Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersidir. Eğitimci, ön lisans, ortaöğretim ve KPSS sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik Büyük Selçuklu Devleti hakkında kapsamlı bilgiler vermektedir.
- Video, Büyük Selçuklu Devleti'nin kuruluşundan yıkılışına kadar olan süreci kronolojik olarak anlatmaktadır. Tuğrul Bey dönemindeki Bizans ve Gürcülerle yapılan Pasinler Savaşı, Sultan Alparslan dönemindeki Malazgirt Savaşı'nın detayları ve sonuçları, Melikşah dönemindeki devletin en parlak zamanı ve sonrasında Haşhaşilik hareketi gibi çöküş nedenleri ele alınmaktadır.
- Ders boyunca eğitimci, harita çizerek konuyu görselleştirerek ve sınavlarda çıkabilecek önemli noktaları vurgulayarak anlatmaktadır. Ayrıca, devletin yıkılışından sonra kurulan İrak Selçukluları, Türkiye Selçukluları ve Suriye Selçukluları gibi atabeylikler de anlatılmaktadır.
- Büyük Selçuklu Devleti'nin Kuruluşu
- Bu video, ilk Müslüman Türk devletlerinin ikinci videosu olarak Büyük Selçuklu Devleti'nin anlatımını içermektedir.
- Büyük Selçuklu Devleti, 1055-1140 yılları arasında Karahanlılar, Serah ve Gazneliler savaşlarını kazanan Tuğrul Bey'in önderliğinde İran'da kurulmuştur.
- Büyük Selçuklu Devleti konusu, KPSS ve diğer sınavlarda diğer Türk devletlerine göre daha fazla soru içerir.
- 01:19Büyük Selçuklu Devleti'nin Coğrafi Alanı
- 1140 yılında Anadolu'nun tamamını kapsayan Bizans İmparatorluğu, Ermeniler ve Gürcüler ile birlikte bulunuyordu.
- Doğu Anadolu'da Abbasiler, Güneyde Şii Büveyh Oğulları, İran ve Afganistan'da ise Büyük Selçuklu Devleti yer alıyordu.
- Gazneliler'in yıkılış sürecine girince, Abbasiler artık Şii Büveyh Oğulları'nın baskısından kurtulmak için güçlü bir Türk İslam devleti olan Selçukluların kurulmasıyla işbirliği yapacaktı.
- 03:47Büyük Selçuklu Devleti'nin Kurucuları ve Resmi Dili
- Büyük Selçuklu Devleti 1140 yılında Dandanakan Savaşı sonucunda İran'da Tuğrul Bey tarafından kurulmuştur.
- Devletin resmi kurucusu Selçuk Bey değil, onun torunu Tuğrul Bey'dir; Tuğrul Bey, dedesinin ismini yaşatmak amacıyla devletin adını Selçuklu olarak belirlemiştir.
- Tuğrul Bey'in kardeşi Çağrı Bey, 1015'li yıllarda Anadolu'ya keşif hareketleri yapmış ve yurt edinme amaçlı Anadolu'yu tanımıştır.
- 05:44Resmi Dil ve Anadolu'ya Bakış
- Büyük Selçuklu Devleti'nin resmi dili İran'da kurulmalarından dolayı Farsça'dır, bu da Türkçenin gerilemesine neden olmuştur.
- Çağrı Bey'in Anadolu'ya keşif hareketleri sırasında, ova, hayvancılık, tarım ve dört mevsim gibi Anadolu'nun avantajlarını fark etmiştir.
- Dandanakan Savaşı öncesi Çağrı Bey tarafından Anadolu'ya yurt edinme amaçlı keşif hareketleri yapılmış, böylece Bizans'ın gücü, Ermeniler ve Gürcülerin yoğunluğu hakkında bilgi edinilmiştir.
- 07:27Selçuklu'nun Anadolu Keşifleri ve Pasinler Savaşı
- Selçuklu Devleti kurulduktan sonra Anadolu bölgesine keşif hareketleri devam etmiş, Tuğrul Bey zamanında Gürcüler ve Ermeniler rahatsız olmuşlardır.
