Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Çanakkale Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı'nın tarihsel gelişimini anlatan kapsamlı bir tarih belgeselidir. Videoda Enver Paşa, Cevat Paşa, Mustafa Kemal Bey, Winston Churchill, Amiral Carden, Amiral John de Robeck gibi dönemin önemli şahsiyetleri yer almaktadır.
- Video, Çanakkale Savaşı'nın dünya tarihi açısından önemi ile başlayıp, Osmanlı İmparatorluğu'nun savunma tarihinden, Birinci Dünya Savaşı'nın çıkışı, Osmanlı Devleti'nin savaşa girişi ve Çanakkale Deniz Harbi'nin kronolojik anlatımına kadar uzanan bir yapıya sahiptir. Özellikle 18 Mart 1915 tarihinde gerçekleşen ve Birleşik Filo'nun Çanakkale Boğazı'na giriş girişimini Türk donanmasının nasıl engellediği detaylı şekilde ele alınmaktadır.
- Videoda ayrıca Trablusgarp ve Balkan savaşlarının Osmanlı'nın durumuna etkisi, Almanya ile İttihat ve Terakki hükümeti arasındaki ilişkiler, Çanakkale Boğazı'nın stratejik önemi, Sarıkamış Harekatı ve Cihad-i Ekber ilanı gibi önemli tarihsel olaylar da anlatılmaktadır. 18 Mart 1915 zaferinde düşman gemilerinin mayınlarla batırılması ve Türk tarafının çok az kayıp vermesiyle sonuçlanan savaşın, Winston Churchill'e göre Dünya Savaşı'nın gidişatını etkilediği vurgulanmaktadır.
- 01:21Çanakkale Savaşı'nın Önemi
- Çanakkale Savaşı, Türk ve dünya tarihi açısından çok önemlidir ve Birinci Dünya Savaşı'nın kaderini etkileyen en önemli savaşlardan biridir.
- Savaşta yüz binlerce asker hayatını kaybetmiş, dünyanın en büyük askeri kuvvetleri küçücük bir kara parçasında savaşmıştır.
- Mustafa Kemal Atatürk, bu savaşın özetini "Türk kumandanları kumanda etmesini, Türk askeri ölmesini bildi" şeklinde yapmıştır.
- 02:37Çanakkale'nin Tarihi Önemi
- Fatih Sultan Mehmet, İstanbul'u kuşatmadan önce Çanakkale'deki tersanelerde yüzlerce gemi yaptırmış ve İstanbul Boğazı'na Rumeli ve Anadolu Hisarları'yla denizden yardım gelmesini engellemeyi amaçlamıştır.
- Fatih, Çanakkale Boğazı'na Çimenli Kalesi ve Kilitbahir Kalesi'ni yaptırmış, bu kaleler boğazın en dar yerinde bulunuyordu.
- Kanuni Sultan Süleyman, atasının yaptırdığı kaleleri güçlendirmiş, IV. Mehmet ve annesi Hatice Turhan Sultan ise boğazın girişine Seddülbahir ve Kumkale'yi inşa ettirmişlerdir.
- 03:56Çanakkale'nin Savunma Sistemi
- Fransız Baron de Todd'un önerisiyle Çanakkale Boğazı'na tabyalar inşa edilmeye başlanmış, Sultan Abdülmecid ve Abdülaziz dönemlerinde tabyalara ağırlık verilmiştir.
- II. Abdülhamid döneminde Çanakkale'ye çok önemli tabyalar inşa edilmiş, eski tabyalar da onarılmıştır.
- Sultan Abdülhamid, Almanya ile girdiği ikili ilişkiler neticesinde bu tabyalara grup topları satın almıştır.
- 04:44Trablusgarp Savaşı
- 20. yüzyılın başları Osmanlı Devleti için felaketlerin başlangıç yılı olmuş, 1911 yılında Trablusgarp Savaşı çıkmıştır.
- Osmanlı donanması bakımından güçsüz durumdaydı, donanmanın büyük kısmı Haliç'te bakımsız bir şekilde kalmıştı.
