Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim içeriği olup, konuşmacı Cumhuriyet döneminde Türk tiyatrosu ve önemli tiyatro yazarları hakkında detaylı bilgiler sunmaktadır.
- Video, Cumhuriyet döneminde Türk tiyatrosunun genel özelliklerini anlatarak başlıyor ve ardından Haldun Taner, Turan Oflazoğlu, Orhan Senna, Recep Bilginer, Refik Erduran, Turgut Özakman, Feyzullah Sarıpınar, Cevat Fehmi Başkut, Güngör Dilmen, Muhsin Ertuğrul, Cahit Atay, Ekrem Reşit Rey, Fazıl Hayati Çorbacıoğlu, Nazım Kurşunlu ve Vedat Nedim Tör gibi önemli tiyatro yazarlarının hayatları, çalışmaları ve eserleri kronolojik olarak ele alınıyor.
- Her sanatçı için biyografisi, eğitim geçmişi, kariyeri ve önemli eserleri hakkında bilgiler verilirken, özellikle tiyatro oyunlarının konuları, anlatımları ve sanatçıların toplumsal görüşleri detaylı şekilde açıklanmaktadır. Video, Türk tiyatrosunun Cumhuriyet dönemindeki gelişimini ve önemli yazarların etkisini kapsamlı bir şekilde incelemektedir.
- 00:50Cumhuriyet Dönemi Tiyatro Özellikleri
- Cumhuriyet döneminde tiyatro, yeni cumhuriyetin ilkelerini ve Atatürkçülüğün değerlerini halka aktarma aracı olarak görülmüştür.
- Bu dönemde çocuk tiyatrosu çalışmaları yapılmış, kadınlar sahnede daha geniş şekilde yer almaya başlamıştır (ilk kadın tiyatrocu Afife Jale'dir).
- Devlet konservatuvarı açılmış, tiyatronun meslek olarak kabul edilmiştir.
- 02:33Tiyatro Konuları ve Stili
- Tiyatroda aile dramları, köy gerçekliği, köyden kente göçün yarattığı problemler, toplumsal ve ekonomik adaletsizlikler gibi konular ele alınmıştır.
- Halkın anlayabilmesi için sade, açık bir dille nesir tarzında eserler yazılmıştır.
- Geleneksel tiyatroyla modern tiyatronun özelliklerinin bir arada görüldüğü eserler ortaya konulmuştur.
- 04:09Haldun Taner'in Hayatı ve Eserleri
- Haldun Taner 16 Mayıs 1915'te İstanbul'da doğmuş, Heidelberg Üniversitesi'nde eğitim görmüş ve İstanbul Üniversitesi'nde asistanlık yapmıştır.
- Viyana'daki Max Reinhard Tiyatro Akademisi'nde öğrenim görmüş ve İstanbul'da LCC Tiyatro Okulu'nda binlerce öğrenci yetiştirmiştir.
- Modern öykünün en önemli temsilcisi olan Taner, Türk tiyatrosunda epik tarzı ilk defa deneyen ve "Keşanlı Ali Destanı" adlı ilk epik tiyatrosunu yazan sanatçılardan biridir.
- 07:17Haldun Taner'in Tiyatro Dönemleri
- Taner'in tiyatro yapıtları üç döneme ayrılır: 1949-1962 yılları arasında iyi kurgulu oyunlar yazdığı ilk evre.
- 1964 yılında Brecht'in epik tiyatro anlayışını Türk edebiyatına yerleştiren ikinci evre.
- 1962'den sonra kabare türündeki oyunları içeren üçüncü evre, bu evre 1967'de Devekuşu Kabare Tiyatrosu'nun kurulmasıyla başlamıştır.
- 09:50Turan Oflazoğlu
- Turan Oflazoğlu 1932 yılında Adana'da doğmuş, Vefa Lisesi mezunu olup İstanbul Üniversitesi'nde eğitim görmüş ve Washington'da tiyatro öğrenimi görmüştür.
- Tarihsel konulu oyunların yazarı olan Oflazoğlu, tiyatro üzerine yazılar yazmış ve çeviriler yapmıştır.
- Oflazoğlu'nun tiyatroları konusunu köyden alanlar, tarihi oyunlar ve sembolik oyunlar olarak üç grupta incelenebilir.
