Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- "Ev Halinden" adlı programda sunucu Tuğba Hanım, psikolog Canan Karataş Teke ve ilahiyatçı Dr. Gülay Bilgin ile çocuklara sorumluluk bilinci kazandırma konusunu ele almaktadır.
- Program, çocuklara sorumluluk bilinci kazandırmanın önemi, yöntemleri ve farklı yaş gruplarına göre uygulanması gerektiği konularını detaylı şekilde incelemektedir. Konuşmacılar, tedricilik prensibi, anne-babaların model olma gerekliliği, çocukların kişiliğine yönelik eleştiriler yerine davranışlarına yönelik geri bildirimler verme gibi pratik öneriler sunmaktadır.
- Programda ayrıca çocukların farklı yaş gruplarına göre uygun sorumluluk görevleri (2-3 yaş arası oyuncakları toplama, 3-4 yaş arası market alışverişinde yardım etme, 4-5 yaş arası toz alma gibi) örneklerle anlatılmakta, 4-5 yaş dönemi sorumluluk kazandırma açısından kritik bir dönem olduğu vurgulanmaktadır. İzleyicilerin Facebook üzerinden soruları da programda ele alınmaktadır.
- 00:24Programın Tanıtımı
- Program, çocuklara sorumluluk bilincini kazandırmayı konu alıyor.
- Modern dünyada çocukların yaşadığı sorunlar ve sorumlulukları eski çocukluk döneminden farklılaştı.
- Programda psikolog Canan Karataş Teke ve ilahiyatçı Dr. Gülay Bilgin konuk olarak yer alıyor.
- 01:53Sorumluluk Bilinci Nedir?
- Sorumluluk, kişinin hem kendine hem çevresine karşı yükümlülükleri zamanında yerine getirme zorunluluğudur.
- Sorumluluk bilinci ailede başlar ve sosyalleşme ile birlikte hayatın her alanında devam eder.
- Sorumluluk bilinci olmayan birinin iş, aile, evlilik ve manevi hayatında sekteye uğraması kaçınılmazdır.
- 03:22Sorumluluk Bilinci'nin Önemi
- Sorumluluk bilinci hem bireysel hem toplumsal anlamda kazanılır.
- Sorumluluk sahibi çocuklar kendi kararlarını verebilir, bağımsızdırlar ve elindeki kaynakları iyi kullanırlar.
- Sorumluluk sahibi bireyler özgüveni gelişir, kişilikte bölünmeler olmaz ve sağlıklı bir kişilik yapısı geliştirir.
- 05:34Dini Bakış Açısı
- Enfâl suresinde Allah, malların ve çocukların bir imtihan vesilesi olduğunu belirtiyor.
- Çocuğa karşı ana-baba sorumluluğunun ilk aşaması çocuğa sorumluluk duygusunu aşılamaktır.
- Sorumluluk bilinci, ibadet hayatından özel hayatına, insanlarla olan ilişkisine kadar tüm hayatı derinden etkileyen en temel noksanlıktır.
- 07:43Çocuklara Sorumluluk Verme Önemi
- Anne-babaların çocuklarına olan merhamet ve sevgisi bazen sorumluluk duygusunu kazandırmada dezavantaj oluşturabilir, örneğin sabah namazına kaldırma konusunda.
- Anne-babaların çocuğa sorumluluk verme misyonunu bilmesi gerekiyor çünkü bu verildiğinde diğer sorunlar otomatik olarak çözülür.
- Çocuklukta sorumluluk verilmediğinde, hangi yaşa gelirse gelsin ciddi problemlerle karşılaşılmaktadır.
- 08:51Peygamberimizin Örnekliği
- Peygamberimizin çocuklara sorumluluk verme konusunda çok erken yaştan itibaren örnekleri vardır.
- Yedi yaşına kadar çocuğun şahsiyetinin şekillendiği, güzel davranışlar ve hasretler için en önemli ve kritik dönemdir.
