Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından Ankara'da sunulan tarih dersidir. Eğitimci, kurmaylık sınavlarına hazırlanan öğrencilere yönelik bilgiler vermektedir.
- Video, Birinci TBMM döneminde karşı çıkan isyanları, TBMM'nin bu isyanlara karşı aldığı önlemleri, Sevr Antlaşması'nın hazırlanması ve imzalanması, Mudanya ve Lozan Antlaşmaları ile Bilecik Görüşmeleri konularını kapsamaktadır. Ders, tarihsel olayları kronolojik olarak ele alarak, her bir olayın detaylarını ve önemini açıklamaktadır.
- Eğitimci, sınavlarda çıkabilecek soruları ve mantık yürütme becerilerini geliştirmek için örnekler vererek, öğrencilerin sınav hazırlığı için gerekli bilgileri sunmaktadır. Ayrıca, Sevr Antlaşması'nın hukuken geçersizliği, Osmanlı'nın kalan toprakları ve Bilecik Görüşmeleri'nin Amasya Görüşmeleri ile karıştırılmaması gerektiği gibi önemli tarihsel detaylar da vurgulanmaktadır.
- 00:10Birinci TBMM'ye Karşı Çıkan İsyanlar
- İstanbul hükümeti, dinsel sömürü yaparak Anadolu halkını TBMM'ye karşı kışkırtmaya başlamıştır.
- İstanbul'da Şeyhülislam Dürrizade Abdullah'a "Mustafa Kemal ve yanında yer alanlar vatan hainidir, şeriat hükümleri gereğince katledilmeleri vaciptir" şeklinde bir fetva hazırlatılmış ve İngiliz uçakları tarafından Anadolu halkına atılmıştır.
- TBMM'ye karşı çıkan isyanlar dört kategoride ele alınmaktadır: doğrudan İstanbul hükümeti tarafından çıkarılan isyanlar, İstanbul hükümeti ve İtilaf devletlerinin etkisiyle çıkarılan isyanlar, azınlıkların çıkardığı isyanlar ve Kuvayi Milliye yanlısı olup sonradan ayaklananlar.
- 01:46Doğrudan İstanbul Hükümeti Tarafından Çıkarılan İsyanlar
- Anzavur İsyanı (Kuvayi Muhammediye İsyanı), Balıkesir, Biga, Manyas, Gönen, Susurluk çevresinde etkili olup, milli kuvvetlerin İstanbul ve boğazlara yaklaşmasın diye çıkarılmıştır.
- Kuvayi İnzibatiye İsyanı (Halifelik Ordusu İsyanı), Damat Ferit Paşa tarafından halifeden aldığı emirle oluşturulmuş ve Adapazarı, Geyve, İzmit dolaylarında etkili olmuştur.
- Bu iki isyanın temel amacı İstanbul ve boğazlar çevresinden milli kuvvetleri uzaklaştırmaktır.
- 04:01İstanbul Hükümeti ve İtilaf Devletlerinin Etkisiyle Çıkarılan İsyanlar
- Bolu-Düzce-Hendek-Adapazarı İsyanı, milli kuvvetlerin bu hat boyunca gelmemesini sağlamak için çıkarılmıştır.
- Konya İsyanı içinde Delibaş Mehmet, Birinci ve İkinci Bozkır İsyanı, Çumra İsyanı ve Zeynel Abidin İsyanı yer almaktadır.
- Afyon'da Çopur Musa, "Din elden gidiyor" sloganıyla insanları kışkırtmış ve Türkler hakkındaki bilgileri Yunan istihbaratçılara para karşılığında satmıştır.
- 06:26Diğer İsyanlar
- Urfa İsyanı, Milli Aşireti tarafından çıkarılmış ve Fransızlarla işbirliği yapılmıştır.
- Yozgat'ta Çapanoğulları ailesi TBMM'nin otoritesini benimsemediğini açıklamış ve büyük bir isyan çıkarmıştır.
