan Hatipoğlu, Amerika'da yaşayan gazeteci, yazar ve araştırmacı Latif Polat ile birlikte cumhuriyet ve demokrasi kavramlarını ele almaktadır.
Program, "cumhuriyet" ve "demokrasi" kavramlarının tarihsel kökenlerini, farklı ülkelerdeki uygulamalarını ve aralarındaki ilişkileri incelemektedir. Video, Antik Yunan'dan başlayarak demokrasi kavramının evrimini, Fransız Devrimi sonrası cumhuriyetin Avrupa'ya yayılmasını, farklı demokrasi türlerini (liberal, sosyal, proleterya) ve Türkiye ile Amerika'daki demokrasi uygulamalarını karşılaştırmaktadır.
Konuşmacılar ayrıca Amerika'nın siyasi yapısı, iki partili sistemi, Kuzey-Güney savaşı sonrası demokrasi süreci ve "Trumpizm" gibi güncel konuları da ele almaktadır. Programın son bölümünde, Amerika'nın ekonomik zayıflaması, Çin'in yükselişi ve dünya düzenindeki değişiklikler tartışılmaktadır. Atatürk dönemi demokrasi anlayışı, Türkiye'deki çok partili rejim ve günümüz siyasi hayatın sığlığı da konuşulan konular arasındadır.

00:15Programın Amacı ve Konu: Program, her Cuma yayınlanan "Teferruat" adlı programda, Amerika'daki kongre olayı gibi demokrasi kavramını ele alarak bilgileri karıştırmaya ve deşelemeye çalışacak.
Amerika'daki olaylar darbe, faşizm veya halk hareketi olarak nitelendirilirken, demokrasi kavramının farklı ülkelerde farklı anlaşımları olduğu sorgulanıyor.
Cumhuriyet ve demokrasi kavramlarının ayrımı, bunların arasındaki ilişki ve geleceğinin nasıl görüleceği konuları ele alınacak.
02:41Konuk Tanıtımı: Programa Adnan Menderes Üniversitesi öğretim üyesi Atakan Hatipoğlu ve uzun süredir Amerika'da yaşayan gazeteci, yazar, araştırmacı ve müzisyen Latif Polat davet edilmiş.
Latif Polat, Amerika'daki elli eyaleti dolaşarak toplumun yapısını ve yönetimini iyi biliyor.
Programda tartışma değil, bilgi verme amaçlı bir yaklaşım tercih edilecek.
03:54Cumhuriyet Kavramı: Cumhuriyet, Roma İmparatorluğu'na kadar giden bir kavram olup, yönetimin babadan oğula değil, kan bağıyla değil, oligarşinin içinden seçilmesi anlamına geliyor.
Roma'da da cumhuriyet vardı; yönetenler Roma'nın en büyük, en itibarlı ve varlıklı ailelerinin oluşturduğu bir senatoydu.
Cumhuriyet, demokrasiyle üst üste binmek zorunda olmayan bir rejimdir; İslam Cumhuriyeti, Azerbaycan, Türkiye ve Amerika'da da cumhuriyet vardır.
08:20Cumhuriyetin Modern Anlamı: Fransız Devrimi'nden sonra cumhuriyet, Batı uygarlığı ve etkisi altındaki tüm uluslarda modern siyasal sistemlerin en bilindik ve yaygın normu haline geldi.
İngiltere'de resmen monarşi varken, fiilen cumhuriyet sistemidir; iktidarın ipleri gerçekte avam kamarasında ve İngiliz hükümetinde tutulmaktadır.
İngiltere'de monarşik yapı devam etmesinin tarihsel, sınıfsal ve sosyolojik koşulların bir ürünü olduğu belirtiliyor.
09:24Cumhuriyet ve Demokrasi Kavramları: Fransız Devrimi ve Napolyon döneminde Avrupa'ya bir Avrupa Birliği kurmanın eşiğine kadar gelerek, Şarman döneminden sonra ilk defa cumhuriyeti bir norm olarak bütün Avrupa'ya dayatmıştır.
Cumhuriyet, yönetimi babadan oğula kan bağına dayalı olarak geçirmek yerine, bir oligarşinin, cümlenin veya daha geniş bir kesimin içinden seçmek anlamına gelen bir rejimin adıdır.
Demokrasi, rejimin genel anayasal çatısını değil, kurumların birbirleriyle ilişkilerini ve devletin toplumla ilişkilerini tayin eden bir kavramdır.
10:57Antik Yunan'da Demokrasi: Antik Yunan'da demos kavramı, kölelerin insan sayılmadığı, kadınların rasyonel olmadığı ve yurttaş olmayanların dışarıda bırakıldığı sınırlı bir kavramdı.
