Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, eğitimci ve uzman psikolojik danışman Mürşit Ekmel Aybek ile yapılan bir röportaj programıdır. Programda, İslam'da çocuk yetiştirme ve dini eğitim konusu ele alınmaktadır.
- Video, çocuklara dini eğitim verirken dikkat edilmesi gereken doğru yaklaşımları incelemektedir. Konuşmacı, ödül-ceza mekanizmalarının dini davranışları anlamını yitirdiğini, çocukların doğallığını ve fıtratını korumanın önemini vurgulamaktadır. Ayrıca, İslami kavramları (namaz, cennet, cehennem, ahiret) çocuklara nasıl anlatmanın doğru olduğu, anne-babaların örnek olmaları ve çocuklara sevgi ve güven bağının kurulması gerektiği konuları da ele alınmaktadır.
- Programda, günümüzde yaygın olan dini eğitim yaklaşımlarının darwinist ve hristiyan felsefelerine dayandığı, çocukların özgürlüğünü kısıtlamak yerine onlarla dostane bir ilişki kurmanın ve çocuklara dini uygulamaları zorla öğretmenin zararlı olabileceği vurgulanmaktadır. Ayrıca, Hz. Ali'nin çocuk yetiştirme önerileri ve "yedi yaşından sonra çocukları namaza alıştırın" hadisinin zayıf olduğu gibi konular da tartışılmaktadır.
- 00:12Çocuğa Dini Eğitim Verirken Dikkat Edilmesi Gerekenler
- Program, çocuklara dini eğitim verirken dikkat edilmesi gerekenler konusunu ele alıyor.
- Eğitimci ve uzman psikolojik danışman Mürşit Ekmel Aybek programda konuyu ele alacak.
- Korku ve baskı temelli eğitim çocukların dinden uzaklaşmasına neden olabilir.
- 01:36Modernleşme Süreci ve İnsan Tanımı
- Geçtiğimiz yüzyılda modernleşme ve batılılaşma süreci, insana bakış açımızda dönüşümler yarattı.
- İnsan tanımı ve dünyayı anlamlandırma kaynağımızı etkiledi.
- Bu süreç, çocuğa bakışımızı nasıl dönüştürdü ve bizi nasıl hatalara düşürdü sorusu ele alınıyor.
- 02:13Batılılaşma ve Eğitim
- Tanzimat'tan bu yana batılılaşma ile birlikte Batı'nın düşünce yapısı, tanımlaması ve sistemleri devamlı benimsenmiştir.
- Okul sıraları ve takdirname Fransa'dan gelmiştir.
- "Disiplin" kelimesi bizim kültürümüzüze ait değildir, ancak kendi dünyamıza alındıktan sonra içi doldurulmaya başlandı.
- 03:36İnsanın Üç Temel Yaklaşımı
- İnsanın tanımlamasında üç temel yaklaşım vardır: düşünen bir hayvan olarak bakış, hayvandan gelindiğine inanma ve maymundan gelindiğine inanma.
- Hristiyan toplumlarında çocuklara yaklaşımda, çocukların günahtan geldiğine inanma anlayışı hakimdir.
- İnsanın maymundan geldiğine inanan anlayışın uygulamalarında iki temel kavram vardır: ödül ve ceza.
- 04:46Davranışçı Yaklaşım ve Eğitim
- Davranışçı yaklaşım eğitim metodolojisinde Ivan Pavlov'un köpekler üzerine yaptığı deneyler neticesinde oluşmuştur.
- Alıştırma, ezberletme davranışları ve klasik şartlanma uygulamaları bu anlayışın temelidir.
- İnsanın temelinin hayvandan geldiğine inanıldığı için hayvan refleksleri insana uyarlanmıştır.
- 05:27Çocuğa Yaklaşım ve Dini Eğitimin Riskleri
- Bu anlayışta insanın özünün ilkel olduğuna inanılır ve bu ilkellikten dönüştürülmesi gerektiği düşünülür.
- Çocuğun davranışları suç, yaramazlık veya taşkınlık olarak görülür ve bu problemleri düzeltme çabası içerisindedir.
- Anne-babalar dindar bir insan olması çabası içerisinde çocuklara dini dikte etmeye ve yüklenmeye başlarlar.