- Gürcüler ve Ermeniler Bizans İmparatorluğu'na bağlı olup başta Selçukluları dikkate almamışlardır.
- 1048 yılında Erzurum'da Pasinler Ovası'nda yapılan Pasinler Savaşı'nı Selçuklular kazanmış ve Gürcü Kralı Liparit'i esir almışlardır.
- 08:51Pasinler Savaşı Sonrası Gelişmeler
- Esir alınan bir kral genellikle öldürülmez, fidye veya anlaşma metninde karşılık olarak kullanılır.
- Pasinler Savaşı'ndan sonra Bizans, kendisine yönelen ciddi tehdidi ciddiye almaya başlamıştır.
- Bu savaş sonrası ilk Türk-Bizans antlaşması yapılmış olsa da anlaşmanın içeriği kayıtlarda yoktur.
- 09:45Tuğrul Bey'in Doğu Seferi
- Şii Büveyhoğulları'nın Abbasi Halifesi Kayın bin Emrillah'a baskı yapması üzerine Tuğrul Bey'den yardım istenmiştir.
- Tuğrul Bey, Doğu seferi yaparak Şii Büveyhoğulları'na karşı savaşmış ve onları yendi.
- 1055 yılında Tuğrul Bey, Abbasi Halifesi tarafından "Doğu'nun ve Batı'nın Hükümdarı" ünvanı verilmiştir.
- 13:12Sultan Alparslan'ın Ani Fethi
- Sultan Alparslan'ın ilk önemli fetihi 1064 yılında Ani'nin fethi olmuştur.
- Ani, "Binbir Kilise" olarak bilinen, Ermenilerin büyük kiliselerinin bulunduğu önemli bir Hıristiyan merkezidir.
- Ani'nin fethinden sonra Abbasi Halifesi, Sultan Alparslan'a "Ebu'l-Feth" (Fetihlerin Babası) ünvanı vermiştir.
- 16:14Malazgirt Savaşı'na Yol
- Malazgirt Savaşı, Türkiye'nin tarihinde dönüm noktası olarak görülmektedir.
- Bizans İmparatoru Romen Diyojen, Türklerin Anadolu'ya girip çıkması durumundan rahatsız olmuştur.
- Romen Diyojen 200 bin kişilik bir ordu toplamış, Sultan Alparslan ise 50 bin kişilik ordusuyla Malazgirt Ovası'na gelmiştir.
- 16:47Malazgirt Savaşı Öncesi
- Malazgirt Ovası'nda Bizans ordusu 200 bin kişilik iken Selçuklu ordusu sadece 50 bin kişilikti.
- Sultan Alparslan, askerlerini zor toparlamıştı çünkü bazı askerler "bunlarla mücadele edemeyiz" diye korkuyordu.
- Alparslan, atının kuyruğunu bağlayıp beyaz kefen gibi giyerek "kendisi tek başına mücadele edecekti" diyerek moral verdi ve isteyenlerin eve dönmeyeceğini söyledi.
- 18:00Elçilerin Karşılaşması
- Romen Diyojen, 200 bin kişilik ordusuna güvenerek Selçuklu elçilerini kötü karşıladı.
- Romen Diyojen, Selçukluları yeneceğini söyleyerek Hemedan'da kışlayacağını ve Rey'de barış görüşmeleri yapacağını belirtti.
- Selçuklu elçileri, "Atların Hemedan'da kışlayacağından eminim ama senin nerede kışlayacağını bilmiyoruz" diyerek karşılık verdi.
- 19:33Malazgirt Savaşı ve Turan Taktiği
- Selçuklu ordusu Malazgirt Ovası'nda "Turan Taktiği" adı verilen stratejiyi uyguladı.
- Turan Taktiği'nde, Selçuklu ordusu orta kısım geri çekildiğinde yan gruplar açıldı ve çukurlarda saklanan atlılar ortaya çıktı.