Toprak sahibi olmayanlar, denizaşırı ticaretle uğraşan tüccar sınıfı kendilerini yönetimin içine katmak için "biz demosuz, biz halkız" diyerek harekete geçti.
Tüccarlar sınıfı, toprak sahipleri zengin sınıfını dengeleyen ikinci bir parti olarak ortaya çıkarak, monarşi veya oligarşi sistemini demokrasiye doğru genişletti.
12:44Demokrasi İçin Gerekli Koşullar: Demokrasinin var olabilmesi için birbirini dengeleyen, iktisadi açıdan güçlü ve örgütlü en az iki veya daha fazla sınıfın varlığına ihtiyaç vardır.
Toplum içindeki farklı kuvvetler devlet yönetimi üzerinde hak iddia edecekler ve böylece devlet bir monarşi veya oligarşiye dönüşmeyecek.
Antik Yunan'daki demos, sitedeki yurttaşı olan özgür, mülk sahibi veya varlıklı erkeklere tekabül ediyordu.
13:41Yeni Çağ'da Demokrasi: Yeni Çağ'da burjuvazinin (ticaret sınıfının) öncülüğünde feodalizme karşı bir örgütlü mücadele başlamıştır.
Fransız Devrimi ile cumhuriyeti kuran ve siyasal katılma hakkını genişleten devrimler, demosu kendilerine göre tarif etmişlerdir.
Fransız Devrimi'nde "hepimiz yurttaşız, kanunlar önünde eşitiz" kavramı ortaya çıkmış, ancak aktif yurttaşlar mal mülk sahibi olanlar ve belli bir düzeyin üzerinde vergi ödeyebilenler olarak tanımlanmıştır.
15:13İşçi Sınıfı ve Demokrasi: 19. yüzyılda Avrupa'da işçi sınıfı hareketinin bir numaralı gündemi genel ve eşit oy hakkıdır.
İşçi sınıfı, mülksüz olmalarına rağmen devlet yönetimine katılma, oy sahibi olma ve parti kurabilme hakkını kazanmaları için mücadele etmiştir.
1 Mayıs günü, işçi sınıfının devlet yönetimine katılma, söz söyleme ve örgütlü olarak siyasal ağırlığını koyabilme imtiyazının genişlemesini kutlamak için bayram olarak kutlanmaktadır.
17:32Demokrasi Kavramının Evrimi: Liberal demokrasi, burjuvazinin kendine yonttuğu ve aristokratlarla birlikte kendisini işin içine kattığı, geri kalan herkesi dışarıda bırakan bir demokrasi türüdür.
19. yüzyılda işçi sınıfının mücadelesiyle ve 20. yüzyılda mazlum milletlerin emperyalizme karşı mücadelesiyle demokrasi sınırları genişlemiş, önce işçileri, emekçileri ve kadınları içine katarak bugünkü en geniş sınırlarına ulaşmıştır.
Demokrasi özünde demos kavgasıdır, yani halkın mücadelesi anlamına gelir.
18:33Neoliberal Demokrasi: Bir tek demokrasi değil, farklı demokrasiler vardır; liberalizmin de kendi demokrasisi bulunmaktadır.
1970'lerin sonundan itibaren sosyal refah devleti tasfiye edilmeye başlanmıştır ve son 40 yılın iktisadi özeti bu durumdur.
Liberalizmin yeniden hatırlandığı, "neoliberalizm" olarak adlandırılan bir demokrasi çerçevesinde yaşıyoruz.
19:11Neoliberal Demokrasinin Özellikleri: Neoliberal demokraside aç kalma hakkı gibi özgürlükler bulunmaktadır, ancak sosyal adalet ve sosyal paylaşım yoktur.
Bu demokraside sadece oy kullanma ve anayasanın verdiği can, mal gibi güvencelerden yararlanma imkanı vardır.
Amerikan liberalizminde, serbest piyasa koşullarında devletin ekonomiye müdahale etmediği ve zenginliğin bireysel çabalar ve rekabetle dağıtıldığı bir toplumda, zenginlik kendi zekâ, yetenek ve çalışkanlığın sonucu olarak gösterilir.
21:29Demokrasi Kavramının Değinme Alanı: Marx'a göre, insanların cebinde para olmazsa seyahat özgürlüğü gibi anayasal haklar işe yaramaz çünkü bunları kullanabilmek için zaman ve para gereklidir.
Demokrasi kavramının popülerleşmesi son 30 yılın meselesidir ve herkesin anlaştığı veya anladığını zannettiği aynı demokrasiden bahsettiği düşünülür.
Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra demokrasiye yönelik sol eleştiri dillendirilmez hale gelmiş, liberal demokrasi normalleşmiş ve demokrasinin içeriğini sormak unutulmuştur.
25:31Demokrasi ve Parti Sistemleri: Amerika'da iki partili rejim varken, Çin'de Çin Komünist Partisi'nin merkez komitesi için yerel ölçeklerde 300 bin kongre yapılarak seçimi elenerek yapılıyor.
Amerika'da başkan seçimi toplam seçmenin %36-50'si arasında bir seçmenle yapılıyor ve %51 alan kazanıyor, bu da toplam seçmenin %15'ini almakla başkanlık kazanılabilmesi anlamına geliyor.
Demokrasi için birbirine rakip en az iki toplumsal gücün olması gerektiği söylenirken, Amerika'da sadece iki parti varken Çin'de tek parti olduğu belirtiliyor.
27:29İnsanlık ve Tarih Perspektifi: İnsanlık çok genç bir yaratık olup, mağaralarımızı terk edeli sadece 20 bin sene olmuş.
İnsanlık tarihi açısından 20 bin sene çok kısa bir süredir, örneğin Büyük İskender 2500 yıl önce yaşamış ve 25 nesil geriye gitsek onun askerleriyle karşılaşabilirdik.
Demokrasi gibi kavramlar topluca 2500 senelik konular olup, bir insan ömrüyle toplum ömrü arasında büyük fark olduğundan tarihsel gelişimi kendi ömrümüzle ölçmemek gerekir.
29:26İnsanlık Gelişimine Bakış: İnsanlık çok genç olduğu için karamsar olmak yerine, daha yeni insan olmayı öğrenmeye başladığımızı düşünmek gerekir.
Avustralyalı bilim adamları modern insanların %3'ünün Neandertal genleri taşıdığını bulmuş, bu genlerin COVID'e karşı koruyucu etkisi olduğu tespit edilmiştir.
Neandertaller 30-40 bin sene önce kaybolmuş, biz onlarla 20 bin sene beraber yaşamış ve onlardan %2-3 gen almışız.
31:43Demokrasi ve Türk Geleneği: Modern demokrasi esas olarak Fransız Devrimi sonrasındaki düzenlemelerle 200-300 yıllık bir iştir.
Türk kültüründe 2000 sene önce yapıldığı söylenen toy geleneği, toplum içinde aşırı zenginleşmeyi engelleyen bir sosyal tedbir olarak görülüyor.
Kurultay geleneği de (Cengiz Han, Kubilay Han gibi) bir yöntem ve araç olarak kullanılmış, kim yönetiyorsa o aşiretleri kendi kararlarını empoze etmek için kullanmıştır.
35:22Amerika'nın Siyasi Haritası: Amerika'nın seçim haritasında kenar bölgeler (Kaliforniya, Pasifik ve Atlantik kıyıları) mavidir ve Demokratları temsil ederken, orta kısımlar kırmızıdır ve Cumhuriyetçileri temsil eder.
Amerika'nın ortası kırmızı, dışarıları mavi olduğu için harita karpuz gibi görünmektedir.
Amerikan anayasası hazırlanırken, Patara'da yapılan İonya Birliği federasyonu örneği alınmıştır, bu nedenle Anadolu'nun bir parmağı vardır.
37:39Amerika'nın Kuruluşu ve İç Savaşı: 1776'da Amerika kurulduğunda, köleci güney ve sanayileşmiş kuzey bir araya getirilmiştir.
1776'dan 1860'a kadar 90 sene içinde bu birlikteliğin iyi işlediği görülmediği için Kuzey-Güney Savaşı çıkmıştır.
Güney- Kuzey Savaşı sırasında, kuzeylilerin orduları kahve dağıtarak askerlerini motive ederken, güneylilerin orduları kahveye ulaşamadıkları için dezavantajda kalmıştır.
39:38Amerika'nın Siyasi Yapısı: Amerika'da Demokrat ve Cumhuriyetçi partileri, güney-kuzey ikiliğine dayanmaktadır ve nüfusun her kesimi bu iki partinin arasında kendine yer bulmak zorundadır.
Endüstrileşmiş kıyı kesimleri (Kaliforniya, New York, Massachusetts) Demokrat, tarımsal orta kesimler (Midwest) ise Cumhuriyetçi'yi desteklemektedir.
Liman kentlerinin kozmopolit yapısı nedeniyle daha liberal, orta kesimlerin ise daha muhafazakar olması normal bir sosyolojik durumdur.