- 11:58Oflazoğlu'nun Edebi Özellikleri
- Oflazoğlu eserlerinde günlük yaşamın gerçekleriyle sanatın gerçeklerini başarılı bir şekilde sentez yapmaktadır.
- Tarihi oyunlarında iktidar-güç kavramı ile ilgili çatışmaları, sembolik oyunlarında ise insanın içindeki hem mazlumu hem zalimi ele almaktadır.
- Türk edebiyatının en usta oyun yazarlarından olan Oflazoğlu, Shakespeare, Brecht, Nietzsche, Kafka gibi yazarlardan çeviriler yapmıştır.
- 13:03Orhan Senna'nın Tiyatro Eserleri
- Orhan Senna'nın tiyatro eserleri arasında Keziban, Allah'ın Dediği Olur, Deli İbrahim, Dört Murat, Sokrates Savunuyor, Elif Ana, Fatih, Bizans Düştü, Genç Osman, Kösem Sultan, Üçüncü Selim, Kılıç ve Ney, Güzellik ile Aşk, Atatürk, Cem Sultan, Sinan, Gardiyan, Dört Başı Mamur Şahin Çakır bulunmaktadır.
- Deli İbrahim, Dört Murat, Sokrates Savunuyor ve Kösem Sultan isimli eserleri sahnelenme sayısı açısından diğerlerine göre daha öne çıkmaktadır.
- Sanatçının senaryo alanında yaptığı çalışmalar arasında Pençe, Kanuni Süleyman, Bir Gülnihal, Korku, Tata, Yavuz Selim, Topkapı Mütarekeden Büyük Taarruza bulunmaktadır.
- 14:24Tiyatro Eserlerinin Özeti
- Keziban oyunu kan davası konusunu işler ve öç alma tutkusunun yanlışlığı üzerine durur.
- Allah'ın Dediği Olur, köy ağasının köylüyü sömürmesi ve köylünün verdiği mücadeleyi anlatır.
- Deli İbrahim, Sultan İbrahim'in yaptığı iç savaşın anlatıldığı bir tiyatro eseridir.
- Genç Osman, Dört Murat, Deli İbrahim ve Kösem Sultan, iktidar döngüsünden biri olarak güç-iktidar mücadelesini anlatan eserlerdir.
- Sokrates Savunuyor, bilinçsiz halk ile aydın çekişmesinin işlendiği, Sokrates'in fikirleri ve içgüdülerine düşkün insanlar arasındaki çatışmayı anlatan bir eserdir.
- Cem Sultan, iktidar mücadelesini anlatırken, Kösem Sultan, iktidar tutkusunun getirdiği ihtiraslara kapılmış bir insanın ruhsal yapısını işler.
- Dört Murat, iktidar tutkusunun işlendiği, yükselmek için çevrilen entrikaların ele alındığı bir tiyatro eseridir.
- Güzellik ile Aşk, Şeyh Galip'in hüsnü aşkı ile ilgili yazılmış, sevgiliye ulaşmanın bir bedel gerektirdiği düşüncesini anlatan bir eserdir.
- 18:22Orhan Senna'nın Hayatı ve Sanatı
- Orhan Senna (1922-2001) Türk tiyatrosunun en önemli isimlerinden biridir, İstanbul Tıp Fakültesi'ni bitirmiş ve çocuk hastalıkları uzmanı olarak görev almıştır.
- Sanatçımız edebiyata şiirle başlamış, lise yıllarında tiyatroya yönelmiş ve bu tutku halini almıştır.
- Oyunlarında insanı ve onun mücadelesini yüceltmeye çalışır, konularını tarihten almakla birlikte çağdaş yorumlar getirir.
- Türk tiyatrosunun Shakespeare'i olarak adlandırılan sanatçının ilk oyunu Tanrılar ve İnsanlardır.
- Eserlerinde tarihi konuları, mitolojik öğeleri ve toplumun yaşadığı hayattan konuları ele almıştır.
- Oyunlarının genel teması başkaldırı ve insan mücadelesidir, toplumcu bir tiyatro yazarıdır.
- Tiyatrolarında birey-toplum çatışmasını, baskı altındaki bireyin başkaldırısını, isyanını hümanist bir şekilde ele almıştır.
