Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanları Derneği (YAHUT) tarafından hazırlanan, Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi hakkında bilgilendirici bir eğitim içeriğidir.
- Video, çocuk hakları sözleşmesinin tarihsel gelişimini, içeriğini ve uygulanma mekanizmasını anlatarak başlıyor, ardından Türkiye'nin 1994 yılında onayladığı ve 1995'te yürürlüğe giren sözleşmesine koyduğu çekinceleri detaylı şekilde açıklıyor. İçerikte Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi, BM Çocuk Hakları Bildirgesi ve 1989'da kabul edilen Çocuk Hakları Sözleşmesi'nin tarihsel süreci, maddeleri ve uygulanma mekanizmaları ele alınıyor.
- Videoda ayrıca Çocuk Hakları Komitesi'nin görevleri, Türkiye'nin kitle iletişim araçlarına ilişkin 17., eğitimin amaçlarına ilişkin 29. ve azınlık gruplarda yer alan çocukların kültürel haklarına ilişkin 30. maddelerine koyduğu çekinceler ile çocukların silahlı çatışmalara dahil olmaları, çocuk satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisi ile ilgili ihtiyari protokollere koyduğu çekinceler ve beyanlar hakkında bilgiler veriliyor.
- 00:02Çocuk Hakları Tarihsel Gelişimi
- İnsan Hakları ve Eşitlik Uzmanları Derneği (İYOT) tarafından hazırlanan eğitim videolarında Birleşmiş Milletler tarafından hazırlanmış sözleşmelere ilişkin bilgilendirme yapılmaktadır.
- 20. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte çocuklar ebeveynlerinin veya devletin mülkü değil, yetişkinlerle birçok aynı hakka sahip bireyler olarak kabul edilmeye başlanmıştır.
- Birinci ve özellikle ikinci dünya savaşı'nın ardından çocuk haklarının korunması bağlamında uluslararası arenada çeşitli hukuki metinler oluşturulmuştur.
- 00:48İlk Çocuk Hakları Belgeleri
- 1924 yılında Milletler Cemiyeti Genel Kurulu tarafından Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi kabul edilmiştir.
- Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi, birinci dünya savaşı sonrasında çocuk haklarını kapsayan ilk bildirge olarak karşımıza çıkmaktadır.
- Bu belge önsöz ve çocuğun gelişmesi, korunması, eğitilmesi, kardeşlik ve barış ruhu içinde yetiştirilmesi ilkelerini içeren beş maddeden oluşmuştur.
- 01:59Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi
- İkinci dünya savaşı'nın ardından Milletler Cemiyeti'nin yerini Birleşmiş Milletler Örgütü'nün almasıyla çocuk haklarının korunması görev ve yetkisinin fiilen BM'ye geçtiğini söylemek mümkündür.
- 20 Ekim 1959'da Cenevre Bildirgesi revize edilerek Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Bildirgesi kabul edilmiştir.
- Cenevre Çocuk Hakları Bildirgesi ile BM Çocuk Hakları Bildirgesi evrensel olmalarına karşın bağlayıcı nitelikte belgeler değillerdir.
- 02:48Çocuk Hakları Sözleşmesi
- 1924 yılında başlatılan çalışmalar, çocuk haklarına dair Birleşmiş Milletler Sözleşmesinin 1989 yılında BM Genel Kurulu tarafından kabul edilmesiyle tamamlanmış ve çocuk hakları evrensel düzeyde bağlayıcı bir hukuki belge ile koruma altına alınmıştır.
- Çocuk Hakları Sözleşmesi, BM Genel Kurulu tarafından 1989 yılında kabul edilmiş ve 49. maddesi uyarınca 2 Eylül 1990 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- 196 ülkenin taraf olduğu sözleşme, kısa bir zaman diliminde en fazla ülkenin onayladığı insan hakları belgesi özelliğini taşımaktadır.
- 03:47Sözleşmenin Temel İlkeleri
- Sözleşmenin denetim mekanizması kısmında Çocuk Hakları Komitesi tarafından kabul edilen dört temel ilke bulunmaktadır: ayrımcılık yapmama, çocuğun yüksek yararı, yaşama, hayatta kalma ve gelişme hakkı ve katılım hakkıdır.
- Dünya genelindeki devletlerin neredeyse tamamı tarafından kabul edilmiş olan sözleşmede, çocuk haklarının korunması ve özellikle çocukların yaşamın her alanında geliştirilmesine yönelik birçok önemli hüküm yer almaktadır.
- Sözleşme, çocukları saygı gösterilmesi ve korunması gereken haklara sahip bireyler olarak tanıyan ilk evrensel insan hakları belgesi olma özelliği taşımaktadır.
- 04:48Sözleşmenin İçeriği
- Devletler, istihdama giriş yaşı ve zorunlu eğitimin tamamlanması gibi bazı alanlarda asgari yaşları belirlemekle yükümlüdür.
- Sözleşme, 18 yaşından küçük olanlara işledikleri suçlar nedeniyle idam cezası verilemeyeceği gibi, salıver koşulu bulunmayan ömür boyu hapis cezası verilemeyeceği konusunda kesin hüküm içermektedir.
- Sözleşme, uluslararası hukukta taraf devletlerin hiçbir şekilde ayrım gözetmeksizin tüm çocukların özel koruma önlemlerinden ve yardımdan yararlanmasını sağlama yükümlülüğünü vurgulamaktadır.
- 05:40Sözleşmenin Yapısı
- Sözleşme, önsöz ve üç kısımdan oluşmaktadır.
- Önsözde, çocukların özel ilgi ve yardıma hakkı olduğu insan hakları evrensel bildirgesinde ilan edilmiş, bu gereklilik Birleşmiş Milletler sözleşme ve bildirilerinde de tanınmıştır.
