Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan, KPSS sınavına hazırlanan öğrencilere yönelik tarih dersidir. Eğitimci, "Küreselleşen Dünya" ünitesini kapsamlı şekilde anlatmaktadır.
- Video, küreselleşmenin tanımı ve önemiyle başlayıp, Soğuk Savaş dönemi, SSCB'nin dağılması ve Glasnost-Perestrokya politikalarını ele almaktadır. Ardından Türk Cumhuriyetleri'nin bağımsızlık süreçleri, Türkiye'nin Avrupa Birliği üyelik süreci ve Yugoslavya'nın dağılması ile Filistin sorunu kronolojik olarak anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Türkiye'nin AB üyelik sürecindeki önemli tarihler (1959'da tam üyelik başvurusu, 1963'te Ankara Antlaşması, 1973'te Karma Protokol, 1995'te Gümrük Birliği Anlaşması, 1999'da Helsinki Zirvesi ve 2005'te tam üyelik görüşmelerinin başlaması) detaylı şekilde aktarılmaktadır. Ayrıca, Özal dönemindeki ekonomik değişimler, Türkiye'nin Kosova'yı ilk tanıyan ülke olması ve Filistin sorunundaki duruşu hakkında bilgiler verilmektedir.
- 00:15Küreselleşme Kavramı
- Küreselleşme, toplumların ve devletlerin birbirine yakınlaşması, aynı dili ve coğrafyada olmasan bile birbirlerine ulaşma ve malların dünyanın her yerine hızlı bir şekilde ulaşmasıdır.
- Küreselleşmenin en önemli olaylarından biri, sinema filmlerinin dünya genelinde aynı anda yayına girmesidir.
- Küreselleşme, devletlerin ve blokların birbirine doğru yaklaşması anlamına gelir.
- 01:37SSCB'nin Çöküşü
- SSCB'nin çöküşü, Doğu bloğundaki ülkelerde (Macaristan, Yugoslavya, Öncovakya) başlamış, 1990'lara gelindiğinde Letonya ve Litvanya'da daha fazla özgürlük talebiyle devam etmiştir.
- Gorbaçov, SSCB'nin dağılacağını anlayınca "Glasnost" (açıklık, şeffaflık) ve "Perestrokia" (ekonomide canlandırmaya yönelik hamleler) politikalarını uygulamıştır.
- Komünist sistemlerde herkesin aldığı maaşlar birbirine yakın olmasına rağmen, farklı mesleklerde çalışanların maaşları farklıydı ve bu durum göçü teşvik etmiştir.
- 03:18Küreselleşmenin Etkileri
- Küreselleşme, insanların farklı kültürleri taşımasıyla dünya devletleri ve halkları birbirine yakınlaştırmıştır.
- 1983 yılında dünya nükleer savaşın eşiğinden dönmüştür; erken füze uyarı sistemlerinin başında bulunan Stanislav Petro, Amerika'dan gelen beş adet kıtalararası balistik füze yönlendirmesini algılayarak nükleer savaşın başlamasını engellemiştir.
- Gorbaçov'un politikaları başarılı olmamış, Rusya'da askerler darbe yapmış ve halk tarafından desteklenen bu darbe sonucunda SSCB yaklaşık on beş ülkeye bölünmüştür.
- 06:33Türk Cumhuriyetleri
- SSCB dağılınca, yüzyıllardan beri asimilasyon politikasına tabi tutulan Azeriler, Kırgızlar, Türkmenler ve Özbekler bağımsızlıklarını kazanmıştır.
- Azerbaycan'ın kurucusu Ebulfeyz Elçi'dir ve şu an Azerbaycan'ın başkanı İlham Aliyev'dir.
- Azerbaycan ile Ermenistan arasında Dağlık Karabağ sorunu vardır; 1996 yılında Rus destekli Ermeniler Hocalı Katliamı'nda 600'den fazla Azerbaycanlı hayatını kaybetmiştir.
- 10:18Diğer Türk Cumhuriyetleri
- Kazakistan'ın kurucusu Nur Sultan Nazarbayev'dir ve Kazakistan nükleer tesisi kapatan ilk ülkedir.
- Kırgızistan'ın kurucusu Askar Akay'dır.
- 11:38Kırgızistan ve Türkiye İlişkileri
- 2006 yılında Kırgızistan'da "Lale Devrimi" gerçekleşti, bu devrim İçişleri Bakanı'nın oğluyla yolsuzluk yaptığı ortaya çıkması üzerine gerçekleşti.
- Kırgızistan'daki yönetimi değiştirdi ve şu anki hükümet AK Parti hükümetiyle iyi ilişkiler içinde.
- Kırgızistan'ın Cumhurbaşkanı Türkçe konuşmayı iyi bildiği için Erdoğan'a "abi" diye sesleniyor ve borç sildirme konusunda yardım istiyor.
- 12:23Türkiye'nin Diğer Türk Devletleri İçin Önemi
- Türkiye, diğer Türk devletleri için "abi" olarak görülüyor çünkü Türkiye bir ara komünizmden kapitalizme geçiş yapmış ve Batı için açılan bir pencere olmuştur.