- Zile İsyanı, Tokat'ın Zile ilçesinde Aynacıoğulları ailesi tarafından çıkarılmış ve Çapanoğulları onlara destek vermiştir.
- 08:12Aşiret İsyanları
- Mardin, Midyat, Nusaybin çevresinde Ali Batı İsyanı (Ali İsyanı) çıkmıştır.
- Bayburt çevresine çıkan Şeyh Eşref İsyanı (Hard Olayı), 1919 yılının Aralık ayında çıkmış olup TBMM'ye karşı çıkan bir isyan değildir.
- Batman'da Bahtiyar Aşireti mensubu Cemil Çete İsyanı, Sivas-Yozgat Yeni Han çevresinde Postacı Nazım İsyanı ve Erzincan-Sivas çevresinde Koçgiri Aşireti İsyanı çıkmıştır.
- 11:08İsyanlar ve İsyancıları
- Sivas'a bağlı bazı ilçelerin Erzincan'a bağlanması gibi ayrıma girilmesi sıkıntı yaratır ve ÖSYM böyle bir şey yapamaz.
- Rum isyanı Nurettin Paşa tarafından, Ermeni isyanı ise Kazım Karabekir tarafından bastırılmıştır.
- Pontus çeteleri ile çarpışmak için kurulan ordu Merkez Ordusu'dur.
- 12:35Kuvayi Milliye İsyancıları
- Demirci Mehmet Efe isyanı, düzenli ordu kurulunca düzenli ordunun emri altına girmek istemeyen Kuvayi Milliye şefleri tarafından çıkarılmıştır.
- Çerkez Ethem isyanı, Kütahya-Bilecik çevresinde etkili olmuş ve İsmet İnönü tarafından bastırılmıştır.
- Çerkez Ethem, düzenli ordunun emri altına girmek istemediği için ayaklanmış, ancak haber ulaştıranların yanlış aksettirdiği için isyan etmiştir.
- 15:36TBMM'nin İsyanlara Karşı Alınan Önlemler
- TBMM, kendisine yönelik isyanlara karşı vatana ihanet yasasını çıkarmış ve istiklal mahkemelerini devreye sokmuştur.
- İstanbul ile Anadolu arasındaki haberleşmeyi kesmiş ve Ankara müftüsü Rıfat Börekçi'nin etkisiyle çevre illerdeki on sekiz müftünün imzasını taşıyan bir karşı fetva yayımlanmıştır.
- Halkı bilinçlendirmek için Hakimiyet-i Milliye gazetesi ve Anadolu Ajansı kurulmuş, ayrıca irşad heyetleri oluşturulmuştur.
- 20:11Sevr Antlaşması
- Sevr Antlaşması, Birinci Dünya Savaşı sonucunda Osmanlı Devleti ile İtilaf Devletleri'nin imzaladığı barış antlaşmasıdır.
- Sevr'in taslağı San Remo Konferansı'nda İtalya'da hazırlandı ve Osmanlı topraklarını paylaşamadıkları için sona kaldı.
- Tevfik Paşa hükümeti Sevr'i imzalamadı, İstanbul'a döndüğünde hükümeti feshetti ve sonradan Damat Ferit Paşa imzaladı.
- 22:35Sevr Antlaşması'nın İmzalanması ve Geçerliliği
- Yunanlar Bursa, Uşak, Balıkesir ve Doğu Trakya'daki Tekirdağ, Edirne, Kırklareli'yi işgal ederken, İngilizler Mudanya ve Bandırma'ya asker çıkartarak Sevr Antlaşması'nın imzalanmasını zorlamaya çalışıyor.
- Sevr Antlaşması hukuken geçersizdir çünkü Osmanlı Anayasası'na göre padişahın ve hükümetin imzaladığı bir anlaşmanın Mebusan Meclisi'nin onayından geçmesi gerekirken, Meclis kapatılmıştı.