- 07:59Dini Eğitimin Uygulamaları ve Riskleri
- Dini uygulamalar çocuklara baskı unsuru olarak kullanıldığında, çocuk bunu dinden zannedebilir.
- Anne-babalar ve öğretmenler çocuklara namaz kılarsa ödüller verme gibi uygulamalar yaparlar.
- Bu uygulamalar uzun vadede etkili olmayabilir çünkü insan fıtratını tam bir analiz içermemektedir.
- 09:13Dindarlık Eğitimi ve Çocukların İhlası
- Müslümanların asıl gayesi ahiret için çalışmaktır, ancak çocuklara dindar olması için ödül ve ceza sistemi uygulanmaktadır.
- İbadetin özü gösteriş olmaması, kalpten ve istekli olmasıdır, ancak çocuklarda ibadet genellikle ödül almak veya ceza almak istemek için yapılır.
- Çocuklarda dindarlık eğitimi için doğrudan yönlendirme ve şartlandırma yapmak, onların içsel duygularını anlamını yitirmesine neden olur.
- 12:02İslam'ın Çocuk Anlayışı
- İslam çocuğa ne dönüştürülmesi, ne doldurulması değil, açılması diye bakar, bir tohumun açılması gibi.
- Rum Suresi 30. ayette "Allah insanları hangi fıtrat üzere yaratmış ise ona çevir" denilmiştir.
- İslam, insanın fıtratı üzerine doğar ve insanın ahsen-i takvim suretinde yaratıldığı söylenir.
- 14:45Çocuğun Korunması ve Doğru İklim Oluşturma
- İslam'ın temel bakışı çocuğa korumaktan geçer, çocuğun yapısını, özelliklerini, fıtratını korumak gerekir.
- Anne babanın görevi doğrudan müdahale değil, çocuğa uygun iklim oluşturmak, yaratılışına uygun bir ortam hazırlamaktır.
- Çocuk sevdiği ve güven duyduğu kişiyi taklit eder, bu nedenle sevgi dolu ve güven verici bir anne-baba modeli önemlidir.
- 16:43Kuş Örneği ve İnsanın Yaratılışı
- Suara Suresi 78. ayette "Kuşlara dahi bir yol çizen Allah insanı yolsuz mu bırakacaktı?" denilmiştir.
- Kuşlara benzetme, insanın içindeki kod ve mekanizmayı ifade etmektedir.
- Hayy bin Yaksan hikayesinde, tek başına düşmüş bir çocuk akıl ve tefekkürüyle Allah'ı bulmuştur.
- 19:32Ahir Zaman ve Dini Eğitimin Önemi
- Ahir zamanın etkileri, İslam fobi propagandası ve dini istismar eden akımlar nedeniyle din kavramı tanımlanması gereken bir noktaya sürüklenebiliyor.
- Dini eğitimin verilmesi her zaman için önemlidir, ancak bu zamana ait en önemli kısım bu zaman dilimine uygun yaklaşım sergilemektir.
- Dini temelleri az olan ve çocukluk döneminde değersizlik hissi yaşamış insanlar, terör örgütlerinin oyuncağı haline gelebilmektedir.
- 21:22Çocuğa Yönelik Etkileşimin Etkileri
- Otorite tarafından yapılan müdahaleler, çocuğa değersizlik ve yetersizlik duygusu besler.
- Çocuğun yaptığı davranışa "yanlış" veya "doğru" diyerek, çocuğun kendisini değersiz ve yetersiz hissetmesine neden olur.
- Bu bakış açısı, kula kul olanların sistemidir ve ailelerin bu tuzaklara düşmemesi önemlidir.
- 22:24Anne Babaların Görevi
- Anne babaların çocuklarını dindar yetiştirmek için kendilerinin de doğru bilgilere sahip olması gerekir.
- Kendi ibadetlerini, inançlarını eksiklerini gidererek yaşamlarını düzgünleştirmeleri önemlidir.
- Çocuklarla olan iletişimlerin gözden geçirilmesi, huzurlu bir aile ortamı oluşturmak ve vasıflı, karakterli insanlar yetiştirmek için gereklidır.
- 24:06Dini Eğitimin Zamanlaması
- Çocukluk döneminde dini bilgiyi vermemek, çocuğa dini bir tercih olarak sunmak yerine mecburi bir bilgi olarak aktarmalıdır.
- Ergenlik dönemine kadar mesul olmayan bir varlıktan bahsedilmektedir.