- Atçalı Kel Mehmet adlı oyunuyla 1970 yılında TRT'den başarı ödülü almıştır.
- 21:23Orhan Senna'nın Önemli Eserleri
- Sanatçının önemli eserleri arasında Tanrılar ve İnsanlar, Hürrem Sultan, Tohum ve Toprak, Simavnalı Şeyh Bedrettin, Akçalı Kel Mehmet, Karacaoğlan, Fadik Kız Ya Devlet Başa Ya Kuzgun Leşe bulunmaktadır.
- Ülkinin Nabzı, Toroslar'dan Öteye, Şii'de Av, Gecenin Sonu, Yıldız Yargılaması gibi eserleri de önemlidir.
- Şiir alanında Masal, Kıt Kanaat, Kurtuluş Savaşı Destanı gibi eserler yazmıştır.
- 22:39Recep Bilginer
- Recep Bilginer (1922-2005) Adana'da doğmuş, Konya Lisesi'ni bitirmiş ve Gazetecilik Enstitüsü'nu okumuştur.
- Vatan gazetesinde çalışmış, Akın ve Tasvir gazetelerini çıkarmış, Düşünce ve Yeniçağ isimli dergileri çıkarmıştır.
- Yunus Emre İlim Hizmet Vakfı ödülü ve Türk Dil Kurumu oyun ödülü sahibidir.
- Tiyatro, şiir, roman, söz sanatıyla toplumdaki kötülüklere hücum etme sanatı olarak tanımlamıştır.
- Tiyatrolarında az sözcükle çok düşünce dile getirdiğini söylemiş, bu yönüyle roman türünden ayırmıştır.
- Gazetecilik yönü önemlidir, toplumsal aksaklıkları işlemiş, köy konusunu işleyerek köylülerin sorunlarını yansıtmıştır.
- Özellikle Güney Anadolu köylerinde yaşayanları ve yaşananları anlatmıştır.
- 24:53Recep Bilgili'nin Eserleri
- Recep Bilgili, Yunus Emre ve Mevlana gibi toplumda yer eden, hümânişte yaklaşıma sahip önemli isimlerden biridir.
- Tiyatro alanında "Parkta Bir Sonbahar Günü", "Gazeteciden Dost İsyancılar", "Ben Kimim?", "Sarı Naciye", "Utanç Dünyası", "Sevdiğim Adam", "Karım ve Kızım" gibi eserlerini vermiştir.
- "Sarı Naciye" eserinde aile dramı anlatılırken, "Parkta Bir Sonbahar Günü" ileri yaşlı insanların da evlenip mutlu olabileceğini anlatan umut dolu bir oyun olarak nitelendirilir.
- 26:36Refik Erduran'ın Hayatı ve Eserleri
- Refik Erduran, 13 Şubat 1928'de İstanbul'da doğmuş, Robert Kolej'den mezun olmuş ve Cornell Üniversitesi'nde master eğitimini tamamlamıştır.
- Milliyet Gazetesi'nde başladığı köşe yazarlığını sürdürmüş, UNESCO Uluslararası Tiyatro Enstitüsü Türkiye Merkezi'nin 1986'dan beri başkanıdır.
- Tiyatro oyunları, teknikleri, tenkitleri, mizahi hikayeler, gazetecilik, köy romanları ve "Yağmur Duyası" adlı romanıyla tanınmıştır.
- 29:19Refik Erduran'ın Önemli Eserleri
- Tiyatro alanında "Cengiz Han'ın Bisikleti", "Büyük Justinien Karayel Köprüsü", "Uçurtmanın Zinciri", "Kahraman", "Deli Korkunçlar", "Bir Kilo Namus", "Kartal Tekmesi", "Direkler Arasında Turp Suyu", "Canavar", "Cafer" gibi eserlerini vermiştir.
- "Cengiz Han'ın Bisikleti" eserinde batılılaşmanın yanlış anlaşıldığı savunulurken, "İkinci Baskı" isimli eserinde dürüst bir gazetecinin patronunca sömürülmesi anlatılmaktadır.
- "Yağmur Duyası", "Domuz", "Dünyayı Kadınlar Kurtaracak", "Er Oyunu", "Kavşak" romanları ve "İblisler", "Azizler", "Kadınlar", "Gülerek" anı kitapları vardır.
