Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir müzik eğitmeni tarafından sunulan caz tarihi ve model jazz konulu eğitim içeriğidir. Eğitmen, önceki videoda cazın doğuşunu anlattığını ve bu videoda 1960'lı yıllardan itibaren ortaya çıkan model jazz akımını ele alacağını belirtiyor.
- Video, cazın blues'den doğuşundan başlayarak tarihsel gelişimini anlatarak başlıyor ve ardından model jazz'ın temel özelliklerini, modlar üzerine kurulu yapısını ve müzisyenlere sunduğu özgürlüğü açıklıyor. Eğitmen, majör gamın notalarını kullanarak farklı karar notalarına sahip modları tanıtmakta ve teorik bilgilerin ardından kendi bestelediği bir parça üzerinden model armoni uygulamasını göstermektedir.
- Videoda ayrıca model armonide sade yapıların tercih edilmesi ve modun notalarından türetilmiş akorların kullanılması gerektiği vurgulanmaktadır. İzleyiciler bu eğitim sayesinde kendi bestelerinde model teknikleri uygulayabileceklerdir.
- 00:05Model Jazz'in Tanıtımı
- Geçen videoda cazın doğuşu ve ilk dönemleri anlatılmış, jazz armonisinin blue armonisinden nasıl türetildiği gösterilmişti.
- 1960'lı yıllardan itibaren cazda farklı ekoller ortaya çıkmış, bu videoda en önemli görülen model jazz ele alınacak.
- Model jazz model armoni üzerine kurulu olup, müzisyenlerin çoğunun bildiği ancak içselleştirmekte zorlandıkları bir konudur.
- 02:36Cazın Doğuşu ve Gelişimi
- Blues müziği kölelerin özgürlüklerine kavuşmasıyla şehirlere akın etmesiyle ortaya çıkmış, New Orleans jazz müziğinin beşiği olarak kabul edilmiştir.
- 1920'li yıllarda ekonomik buhran nedeniyle New Orleans'taki müzisyenler ülkenin dört bir yanına dağılmış, alkollü içki satışının yasaklanmasıyla underground mekanlarda çalmaya başlamışlardır.
- Caz toplumun geneli tarafından hoş karşılanmamış, ancak bluzun basit yapısıyla cazın kattığı enerji bir araya gelince müthiş bir kombinasyon ortaya çıkmıştır.
- 04:21Cazın Popülerleşmesi
- Cazın geniş kitlelere ilk kez ulaşması beyazlar sayesinde olmuş, 1920'lerde beyazlar caz orkestraları kurarak ticari başarılar elde etmeye başlamışlardır.
- Cazın popülerliği arttıkça zenci müzisyenler de bu popülerlikten pay almaya başlamış, bugün anladığımız anlamda caz dili ve edebiyatının ortaya çıkması da bu döneme karşılık gelmektedir.
- 1920'lere gelindiğinde jazz armonik olarak evrim geçirmiş, ancak melodik doğaçlama henüz emekleme aşamasındaydı.
- 04:57Louis Armstrong'un Devrimi
- Melodik doğaçlama alanında devrim gerçekleştiren ve bunu geniş kitlelere sevdiren kişi Louis Armstrong'dur.
- 1925 yılında Flutcher Henderson'ın orkestrasının kaydettiği "Lcu in My Dreams" parçasında, Louis Armstrong sololarında ezgi'nin çeşitlemelerini tekrarlamak yerine akorlara odaklanmaya başlamıştır.
- Armstrong, o anda çalmakta olan akorun renklerini kullanarak melodiden tamamen ayrı, serbestçe ve özgürce kendi cümlelerini kurmaya başlamıştır.
- 06:211930'lar ve Cazın Büyümesi
- 1930'lara gelindiğinde ırk ayrımcılığının ve ekonomik buhranın gevşemesiyle caz giderek büyüyüp dünya genelinde popüler hale gelmeye başlamıştır.
- Bu popülerlik ve ekonomideki iyimser hava sayesinde büyük caz orkestraları kurulmuş, bu orkestralar cazı dans edilebilir ve geniş kitleler tarafından kolayca hazmedilebilir bir müzik haline getirmiştir.
- İkinci Dünya Savaşı ile birlikte orkestralarda çalan müzisyenlerin orduya çağrılması ve ekonomik daralma orkestraları doğrudan etkilemiş, yeni plak basımını neredeyse imkansız hale getirmiştir.