- Bu strateji sayesinde 200 bin kişilik Bizans ordusu bir çember içinde kalmış, yaklaşık 75-100 bin kişi ölmüş, çoğu esir alındı.
- 21:46Romen Diyojen'in Esir Düşmesi
- Savaş sırasında Peçenekler, Uzlar ve Kumanlar taraf değiştirmiş, bu da Bizans ordusunun moralini çöktürdü.
- Bir köle, akşam vakti Romen Diyojen'i boğazına bıçak dayayacakken, onun önemli birine benzediğini fark ederek öldürmedi.
- Köle, Romen Diyojen'i Alparslan'ın çadırına götürdü ve Alparslan, Romen Diyojen'i teselli etti.
- 24:03Alparslan'ın Romen Diyojen'e Davranışı
- Türk tarihinde ilk defa bir Bizans imparatoru (Romen Diyojen) esir düşmüştü.
- Alparslan, Romen Diyojen'e "esir düşen insanlar öldürülmez" dedi ve ona hoşgörü gösterdi.
- Romen Diyojen, Alparslan'ın kendisine ne yapacağını sorduğunda, Alparslan ona "sen beni esir düşseydin ne yapardın?" diye karşılık verdi.
- 25:45Malazgirt Savaşı ve Romen Diyojen
- Bizans İmparatoru Romen Diyojen, Türkleri barbar olarak tanımlamış ve korkutmuştu, ancak kendisi esir düşüp Sultan Alparslan'ın eline geçti.
- Romen Diyojen, Sultan Alparslan'a üç seçenek sunmuş: kendisini kafese koyup İslam ülkelerinde gezdirip rezil etmesi, işkence ederek öldürmesi veya serbest bırakması.
- Sultan Alparslan, Romen Diyojen'i serbest bırakarak büyük bir anlaşma yaptı, ancak Bizans'ta taht değiştiğinde yeni imparator onu yakalatıp gözlerine mil çektirdi.
- 27:35Malazgirt Savaşı'nın Sonuçları
- Sultan Alparslan, savaşta katılan beylere Romen Diyojen ile yapılan anlaşmanın fes edilebileceğini söyleyerek, "fethedenin malı fethedene aittir" diyerek Anadolu'ya girip fethettikleri yerleri alabileceklerini belirtti.
- Bu durum sonucunda Danışmentler, Saltuklular, Mengücekler, Artuklular, Çaka Beyliği ve Dilmaçoğulları gibi beylikler kuruldu.
- Malazgirt Savaşı, Türkiye tarihini başlatan, Anadolu'nun kapısını Türkler için açan ve "yurt açan savaşı" olarak bilinen önemli bir olaydı.
- 29:10Malazgirt Savaşı'nın Önemi
- Sultan Alparslan'ın Romen Diyojen'i serbest bırakması, savaş sonrası aman dilemeyi kabul etmenin önemli bir örneği olarak Mustafa Kemal'in de benzer bir durumda uyguladığı bir davranıştı.
- 1071 yılında gerçekleşen Malazgirt Savaşı'nın sonuçları: Anadolu'nun kapısının Türkler için açılması, Türkiye tarihinin başlaması ve Anadolu'da ilk Türk-Islam devletlerinin kurulmasıydı.
- İlk defa bir Bizans İmparatoru esir düştü ve bu durumda Bizanslılar, Türkleri durduramayacaklarını anlayınca Avrupa'dan yardım isteyerek 1092'de başlayan Haçlı seferlerini başlattılar.
- 32:55Savaşın Diğer Sonuçları
- Malazgirt Savaşı, Türklerin batıya ilerleyişi hızlandırdı ve Sultan Alparslan'a Abbasi Halifesi tarafından "İslam ülkelerinin Sultanı" ünvanı verildi.
- Malazgirt Savaşı'nın diğer adı "yurt açan savaşı" idi, Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Türkiye'nin işgale uğrayıp Kurtuluş Savaşı'nda kurtarıldığı için de "yurt kurtaran savaşı" olarak anılır.