- 31:07Turgut Özakman'ın Hayatı ve Kariyeri
- Turgut Özakman, 1930 yılında Ankara'da doğmuş, Hukuk Fakültesi'nden mezun olmuş ve Köln Üniversitesi Tiyatro Bilim Enstitüsü'nu bitirmiştir.
- Devlet Tiyatrosu'nda dramaturukluk, genel müdür yardımcılığı ve genel müdürlük görevlerini üstlenmiş, TRT'de merkez program daire başkanlığı ve RTÜK'te üyelik görevlerinde bulunmuştur.
- 2013'te Ankara'da vefat etmiş olup, Devlet Tiyatrolarında oyunu sergilenen en genç tiyatro yazarı ünvanına sahiptir.
- 33:10Turgut Özakman'ın Eserleri ve Çözümleme
- Turgut Özakman, geleneksel Türk tiyatrosu ile Batı tiyatrosunu eserlerinde birleştirmiştir ve dramatik tiyatronun güzel örneklerini vermiştir.
- "Şu Çılgın Türkler" adlı belgesel romanı 2005'te yayımlanmış, Cumhuriyet tarihinin en çok satan kitapları arasında yer almıştır.
- "Diriliş Çanakkale 1915" eserinde sayısal verilere çok dayanmış, "Şu Çılgın Türkler" gibi toplum dışına sürülmüş kişilerin toplumla uyuşmazlığını ele almıştır.
- 37:10Turgut Özakman'ın Diğer Önemli Eserleri
- Roman alanında "Korkma", "İnsancık", "Korkma Romantika", "19 Mayıs", "Atatürk Yeniden Samsun'da", "Şu Çılgın Türkler", "Diriliş Çanakkale 1915", "Cumhuriyet Türk Mucizesi" gibi eserlerini vermiştir.
- Oyun alanında "Gençler", "Töre", "Sarıpınar", "Feyn Paşa Konağı", "Resimli Osmanlı Tarihi", "Bir Şeyh Naz Oyunu", "Hastane Karagöz'ün Dönüşü", "Kardeş Payı", "Darılmaca Yok Berberde", "Mimar Sinan", "Ak Masal", "Kara Masal", "Bir Evin Kaderi", "Güneşte On Kişi", "Duvarların Ötesi", "Kanaviçe", "Paramparça" gibi eserlerini yazmıştır.
- 38:28Keloğlan Serisi ve Dr. Rıza Nur
- Keloğlan serisi, Rüştü Asyalı tarafından canlandırılmış olup, Keloğlan, Deli Bekir, Keloğlan'la Cankız Mevlana ve Yatık Emine karakterleriyle tanınmaktadır.
- Dr. Rıza Nur, Atatürk araştırma alanında çalışmalar yapmış, "Atatürk, Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyet Kronolojisi", "Vahdettin Mustafa Kemal ve Milli Mücadele" gibi eserler yazmıştır.
- Dr. Rıza Nur, senaryo ve oyun yazma tekniği, radyo notları gibi konularda da çalışmalar yapmıştır.
- 39:35Dr. Rıza Nur'un Eserleri
- "Birlikte Pembe Evin Kaderi" eserinde, torunların dedeleriyle birlikte yaşamanın sıkıntısından kiralık konağa taşınmaları ve eski yaşamlarını özleyip geri dönmesi anlatılmaktadır.
- "Duvarların Ötesi" hikayesinde, üç soyguncunun bir kızı rehin alması ve kızın akciğer hastası olması sonucu yaşanan dramatik olaylar anlatılmaktadır.
- "Paşa Konağı" filmi, Abdülhamit saltanatının baskıcı yönetiminin son yıllarında yaşanan bir aşk hikayesini anlatmaktadır.
- 41:36Cevat Fehmi Başkut
- Cevat Fehmi Başkut, 1905-1971 yılları arasında yaşamış, oyun yazarı ve gazeteci olarak dikkat çekmiştir.
- Sanatçımız, Türkiye Büyük Millet Meclisi Basımevi'nde düzeltmenlik yapmış, Meclis'te zabıt katibi olarak çalışmıştır.