- Ana-babalık sadece çocukların karınlarını doyurmak, üst baş giydirmek veya akademik başarıları için uğraşmak değildir.
- 10:36Sorumluluk Bilincini Kazandırma Yöntemleri
- Sorumluluk bilincini vermek için model olmak önemlidir, sadece anlatarak öğrenilecek şeyler değildir.
- Aileler sorumluluk bilincini sözle mi, davranışla mı, kural listeleriyle mi vereceklerini düşünmelidir.
- Aileler bazen gökten bir çocuk beklerler, sorumluluk sahibi, her şeyi yerine getiren bir çocuk, ancak bu aşamalardan bihaberdiler.
- 12:07Yaşlara Göre Sorumluluk Verme
- Ailelerin çocukların gelişim dönem özelliklerini bilmeleri gerekiyor, hangi yaşta ne yapabileceklerini anlamaları önemlidir.
- Sorumluluk verme orantısı ile çocuğun yapabileceği kapasite arasında dengesizlik olmamalıdır.
- İki yaşındaki bir çocuktan odasını toplama sorumluluğunu beklemek yerine, yatağını toplamasını telkin etmek ve bunu takdir etmek gerekir.
- 14:10Sorumluluk Davranışlarını Kazandırma
- Sorumluluk duygusu ve davranışlar bir anda oluşmaz, parçalara bölünerek kazanılır.
- Yemek yeme davranışı örneğinde, iki yaşındaki bir çocuk çatal ve kaşık tutabilir durumdadır.
- Çocuğun yanlış tutması veya dökmesi normaldir, aileler sabırsızlık göstermemeli ve çocuk kendi tecrübesinden öğrenmelidir.
- 17:28Mükemmeliyetçilik ve Sorumluluk
- Ailelerin mükemmeliyetçilik beklentilerini durdurması gerekir, her şeyi dört dörtlük yapmasını beklemek mantıklı değildir.
- Her çocuk bir mucize ve zenginliktir, her çocuk mükemmel olabilir.
- İnsan dünyaya gelirken tertemiz bir fıtratla gelir, ancak yetişkin anne-babalar bazen en çok zarar veren kişiler olabilir.
- 18:41Tedricilik ve Fıtrata Uygun Eğitim
- Dinimizde tedricilik (aşamalı) yaklaşım, çocukların yaşına ve fıtratına uygun sorumluluk verme prensibini vurgulamaktadır.
- Çocuklar arasında fıtrat farklılıkları vardır; bazıları gamsız, bazıları ise yufka yürekli ve duyarlı olabilir.
- Aynı anne-babanın çocukları bile farklıdır, biri sorumluluk alabilirken diğeri zaman gerektirebilir.
- 20:03Aşamalı Gelişim ve Sabır
- Allah'ın emir ve yasaklarında da tedricilik vardır, örneğin içki yasağı birdenbire değil aşamalı olarak getirilmiştir.
- Çocuk eğitimi bambu ağacı yetiştirme örneğine benzer; beş yıl görünmez çaba sonunda altı haftada 27 metre büyüyebilir.
- Eğitimde sabır ve ihmal etmemek önemlidir, Allah hiçbir emeği boşa çıkarmaz ve gayretlerin neticesini verir.
- 22:44Sorumluluk Bilincinin Kazanılması
- Çocukların sorumluluk bilincini kazandırmak için anne-babaların önce kendilerine bakmaları gerekir.
- Çocuklara "beceriksizsin" gibi yaklaşımlar yerine, küçük ev işleri vermek ve örnek üzerinden gitmek gerekir.
- Çocukların yaşına göre farklı sorumluluklar vardır; 2-4 yaş arası yemek yeme, 6 yaş civarında giyinme-soyunma gibi.
- 24:08Sorumluluk Bilincine Engel Olma
- Aileler sorumluluk sahibi çocuk yetiştirmek ister ancak uygulamada bunun aksine hareket ederler.
- Çocukların yemek yeme, giyinme gibi zorlu süreçleri desteklemek ve motive etmek gerekir.