- İtalyanlar Trablusgarp'a çıkartma yapmış, Osmanlı komutanları gizli yollardan giderek İtalyan askerlerini kıyıya hapsetmişlerdi.
- 06:04İtalyanların Çanakkale Boğazı'na Abluka
- İtalyanlar Trablusgarp'ta ilerleyemeyince donanmaları ile Rodos ve Oniki Ada ile geçtikten sonra Çanakkale Boğazı'na abluka altına aldılar.
- İtalyan donanması ve Çanakkale tabyaları karşılıklı top atışına giriştiler, ancak İtalyan donanması Çanakkale Boğazı'nı geçmeye muvaffak olamadı.
- Bu olay Çanakkale tabyalarının bir sınavından başarıyla geçmesi ve Çanakkale Deniz Savaşı'nın provası olarak değerlendirildi.
- 06:36Balkan Savaşları
- Trablusgarp Savaşı sürerken Rumeli'ndeki Osmanlı topraklarında Balkan Savaşları patlak verdi ve Trablusgarp Savaşı Uşi Antlaşması ile sonlandı.
- 1912-1913 yılları arasında yaşanan Balkan Savaşları Osmanlı Devleti tarafından kaybedildi.
- Balkanlardan İstanbul ve Anadolu'ya büyük göç yaşandı, Osmanlı Devleti uluslararası çapta etkisini kaybetti.
- 07:44Birinci Dünya Savaşı'nın Çıkış Koşulları
- Osmanlı Devleti'nin ihtişamlı günlerinden eser kalmamış ve dağılma dönemine girilmişti, düşman orduları birkaç defa Rumeli topraklarını aşıp başkent İstanbul'a kadar ilerlemişlerdi.
- Ekonomik olarak Osmanlı, Avrupa'da gerçekleştirilen sanayi devrimini yakalayamamış ve ekonomik antlaşmalarla iflasını açıklamıştı.
- Osmanlı yönetimi, bloklaşmaya giden Avrupa'da kendisine yer aramaya başlamış, Türk diplomatlar İngiltere, Fransa ve Rusya ile aynı safta olabilmek için uğraş vermişlerdi.
- 08:57Birinci Dünya Savaşı'nın Nedenleri
- Avrupalılar, dinin artık milletler için çok bir şey ifade etmediği, daha çok ulusal çıkarlara dayalı sistemler ortaya çıktığı bir dönemde kendi aralarında büyük bir iç savaşa girmeyi istemişlerdir.
- Coğrafi keşiflerle başlayan sömürge yarışı, İngiltere-Fransa'nın başı çekerken İtalya'nın da dahil olduğu bir mücadele haline gelmiştir.
- Almanya, Bismarck döneminde denge politikası izlerken, Kayser II. Wilhelm'in başa geçmesiyle diğer Avrupalı devletlerin yaptığı gibi sömürge yarışına katılmıştır.
- 10:56Osmanlı Devleti'nin Durumu
- Osmanlı tahtında dönemin padişahı II. Abdülhamid, Birinci Dünya Savaşı'nın çıkabileceğini öngördüğünden Alman İmparatoru Wilhelm ile yakınlaşma politikası izlemiş ve olağan savaş bölgelerine tahkimatlar yaptırmıştı.
- II. Abdülhamid kara ordusuna büyük yatırımlar yaparken, var olan ve amcası Sultan Abdülaziz döneminde güçlendirilen donanmayı bakımsız bırakmıştı.
- Osmanlı Devleti için Birinci Dünya Savaşı'ndan önce yaşadığı Trablusgarp ve Balkan savaşları büyük bir güç kaybına sebep olmuştu.
- 11:46Birinci Dünya Savaşı'nın Bloklaşmaları
- Birinci Dünya Savaşı'ndan önce bloklaşmalar belli olmuş, İngiltere, Fransa ve Rusya üçlüsü antlaşma altında Almanya'yı üç taraftan sarmış bulunuyordu.