41:41Kuzey-Güney İlişkileri ve İç Savaşın Sonuçları: Kuzey, Güney'in ayrılmasından istememiştir çünkü Güney'deki köleler ucuz bir işgücü kaynağıydı ve pamuk gibi kaynaklar Kuzey'in sanayi ihtiyaçlarını karşılamaktaydı.
Abraham Lincoln, Güney'in ayrılmasına karşı çıkmış ve iç savaşa neden olmuştur.
İç savaşta Amerika'nın kaybettiği insan sayısı, birinci ve ikinci dünya savaşlarında kaybettiği insan sayısına eşittir.
44:21Amerika'nın Devlet Olma Süreci: İç savaş sonrası bile, Güneylilerin bayrağı eyalet merkezlerinden yeni bir ay önce indirilmiştir.
Güneylilerin evlerinde, motosikletlerinde ve arabalarında hala eski konfederasyon bayrağı asılı durmaktadır.
Bir devletin tek bir bayrağı olmalı olması gerektiğinde, Amerika'nın hala 200-300 sene önceki bayrağı taşıması devlet olamadığını göstermektedir.
47:20Karadenizlilerin Amerika'daki İzleri: Karadenizliler de Osmanlı'dan göç etmiş ve Amerika tarihine önemli bir iz bırakmışlardır.
Carolina eyaletinin ismi Karadenizlilerden gelmektedir.
Carolina isminin kökeni, Karadenizlilerin "kara lahana" sözcüğünü kullanmalarından kaynaklanmaktadır.
48:30Cumhuriyet ve Demokrasi Hakkında Bir Yazı: 29 Ekim veya 30 Ekim'de Amiral Cem Gürdeniz tarafından "Cumhuriyet, Demokrasi ve Jeopolitik" başlıklı bir yazı yayınlanmıştır.
Yazıda Cumhuriyet, 400 yıllık geri kalmışlık açığını kapama kararlılığının manifestosu olarak tanımlanmıştır.
Yazıda Cumhuriyet'in Türk kimliği altında Anadolu halkını birleştirdiği ve laiklik ile inançın vicdani alana iade edildiği belirtilmiştir.
49:37Demokrasiye Geçiş Denemeleri: 1924 ve 1930'ların çok partili demokrasiye geçiş denemeleri yapıldığı ancak toplumun hazır olmadığı ve emperyalizmin etnik ve dini kışkırtmalarına açık olduğu anlaşıldığı belirtilmiştir.
Cumhuriyetin olgunlaşması "sürekli devrim mantrası" altında tercih edildiği ifade edilmiştir.
Demokrasi Cumhuriyete rakip olarak tanımlanmıştır.
51:33Demokrasi ve Çok Partili Sistem: 1924 ve 1930'ların çok partili sisteme geçiş denemeleri yapıldığı ancak bu demokrasiye geçiş denemeleri olmadığı belirtilmiştir.
Kemalistlerin kendi yazdıkları (CHP programları, Medeni Bilgiler Kitabı) incelendiğinde demokrasiyi altı oktan biri olarak tanımladıkları görülmektedir.
Atatürk ve arkadaşları demokrasi yapıyorlarsa demokrasiye geçmeye çalışamazlardı.
53:50Demokrasi Kriterleri: Avrupa Birliği'nin belgelerine göre demokratik bir rejim için halkın özgür olması, hükümetlerin hesap verilebilir olması ve şeffaf olması gereklidir.
Çok partili sistem demokrasi kriterlerinden biridir ancak bu kriterin olmaması sistem demokratik olmaktan çıkarmaz.
Atatürk dönemi çok partili olmasa da demokratik olmaktan çıkmaz, bazı gitmemiz gereken yollar olabilir.
56:24Atatürk Dönemi Demokrasi Hakkında Farklı Bakış Açıları: Atatürk dönemi demokrasi hakkındaki ilk bakış açı, bu dönemin faşizm veya totaliter bir dönem olduğu görüşüdür.
İkinci bakış açı, dönemin demokratik olmayan ancak demokrasiye hazırlık dönemiydi.
Üçüncü bakış açı, Atatürk dönemi demokratik bir dönemdir çünkü anti-demokratik güçlerin tasfiye edildiği ve halkın devlet yönetimine katılmasının yollarının döşendiği bir sistemdir.
58:36Atatürk Dönemi ve Demokrasi: Atatürk döneminde her çeşit fikir savunulabildiği, ancak cumhuriyete karşı imtiyazlar sistemini savunma dışında yasak olmadığı görülüyor.
Bir sistemin içinde çok partinin olması demokratik açıdan istenen bir şey olabilir, ancak ülkenin demokratik olup olmadığının yegane kanıtı olarak alınması indirgemeci bir şeydir.