- Azerbaycan, Türkiye'ye karşı doğalgaz fiyatlarını yüksek tutuyor ve "iki millet tek devlet" sloganıyla Türkiye ile ilişkileri zorlaştırıyor.
- Cengiz Aytmatov, dünyaca ünlü Kırgız yazarı olup "Selvi Boylu Ağlayan" eseri Türkiye'de en çok sevilen filmlerden biridir.
- 14:21Diğer Türk Devletleri
- Özbekistan'ın kurucusu İslam Kerim olmuştur.
- Türkmenistan'ın devlet başkanlığı görevini Saar Murat Türkmen başarmıştır ve daha sonra soy ismini değiştirmiştir.
- Türkmenistan 2014 yılı itibariyle ismini "Türkmen İli" olarak değiştirmek istemektedir.
- 15:32Güncel Çalışma Yöntemi
- Güncel çalışırken ezberleme yöntemi yerine birden fazla güncel kitabı alıp harmanlamak ve özet çıkarmak en iyi yöntemdir.
- Mayıs ayı başlarında yeni bir güncel kitabı çıkacak ve 31'e kadar soru yazım zamanı olacaktır.
- Sınav yaklaştıkça stres artmaktadır ve KPSS başvuruları henüz başlamamıştır.
- 17:08Türk İşbirliği ve Kalkınma İdaresi (TİKA)
- TİKA, Türk devletlerini Batıya adapte etmek ve ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan yardımcı olmak amacıyla kurulmuştur.
- TİKA aracılığıyla Türk devletleri dünyaya adapte olmaları kolaylaşmıştır.
- Bu devletler kapalı kutulardı, dünya devleti ilişkisi yoktu ve mal satmazlardı, ancak Türkiye onların "abisi" olarak görülüyor.
- 18:34Bağımsız Devletler Topluluğu
- Rusya, Türk devletlerinin siyasi ve ekonomik açıdan ayrılmasından sonra 15 ülkeyle Bağımsız Devletler Topluluğu kurmuştur.
- 2008 yılında Gürcistan, Rusya desteğiyle Güney Osetya ve Abhazya devletlerinin ortaya çıkmasına yardımcı olduğu gerekçesiyle Bağımsız Devletler Topluluğundan ayrılmıştır.
- Avrupa Birliği 1951 yılında kurulmuş, Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu 1957'de Roma Anlaşması ile, Avrupa Ekonomik Topluluğu 1980'lerde, Avrupa Topluluğu 1993'te kurulmuştur.
- 21:46Kopenhag Kriterleri
- Kopenhag kriterleri, sosyal, siyasal, kültürel ve azınlık haklarına yönelik olan kriterlerdir.
- Bu kriterler tutuklu gazetecilerin salıverilmesi, işkencenin azaltılması, çok partili hayata geçişin kolaylaştırılması gibi konuları içerir.
- Kopenhag kriterleri, MAS kriterlerinden farklı olarak toplumsal, siyasal ve sosyal sorunları ele alır.
- 22:05Türkiye'nin Avrupa Birliği İlişkileri
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi konusunda, özellikle 20-25 yaş aralığındaki gençlerin "bizi almazlar" diye bir yargıları var, ancak bu yargı kendileri tarafından oluşturuluyor.
- Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi için master kriterlerini yerine getirmesi gerekiyor, ancak enflasyon, kamu borcu, IMF borcu gibi sorunlar ve darbeler nedeniyle bu kriterler yerine getirilemiyor.
- Avrupa Birliği, doğru kullanılırsa Türkiye'nin bölgesinde süper bir güç olmasına yardımcı olabilecek bir faktör olabilir.
- 23:37Ekonomik Bakış Açısı
- Türkiye'nin geleceği için düşünülmeli, tüccarlar anlaşma yapacak, fabrika açacak ve vatandaşları oraya alacak.
- Ekonomik bakış açısında "cebime bir şey giriyor mu girmiyor mu" mantığı yerine, zamanla akrabaların da faydalanabileceği düşünülmeli.
- Türkiye'de ekonomide kişisel menfaat ve devlet menfaati karıştırılmamalı, zamanla belki cebine girmez ama akrabalarına gelir.
- 25:08Türkiye'nin Avrupa Birliği Başvuru Süreci
- Türkiye 1959'da tam üyelik için başvurmuş, ancak 1960'da darbe sonrası 1962'de zor kurulan hükümetle Avrupa Birliği ile ilişkiler başlamış.
- 1963'te Ankara Antlaşması imzalanmış, 1973'te karma protokol, 1974'te Kıbrıs Barış Harekatı gerçekleşmiş.
- 1980'de Yunanistan Avrupa Birliği'ne üye olmuş, aynı yıl Türkiye'de askeri darbe yaşanmış ve 1983'te AB başvurusu geri çekilmiş.
- 27:14Türkiye'nin Yeniden Başvuru Süreci
- 1987'de Turgut Özal, Türkiye'nin AB'ye entegre olmasının şart olmadığını söyleyerek ikinci kez tam üyelik başvurusu yapmış.
- Türkiye 1987'den beri 27 sene bekletiliyor, 1959'dan beri değil.