- Bu üçlüye Birinci Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri denecekti.
- İtilaf Devletlerinin karşısında ise İttifak Devletleri ya da Üçlü Bağdaşma Devletleri olarak adlandırılan Almanya, Avusturya-Macaristan ve İtalya oluşmuştu.
- 12:25Almanya'nın Osmanlı'ya Savaş Sürüklemesi
- Almanya'nın tek yapması gereken stratejik konumlara sahip olan Osmanlı Devleti'ni de savaşın içine sokmaktı.
- Almanya, Osmanlı'ya karadeniz ve Kafkaslarda Rusya ile mücadele edecek, Süveyş üzerinden İngiltere'yi tehdit edecek ve Müslümanları cihada davet ederek İngiltere'nin sömürgelerinde ayaklanmalar çıkarması için savaşa sürüklemek istiyordu.
- 1914 yılına gelindiğinde bloklaşma son halini almıştı, savaşın çıkması için sağlam bir bahane gerekmekteydi.
- 13:15Birinci Dünya Savaşı'nın Başlangıcı
- 28 Haziran 1914 günü Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand ve eşi, bir Sırp milliyetçisi tarafından Bosna'da gerçekleştirilen bir suikast sonucu öldürüldü.
- Avusturya,
- 14:57Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'na Yaklaşımı
- Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'na resmi olarak henüz girmemişti, ancak 4 Ağustos 1914 günü Selanik mayın gemisi ile Boğaz'a 22 mayınlık bir hattı kurdu.
- Enver Paşa ilk anlarda İtilaf Devletleri bloğuna yakınlaşmak için yoğun çaba sarf etmiş, İngilizlere nehir taşımacılığı imtiyazı, demiryolu ortaklığı ve deniz kuvvetlerinin ıslahı için İngiliz heyeti gibi imtiyazlar verilmişti.
- Osmanlı Devleti topraklarındaki petrol ve madenler nedeniyle İngilizlerin iştahı kabarıyor ve savaşta aynı blokta yer bulmasına engel oluyordu.
- 16:16Almanya'ya Yaklaşım ve Çanakkale Boğazı
- İttihatci subaylar Almanya'ya yaklaşmak zorunda kaldı ve 27 Temmuz'da Türk-Alman işbirliği resmen başladı.
- 5 Ağustos 1914 günü Enver Paşa Ruslara ittifak teklifinde bulunurken, İngiltere'de bulunan Türk ateşesinden gelen telgrafda İngiltere'nin satın alınan iki savaş gemisine el koyduğu bildirildi.
- Aynı gün Osmanlı Başkomutanlığı, Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığını emrine aldı ve 6 Ağustos'ta 26 mayın ile 2 mayın hattı oluşturdu.
- 17:31Almanya'nın Teklifi ve Çanakkale'deki Gelişmeler
- Almanya'nın İstanbul'daki elçisi Baron von Wangenheim, Said Halim Paşa'ya Osmanlı Devleti'nin savaşa katılması halinde edilecek yardımların listesini teslim etti; bu listede ciddi silah yardımı, kapitülasyonların kaldırılması ve Ege adalarının geri verilmesi konuları başı çekiyordu.
- 7-8 Ağustos gecesi Harbiye Nazırı Enver Paşa, Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanlığı'na önemli bir telgraf çekti ve Almanya'nın Goben ve Breslau gemilerinin boğaza iltica etmeleri halinde geçişine izin verilmesini emretti.
- 10 Ağustos 1914 günü Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanlığı'na Cevat Paşa atandı ve Goben ve Breslau gemileri Akdeniz'de muharebeye girmiş, Çanakkale Boğazı önlerine gelmiş, geçiş için izin istemişlerdi.
- 19:14Goben ve Breslau Gemilerinin Boğazdan Geçişi
- 10 Ağustos günü Goben ve Breslau gemileri saat 17'de Boğazdan içeriye girdiler; İngilizler bu iki geminin Osmanlı suları dışına çıkarılmasını ya da tüm teçhizatlarına el koymasını istedi.