- Padişah, kendi atadığı üyelerden oluşan Saltanat Şurası'na Sevr Antlaşması'nı onaylatmış, bu nedenle halkın temsilcilerinin onayından geçmediği için hukuken geçersizdir.
- 24:38Osmanlı Tarihindeki Geçersiz Anlaşmalar
- Ayastefanos Antlaşması, Edirne-Segedin Antlaşması ve İran'da imzalanan 1732 Ahmet Paşa Antlaşması da geçersizdir.
- Edirne-Segedin Antlaşması, Varna Savaşı çıktığından dolayı; Ahmet Paşa Antlaşması, İran'ın anlaşma şartlarına uymayıp yeniden saldırmasından dolayı geçersizdir.
- Sevr Antlaşması, Mebusan Meclisi'nin onayından geçmediği için ve Ayastefanos'un yerine Berlin Antlaşması imzalanmasından dolayı geçersizdir.
- 25:48Sevr Antlaşması'nın İmzalanması Detayları
- Sevr Antlaşması'nı imzalayan hükümet Damat Ferit Paşa Hükümeti, onaylayanlar ise padişahın kendi atadığı üyelerden oluşan Saltanat Şurası'dır.
- Sevr Antlaşması'nın taslağı hazırlandığında Tevfik Paşa Hükümeti imzalamadı, istifa etti ve yerine Damat Ferit Paşa Hükümeti kuruldu.
- Damat Ferit Paşa Hükümetinde yer almasına rağmen Sevr Antlaşması'nı imzalamayan Korgeneral rütbesindeki Topçu Feriki Rıza Paşa'dır.
- 27:42Sevr Antlaşması'nın İmzalanma Yeri ve Maddeleri
- Sevr Antlaşması, Fransa'nın başkenti Paris'e yakın Sevr kasabasında, bir seramik fabrikasında imzalanmıştır.
- Sevr Antlaşması'nı imzalayanlar Damat Ferit Paşa Hükümetindeki Bağdatlı Hadi Paşa, Rıza Tevfik ve Reşat Halis'tir.
- TBMM, Sevr Antlaşması'nı imzalayan ve onaylayanları vatan haini ilan etmiştir.
- 28:33Sevr Antlaşması'nın Maddeleri ve Boğazlar Sorunu
- Sevr Antlaşması'nda İstanbul'un Türklerde kalacağı ancak azınlık hakları gözetilmezse buradan Türklerden alınacağı belirtilmiştir.
- Doğu ve Güneydoğu'da Ermeni ve Kürt devletleri kurulacak, bu da bölgenin parçalanması anlamına gelmektedir.
- Boğazlar ayrı bütçesi ve bayrağı olan uluslararası bir komisyon tarafından yönetilecek, komisyonda Türk üye bulunmayacaktır.
- 30:02Boğazların Yönetimi
- 1920 Sevr Antlaşması ile Mudanya, Lozan ve Montrö Antlaşmaları arasında boğazların yönetimi konusu değerlendirilmektedir.
- Lozan Antlaşması'nın Sevr Antlaşması'ndan farklı olan tek özelliği, boğazların yönetiminin uluslararası komisyonda olması ve komisyon başkanının Türk olmasıdır.
- Mudanya ve Montrö Antlaşmaları ile boğazların yönetimi Türkiye'de kalmıştır.
- 31:13Mudanya ve Lozan Antlaşmaları
- Mudanya'da elde edilen haklar Lozan'da baskıdan dolayı kaybedilmiştir.
- Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile boğazların yönetiminin Türkiye'de olması sağlanmıştır.
- Mudanya ile Montrö'nün ortak özelliği boğazların yönetiminin Türkiye'de olmasıdır.
- 31:49Sevr Antlaşması'nın Maddeleri
- Sevr Antlaşması'na göre Osmanlı'da zorunlu askerlik kaldırılacak, asker sayısı 57.000 olacak ve deniz gücü 13 küçük gemiyi geçmeyecek.