- 1928-1963 yılları arasında "Vakit", "Son Saat", "Son Posta", "Cumhuriyet" gazetelerinde muhabirlik, yazarlık ve yazı işleri müdürlüğü yapmıştır.
- 42:36Cevat Fehmi Başkut'un Eserleri
- Sanatçımız "Buzlar Çözülmeden" isimli oyunuyla tanınmıştır ve bu eseri "Deli Deli Küpeli" ismiyle Kemal Sunal başrollüğünde sinemaya aktarılmıştır.
- "Buzlar Çözülmeden" akıl hastanesinden kaçan iki kişinin köye gelmesi ve insanların onları birini kaymakam diğerine hakim olarak algılaması sonucu gelişen olayları anlatmaktadır.
- Cevat Fehmi Başkut, cumhuriyetten sonra ortaya çıkan değişimleri mizah unsurları kullanarak anlatmıştır ve oyunlarında toplumun her katından insanı tiplemeye çalışmıştır.
- 44:26Cevat Fehmi Başkut'un Diğer Eserleri
- Tiyatro alanında "Paydos", "Büyükşehir", "Küçükşehir", "Ayarsızlar", "Harput'ta Bir Amerikalı", "Sana Ray Veriyorum", "Soygun", "Kleopatra'nın Mezarı", "Kadıköy İskelesi" gibi eserler yazmıştır.
- Roman alanında "Valide Sultan'ın Gerdanlığı", "Dişi Aslan", "Kadın Bir Defa Sevilir" ve röportaj alanında "Geceleri Bizi Kimler Bekliyor?" gibi eserler bulunmaktadır.
- "Paydos" yurtdışında sahnelenen ilk Türk oyunudur ve aydın bir öğretmenin etik değerlerine yapılan maddi ve manevi saldırıları ele almaktadır.
- 46:10Güngör Dilmen
- Güngör Dilmen (1930-2012), 1959'da Sinema Tiyatro Dergisi'nin açtığı yarışmada "Midas'ın Kulakları" isimli tek perdelik oyunuyla birincilik ödülünü kazanmıştır.
- Sanatçımız 1960'da İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Klasik Filoloji Bölümünden mezun olmuştur.
- İsrail ve Yunanistan'da tiyatro çalışmaları yapmış, 1961-1964 yılları arasında Amerika'nın Yale ve Washington üniversitelerinde tiyatro öğrenimi görmüştür.
- 47:02Güngör Dilmen'in Kariyeri ve Eserleri
- İstanbul Şehir Tiyatrolarında yönetmen yardımcılığı ve dramaturukluk yapmış, TRT İstanbul Radyosu'nda tiyatro alanında şef olarak çalışmıştır.
- İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Tiyatro Bölümünde öğretim görevlisi olarak çalışmıştır.
- "İttihat ve Terakki" sinema filmi ve "Bağdat Hatun" dizisi gibi eserlerine imza atmıştır.
- 47:31Güngör Dilmen'in Sanat Anlayışı
- Sanatçımız absürt tiyatro alanında başarılı eserler vermiştir ve sağlam bir tiyatro tekniği ile şiirsel bir dili kullanmıştır.
- Eserlerinde mitolojiden yararlanarak tarihsel, çağdaş, güncel, bireysel ve toplumsal sorunlar üzerinde durmuştur.
- Tiyatrolarında klasik Yunan öğelerini, kuruluş özelliklerini ve çağdaş özü aktarmada ustaca kullanmıştır.
- 48:05Güngör Dilmen'in Midas Üçlemesi
- Sanatçımız, Frigya kralı Midas'ın tutkularını ve yanılgılarını anlatan "Midas'ın Kulakları", "Midas'ın Kördüğümü" ve "Midas'ın Altınları" adlı üçlemiyle tanınmıştır.
- Tiyatro alanında "Canlı Maymun Lokantası", "Deli Dumrul", "Ak Tanrılar", "Hasan Sabbah", "Kurban", "Akadın Yayı", "Devlet ve İnsan", "Troya İçinde Vurdular Beni" gibi eserler yazmıştır.
- "Kuzucuk Türküsü", "Şan Şeref Ün Eşittir", "Amfitreon" ve "Troya İçinde Vurdular Beni" en önemli eserleri olarak görülmektedir.
