Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Cumhuriyet'in ilk gününde Türkiye'nin durumunu anlatan bir anlatım formatındadır. Konuşmacı, 29 Ekim 1923 sabahı Türkiye'nin durumunu detaylı bir şekilde aktarmaktadır.
- Video, Cumhuriyet'in ilk gününde Türkiye'nin sağlık, eğitim, ekonomi ve sosyal durumunu kapsamlı bir şekilde ele almaktadır. Nüfus, köy sayısı, sağlık durumu, eğitim imkanları, ekonomik yapı, kadın hakları ve kültürel farklılıklar gibi konular detaylı istatistiklerle anlatılmaktadır. Video, Cumhuriyet'in ilk başbakanına hitap eden bir mesajla sona erer ve Cumhuriyet devriminin mucizesi olarak nitelendirilir.
- 00:02Cumhuriyet'in Başlangıcındaki Türkiye
- Türkiye, uçurum kenarında yıkık bir ülke olarak, türlü düşmanlarla kanlı duruşmalar ve yıllarca süren savaşlarla karşı karşıyaydı.
- 29 Ekim 1923 sabahı Türkiye'nin nüfusu 13 milyondu, bunun 11 milyonu köyde yaşıyordu ve 40 bin köy vardı.
- 37 bin köyde okul, postane ve dükkan yoktu, 30 bin köyde cami yoktu, traktör ve biçerdöver sayısı sıfırdı.
- 00:52Ekonomik ve Sağlık Durumu
- Karabasan, ayçiçeği ve şeker üretimi yoktu, ekmeklik un ve pirinç ithal ediliyordu.
- Memlekette sadece 5 bin hektar alan sulanabiliyordu, 5 bin köyde sığır vebası vardı.
- Bir milyon kişi frengiydi, iki milyon kişi sıtmaydı, üç milyon kişi trahomluydu ve bebek ölüm oranı %40'ın üstündeydi.
- 01:36Sağlık Sistemi ve Altyapı
- Anne ölüm oranı %18'di, ortalama ömür 40'tı ve 41 yaşını gören şanslıydı.
- Memlekette sadece 337 doktor, 60 eczacı (sadece 8'i Türk), diş hekimi sayısı sıfırdı ve sadece 4 hemşire vardı.
- 40 bin köyden sadece 136'da hastane vardı, yanmış bina sayısı 115 bin, hasarlı bina sayısı 12 bindi ve komple kül edilmiş köy sayısı binin üzerindeydi.
- 02:13Ekonomik Durum
- Kiremit bile ithaldi, limanlar ve madenler yabancıya aitti, demiryollarının bir metresi bile bize ait değildi.
- Toplam sermayenin sadece %15'i Türk'tü ve Osmanlı'dan ayakta kala kala dört fabrika kalmıştı.
- Kişi başına milli gelir 45 dolardı, elektrik sadece İstanbul, İzmir ve Tarsus'ta vardı ve elektrik üretimi sadece 50 kilowatt saatti.
- 02:59Ulaşım ve Nüfus
- Dört mevsim kullanılabilen karayolu yoktu, otomobil sayısı 1490'dı ve sadece dört şehirde özel otomobil vardı.
- Mübadeleyle 400 bin insan geldi, ceplerinde para, iş, ev ve akraba yoktu, çoğunluğu hastaydı.
- Gelen her iki çocuktan biri yollarda at arabalarının sırtında ilk iki ay içinde hayatını kaybetti.
- 03:29Kadınların Durumu
- Kadın insan değildi, eşit eğitim, meslek edinme, boşanma, velayet ve miras hakkı yoktu.
- Seçme, seçilme, doğum izni, çalışma hayatında eşit ve eşit işe eşit ücret hakkı yoktu.
- Kürtaj, gebeliği önleme ve kızlık soyadını kullanma hakkı yoktu.
- 03:58Zaman ve Ölçü Sistemi
- Bazıları alaturka saat kullanırken, bazıları zevalli saati, bazıları gurub saati, bazıları eczani saati esas alıyordu.
- Bazıları hicri takvim kullanırken, bazıları rumi takvim kullanıyordu ve herkes aynı zaman dilimindeydi ama farklı aylarda yaşıyordu.
- Dirhem, okka çeki, arşın, kulaç fersah gibi ortaçağ ölçü birimleri kullanılıyordu.
- 04:45Dil ve Eğitim Durumu
- Arapça-Farsça harmanlanmasına Osmanlıca denilmişti, Fransızca, İtalyanca kelimeler ve Lavanten terimler dilimizi istila etmişti.
- Harf devrimi yapıldı, bir gecede cahilleştirildik denilse de İbrahim Müteferrika'dan itibaren 150 sene boyunca basılan kitap sayısı 417 adetti.
- Gazete sadece İstanbul ve İzmir'de vardı, erkeklerin sadece %7'si, kadınların sadece binde 4'ü okuma yazma biliyordu.
- 05:47Eğitim Sistemi
- Okul yaşı gelen her dört çocuğumuzdan üç okula gitmiyordu, toplam 4894 ilkokul, 72 ortaokul ve 23 lise vardı.
- Başkent Ankara'da sadece iki lise vardı ve Türkiye'nin tüm liselerinde sadece 230 kız öğrenci kayıtlıydı.
- Öğretmenlerin üçte birinin öğretmenlik eğitimi yoktu ve memlekette tek üniversite olan Darülfünun medreseden halliceydi.
- 06:24Cumhuriyet'in Amacı
- Türk milleti çalışkandır ve zekidir.
- Cumhuriyet'in ilk gününde, Cumhuriyet'in ilk başbakanına "bize geri borçlu, hastalıklı bir vatan miras kaldı" denildi.
- Yoksul ve esir ülkelere örnek olmak, özgür bir toplum oluşturmak ve çağdaşlaşmak kaderin kuşağa yüklediği görevdi.