- Kapitülasyonlardan bütün devletler yararlanacak, Doğu Trakya ve Batı Anadolu Yunanistan'a verilecek.
- İzmir Türk toprağı olarak kalacak ancak yönetimi Rumlara bırakılacak, Mardin, Antep, Urfa Suriye Fransızlara, Irak İngilizlere verilecek.
- 33:28Sevr Antlaşması'nın Sonuçları
- Sevr Antlaşması'na göre Hicaz bağımsız olacak, Osmanlı Mısır üzerindeki haklarından feragat edecek.
- Aydın, Muğla, Rodos, 12 ada İtalyanlara, diğer Ege adaları Yunanlılara verilecek ve Osmanlı savaş tazminatı ödeyecek.
- Sevr Antlaşması yürürlüğe giren bir anlaşma değil, sadece Sevr'de verilenlerdir ve Kurtuluş Savaşı başlayınca bu verilen yerler önemli olmamıştır.
- 34:12Osmanlı'da Kalan Yerler
- Sevr Antlaşması'na göre Osmanlı'da kalan yerler Karadeniz'in bir sahil kesimi ve İç Anadolu çevresidir.
- İç Anadolu ve çevresindeki iller: Giresun, Tokat, Ordu, Samsun, Sinop, Amasya, Çorum, Çankırı, Kayseri, Ankara, Eskişehir, Bolu, Zonguldak, Bilecik'tir.
- Sevr Antlaşması yürürlüğe giren bir anlaşma olmadığı için bu yerler Osmanlı'da kalacak kabul edilmiş, ancak Kurtuluş Savaşı başlayınca bu verilen yerler önemli olmamıştır.
- 39:29Bilecik Görüşmeleri
- Bilecik Görüşmeleri 5 Aralık 1920'de gerçekleşmiştir.
- Bilecik Görüşmeleri soru olarak çıkma potansiyeli yüksek bir konudur.
- Bilecik Görüşmeleri milli eğitim kitaplarında yer almaz, ancak KPSS sınavlarında sorulmuştur.
- 39:48Bilecik Görüşmeleri
- İstanbul hükümeti adına Ahmet İzzet Paşa ile Salih Paşa arasında, Salih Paşa ile Mustafa Kemal arasında Bilecik tren garında gerçekleşen görüşmelerde Anadolu'daki tek otoritenin TBMM hükümeti olduğu kabul ediliyor.
- İlk etapta Mustafa Kemal ile Ahmet İzzet Salih Paşa arasında sürtüşme yaşanıyor ve bu süreçte İsmet İnönü de Mustafa Kemal'in yanında bulunuyor.
- İstanbul hükümeti temsilcileri Ankara'ya getirildikten sonra İstanbul'a geri döndüklerinde TBMM lehine çalışmalar yapacaklarını ve kamuoyu oluşturmaya çalışacaklarını söz veriyorlar.
- 40:48Amasya ve Bilecik Görüşmelerinin Karşılaştırılması
- İstanbul hükümeti, Bilecik görüşmeleriyle TBMM'yi tanımış oluyor.
- Amasya görüşmeleri İstanbul hükümetinin temsil heyetini tanıması, Bilecik görüşmeleri ise TBMM'yi tanıması olarak değerlendiriliyor.
- 41:26Mantık Yürütme Örneği
- Konuşmacı, öğrencilerine Mustafa Kemal ile İstanbul hükümeti temsilcileri arasında Bilecik tren garında görüşme gerçekleştiğini anlatıyor.
- Bir öğrenci, "Aşağıdaki demiryolu hatlarından hangisi Mustafa Kemal döneminde yapılmamıştır?" sorusunu soruyor ve Bilecik-Ankara hattının Atatürk döneminde yapılmadığını, çünkü Mustafa Kemal o dönemde Ankara'dan Bilecik'e trenle gittiğini belirtiyor.
- Konuşmacı, öğrencilerin mantık yürütüp soruları çözdüklerini ve gereksiz yere ezber yapmadıklarını vurguluyor.