- Savaş sırasında Peçenekler ve Uzlar taraf değiştirdi, bu olay Türklerin birbirlerini tanımaları ve soydaşlık duygusuyla ilgili ilginç bir durumdu.
- 36:02Büyük Selçuklu Devletinin En Parlak Zamanı
- Büyük Selçuklu Devleti'nin en parlak zamanı Melikşah zamanında yaşamıştır.
- Devletin en parlak zamanı, düşüş sürecinin başlangıcıdır ve ilk sorunlar bu dönemde ortaya çıkarır.
- Melikşah döneminde İran'da bulunan Alamut adındaki bir kaleyi hileyle ele geçiren Hasan Sabbah, dünyanın ilk teröristi olarak bilinir.
- 37:15Hasan Sabbah ve Haşhaşilik
- Hasan Sabbah, İsmailiye mezhebi (Şii ve Şii'ye yakın bir mezhep) yaymaya çalışmıştır.
- Hasan Sabbah, Almout kalesinde kendisine itaat ve bağlılık gösteren bir teşkilat oluşturmuştur.
- Hasan Sabbah, "sahte cennet" olarak bilinen bir bahçe oluşturarak, fedailerini (davetçiler) uyuşturucu kullanarak cennet rüyası yaşatmıştır.
- 41:43Fedailerin Suikast Faaliyetleri
- Fedailer, cennet inancıyla donatılmış olmaları nedeniyle asla kaçmamış, kendilerini öldürmek için görevlendikleri hedeflere yönelmiştir.
- Sultan Sencer, Almout'a sefer yapmak için hazırlanırken yatağının yanına zehirli bir hançer saplanmış, bu nedenle sefere gidememiştir.
- Nizamülmülk gibi önemli devlet adamlarının öldürülmesi, devletin aklını yitirmesine ve çöküş sürecine girmesine neden olmuştur.
- 44:30Büyük Selçuklu Devletinin Yıkılma Nedenleri
- Büyük Selçuklu Devleti'nin yıkılma nedenleri arasında haşhaşilik (batinilik) faaliyetleri ve devlet adamlarının öldürülmesi bulunmaktadır.
- Abbasilerin gizli faaliyetleri de devletin yıkımına katkıda bulunmuştur.
- Oğuzların kontrol edilmesi zorluğu da devletin çöküşüne katkıda bulunmuştur.
- 46:07Oğuzların Devlete Küsmesi ve Büyük Selçuklu'nun Yıkılışı
- Oğuzların devlete küsmesi ve isyan etmelerinin nedenleri arasında taht kavgaları ve atabeylikler bulunur.
- 1141 yılında Karataylarla yapılan ve kaybedilen Katvan Savaşı, devletin yıkılışına katkıda bulunmuştur.
- Sultan Sencer'in ölümü (1157) Büyük Selçuklu'nun son hükümdarı olarak kabul edilir.
- 48:17Büyük Selçuklu'nun Yıkılışından Sonra Kurulan Devletler
- Büyük Selçuklu yıkıldıktan sonra Irak Selçukluları, Kirman ve Türkiye Selçukluları gibi atabeylikler kurulmuştur.
- Şama Atabeyliği (İldenizliler), Musul ve Halep Atabeyliği (Zengiler) ve Fars Atabeyliği (Saldarlar) önemli atabeylikler arasındadır.
- 49:24Büyük Selçuklu'nun Önemli Özellikleri
- Büyük Selçuklu, Tuğrul Bey tarafından kurulmuş ve resmi dili Farsça'dır.
- Tuğrul Bey'e 1055 yılında Bağdat seferi sonucunda "Doğu ve Batı'nın Hükümdarı" unvanı verilmiştir.
- Alparslan, Malazgirt Savaşı'nı kazanarak "Ebu'l-Feth" (Fethedici) unvanını almıştır.
- Haşhaşilik, Hasan Sabbah tarafından kurulmuş ve devlet kademelerine yerleşmiştir.
- Büyük Selçuklu'nun en parlak zamanı Melikşah döneminde, son hükümdarı ise Sultan Sencer'dir.