- Hayır cevabını taviz vermemek, her işte "beceremezsin" demek çocukta özgüven eksikliği ve sorumluluk bilinci gelişimini engeller.
- 26:51Çocuk Yaş Dönem Özellikleri ve Sorumluluklar
- İki yaş, inat dönemidir ve anne-baba ile çekişme dönemi olarak görülür, aileler bu dönemde çok zorlanır.
- İki yaşındaki bir çocuk yeleğini rahatlıkla giyebilir ve sofra kurulmasında kaşıkları koyabilir gibi basit sorumluluklar üstlenebilir.
- Çocukları başka çocuklarınla kıyaslamamak önemlidir, çünkü sağlıklı bir bireyden birkaç ay farkı sorun olmamalıdır.
- 29:50Çocukların Şahsiyeti ve Eğitiminde Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Çocukları herkesin yanında övünmek, yalnız başınayken eleştirmek gerekir, çünkü mukayese yapmak onların şahsiyetini yok edebilir.
- Çocuklar küçük bir insan olarak görülmelidir, hisleri yetişkinlerden daha kuvvetli olabilir ve onları bir birey olarak saygı göstermek önemlidir.
- Hz. Ali'nin "bir çocuğun kalbi ekilmemiş bir tarla gibidir, oraya ne ekerseniz o bitecektir" sözü, çocukların eğitiminin önemini vurgulamaktadır.
- 32:38Çocuk Eğitimi ve Anne-Baba Rolü
- Çocuğa tehdit ve şantaj yapmak (örneğin "odanı toplamazsan parka götürmem") olumsuz etkileri vardır ve genellikle ebeveynler bu tehditleri yerine getiremezler.
- Çocuk eğitimi sadece anneye bırakılamayacak kadar önemli bir konudur, ebeveynlerin rolü çok önemlidir.
- Anne-baba tutarlı olmalı, birbirleriyle karşı tutarlı olmalı ve çocuklarla arkadaş olunmasına rağmen ebeveyn otoritesini kaybetmemelidir.
- 36:16Çocukların Sorumlulukları ve Ebeveynlerin Fedakarlığı
- Çocuğun yatma saati belirlendiğinde, ebeveynler de belli kurallara uymalıdır, çocuk odasında çalışırken ebeveynlerin içeride televizyon izlemesi tutarsızlık yaratır.
- Ebeveynlerin çocuklara endeksli bir hayat yaşatmaları gerekir, çocuklarda tutumlarının etkili olduğunu unutmamalıdır.
- Anne-babanın tutumu, söylemlerden daha etkili olabilir, bu nedenle ebeveynlerin çocuklara örnek olması önemlidir.
- 37:38Çocukluk Döneminde Sorumluluk Kazandırma
- Çocukluk döneminde edinilmeyen sorumluluklar yetişkinlikte nasıl kazandırılabilir sorusu ele alınıyor.
- Beş yaşındaki bir çocuğa sorumluluk kazandırmak için anneler çamaşır asarken mandal verip oyun yoluyla sorumluluk kazandırabilir.
- Sorumluluk kazanılmayan çocuklar ev işi yapmama yatkınlığı geliştirebilir ve küntlük olabilir.
- 38:48Sorumluluk Kazandırmanın Önemi
- On altı yaş dönemi kritik bir dönem olup, o dönemde edinilmiş davranışlar kişiye yerleşir ve bütünleşir.
- Ergenlik dönemi geri dönüş için bulunmaz bir fırsattır, o dönemde kazanılmayan davranışlar aileler dikkat ederse tekrar kazanılabilir.
- Sorumluluk duygusunu kazanamayan biri fark ederse ve iç disiplini düzgünse, yetişkinlikte bile sorumluluk kazanabilir.
- 40:10Sorumluluk Bilinci Sosyal Hayatta Etkisi
- Dört yaşına kadar beyin nörolojik gelişimini tamamlama sürecinde olup, dört yaşta televizyona maruz kalma sorumluluk bilincine etki edebilir.