- 49:07Muhsin Ertuğrul
- Muhsin Ertuğrul, 1892-1979 yılları arasında yaşamış, Türk tiyatrosunun en önemli şahsiyetlerinden biridir.
- Batı tiyatrosunu Türkiye'de kurumsallaştırmış, sadece tiyatrocu olmakla kalmayıp fikir yazıları da yazarak yeni nesle yön vermiştir.
- 1909'da Erenköy'deki Burhanettin Tiyatrosu'na katılmış, 1911'de tiyatro eğitimi için Paris'e gitmiştir.
- 49:53Muhsin Ertuğrul'un Kariyeri
- 1913'te Bursa'da Millet Tiyatrosunu kurmuş, aynı yıl Şehzadebaşı'nda Ertuğrul Sinemasını açmıştır.
- 1914'te Darülbedayi Osmanıye (daha sonra İstanbul Şehit Tiyatroları adını alacak) kurulması çalışmalarına yardımcı olmuştur.
- 1918'de Berlin'e giderek sinemayla tanışmış, 1919-1920 yılları arasında Berlin'de bir film şirketi kurmuş ve "Samson" adlı filmi çekmiştir.
- 50:36Muhsin Ertuğrul'un Devlet Tiyatrosu Dönemi
- 1947'de kurulmak
- 50:47Muhsin Ertuğrul'un Tiyatro Hayatı
- Türkiye'de ilk kez Brecht bir oyunu ve Shakespeare'in 400'üncü doğum yıldönümü nedeniyle beş sahnede beş Shakespeare oyunu sahneletmiştir.
- 1966'da İstanbul Belediye Meclisi kararıyla baş rejisörlük kadrosu kaldırılmış, bu olay Türk tiyatrosuna indirilen bir darbe olarak yorumlanmıştır.
- Muhsin Ertuğrul, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nde tiyatro eleştirisi ve sahne dersleri vermiştir.
- 52:05Muhsin Ertuğrul'un Diğer Eserleri ve Mirası
- Türkiye'nin ilk özel film yapım şirketi olan Kemal Filmin yerli yapımına başlaması için yardımcı olmuştur.
- 1931 yılında ilk sesli Türk filmi olan "İstanbul Sokaklarında"yı çekmiştir.
- 1941 yılında eşiyle birlikte "Perde ve Sinema" isimli bir dergi çıkarmaya başlamış, 1947'de Ankara'da Küçük Tiyatro, 1948'de Büyük Tiyatro, 1955'te Oda Tiyatrosu'na açmıştır.
- 52:46Muhsin Ertuğrul'un Mirası ve Eserleri
- Çağdaş ve çağdaş Batı tiyatrosunu Türkiye'de kurumsallaştıran, 60 yıllık sanat yaşamı boyunca çağdaş tiyatro kültürünü tüm kurumlarıyla getiren ve uygulayan kişi olarak bilinmektedir.
- Her yıl ölüm yıldönümünde sanatçısıyla ilgili etkinlikler yapılmaktadır.
- Eserleri: "Yasin Efendi", "Renkli Fener", "İnsan ve Tiyatro Üzerine Görüşlerim", "Benden Sonra Tufan Olmasın".
- 53:21Türk Tiyatrosuna Hizmet Eden Diğer Sanatçılar
- Cahit Atay (1925-2012): Köy ve kasaba yaşamlarından konular alan, toplumcu ve gerçekçi anlayışla eserler veren bir sanatçıdır.
- Ekrem Reşit Rey (1900-1959): Operetleriyle tanınan, özellikle "Lüküs Hayat" eserinin uzun yıllardır devam ettiği bir sanatçıdır.
- Fazıl Hayati Çorbacıoğlu (1925-1990): Radyofonik oyunları ile tanınan bir tiyatro yazarıdır.
- 55:00Diğer Önemli Tiyatro Sanatçıları
- Nazım Kurşunlu (1911-1980): Tiyatro türündeki yapıtlarıyla tanınan, özellikle radyo oyunları dikkat çeken bir sanatçıdır.
- Vedat Nedim Tör (1897-1985): Makale ve fıkra yazarlığının yanı sıra roman ve sahne oyunları ile tanınan, toplumcu gerçekçi bir sanatçıdır.