- Çocuğun kıyafeti, davranışı tamamen serbesttir ve asla yükümlü değildir.
- 25:46Çocuğun Fıtratı ve Gelişimi
- İslam'ın emrettiği her şey çocuğun genetiğinde ve fıtratında vardır, bu sadece iklimin oluşturulmasıdır.
- Ergenlik dönemi öncesinde en önemli husus çocuğun bazı duygularının ve davranışların doyurulmasıdır.
- Frontal lobun olgunlaşmasıyla birlikte akıl melekesi gelişmeye başlar, bu nedenle ergenlik öncesinde çocuk mesul değildir.
- 27:23Çocuğun Doğal Refleksleri
- Çocuklar doğal reflekslerini yaşarken, onlara bunların suç olduğuna inandırarak ağır suçluluk hissi oluşturabiliriz.
- Çocuğun doğal reflekslerini anlayabileceği meleke henüz gelişmemiş olduğundan, bu dönemde dikte etmek yerine çocukluğunu yaşaması gerekir.
- Çocuk duygusal dönemdedir ve oradaki duyguyu alır, oradaki duygudan kendini yargılar.
- 30:49Çocuğun Duygusal Yoksunlukları
- Çocuk Allah'tan gelmiştir ve çocuğun özü doğrudur.
- Çocuk bir şey yanlış yapıyorsa, bir eşya alıyorsa duygusal yoksunluktan alır.
- Anne ve babadan ihtiyacı olan sevgiyi alamayan çocuk, başka sevdiği bir şeyi kendisine alarak duygusal yoksunluğunu kapatmaya çalışır.
- 32:04Çocuk Yetiştirme ve Doğallık
- Başarılı birçok kişi köyden gelmekte ve doğallık onları başarıya sürüklemiştir.
- Hadis-i şerifte "toprak çocuğun ilkbaharıdır" denilmiştir, ancak günümüzde çocuklarımız topraklardan uzaklaştırılıyor.
- Çocuğun etrafındaki iklim (anne, baba ve öğretmen) çocuğun davranışlarını şekillendirir.
- 33:14Çocuk Davranışlarının Temelleri
- Çocuktaki zorlayıcı davranışlar aslında çocuğun yaşadığı şeyin sonucudur.
- Sadece sonuca müdahale edilirken, asıl sorunun köküne bakılmamaktadır.
- Dini konularda çocuk hata yaptıığında, anne babalar dini argümanlar üzerinden yargılayıcı tepkiler sergilerler.
- 34:16Anne Baba Tepkilerinin Etkileri
- Anne babalar iyi niyetle çocukların dini konularda ciddiyeti anlasın diye tepki gösterirler, ancak bu yaklaşım yıkım yaratabilir.
- Çocuklar baskı altında inkara kadar sürüklenebilir.
- Anne babaların çocuklarını Allah'ın nezdinde nasıl göreceğini düşünmeleri önemlidir.
- 36:02Doğal Yetişme Yaklaşımı
- Çocuk yetiştirme yaklaşımı, çocuğun doğal akışını engelleyerek zorla değiştirmek yerine, çocuğun fıtratına uygun olmalıdır.
- Anne babanın yapması gereken şey çocuğunu hissetmek, anlamak ve Peygamberimiz olsaydı ne yapardı diye düşünmektir.
- Çocuk yetiştirme zor görünse de, doğru yaklaşım ile birçok sorun doğal olarak ortadan kalkabilir.
- 37:10Namaz ve Tesettür Eğitimi
- Çocuklar genellikle anne babaları için değil Allah rızası için namaz kılmayı öğrenirler.
- Anne babaların sürekli denetleyici ve yargılayıcı olması, çocukta öz irade ve özdenetim gelişmemesine neden olur.
- Baskı ve ezberletme yerine, inanmak ve güvenmek, çocuklara doğru yaklaşım sergilemek önemlidir.
- 40:24Çocuk Yetiştirme Stratejileri
- Çocuk yetiştirme sürecinde Hz. Ali'nin tasnifi önemlidir: 7 yaşına kadar oyun oynayın, 12 yaşına kadar arkadaşlık edin, 12 yaşından sonra meşveret halinde olun.
- Bu yaklaşım sergilendiğinde çocuk kendiliğinden doğru sürece girmeye başlar.