- Osmanlı Devleti İngilizlere karşılık olarak bu iki gemiyi satın aldığını açıkladı ve Yavuz ve Midilli isimleri verildi.
- Yavuz ve Midilli gemilerinin Osmanlı bayrağı çekmesi Rusları ve İngilizleri telaşa düşürdü; Almanya da Osmanlı Devleti'nin resmen Birinci Dünya Savaşı'na girmesini istemiş ve bu isteğini Berlin ateşesinde yapmıştı.
- 20:30Çanakkale Boğazı'nın Korunması
- 13 Ağustos günü Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanlığı alarma geçti; Boğazın girişinde İngiliz gemileri görülmüştü.
- 15 Ağustos günü Soğanlı Dere-Kepez Feneri doğrultusunda üç mayın hattı kuruldu ve bu mayın hattını koruması için Soğanlı Dereye bir batarya kuruldu.
- 17 Ağustos 1914 günü Çanakkale Müstahkem Mevki Kumandanlığına İstanbul'dan bir tayyare gönderildi; bu tayyare Boğazın dışını sürekli olarak gözetleyecekti.
- 21:33Yunanistan ve İngiltere'nin İlişkileri
- 19 Ağustos 1914 günü Venizelos'tan İngiltere'ye bir teklif gönderildi; Osmanlı Devleti henüz resmen savaşta olmamasına rağmen İngilizlerin Çanakkale'ye saldırması durumunda Yunan kuvvetlerinin İngiltere'nin emrine verilebileceğini bildirdi.
- Yunanistan'ın bu hareketine karşılık olarak Osmanlı Devleti Bulgaristan ile savunma antlaşması imzaladı.
- İngiltere durumdan oldukça kuşkulanıyordu; Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni bir an önce harbe sokmak istediğinin farkındaydı.
- 22:27İngiltere'nin Teklifi ve Almanya'nın İstekleri
- Almanya, Osmanlı Devleti'nin derhal Süveyş Kanalına İngiltere üzerine taarruz yapılmasını istiyordu; bu surette İngiltere ile sömürgeleri arasında kısa bağlantı noktası kesilecek ve İslam dünyasında cihat ilan edilmesi takdirinde İngiltere'nin ve müttefiklerinin elinde bulundurduğu Müslüman sömürgeler isyan edebilecekti.
- 22 Ağustos 1914 günü İngiltere, Osmanlı Devleti'ne Alman subayların derhal topraklarından çıkartılması ve Çanakkale Boğazı'nın ticari gemilere açılması takdirinde, savaşın sonuna kadar Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğüne Fransa ve Rusya'nın da desteklemesiyle taahhütte bulunacağını bildirdi.
- 28 Ağustos 1914 günü Alman-Türk İttifak Antlaşması resmen yürürlüğe girdi; Almanya ve Osmanlı'nın ittifak kurması üzerine İngiltere deniz bakanı Winston Churchill ile savaş bakanı Kitchener, Çanakkale cephesi'nin açılması ve yapılabilecek harekat hakkında toplantı yaptılar.
- 24:55Kapitülasyonların Kaldırılması ve Donanma Hareketleri
- 8 Eylül günü Padişah Mehmet Reşat bir bildiri yayınladı ve 1 Ekim 1914 gününden itibaren geçerli olmak üzere kapitülasyonların kaldırılacağını bildirdi.
- 17 Eylül'de Liman von Sanders ve Amiral Sükson'a Almanya'dan bir telgraf geldi ve Avrupa'da yaşanan savaşın sıkıştığını, Osmanlı Devleti'nin bir an önce harbe sokulması için ne gerekiyorsa yapılması gerektiğini bildirdi.
- 21 Eylül günü Harbiye Nazırı Enver Paşa Çanakkale'ye gelerek bataryaları, tabyaları ve askeri bölgeleri denetledi; İngiltere tarafında ise Churchill, Çanakkale cephesinin açılması için elinden geleni yapmaya devam ediyordu.