Atatürk döneminin demokratik bir dönem olarak adlandırılması, CHP kongrelerinin bir ay süresince halktan gelen talepleri tartışarak meseleleri didik didik incelemesiyle desteklenir.
1:03:20Türk Siyasetindeki Sığlık: Türk düşünce dünyasındaki sığlık, medyada yansıyan tartışmalardaki yüzeysellik, siyasi aktörlerin demokrasiyi anlamamaları birbirini etkileyen bir süreçtir.
Türkiye'de siyasal hayatta düşünsel ve entelektüel düzeyde son derece sığlık vardır; siyasetin bilimin emrine verildiği söylenemez.
12 Eylül sonrası bir depolitizasyon programı izlenmiş, üniversiteler bir tarafa atılmış, ülkenin nitelikli insanları siyasal hayatın dışına sürülürken, 1997'ye kadar gençlerin bile partilere üye olma hakkı yoktu.
1:05:58Geçmiş ve Günümüz Politikacıları: Geçmişte Süleyman Demirel ve Bülent Ecevit gibi politikacılar, kütüphanesiyle tanınan, yazarlık yapan ve fikirlerin temellendirmesine çalışan nitelikli kişilerdi.
Günümüz Türk siyasetinde bu politikacı tipinin sadece Vatan Partisi Genel Başkanı'nın dışında pek bir temsilcisi bulunmamaktadır.
Atatürk'ün meclisinde Şevket Süreyya Aydemir ve Yakup Kadri gibi dönemin en önemli aydınları bir arada toplanırken, günümüzde siyaset alanına getirilen yüzeysellik ve popüler kültür etkileri görülüyor.
1:08:21Siyasi Partilerin Sorumluluğu: Siyasi partiler seçimlerde bekledikleri oyu alamadığında, siyaset bilimcileri, sosyologlar ve kamuoyu şirketlerinin önderlerini toplayarak çalışlar yaparken, siyasetçilerin neden bekledikleri oyu alamadığını en iyi kendilerinin bildiği belirtiliyor.
Türkiye'nin su kıtlığı, deprem gibi önemli konularda siyasi partilerin çalıştay yapmadığı, uzman birikimiyle buluşmak için özel siyasetler geliştirmediği vurgulanıyor.
Vatan Partisi'nin 20'den fazla üretim devrimi kurultayı yaptığı, Meral Akşener'in iyi parti genel başkanı olduğu ve Doğu Perinçek ile Devlet Bahçeli'nin rapor hazırlama önerisiyle ilgili bir tartışma yaşanıyor.
1:12:40Amerika'dan Türkiye'ye Bakış: Amerika'da 320 milyon insan için Türkiye'yi görmüyorlar, ancak egemen kesimler Türkiye'nin haritadaki yerini bile bilmez.
Konuşmacı 30-35 senedir Amerika'ya gidip geliyor ve oradaki demokrasi yapısını incelemiş.
Türkiye'de bir benzin istasyonu açılması kolay olsa da, Amerika'da bu tür bir proje için halk toplantısı düzenlenir ve karar halk tarafından verilir.
1:14:46Amerikan Demokrasi Yapısı: Amerikan demokrasisi halkın katılımı açısından güzel bir özelliktir, ancak iki partinin 250 senedir egemen olduğu bir yapıya sahiptir.
İngiltere'de de benzer şekilde Tori ve İşçi Partisi'nin egemenliği uzun zamandır devam etmektedir.
Demokrasi, insan hakları, özgürlük, faşizm ve diktatörlük gibi kavramlar yüzyıllar içinde çok farklı anlamlara sahip olmuştur.
1:16:18Sosyal Medya ve Demokrasi: Sosyal medya demokrasinin bir parçası olabilir ve dünyayı demokratikleştirmeye katkı sağlayabilir.
Konuşmacı sosyal medyanın Amerika'nın dünyadaki anti demokratik uygulamalarına zemin teşkil etmesi için tasarlandığını düşünüyor.
Twitter ve Facebook gibi platformlar Donald Trump'u yasakladıkları gibi, Türkiye'de de benzer durumlar yaşanmaktadır.
1:18:18Trump'ın Sosyal Medya ve Seçim Sonuçları: Trump ve taraftarları kurdukları "Parler" adlı sosyal medya platformu, son bir hafta içinde yeni bir Twitter, Facebook ve WhatsApp haline getiriyor.
2016 seçimlerinde 63 milyon oy alan Trump, 2020 seçiminde 75 milyon oy almış ve bu, Cumhuriyetçilerin 250 yıllık Amerikan tarihinde aldığı en yüksek oy.
