Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Akla Takılanlar" adlı televizyon programında moderatör Açelya Akkoyunlu, klinik psikolog yardımcı doç. Dr. Mehmet Şakiroğlu, üç çocuk annesi uzman aile danışmanı Hatice Kübra Tongar ve eğitimci yazar Dr. Bahar Eriş konuk olarak yer almaktadır.
- Program, çocukların hayatındaki oyunun önemini ve etkilerini ele almaktadır. Konuklar, oyunun zihinsel, duygusal ve sosyal gelişim üzerindeki etkilerini, 21. yüzyıl becerilerini (takım çalışması, iletişim, işbirliği, duygusal beceriler, çatışma çözümleme, karmaşık problem çözme becerileri) ve serbest oyunun önemi hakkında bilgiler paylaşmaktadır. Ayrıca, çocukların can sıkıntısının değeri, anne-babaların çocuklarıyla etkili iletişim kurma yöntemleri ve çocukların davranış problemlerinin çözümleri de tartışılmaktadır.
- Programda ayrıca, çocukların ev işlerinde aktif katılımı, farklı yaş gruplarındaki çocuklarla ortak oyunlar bulma, çocukların ilgi alanlarına göre oyuncak seçimi, ceza ve ödül kavramlarının doğru kullanımı ve ergenlik dönemindeki çocukların ihtiyaçları gibi konular da ele alınmaktadır. Konuşmacılar, oyunların çocukların özgüvenini, özsaygısını ve ahlakını geliştirmesindeki rolünü vurgulayarak, anne-babaların çocuklarıyla kaliteli zaman geçirmeleri gerektiğini belirtmektedir.
- 00:10Çocukların Hayatındaki Oyun Gerçeği
- Açelya Akkoyunlu'nun "Akla Takılanlar" programında çocukların hayatındaki oyun gerçeği konusu ele alınıyor.
- Konuklar klinik psikolog yardımcı doç. Dr. Mehmet Şakiroğlu, üç çocuk annesi uzman aile danışmanı Hatice Kübra Tongar ve eğitimci yazar Dr. Bahar Eriş.
- Programda oyun oynamanın faydaları, ekonomik yönleri ve insana kattığı kalite konuşulacak.
- 01:25Oyun Oynamanın Önemi
- Oyun oynamak için yaşlanmak bir engel değil, oyun oynamayı bırakınca yaşlanırız.
- Oyun neşe kaynağıdır ve neşe hakkı oynarsak çevremizde de oynar.
- Eğitimi oyundan ayırmak doğru değildir, Dünya Ekonomik Forumu'nun 21. yüzyılda eğitim için tavsiyelerinin en tepesinde oyun temelli eğitim bulunmaktadır.
- 03:28Oyunun Öğrenme Aracı Olarak Önemi
- Oyun öğrenme için çok temel bir araçtır, çocuk oyuna bir şey öğrenmek için oturmaz ama oynarken öğrenme kendi kendine gerçekleşir.
- Oyun zihinsel, duygusal ve sosyal açıdan çok geliştirir.
- 21. yüzyıl becerileri (takım çalışması, iletişim, işbirliği, duygusal beceriler, çatışma çözümleme, karmaşık problem çözme, esneklik, dayanıklılık, adaptasyon) oyun içinde doğal bir şekilde gerçekleşir.
- 04:40Serbest Oyun ve Yetişkinler
- Serbest oyun, yetişkinin güdümünde olmayan, yapılandırılmamış, çocuğun kendi kendine veya arkadaşlarıyla oynadığı oyun türüdür.
- Serbest oyunda çocuklar hayatın bir simülasyonunu yapar, farklı rolleri canlandırır ve çatışmaları çözümler.
- Yetişkinler de oyun oynar, halk oyunları, internet üzerinden oyunlar ve evcilik oyunları gibi aktiviteler yetişkinlerin de oyun oynamasını sağlar.
- 07:11Oyun İçin Ekonomik Durumun Önemi
- Oyun için para şart değildir, yapılan pek çok araştırma oyuncak ne kadar komplike hale gelirse çocuğa verdiği yarar o kadar azaldığını göstermektedir.
- Bebekler tahta kaşıkla tencere vurarak kendi oyunlarını üretirken, çocuklar doğaya çıktıklarında taşı veya ağaç dalını her şeye dönüştürebilirler.
- Çocukların oyuncağı ihtiyacı yok, oyuna ihtiyacı vardır ve serbest oyuna açmak gerekir.