- Dört-beş yaş dönemi fiziksel ve bilişsel olarak gelişen, enerji hat safhada olan bir dönemdir.
- Bu dönemde disiplin ve kuralların oturması gereken bir yaş aralığıdır.
- 41:22Okul ve İş Hayatında Sorumluluk
- Sorumluluk sahibi olan çocuk okulda başarılı olur ve ödev sorumluluğunu kazanır.
- Çocukların ödevlerini ve çantasını kendilerinin yapması gerekir, ailelerin yardım etmesi ve nezaret etmesi gerekir.
- Sorumluluk sahibi bir kişi işini en güzel şekilde yapar, alanında uzman olmak ister ve işlerini yarım bırakmaz.
- 42:55İş Hayatında Sorumluluk Etkisi
- Sorumluluk sahibi birey işlerini baştan sona mükemmel bir şekilde yapan, patronların gözdesi olan kişilerdir.
- İş hayatında sorumluluk sahibi olunduğunda iş verimi ve kalite yükselişine neden olur.
- Çocuk yetiştirirken bir toplum inşa ettiğimizi unutmamak önemlidir.
- 43:35Kardeşler Arasında Sorumluluk
- Üç ve bir buçuk yaşındaki kardeşler arasında sorumluluk verip uyum sağlamak konusunda dikkatli olunmalıdır.
- Yaş farkı farklı muameleyi gerektirir, ancak birbirlerinden mukayese etmeden ve birine fazla sorumluluk yüklememek gerekir.
- Çocukları yetiştirirken adaletli olmak önemlidir, her iki çocuğa da sorumluluk duygusu verilmelidir.
- 46:58Çocuklara Sorumluluk Bilinci Kazandırma Örnekleri
- İki-üç yaşındaki çocuklar basit yeleği giyebilir veya annesine çatal kaşık getirebilir.
- Üç-dört yaşındaki çocuklar oyuncaklarını toplama sorumluluğunu üstlenebilir.
- Onbeş yaşındaki çocuklar kendi valizlerini hazırlayabilir ve emanet bilinci kazandırılabilir.
- 48:04Yaş Aralıklarına Göre Sorumluluk Görevleri
- İki-üç yaşındaki çocuklar basit görevler yapabilir, üç-dört yaşındaki çocuklar oyuncaklarını sepetine koyma sorumluluğunu üstlenebilir.
- Alışverişte çocukla vakit geçirmek hem eğlenceli hem de sorumluluk bilinci kazandırmada faydalıdır.
- Dört-beş yaşındaki çocuklar anne-babalarının ev işlerinde yardımcı olabilir, toz alma gibi görevlerde yer alabilir.
- 50:34Olumlu ve Olumsuz Davranışlara Yaklaşım
- Anne-babalar olumlu davranışları görün ve takdir etmelidir.
- Olumsuz davranışları görmezden gelmek yerine, dikkat çekmek için yapılan yaramazlıkları tehditle karşılamamalıdır.
- Çocuğun şahsiyetine yönelik eleştirmek yerine, davranış üzerine eleştiri yapılmalıdır.
- 51:47Asilik ve Sorumluluk Bilinci
- Asilik sorunuyla karşılaşıldığında manevi yönden yaklaşmak gerekir.
- Anne-babaların çocuğu yaftalamaktan vazgeçmesi önemlidir.
- Helal ve haramlar noktasındaki bilinçlendirme, çocukluktan itibaren doğruyu ve yanlışı öğretmek önemlidir.
- 54:36Son Tavsiyeler
- Çocukları iyi tanımayı ve yaş dilimlerini takip etmeyi unutmamak gerekir.
- Sorumluluk bilinci kazandırmada ceza ve tehdit yerine sabır ve emek kullanılmalıdır.
- Tehditler geçici kazanç sağlayabilir ancak çocuğun kinlenmesine ve özgüveni zedelenmesine neden olabilir.