Trump'ın ortada bırakılmayacağı ve yeni sosyal medya platformlarıyla bir başka yöne doğru gidileceği görülüyor.
1:19:40Trumpizm ve Üçüncü Yol Tartışması: Amerikan medyaları, Trump'ın 75 yaşında olmasına rağmen bir üçüncü parti veya üçüncü yolun kurulması gerektiği konusunda tartışıyor.
Trump'ın kişiliği ve politikaları sayesinde Cumhuriyetçilerin tarihte en yüksek oy oranını elde etmesi belirtiliyor.
Trump, seçimlerden önce "Suriye'de ne işimiz var? Ortadoğu'da ne işimiz var? 800 Amerikan üssünün ne gereği var?" diyerek "Amerika'yı tekrar büyütelim" sloganıyla 63 milyon oy kazanıp iktidara gelmiş.
1:21:51Trump'ın Seçim Sonrası Durumu: Trump, seçildiği ilk ayda Rusya'nın seçimlere karıştığını iddia etmiş ve bu durum onu "perişan edebiliriz" diyen güçlerin kontrolüne geçirmiş.
Trump, Suriye'deki durumu devam ettirmek zorunda kalmış ve Rusya azılı soruşturması, Trump'ın tekrar siyaset sahnesine dönmesini engellemek için kullanılmış gibi görünüyor.
Biden, 2 trilyonluk yeni yardım paketi açıklamış ve bu, üçüncü yol arayışını engellemek için kullanılan yöntemlerden biri olarak görülüyor.
1:24:42Demokrasinin Sorunları: Modern demokrasinin problemi, dört yılda bir sandıkla oy kullanıp sonra uyuyup dört sene sonra tekrar oy kullanmak şeklinde özetlenebilir.
Sadece sandığa indirgenen bir demokrasi çok verimli bir sistem olmuyor.
Amerika'daki üçüncü yolun kendini var edip etmeyeceği ve Trump'ın olmasa da yürüyebilecek olup olmadığı, ayrıca kendini var ederse dünya genelindeki siyaset ve demokrasi tartışmalarına etkisi olup olmayacağı soruları tartışılmalı.
1:25:35Amerikan Demokrasi Sisteminin Gerçek Yapısı: Amerikan demokrasinin kuruluş aşamasında federalistlerle cumhuriyetçiler arasında önemli bir yarılma oluşmuş, bu yarılma küçük mülk sahibi toprak sahibi kesimlerle sanayiciler arasında bir çatışma olarak ortaya çıkmıştır.
Amerikan sistemini sıradan insanlara değil, büyük sermaye çevrelerine açmamanın aksine, hakim sınıf içinde yönetici büyük sermaye çevreleri tarafından fiilen oligarşik bir sistem olarak örgütlenmesi için çaba sarf edilmiştir.
1950'lerin ortalarında Wright Mills'in "İktidar Seçkinleri" adlı kitabında, Amerikan yönetim sisteminin gerçekte bir sac ayağının üzerinde oturduğu belirtilmiştir.
1:27:14Amerikan Yönetim Sisteminin Üç Temel Kaynağı: Amerikan yöneticileri, devletin en üst düzey karar alıcıları üç kaynağı ellerinde tutuyorlardı: birincisi Senate'dı, daha çok White, Anglosaxon, Protestan kökenli kesimlerin denetimindeki resmi yönetim kurumu.
İkinci kaynak Pentagon'du, Amerikan savunma bakanlığı ve ordusu, Amerikan ekonomisini yönlendirme yeteneğine sahip büyük bir mekana sahipti.
Amerika dünyanın en fazla silahlanan devleti olup, silahlanmaya ayrılan paylar açısından bir sıralama yapıldığında, birinci sırada olan Amerika'dan sonra gelen dokuz devleti topladığımızda bile Amerika kadar etki yapamamaktadır.
1:29:19Amerikan Sistemini Denetleyen İktidar Seçkinleri: Amerikan savunma bakanlığı elitleri, siyasal elitler ve çok uluslu şirketlerin yönetim organları birbirlerini kolejlerden, zengin insanların oturduğu mahallelerden tanır ve kariyerlerinin ilerleyen aşamalarında birbirlerini desteklerler.
Bu üç temel kaynağı oluşturan gruplar, büyük şirketler, Amerikan savunma bakanlığı elitleri ve siyasal elitler, Amerikan sistemini denetim altında tutan iktidar seçkinlerini oluşturur.
İktidar seçkinleri demokrat veya cumhuriyetçi adı altında adayları halka sunar, halk bu adaylardan birini seçer ancak hangisi seçilirse seçilsin, iktidar seçkinlerinin çıkarlarında kalıcı bir değişme meydana gelmez.