- 40:51Ergenlik Döneminde Yetişkinlerin Rolü
- Ergenlik dönemindeki çocuklar dikteyi ve müdahaleyi kabul etmezler, bu doğal bir refleksidir.
- Anne-babalar, ergenlik döneminde çocuklarıyla sohbet ederek, sevgisini göstererek ve manevi anlamda sabırla yaklaşmalıdır.
- Müdahale ve zorlamalar, anne-baba ile çocuk arasındaki bağın zayıflamasına neden olabilir.
- 43:18Dini Eğitime Yaklaşım
- Kur'an-ı Kerim okumayı öğretmek, namaz surelerini ezberletmek, duaları öğretmek gibi somut dini eğitimler önemlidir.
- Çocuğa zorla dini eğitim vermek, onu bu konulardan uzaklaştırmaya neden olabilir.
- Çocuğun duygusal dönemde olduğu için, dini eğitimde hissettiği duygular ilerleyen yaşlarda kalıcı iz bırakır.
- 45:53Dini Eğitime Doğru Yaklaşım
- Çocuklara Kur'an kıraati, ehl-i beyt sevgisi ve peygamber sevgisi verilmelidir.
- Hristiyan dünyasında çocuklar kiliseye ilk girdiklerinde en sevdiği hediyeyle karşılanarak sevgi ile yaklaşılmaktadır.
- Peygamberimiz, çocukların duygularını önemsemiş ve onlar için namazını uzatmıştır.
- 48:06Hafızlık ve Dini Eğitime Yaklaşım
- Kur'an hafızlığı çok erken yaşlarda zorla yaptırıldığında, çocuk ilk fırsatta kaçacak ve kişiliğini bozabilir.
- Dini eğitimde, çocuğun içinde bir anlam ifade etmesi gerekir, aksi takdirde ezberletilen her şey soğumaya neden olur.
- Anne-babaların kendi dini uygulamalarını çocuklarının gözünde göstermesi, çocukta aynı davranışları tetikler.
- 50:36Namaz Eğitimi Hakkında
- Namaz ezberletilecek bir şey değildir, çocuğun içinde hissetmesi gerekir.
- "Çocukları yedi yaşından sonra namaza alıştırın" hadisi zayıf bir hadis olarak tespit edilmiştir.
- Namazı kılmak için zamanı geldiğinde çocuk kendi talep edecektir, bu doğal bir süreçtir.
- 52:21İslam Eğitimi ve Çocuklar
- İnsanlar bazen farkında olmadan Allah'ın işlerini kendilerinin yapacağı gibi davranıyor, ancak Allah insanları kul olarak yaratmış ve İslam'ın fıtratına uygun olduğunu belirtiyor.
- İslam'ı çocuklara ezberle veya zorla öğretmek değil, kolaylaştırarak ve sevdirmek gerekiyor.
- Çocuklara İslam'ı öğretirken, farz namaz gibi konuları çocuklara değil, bize farz olduğunu anlatmak önemlidir.
- 53:18Çocuklara İslam Anlatımı
- İslam'ı çocuklara öğretme süreci, anne-babaların yaşantısı, konuşmaları ve aile atmosferiyle hazırlanan bir zemin üzerine kurulur.
- Çocuklar doğal olarak reflekslerini gösterirler ve bunları suçlamak yerine, "helal mi haram mı?" şeklinde değerlendirmeleri gerekir.
- 54:01Soyut Kavramları Anlatma
- Cennet, cehennem, ölüm, ahiret, günah ve sevap gibi soyut kavramlar genellikle altı-yedi yaşından sonra çocuklar tarafından sorgulanmaya başlanır.
- Bu kavramları anlatırken sevdirmek ve somut örnekler kullanmak gerekir, çünkü çocuklar soyut kavramları anlamakta zorlanırlar.
- Allah gibi soyut kavramları anlatırken, "hava gibi göremesek de var olan bir şey" veya "masanın yapıcısı gibi" gibi somut örnekler kullanmak faydalıdır.
- 55:57Programın Sonu ve Sonraki Program
- Programın sonunda sunucu, izleyicilere teşekkür ederek programı sonlandırıyor.
- Bir sonraki programda eğitimci Onur Yeşilçavdar ile çalışma hayatına geçiş, iş bulma veya kurma, başarılı bir kariyer planlaması konuları ele alınacak.