- 09:35Serbest Oyun ve Kurallı Oyunlar
- Serbest olmayan oyunun kuralları, rolleri ve sınırları vardır, serbest oyun kendi kurallarını, rollerini ve sınırlarını oluşturur.
- Serbest oyun kuralsız ve rollerin belli olmadığı bir uğraş değildir, çocuklar bir araya geldiklerinde ilk geliştirecekleri şey birbirlerine hoşgörü ve grup içinden bir liderdir.
- Kurallar serbest oyunun en önemli unsurlarından biridir.
- 10:23Oyunun Hayata Hazırlık Rolü
- İnsanlar ilk geldiğinde hoşgörüyle yaklaşır, sonra bir lider belirir ve oyunda roller dağıtılır.
- Serbest oyun kendi kendine kuralları geliştirme şansı verir ve bunları özgürce oluşturmak sorumluluk bilinci kazandırır.
- Kendi kuralımıza uyarım ve hayata dair yaptığımız seçimlere uyma motivasyonumuz daha yüksektir.
- 11:29Oyunla Öğrenme
- Aydın'daki Tales Müzesi'nde geometrik kuralların oyunlarla anlatımı bulunmaktadır.
- Çocuklar oyunla formülün kendi kendisini göstermek yerine ona ulaşmasını sağlamak çok büyüleyici bir öğrenme biçimidir.
- 12:15Yetişkinlerin Oyunla İlgili Hataları
- Çocukla oyun oynarken eğlenmekten çok başka şeyler arayan yetişkinler vardır.
- Çocukla yeterince zaman geçirmeyen insanlar, uzmanların önerdiği aktiviteleri bir buçuk saat içinde yapmaya çalışır ve bunu zorunluluk haline getirir.
- Çocuk, anne-babasının oyun sırasında zorladığını anlar ve sıkılır.
- 13:25Kaliteli Zaman Geçirme
- "Kaliteli zaman geçirme" kavramı yanlış anlaşılmıştır, bu bir al-ver hesabı değildir.
- Çocuğa her gece bir saat ayırmak gibi planlama ve süreçler, oyun olmaktan çıkıp zoraki bir zaman haline gelir.
- Çocuk, anne-babasının oyun sırasında onu terk ettiğini düşünür ve "ben gerçekten önemsemeyi hak ediyor muyum" sorusunu sorgular.
- 15:39Oyunla İlgili Doğru Yaklaşım
- Çocuğa oyuncak alırken kendinize zevk veren bir oyuncak seçmelisiniz.
- Oyun sırasında yargılamanın olmaması çok önemlidir, çocuğun liderliğinden gidip bu süreyi en güzel şekilde geçirmeye çalışmalısınız.
- Oyun sırasında elinizde telefon olmaması ve o süreyi nasıl geçirdiğiniz çok önemlidir.
- 17:19Oyunun Bilimsel Çözümler Getirmesi
- Bilim insanları çözülemeyen protein katlanması sorununu bir oyuna çevirmişlerdir.
- Çocuklar, bilgisayar oyunları konusunda uzmanlaşmış ve bu bilimsel problemi oyun formatında çözmüşlerdir.
- Oyun gerçekten mucizevi bir takım çözümler getirebilecek bir araçtır.
- 18:25Çocukların Ev İşlerinde Katılımı
- Çocukların ev işlerinde aktif katılımı ve anneleriyle babalarıyla bir şey yapmaya istekli olmaları önemlidir.
- Çocuklar zaman doldurmak değil, iletişim ve etkileşim için oyun oynamak isterler.
- Ev işleri oyun oynayarak yaptırılabilir, özellikle çocukların ilgi alanlarını dikkate alarak günlük planlama yapılabilir.
- 21:10Yaş Farklı Çocuklarla Oyun Oynamak
- Farklı yaş gruplarında çocuklarla ortak bir paydada buluşturacak oyunlar bulmak mümkündür.
- Oyunlarda "eğlenelim hep birlikte" prensibi uygulanmalı, herkesin keyif alması önemlidir.
- Çocuklarla oyun oynarken yetişkin reflekslerini ve düşüncelerini bırakmak gerekir.
- 23:46Can Sıkıntısı ve Oyun
- Can sıkıntısı değerli bir kavramdır, insanoğlunun yaptığı keşifler, felsefi doktrinler ve sanat eserleri can sıkıntısından ilham alınarak yapılmıştır.
- Günümüzde çocuklara çok fazla oyuncak sunulurken, eski zamanlarda tahta parçaları, taşlar ve toprak gibi doğal malzemelerle oyun oynanırdı.
- Çocukların oyuncağı kendileri oluşturma durumuna izin vermek gerekir, oyalayıcılar devreye girince can sıkıntısı ortadan kalkar.
- 26:00Okul Öncesi Eğitim ve Can Sıkıntısı
- Okul öncesi eğitimin amacı çocuğu eve mutlu göndermek değil, sürekli etkinliklerle oyalamaktır.
- Sürekli oyalanan çocuk mutsuzluğu ve can sıkıntısını beceremez, bu yaşamda olması gereken özelliklerden biridir.
- 1990'lardan sonra çocukların zeka katsayıları düzenli olarak yükselirken yaratıcılık düzeyleri düşüş göstermiştir.
- 27:44Oyunun Çocuğa Etkisi
- Oyun, çocuğun duygularını, ilgilerini, potansiyelini ve hayal gücünü anlamak için muhteşem bir araçtır.
- Aile olarak ortamı hazırlayıp geri çekilip gözlemlemek gerekir, çocuk tek başına kaldığında nereye gittiğini görmek önemlidir.
- Oyun, çocuk için iyileştirici etkisi olan bir şeydir; deprem, virüs gibi olumsuz duyguları dışa vurarak iyileşmeyi sağlar.
- 29:40Çocuğun Dışa Vurduğu Duyguları Anlama
- Çocuklar oyun sırasında dışavurum yaparak duygularını dışa vururlar, bu sayede altta yatan duyguları daha doğal bir ortamda anlamaya başlanır.
- Çocuklar gerçek dünyayı görmelidir, masal dinlerken bile kötü bir şey olmayan masal karakterleri dinletmek yerine, hayatın gerçek yüzünü göstermelidir.
- Çocukların içindeki saldırganlık bastırılmamalıdır, bastırıldığında başka yerlerden çıkar, bu nedenle çocuklarla konuşulabilir ve ifade etmesi sağlanabilir.
- 32:34Ergenlik Döneminde Oyun
- Ergenlik döneminde çocuklar ilgi alanlarına eşlik edilmesinden hoşlanırlar, yarenlik ve arkadaş gibi ebeveynlik istenir.
- Ebeveynler, çocuklarının ilgi alanlarına eşlik ederek onlarla bağ kurabilirler, bu bir sonuç değil, süreçtir.
- Ebeveynler, çocuklarının ilgi alanlarına ilgi göstererek onlarla sohbet edebilir ve bu sayede bağ kurabilirler.
- 34:39Çocuklara Komut Verme ve Kurallar
- Çocuklara komut vermek yerine, onların ilgi alanlarına eşlik ederek onlarla bağ kurmak daha etkilidir.
- Evde kurallar olmalı ancak kuralı az koymak ve emin olmadığın kuralı koymamak gerekir.
- Cezalar ve ödüller eğitimde önemli malzemelerdir; ceza, yapılmakta olan bir davranışın miktarını azaltan her şeydir, ödül ise miktarını arttıran her şeydir.
- 37:28Çocuğun İlgi Haznesi
- Çocuğun yemek yememesi, uyumaması ve tuvaletle ilgili problemleri, ilgi haznesinin doldurulmaması nedeniyle ortaya çıkabilir.
- Çocuğun ilgi haznesi, temas ve oyun ile doldurulur; bu hazne dolmazsa çocuk uykuda ve yemek yerken bunu doldurmaya çalışır.
- Çocuk yemek yemeyince oyun oynamak ister, uykuda ise masal dinlemek ister; bu hazneyi doldurmazsanız çocuk zorla temasını ve oyunu alır.
- 40:51Çocuğun Sosyal Eğitimi
- Okul öncesi öğretmenlikte, davranış sorunları olan öğrencilerle iletişim kurmak için sevgi ve güven ilişkisi oluşturmak önemlidir.
- Çocuğun ilgi alanlarını öğrenerek (örneğin arabaları sevdiği) onunla ilgili konulara odaklanarak ilgi göstermek, çocuğun bakış açısını değiştirir.
- Çocukla ilgilendiğinizde, çocuk da size kıymet verir ve saygısı artar.
- 42:33Çocukların Hareket İhtiyacı
- Eski oyunlar (çelik çö, yedikule, misket) evde oynanabilir, ancak çocukların hareket ihtiyacını gidermek için sadece masa başı ve kutu oyunları yeterli değildir.
- Çocuklar okullar tam günü olduğundan beri yeterince hareket edemiyorlar.
- Çocukların hareket ihtiyacını gidermek için evde çeşitli aktiviteler yapılmalıdır.
- 43:41Çocuk Sevgisi ve Cinsiyet Rolleri
- Çocuk sevgisi temelde çocuk için değil, genleri bir sonraki nesile aktarmak için bir arzudur.