- Sözleşmenin 41 maddeden oluşan birinci kısmında çocukların insan hakları ve sözleşmenin temel ilkeleri yer almaktadır.
- 06:41Sözleşmenin Maddeleri
- Sözleşmenin 41 maddeden oluşan birinci kısmında çocuklara yönelik olarak birçok temel hak ve ilke yer almaktadır.
- Sözleşmede evlat edinmeye ilişkin ilkeler, mülteci çocukların korunması, engelli çocuklar, çocukların sağlık hakkı, çocuğun sosyal ve mesleki gelişimi, çocuklara verilecek eğitimin amaçları ve yerli ve azınlık gruplarda yer alan çocukların kültürel hakları da düzenlenmektedir.
- Sözleşmede çocukların çalışma yaşamında korunması, madde kullanımına karşı önlem alınması, cinsel istismar ve tacize karşı korunması, çocuk satışı, ticareti, kaçırılmanın engellenmesi ve diğer her türlü saldırıya karşı korunması hükümleri yer almaktadır.
- 08:28Sözleşmeye Ek İhtiyari Protokoller
- 25 Mayıs 2000 tarihinde Birleşmiş Milletler Genel Kurulu tarafından silahlı çatışmalar sırasında çocukların korunmasını artırmaya yönelik "Çocukların Silahlı Çatışmalara Dahil Olmaları Konusundaki İhtiyari Protokol" kabul edilmiştir.
- Aynı tarihte, çocukların maruz kaldığı cinsel istismar ve tacizi sona erdirmek için devletlere ayrıntılı zorunluluklar getiren "Çocuk Satışı, Çocuk Fahişeliği ve Çocuk Pornografisi ile İlgili İhtiyari Protokol" kabul edilmiştir.
- 19 Aralık 2011 tarihinde bir çocuğun haklarının ihlal edildiğine dair komiteye başvuru inceleme yetkisi veren "Çocuk Haklarına Dair Sözleşmenin Başvuru Usulüne İlişkin İhtiyari Protokol" kabul edilmiştir.
- 09:38Çocuk Hakları Komitesi
- Sözleşmenin uygulanışını izlemek üzere denetim organı olarak Çocuk Hakları Komitesi kurulmuştur.
- Komite, çocuk hakları alanında yetenekleriyle tanınmış ve yüksek ahlak sahibi 18 uzmandan oluşmaktadır.
- Komite üyeleri, taraf devletlerce kendi vatandaşları arasından ve kişisel olarak görev yapmak üzere adil bir coğrafi dağılımı sağlama gereği ve başlıca hukuk sistemleri göz önünde tutularak seçilirler.
- 10:21Komitenin Görevleri
- Çocuk Hakları Komitesi, sözleşme ve sözleşmeye ek olarak kabul edilmiş olan iki ihtiyari protokolün uygulanmasını izleyen denetim mekanizmasıdır.
- Komite, şikayet alma görevi ve yetkisini getiren üçüncü ihtiyari protokol ile sözleşme ve ek protokollerde düzenlenen hakların ihlal edildiğine dair bireysel başvuruları incelemektedir.
- Sözleşmeye ilişkin olarak taraf devletler, çocuk haklarının nasıl uygulandığı konusunda komiteye düzenli rapor vermekle yükümlüdür; devletler sözleşmeyi kabul ettikten sonra iki yıl içinde ilk raporlarını ve her beş yılda bir periyodik raporlarını sunmalıdır.
- 10:59Çocuk Hakları Komitesi ve Sözleşmenin Uygulanması
- Çocuk Hakları Komitesi, raporları inceledikten sonra endişe duydukları konuları ve tavsiyelerini sonuç gözlemleri şeklinde ele almaktadır.
- Komite ayrıca, tematik konular hakkında genel yorumlar yayınlayarak taraf devletleri yönlendirmekte ve genel tartışma günleri düzenlemektedir.
- Sözleşmenin 51. maddesine göre, Birleşmiş Milletler Teşkilatı Genel Sekreteri, onay ya da katılma anında yapılabilecek çekincelerin metnini alacak ve bütün devletlere bildirecektir.
- 11:50Türkiye'nin Sözleşmeyi Onaylaması ve Çekinceleri
- Türkiye sözleşmeyi 1904 yılında onaylamış ve sözleşme 1995 yılında Türkiye'de bir kanun olarak yürürlüğe girmiştir.
- Türkiye, sözleşmenin kitle iletişim araçlarına ilişkin 17., eğitimin amaçlarına ilişkin 29. ve azınlık gruplarda yer alan çocukların kültürel haklarına ilişkin 30. maddesine anayasa ve Lozan Antlaşması çerçevesinde çekince koymuştur.
- 12:18Türkiye'nin Ek Protokollere Katılımı
- Türkiye, çocukların silahlı çatışmalara dahil olmaları konusundaki ihtiyari protokolü 2000 yılında imzalamış ve protokol Türkiye bakımından 2004 yılında yürürlüğe girmiştir.
- Türkiye, protokolün hükümlerini yalnızca tanıdığı ve diplomatik ilişki kurduğu devletlere karşı uygulayacağını beyan etmiştir.
- Türkiye, çocuk satışı, çocuk fahişeliği ve çocuk pornografisi ile ilgili ihtiyari protokolü 2000 yılında imzalamış ve protokol Türkiye bakımından 19 Eylül 2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
- Türkiye, başvuru usulüne ilişkin ihtiyari protokolü 24 Eylül 2012 tarihinde imzalamış ve protokol Türkiye bakımından 26 Mart 2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir.