Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, CMC Maden Şirketi'nin tarihini ve Lefke bölgesi üzerindeki etkilerini anlatan bir belgesel formatındadır. Videoda CMC'nin kuruluşundan itibaren çalışan ve şirketin tarihini bilen kişiler yer almaktadır.
- Video, 1913 yılında kurulan CMC Maden Şirketi'nin tarihini, Lefke bölgesindeki gelişimini ve 1974 harekatından sonra terk edilmesini anlatmaktadır. Şirketin 1936 yılında 5000 işçi çalıştırdığı, Lefke bölgesini ekonomik olarak zenginleştiren ve bölgenin 53 köyün merkezi haline getirdiği belirtilmektedir. Ayrıca, şirketin terk edildikten sonra bölgede oluşan kirlilik sorunu ve 2007'de Türkiye'den gelen bir firma tarafından yapılan temizlik çalışmaları da anlatılmaktadır.
- 00:04CMC Maden Şirketi'nin Kuruluşu ve Gelişimi
- 1913 yılında faaliyetlerine başlayan CMC, bulunan bakır madenini işlemek üzere kurulmuş ve kısa sürede Lefke bölgesine hakim olmuştur.
- İşçi sayısı kısa zamanda artarak Kıbrıs ölçülerine göre olağanüstü boyutlara ulaşmış, 1936 yılında şirkette çalışan işçilerin sayısı 5000'i bulmuştur.
- Christiemsin tarihçesi 1900'lü yılların başına gelir; 1912 yılında bir Amerikan SR. St, Lefke'nin güneybatısında bulunan Scriottisa Dağı'nda maden bulmuştur.
- 01:21Şirketin Kuruluşu ve İlk Faaliyetleri
- 1916 yılında gelen SR. St, ekibiyle birlikte Kıbrıs'ta kurulan ilk yabancı şirket ünvanını taşıyan bir maden şirketi kurmuştur.
- İşe el gücüyle başlanmış, kürek, çapa ve amele işçileriyle maden çıkarımı yapılmıştır.
- Çıkarılan madenler önce eşeklerle, sonra tren rayları kurulduktan sonra gemilerle ihraç edilmiştir.
- 02:17CMC'nin Gelişimi ve Ekonomik Etkisi
- 1926 yılında CMC alan kurulmuş ve zamanla genişleyerek gelen madenler işlenerek cevher gençleri asıl maden olarak ihraç edilmiştir.
- 1960 yılına kadar buradan 3 tonda altın çıkarılmış, bu altın Diyarbakır'ın içindeki altın ayrıştırılarak elde edilmiştir.
- CMC, Lefke'deki tüm toplumsal yapıyı parçalamış, bölge halkı ve tüm Kıbrıs için geçim kaynağı haline gelmiştir.
- 04:44Lefke Bölgesinin Gelişimi
- CMC sayesinde Lefke bölgesi inanılmaz şekilde gelişmiş ve o tarihte Kıbrıs'ta yaşam konusunda her alanda zengin bir bölge olmuştur.
- Devletin gelirlerinin dörtte biri buradan vergilerden gelmiştir.
- Lefke bölgesi yaklaşık 10-11 bin kişi devamlı içi olmuş, üç tane sineması ve en iyi futbol takımları bulunmuştur.
- 05:30CMC'nin Sosyal ve Ekonomik Katkıları
- Yabancı şirketlerin gelmesiyle kültür değişikliği yaşanmış, Amerikalılar gelip ev ve lozman yapmıştır.
- Anayol üzerindeki evlerin çoğu zamanından kalma evlerdir ve bu evler içinde insanlar yaşamıştır.
- Lefke 53 köyün merkeziydi ve CMC hastanesi bu 53 köye hitap ederdi.
- 06:41CMC'nin Otonom Yapısı ve 1974 Sonrası
- CMC kendi hastanesi, okulu, kendi yönetimi ve kendi elektriği üretiyordu, bu da bir otonomi gibi bir durumdu.
- 1974 harekatından sonra İngilizler madeni terk etmiş, taş ocağı, maden ocağı ve ayrıştırma tesislerini bırakıp gitmişlerdir.
- Maden ocağı gölet haline getirilmiş, gemi konağındaki tesisler 2000 senesine kadar dayanabilmiş, sonra hurdaya çıkarılmıştır.
- 08:02Kirlilik Sorunu ve Çözüm Arayışı
- 1995 yılında kurulan dernek, CMC'nin yarattığı kirliliği dile getirmek ve çözüm aramak amacıyla faaliyet göstermiştir.
- Uzun yıllar çalıştıktan sonra CMC'de bazı veriler elde edilmiş ve bu verilere dayanarak zararlar ve hastalıklar belirlenmiştir.
- 2001 ve 2007 yıllarında Avrupa Birliği destekli konferanslar yapılmış, kitapçıklar basılmış ve dağıtılmıştır.
- 09:16Yeni Firma ve Temizlik Çalışmaları
- 2007 yılında Türkiye'den gelen Porte isimli firma, devletten 49 yıllığına kiralayarak bölgeyi temizlemeye başlamıştır.
- Firma, acı suları denize akıtarak balıkların ölümüne sebep olan kimyasal maddeyi denize götürmüştür.
- Bakanlar Kurulu tarafından alana giriş yasaklanmıştır.
- 10:35Temizlik Çalışmalarının Sonuçları
- Firma 600 dönüm alanı temizlemiş, alınan pisliği mevcut havuzun içine atmış ve üzerine 21 bin araçlık kamyonluk toprak dökmüştür.
- Ayrıştırma tesisinde atom enerjisinden çalışan elektrik santralleri kullanılmıştır.
- 1974 sonrası devletin CMC maden tesisleri hakkındaki yanlış kararları büyük etki yaratmış, Lefke bölgesi eski sosyal yaşamını kaybetmiş ve yeniden canlandırılmaya çalışmaktadır.