- Toplumda çocuk yetiştirme sürecinde, toplum çocuğun kurallarını ve kodlarını belirler.
- Çocukların cinsiyet rollerine göre sınırlı oyuncaklarla oynaması yerine, her iki cinsiyetin de çeşitli oyuncaklarla oynaması önemlidir.
- 47:06Modern Psikoloji ve Cinsiyet Rolleri
- Modern psikoloji, çocuklara toplumsal cinsiyet rollerini ve meslek rollerinde ne yapabileceklerini öğretmektedir.
- Kadın beyni, erkek beyni gibi ayrımlar ve mesleki ayrımlar safsatadır.
- Kızlar doktor veya mühendis olabilir, zaten de olmaktadır.
- 47:44Rol Model ve Cinsiyet Eşitliği
- Finlandiya'da bir kadın devlet başkanı anaokulunu ziyaret ederken, bir erkek çocuğun "erkekler devlet başkanı olamaz" cevabını alması, rol modellerinin önemini gösteriyor.
- Rol modelleri içsel bir şeyden çok bize dayatılan veya sunulanlar ön planda oluyor.
- 48:54Kardeşler ve Oyun
- Kardeşler en doğal rakiplerdir ve çok çocuklu bir ev sosyal öğrenmenin ve baş edilecek duyguların ilk deneyimlendiği yer olabilir.
- Kardeşler aynı takımda olduklarında daha iyi ekip olmak için geliştirebiliyorlar ve eşliliğin sürekli değişmesi hayatın içerisindeki rollere adaptasyonu kolaylaştırıyor.
- İşbirliğine dayalı oyunlar (bayrak taşıma, su taşıma gibi) anlaşmayı ve uyumu beraberinde getiriyor.
- 50:56Anne-Baba ve Çocuk Oyunu
- Anne-baba birlikte oynarken, çocukları yenmek yerine onların geçmesine izin vermek gerekir.
- Yediğiniz şey çocuğun karakteri veya kişiliği değil, sadece bir oyun; bu öğrenilmezse çocuk kaybettiğinde kendini yok hisseder.
- Çocukları yenmek gerekir, ancak iddialı olabileceği bir oyunda rekabete girmekte fayda var.
- 52:20Sosyal Psikoloji ve Oyun
- Sosyal psikolojiyi oluşturan Muzaffer Şerif, insanların yardımlaşma becerilerinin arttırıldığı durumlarda güçlü gruplar olabileceğini, rekabetin arttırıldığı durumlarda da bireysel olarak yok oluşların başlayacağını anlatıyor.
- Çocuklar yenilmeyi öğrenmeli, kaybettiğinde kişilik ve karakterinden bir şey kaybetmediğini bilmeli, kazandığında da büyük bir zafer olmadığını bilmeli.
- Asıl kazanımın yardımlaşma ve paylaşma olduğunu oyunlarda öğrenmek önemlidir.
- 54:02Rekabet ve Özgüven
- Rekabet olmadan oyundan zevk alamıyor insanlar, ancak rekabetin aşırıya kaçması oyunun karanlığını artırıyor.
- Bilgisayar oyunları içinde rekabete dayalı ve işbirliğine dayalı olanlar var, işbirliğine dayalı olanların takım çalışması için faydalı olduğu ortaya konulmuş.
- Çocuklara sürekli kazanması gerektiğini öğrettiğimiz zaman, ahlaksızlık dediğimiz şey bir şekilde kazanma çabası olarak ortaya çıkıyor.
- 55:58Özgüven ve Özsaygı
- Çocukların çaktırmadan sorunları çözmeleri, onlara yanlış problem çözme ve hatalı özgüven yüklemektedir.
- Özgüven çok önemli olsa da, özsaygı kaybetmeyi bilmekten geçer; çünkü "ben bir şey kaybetmiyorum, ben oyunu kaybediyorum" demek için özsaygıya ihtiyaç vardır.
- İçinde boş özgüven, hiçbir işe yaramaz; içi dolu özgüven ise gerçekten bir şey hak etmekten gelir.
- 57:12Oyun ve Özsaygı
- Özsaygı oyunda öğrenilir ve oyun bu konuda çok önemli bir araçtır.
- Zor günlerde paylaşmayı ve önceliklerimizi değiştirmeyi öğreniyoruz.
- Sosyal medyada bir genç kızın yaşlı insanlara alışveriş yapma teklif ettiği not, zor zamanlarda insan olduğumuzu gösteren bir örnektir.