Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitim programı formatında çağdaş Azeri edebiyatını inceleyen bir ders sunumudur. Konuşmacı, Azeri edebiyatının tarihsel gelişimini kronolojik olarak anlatmaktadır.
- Video, Azeri coğrafyası ve Türkçesi ile başlayıp, 19. yüzyıl başlarında Azeri edebiyatının kuzey ve güney Azerbaycan edebiyatı olarak iki kola ayrıldığını açıklamaktadır. Ardından 19. yüzyıl ikinci yarısında Azeri edebiyatındaki değişimler, önemli şairler (Seyit Azim Sirvani, Mirze Feteli Ahundzade) ve tiyatro gelişimi ele alınmaktadır. Özellikle Ahundzade'nin tiyatro yazarlığı, alfabe meselesi ve fikri faaliyetleri detaylı olarak incelenmektedir.
- 00:12Azerbaycan Coğrafyası ve Edebiyatı
- Azerbaycan, Güney Kafkasya'dan Irak'ın içlerine, Doğu ve Güneydoğu Anadolu'dan İran'ın içlerine kadar uzanan kuzeydoğu kesiminin bir kısmı ve Hazar Denizi ile sıralanan arazi olarak tanımlanabilir.
- Azerbaycan Türkçesi, Türk dilinin Osmanlıca ve Çağatayca'dan sonraki en geniş ve verimli kolu olan Selçuklu, Moğol, İlhanlı, Akkoyunlu, Karakoyunlu ve Safevi dönemlerindeki ilk yüzyılı ürünlerini veren yazı dilidir.
- Azerbaycan edebiyatı, Azerbaycan Türkçesi ile tanımlanan coğrafyanın dışına taşacak bir genişlikte Anadolu Türkleriyle Türkistan Türkleri arasında bir köprü ve temas noktası oluşturarak gelişen bir edebiyattır.
- 01:1119. Yüzyıl Başlarında Azeri Edebiyatı
- Rus istilasının bir sonucu olarak 19. yüzyıl başlarında Azeri edebiyatı Kuzey ve Güney Azerbaycan edebiyatı olarak iki kola ayrılmıştır.
- Modernleşmeyle birlikte roman, modern hikaye, tiyatro eserleri, makale, tenkit ve edebiyat tarihi gibi yeni edebi türler ortaya çıkmıştır.
- Aruz vezninin kullanımı giderek azalsa da günümüze kadar devam etmiş ve tamamen ortadan kalkmamıştır.
- 01:50Güney Azerbaycan Edebiyatı
- Yeni edebiyat anlayışı ve yenilik eğilimleri Güney Azerbaycan'da çok yavaş bir şekilde ortaya çıkıyordu.
- Klasik şiir ve edebiyat anlayışı hem Güney Azerbaycan'da hem de bütün İran'da günümüze kadar etkisini devam ettirmiştir.
- Güney Azerbaycan edebiyatında göze çarpan en belirgin özelliklerden biri de hemen her şairin kendi ana dili yanında Farsçayı da kullanmasıdır.
- 02:36Kuzey Azerbaycan Edebiyatı
- Modern Azerbaycan edebiyatının öncüleri daha çok Rus hizmetine girmiş memurlar, askerler ve aydınlar arasından çıktı.
- Abbasguluağa Bakahanov Gudsi, Azerbaycan'da fikri edebi oluşumun, gelişmelerin içinde bulunan ve ona yön veren ilk aydınlardan biridir.
- Zakir'in gazellerindeki dil biraz daha ağır olmasına rağmen koşma ve geraylı sade ve çok akıcı bir halk diliyle söylenmiştir.
- 03:2419. Yüzyıl İkinci Yarısı Azeri Edebiyatı
- 1850'lerde Rus istilasından yarım asır sonra bütün Kafkasya gibi Azerbaycan'da da siyasi, sosyal ve iktisadi hayatta büyük değişiklikler ortaya çıkar.
- Yeni edebiyat, Avrupa'dan, Rus fikir hayatından gelen fikirlerin yanında kendi ulusal köklerinden de beslenir.
- 19. yüzyıl ikinci yarısı Azeri edebiyatında öne çıkan önemli isimlerden biri Seyit Azim Sirvani'dir.
- 04:32Mirze Feteli Ahundzade
- Mirze Feteli Ahundzade tiyatro yazarı, şair, edebiyat teorisyeni ve reformisttir.
- 1850'den itibaren tiyatro eserleri yazmaya başlar ve bunları 1859'da "Temsilat" adıyla bastırır.
- 1857 yılından itibaren fikri hayatının en büyük faaliyetlerinden biri olan alfabe meselesiyle uğraşır ve Arap harflerini ıslah amacıyla hazırladığı Farsça projesini Türkiye, İran ve Rusya'nın önde gelen devlet adamlarına gönderir.
- 05:25Azerbaycan'da Tiyatronun Oluşumu ve Gelişimi
- Türkiye'de olduğu gibi Azerbaycan'da da tiyatronun ortaya çıkışı her şeyden önce Avrupa hayat tarzının etkisine bağlı olmuştur.
- Bakü 1860-1880'li yıllardan sonra petrol sanayisinin gelişmesine bağlı olarak hızla değişip Avrupa bir şehir niteliği kazanmıştır.
- Tiyatro açısından en çok öne çıkan oyun yazarı Ahundzade olmuştur ve onun komedileri Rusya başta olmak üzere Fransa, İngiltere gibi ülkelerde de sahnelenmiştir.
- 06:33Tiyatro Faaliyetlerinin Canlanması
- 1880 yılından sonra tiyatro faaliyetlerinde bir canlanma görülür.
- Özellikle Gori Muallim Mektebi'ni bitiren genç öğretmenler gittikleri yerlerde öğrencilerini başlarına toplayarak çeşitli eserleri sahneye koymuşlardır.
- 1880'li yıllardan itibaren Azerbaycan tiyatrosunun ve sahnesinin gelişmesinde Zerdabi, Necep Bey, Vezirli, Genizade ve Nerimanov gibi aydınlar büyük rol oynamışlardır.