- 07:08Bipap Dönemi ve Model Jazz'in Doğuşu
- Yeni plak basımı imkansız hale geldiğinde orkestralar küçülmeye ve orduya gitmek zorunda olmayan daha genç müzisyenlerle çalışmaya yönelmiştir.
- Bu genç müzisyenler farklı denemelere girişerek cazın dans ve eğlence boyutunu bir kenara koyup, doğaçlama ve armonik zenginlik boyutunu öne çıkarmaya başlamışlardır.
- 1950'lere gelindiğinde Bipap'ın armonik yapısı o kadar karmaşık hale gelmişti ki, bu tarzda çok alışık olan az sayıda müzisyen dışında kimse bu tarzda icra edemez hale gelmişti.
- 09:23Model Jazz'in Özellikleri
- 1950'li yılların sonlarında Bipap'a tepki olarak müzisyenlerin kendilerini daha rahatça ve özgürce ifade edebilecekleri bir akım ortaya çıkmıştır.
- Model jazz, bestelerin müzikteki modların üzerine kurulduğu, ton merkezinin şarkı içinde çok az değiştiği ve çok az sayıda akor kullanıldığı bir akımdır.
- Model jazz'da icracıya modun ve akorun lezzetini vermek için bol bol fırsat ve zaman tanınır, bu sayede icraci dikey düşünme zorunluluğundan kurtulup yatay düşünme ve özgürce melodiler üretme fırsatını elde eder.
- 11:05Modlar ve Müzik Eğitimi
- Modlar konusu müzik eğitiminde karmaşık bir şekilde anlatılıyor ve öğrencilerin kafaları karışıyor.
- Modlar, bir majör gamın notalarını kullanırken karar notasının ogamın farklı derecelerine karşılık geldiği durumlardır.
- Do majör gamın notalarını kullanıp karar notası R olan mod Dorian modudur.
- 13:09Mod Türleri
- Majör gamın notalarını kullanıp karar notası üçüncü derecesi olan mod Frig modudur ve Türkçe pop şarkılarının %99'unun bu modu kullandığına emin olunabilir.
- Majör gamın notalarını kullanıp karar notası dördüncü derecesi olan mod Lidian modudur ve parlak, iyimser bir moddur.
- Majör gamın notalarını kullanıp karar notası beşinci derecesi olan mod Mixolidi modudur ve popüler müzikte sık kullanılır.
- Majör gamın notalarını kullanıp karar notası altıncı derecesi olan mod Aiolian modudur ve naturel minör gamla aynı notalardan meydana gelir.
- Majör gamın notalarını kullanıp karar notası yedinci derecesinden başlayan ses dizisine Lockrian denir ve karar notası ile beşinci derecesi arasında eksik beşli aralığı bulunduğu için kadans yapılamaz.
- 14:34Model Armoni Teknikleri
- Model tarzda bir çalışma yapmak istiyorsanız öncelikle bir mod seçip sadece o moda ait notaları kullanarak akorlarınızı oluşturmalısınız.
- Model armonide sade yapılar tercih edilir çünkü kulaklarımız majör ve minör gamlara alışkın olduğundan, model yapıyı esnetmeye çalışırken dozu kaçırırsak kulak hemen ilgili majöre gider.
- Model armonide iki seçenek vardır: yalnızca bir akorunu kullanarak bütün şarkıyı bunun üzerine kurmak veya transpoze etmek yerine aynı tonda kalmak ve modun bir akoru dışındaki akorlarını da kullanmak.
- 16:02Model Armoni Örnekleri
- Mas Davis'in "Souwat" adlı parçasında aynı melodiyi önce Re minör yedili akoruyla, sonra yarım ses yukarıdan Mi bemol'den duyuyoruz.
- Joe Satriani'nin "Flying a Bludream" adlı parçasında aynı tekniği kullanıyor ve melodiyi önce Do majör akoruyla, sonra La bemol majör akoruyla duyuyoruz.
- Model armonide çalışırken, transpoze etmek yerine aynı tonda kalmak ve modun bir akoru dışındaki akorlarını da kullanmak da mümkündür.
- 19:01Model Parça Yapımı
- Model bir parça yaparken öncelikle karar notasını vurgulamak önemlidir.
- Sürekli tekrarlanan partisyonlara klasik müzikte ostinato, popüler müzikte rift denir.
- Ezgide modun temel seslerinden ziyade dördüncü, altıncı ve yedinci derecelerini kullanmak daha gizemli ve merak uyandıran bir ezgi verir.
- Aynı parçayı yarım ses yukarı transpoze ederek farklı bir mod elde edilebilir.