- 26:52İngiltere'nin Çanakkale Boğazı'nı Abluka Altına Alma
- İngiltere'nin Osmanlı Devleti hakkında toprak bütünlüğü ve İstanbul Boğazı'nın Türklerin elinde kalması politikasını değiştirmesi gerektiğini belirttiği mektup etkisiyle İngiliz donanmasının Çanakkale'den çıkacak Türk gemilerini de batıracağı ilan edildi.
- Bu surette İngiliz donanması Çanakkale Boğazı'
- 28:36Osmanlı'nın Savaşa Girişi
- Osmanlı başkomutanlığı, Rusların Karadeniz'deki filoya taarruz ettiğini ve Ruslardan bir gambot ve bir mayın gemisinin batırıldığını, 3 subay ve 72 erin esir alındığını bildirdi.
- Rus elçisi İstanbul'u terk etti ve İtilaf devletleri Osmanlı'ya Alman subayların topraklarını terk etmesi için ültimatom verdi.
- 3 Kasım 1914'te Rusya, 5 Kasım 1914'te İngiltere ve Fransa Osmanlı'ya resmen savaş ilan etti.
- 30:23Çanakkale Savaşı'nın Başlangıcı
- Winston Churchill, İngiliz donanmasına Çanakkale boğazındaki tahkimatları bombardımana tutmasını emretti ve 3 Kasım'da Seddülbahir kalesi, Ertuğrul tabyası, Kum kalesi ve Orhaniye tabyalarına ateş açıldı.
- Seddülbahir kalesindeki cephanelikteki 11 ton barut ve 360 top mermisi infilak etti, bu patlamada 5 subay ve 81 erbaş-er şehit düştü.
- Çanakkale'de 9 Kasım 1914'te savaşın ilan edilmesinin ardından boğaza 6 mayın hattı döşendi.
- 32:03Cihad İlanı ve Kafkas Cephesi
- 11 Kasım 1914'te Osmanlı Devleti, Rusya, İngiltere ve Fransa'ya resmen savaş ilan etti ve 14 Kasım'da tüm Müslümanlara Cihad-i Ekber ilan edildi.
- Kafkas cephesinde savaşlar başlamıştı ve Rusya ile Osmanlı, Karadeniz üzerinde büyük çekişme yaşamaya başladı.
- İngiltere, Rusya'ya Mısır'ın kendi imparatorluğuna katılmak istediğini bildirdi ve Rusya bu duruma razı oldu.
- 34:45Çanakkale Mücadelesi ve Sarıkamış Harekatı
- 29 Kasım 1914'te Çanakkale müstahkem mevki kumandanı Cevat Paşa'nın rütbesi Milli Varlığa yükseltildi.
- Osmanlılar Çanakkale savaşının yaşanacağını biliyorlardı ve bölgeye yeni takviyeler yapılmaya başlandı.
- 13 Aralık 1914'te Mesudiye zırhlısı, Çanakkale boğazında V-11 İngiliz denizaltısı tarafından torpilledi ve batmaya başladı.
- 37:12Sarıkamış Harekatı ve İtilaf Devletleri'nin Stratejisi
- 22 Aralık'ta Sarıkamış harekatı başladı, bu harekat Osmanlı Devleti'nin Birinci Dünya Savaşı'nda giriştiği ilk ciddi harekattı.
- Türk askerleri plana sadık kalmak adına Allahu Ekber Dağlarına çıkarılmış ancak burada binlerce Türk askeri tek kurşun atmadan donarak şehit düşmüştü.
- İtilaf Devletleri Çanakkale'yi geçerek İstanbul'u ele geçirecek, Osmanlı Devleti'ni savaş dışı bırakacak ve sıkışmış olan Rusya'ya yardım götüreceklerdi.
- 41:19Çanakkale Savaşı'nın Planlanması
- 15 Ocak 1915'te İngiliz hükümeti, Amiral Carden'in projesini kabul etti ve durumu Fransızlara bildirdi.