- 1995'te gümrük birliği anlaşması imzalanmış, 1999'da Helsinki Zirvesi'nde Türkiye aday ülke olmuş ve 2005'te tam üyelik için görüşmelere başlanmış.
- 30:40Avrupa Birliği'nin Türkiye'ye Yaklaşımı
- Avrupa Birliği, Türkiye'nin halkının Avrupalı olmadığını ve Avrupalı gibi davranmadığını belirtmiş.
- Avrupa Birliği, Türkiye'nin içinde bir program kurmuş ve alt kademelerinde Sokrates, NLP gibi gençlik programları oluşturmuş.
- Bu programların amacı, Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne entegrasyonunu sağlamak ve Türkiye'yi Avrupalı yapmak.
- 32:22Özal Dönemi ve Cep Telefonu
- Özal döneminde özgürlükçü ekonomi vasıtasıyla birçok Avrupa malı Türkiye'ye gelmeye başladı.
- Dünya cep telefonunda 1980'lerde kavuşurken, Türkiye 1997-1998 yıllarında bu teknolojiye ulaştı.
- İlk cep telefonları çok pahalıydı, antenler ve telefonlar 24 ay taksit kartla alınıyordu.
- 33:15Cep Telefonu Kullanımı
- Eskiden kontur almak dert değildi, mesaj iki kontur alıyordu ve sıkıştıra sıkıştıra mesajlar gönderiliyordu.
- İlk telefonlar büyük panasonik telefonlardı ve arayacak adam olmadığı için konuşmak için ev aranıyordu.
- Metroda telefon çaldığında herkes döner bakardı çünkü çağrı cihazları vardı ve çalınca "dıt dıt dııt" öterdi.
- 34:41Özal'ın Faydaları ve Avrupa Birliği
- Özal'ı sevenler sevmeyen vardır ama Türkiye'ye büyük faydaları olmuştur.
- Türkiye 1999'da aday ülke oldu ve 2005'te tam üyelik görüşmelerine başladı.
- Konuşmacı, Türkiye'nin 2017 veya 2018'de Avrupa Birliği'ne gireceğini düşünüyor.
- 35:36Avrupa Birliği Krizi ve Almanya
- İspanya, Portekiz ve Yunanistan'da kriz var ve Almanya bunları supanse etti.
- Almanya özellikle Yunanistan'a yüz milyar euro'nun üzerinde kredi verdi.
- Konuşmacı, Almanya'nın durumunu "Merkel çok fena bir kadın" diyerek eleştiriyor.
- 36:40Yugoslavya'nın Dağılması
- Yugoslavya, altı ülkenin birlikte oluşturduğu bir birlikti.
- Bu ülkeler arasında Sırbistan, Karadağ, Slovenya, Bosna Hersek, Hırvatistan ve Makedonya vardı.
- Ayrıca Boy, Hoola ve Kosova gibi özel bölgeler de vardı.
- 37:39Yugoslavya'nın Çöküşü ve Bosna Savaşı
- Yugoslavya, Tito'nun ölümünden sonra beş veya yedi yılda bir başkanlık sistemiyle yönetiliyordu, ancak Sırbistan'ın lideri bu sistemi değiştirdi.
- Sırbistan lideri, orduyu Sırp askerlerinden oluşturarak diğer ırkların silahlarını topladı ve "Küçük Sırbistan" oluşturdu.
- 1990'larda dünya değişti ve herkes bağımsız olmak istedi; Slovenya, Makedonya, Karadağ ve Bosna Hersek bağımsızlıklarını ilan etti.
- 39:35Bosna Savaşı ve Katliamlar
- Hırvatistan bağımsızlık ilan ettiğinde, Sırbistan ve Karadağ ona savaş ilan etti ve Bosna'ya girdiler.
- Bosna'da Srebrenitsa gibi dünyanın en büyük katliamlarından biri gerçekleşti, Birleşmiş Milletler askerlerinin gözünün önünde toplu katliamlar yapıldı.
- Türkiye ve NATO, Sırbistan'ı geri çekerek Bosna Hersek'in bağımsızlığını tanımak zorunda kalmasını sağladı.
- 42:13Savaş Suçluları ve Kosova
- Bosna Savaşı'nda Ratko Mladiç gibi savaş suçluları, Birleşmiş Milletler'e bağlı uluslararası savaş suçlusu olarak yargılandı.
- Sırbistan ve Karadağ ayrıldı, Kosova ise Sırbistan'dan ayrılarak kuruldu.
- Kosova devletini ilk tanıyan ülke Türkiye oldu ve 2008 senesinde bağımsızlığını ilan etti.
- 44:17Filistin Sorunu
- Filistin sorunu, 1948-1949, 1956, 1967 ve 1973 savaşlarından sonra gündeme geldi.
- 1978'den sonra Filistin Kurtuluş Örgütü lideri Yaser Arafat başa geçti ve "intifada" adı verilen bir mücadele başlattı.
- Türkiye'nin Filistin'deki şehitlerinin kan bedelleri için pazarlık yapıldığı ve büyükelçisinin alçak koltuk muhabbeti yaptığı eleştirildi.