1:30:52Demokrasi ve Özgürlüklerin Sınırları: Amerika'da veya Batılı ülkelerde, örgütsüz olmak kaydıyla, devlet yönetimine tecavüz etmemek kaydıyla her şeyi söyleme özgürlüğü vardır, ancak devlet yönetimine katılım istendiğinde ağır yaptırımlarla karşı karşıya kalınabilir.
Amerika'da komünist partiye üye olmak gibi muhalif faaliyetler, iş bulma imkanını tamamen engelleyen bir durum haline gelir.
Amerika'da işçi örgütlenmeleri çok kısıtlı olup, işyeri örgütlenmeleri var ancak işçi sınıfını atomize etmiş durumdadır.
1:33:25Türkiye ve Amerika Karşılaştırması: Türkiye gibi ülkeler, örgütlü muhalefete, işçi sınıfının örgütlüğüne ve toplumsal kazanımlara izin veren anlamda, bazı yönlerde Amerika'dan daha demokratiktir.
Türkiye'de 200 yıldır demokratik devrim süreci içinde olup, yeni Osmanlılar, Jön Türkler, Kemalistler, 27 Mayıs atakları gibi önemli demokratik kazanımlar vardır.
Türkiye'de siyasetle alakası olmayan gündelik yaşam pratiklerinde demokratik eksiklikler olsa da, devlet yönetimine halkın katılabilmesi anlamında bazı yönlerde Amerika'dan daha demokratik özelliklere sahiptir.
1:36:37İşçi Sınıfı ve Kültürel Değişim: Dünya Savaşı sonrası büyük bir zenginleşme ve rahatlama yaşanmış, işçi sınıfı rahatlamış ve kadınlar ev kadınlığından çalışmalara geçmiştir.
Aile yapısı nükleer aileye dönüşmüş, kültür değişmiş ve kadınların çalışması, kreşlerin açılması, varoşlara taşınma gibi sosyal değişimler yaşanmıştır.
İşçi sınıfı emperyalist paylaşımdan belli pay almış, sendikaların kavga ettiği konular zayıflamış ve etkileri azalmıştır.
1:38:24Küresel Sermaye ve Devletler Arasındaki Savaş: Küresel sermaye ile ulus devletleri arasında bir savaş yaşanmaktadır; şirketler Amerikan başkanını sansür edebilmekte ve elinin tersiyle itebilmektedir.
Türkiye'de de bu durum yaşanmıştır; Fırat Kalkanı ve Zeytin Dalı hareketlerini savunanların hesapları kapatılabilmektedir.
Amerika'da da aynı durum yaşanmaktadır; Twitter, Facebook gibi platformlar başkanı yasaklayabilmekte ve alternatif internet platformlarını kapatabilmektedir.
1:40:21Trump'un Durumu ve Geleceği: Trump'a 75 milyon kişi oy vermiş, etrafında milyar dolar sahibi milyarderler bulunmakta ve bu kişilerle yeni bir politik platform kurma yolunda şeyler olabilir.
Başkan Doğu Perinçek'in dediği gibi bu kavga daha yeni başlamış ve daha aktif günler görünecektir.
Amerika'nın küresel sermayesi sadece mazlum milletlere değil, kendisini de vurmaya başlamıştır.
1:41:51Amerika'nın Ekonomik Durumu: 1945'ten sonra Amerika Birleşik Devletleri dünya ticaretinin yarısını yapıyordu, devasa bir ekonomiydi ve Bretton Woods'ta parası kapitalist dünyanın ortak değişim değeri olarak kabul edilmişti.
Sonra Avrupa kendini toparladı, Japonya devreye girdi ve bağımsızlıklarını kazanan ülkeler dünya ekonomisinde kendilerine yer edinmeye başladı.
Son 70 yıl Amerika'nın ekonomik olarak baş aşağı, istikrarlı bir biçimde yavaş yavaş gerilemesi olmuştur; dünya ticaret payı %50'den %20'nin altına düşmüştür.
1:43:03Çin'in Meydan Okuması ve Ortadoğu Projesi: Çin büyüyor ve dünyanın en büyük ekonomisi olmaya doğru gidiyor, bu da zamanın Amerika'nın aleyhine, Çin'in lehine işlediğini göstermektedir.
Amerika, zamanın aleyhine işlediğinden dolayı hızlı hareket etmek zorunda ve rakibinin boğazını sıkabilmek için enerjiye odaklanmaktadır.