- 15 Ocak'ta Çanakkale boğazı'na girmiş olan Fransız denizaltısı Sapier, Ferman, İsa Reis ve Nusret gemilerinden atılan torpillerle batırıldı.
- 19 Ocak 1915'te İngilizler Çanakkale Savaşı'nı başlatacaklarını Ruslara bildirdiler, ancak Rus General Sazanov bu durum karşısında endişelerini koruyordu.
- 42:11Mustafa Kemal Bey'in Tekirdağ'a Gönderilmesi
- 20 Ocak günü Mustafa Kemal Bey, Tekirdağ'daki 19. Tümenin başına atandı.
- Mustafa Kemal Sofya'da ateşe miltardı ancak aktif bir görev almak istediğini bildirdiğinde Tekirdağ'a gönderildi.
- 42:33Rusya'nın Çanakkale Harekatından Çekilmesi
- 26 Ocak'ta Rusya, Çanakkale'ye yapılacak harekata doğrudan katılamayacağını bildirdi.
- Rus donanmalarının Türk donanması ile eşit kuvvette olduğunu ve kara harekatını gerçekleştiremeyecek kadar sıkışmış olduklarını belirttiler.
- Osmanlı ordusu Mısır'da Sina Çölü'nü geçerek Süveyş Kanalına taarruz başlattı, ancak 3 Şubat'ta gerçekleştirilen kanal harekatı başarıya ulaşamadı.
- 43:24Birleşik Filonun Çanakkale'ye Hareketi
- Yapılan planlar ve projeler tamamlandığında Birleşik Filo Çanakkale'ye doğru hareket etti.
- Donanmanın başında Amiral Carden bulunuyordu ve Çanakkale Müstahkem Mevki Komutanı Mirliva Cevatpaşaydı.
- 19 Şubat 1915'te tarihin gördüğü en güçlü donanma Çanakkale açıklarında görüldü.
- 44:33Çanakkale Deniz Harbi'nin Başlaması
- Çanakkale deniz harbi resmen 19 Şubat 1915 sabahı başladı.
- İngiliz ve Fransız gemileri boğazın dışında toplandıktan sonra Orhaniye ve Kumkale'yi yoğun bir top atışıyla dövmeye başladı.
- Öğleye doğru bombardıman genişletildi ve Türk topçusu düşmanlarına ilk karşılamasını yaptı.
- 46:02İlk Taarruzun Sonuçları
- Amiral Carden, yaşanan olay üzerine İngiliz gemilerini Orhaniye tabyasını topa tutmasını emretti.
- 19 Şubat günü yapılan bu ilk taarruz saat 17:15'e kadar sürdü, çünkü yapılan atışlar neticesinde ortalık gözükmez olmuştu.
- 19. Tümen Tekirdağ'da seferberliğini tamamlamış bulunuyordu.
- 47:36İkinci Taarruz
- 25 Şubat günü Birleşik Filo yeniden Çanakkale Boğazı'na doğru ilerledi.
- Saat 09:30'da sekiz İngiliz, dört Fransız savaş gemisi boğaz önünde düzen aldılar ve ertuğrul tabyasına ateş açmaya başladı.
- Öğleden sonra ertuğrul tabyası aldığı hasarlar nedeniyle düşman gemilerine cevap verememeye başladı.
- 49:06Üçüncü Taarruz
- 26 Şubat sabahı Birleşik Donanma saat 09:00'dan itibaren yeniden bombardımana başladı.
- Mayın tarama gemileri boğazda mayın aramaya başladılar.
- Halil Eli Sırtlarındaki Türk bataryaları Majestik gemisine ateş açtı ve iki isabette bulundu.
- 50:05Mustafa Kemal Bey'in Talebi
- 27 Şubat günü Yarbay Mustafa Kemal Bey, Seddülbahir ve Zığındere'nin öneminden bahsederek, Seddülbahir-Ertuğrul tabyaları ve Teke burnuna kadar 26. Alay'ın sorumluluk bölgesine eklenmesini istedi.