Kafkasya'ya giremiyorsa, enerji kaynakları olan Ortadoğu'ya yönelmektedir ve "Büyük Ortadoğu Projesi" adını verdiği, 22 ülkenin sınırlarını değiştireceği bir projeyi gerçekleştirme çabasındadır.
1:44:53Türkiye ve Ortadoğu Projesi: Büyük Ortadoğu Projesi sadece Ortadoğu'da değil, Çin'i engellemeye, Kuşak Yol Projesini bölmeye, İran'ı ve Rusya'yı denetim altına almaya hizmet edecektir.
Projenin Türkiye'yi de denetim altına almak için bir ayağı var: Kürdistan kurulması.
Türkiye'nin üzerinden emperyalist baskı kalktığında, kısa sürede bölgesel kuvvete dönüşecektir ve Kürdistan projesi Türkiye'yi denetim altında tutacak ve küçültecektir.
1:46:14Projenin Durumu: Büyük Ortadoğu Projesi yolunda gitmiyor, en önemli ayağı olan Kürdistan iyi gitmiyor.
Türkiye projeden çıktı, hatta projeden çıkmakla kalmayıp Hizbullah'dan da çıktı.
Rusya ve İran projeyi bozdu, kantonları parçaladı ve projeyi büyük ölçüde etkisiz hale getirdi.
1:46:45Amerika'nın Ekonomik ve Siyasi Durumu: Türkiye'nin rolü kritik olmasına rağmen, Türkiye'nin oyunu bozması sonucu projenin çatırdadığı görülüyor.
Amerika ekonomik olarak giderek zayıflayan, ancak süper güç iddiası sürdürebilmek için kendi içindeki zenginlik ve dünyayı haraca kesmesi sayesinde çelişmeleri bastırabildiği bir ülkeyle karşı karşıyayız.
Amerika'da işçiler, Meksika kökenliler, Çinliler, siyahlar ve beyazların içindeki koyu tenlilerin ayağa kalkması, ülkedeki işlerin iyiye gitmediğinin göstergesidir.
1:48:50Türkiye ve Amerika'nın Karşılaştırması: Türkiye gibi toplumlar uluslaşması daha kolay ve sancısız olabilecek toplumlar, Amerika'da ise ırkçılık çok derin fay hatları oluşturmuştur.
Türkiye önümüzdeki süreç daha da bütünleşecek ve rahatlayacakken, Amerika ise yapay bir biçimde federasyonla korumaya çalıştığı fay hatları bakımından daha da derinleşecektir.
Amerika'da "içe dönelim" diyenlerin sesi daha da artacak, nesnel ihtiyaç kendisini bu yönde dayatacaktır.
1:50:38İngiliz İmparatorluğu Paraleli: Amerika'nın durumunu anlamak için İngiliz İmparatorluğu'nun son günlerini hatırlamak faydalıdır; İngiltere iki dünya savaşı kazandıktan sonra küçücük bir adaya mahkum kaldı.
Trump'ın çevresinin izolasyonculuk politikası, İngiltere örneğini takip etmektedir; "paramparça oluruz endişesinden dolayı küçülelim" mantığıyla hareket etmektedir.
Think tanklar ve üniversitelerin içindeki Harvard, Yale, Cornell gibi kurumlar bu konular konusunda tartışmalar yapıyor ve ne olacağını sorguluyorlar.
1:53:48Biden ve Ekibinin Durumu: Biden ve ekibi, emperyalist bir devletin perspektifinden bakarak teslim olmayan bir tutum sergilemektedir.
Nesnel göstergeler Biden ve ekibinin başarılı olabileceğine dair hiçbir emare vermiyor, sadece daha fazla acı çektirebileceklerini göstermektedir.
Amerikan halkı politikaları belirlemediği, bu için gereken kurumsal tedbirlerin önceden alınmış olduğu için, nihayetinde Amerikan hakim sınıfları içinde ve savaşmanın Amerikan halkına yansıması biçimde olup bitecektir.
1:55:57Çin'in Geleceği ve Tarih: Will Durant'ın 1937'de yazdığı kitapta Çin'i incelediği bölümde, Çin'in 21. yüzyılda dünyadaki patronu olacağı öngörülmüştür.
Çin'in 1937'de daha Çanak Cumhuriyeti yokken, mazotun adı bile geçmiyordu, ancak eski bir komünist olan Durant bu öngörüyü yapmıştır.
Tarih yazılışına şahit olunduğu ve 200 sene beklemek yerine, belki de ağrılı sızılı olacak bir miktar daha sonra, dünya halkları epeyce alıştı bu ağrıya sızıya geçen yüzyıldan beri.

Cumhuriyet ve Demokrasi Kavramları Üzerine Akademik Bir Sohbet

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir