Buradasın

Birinci Dünya Savaşı'nın Tarihsel Anlatımı

youtube.com/watch?v=sb0orRD6oR0

Yapay zekadan makale özeti

Kısa
Ayrıntılı

Bu video, Birinci Dünya Savaşı'nın (1914-1918) nedenlerinden başlayarak sonucuna kadar olan sürecini kronolojik olarak anlatan eğitici bir tarih serisidir. Mustafa Kemal Paşa, Enver Paşa, Liman von Sanders, General Samsonov, Churchill, Lord Kitchener gibi dönemin önemli askeri liderlerinin rolleri detaylı şekilde ele alınmaktadır.
Video, savaşı beş ana bölümde incelemektedir: savaşın nedenleri ve başlangıcı, 1914-1915 yıllarındaki önemli savaşlar, Çanakkale Savaşları, 1916 yılındaki savaş gelişmeleri ve 1917-1918 yıllarındaki son süreçler. Her bölümde savaşın farklı cephelerindeki (Doğu, Batı, Balkanlar, Kafkasya, Irak) önemli muharebeler, stratejik kararlar ve tarihi olaylar anlatılmaktadır.
Videoda özellikle Çanakkale Savaşları, Verdun Savaşı, Brusilov Taarruzu, Arap Ayaklanması ve Amerika'nın savaşa girmesi gibi dönüm noktaları detaylı şekilde ele alınmaktadır. Ayrıca savaşın sonucunda imzalanan Versay ve Sèvres antlaşmaları ile Osmanlı Devleti'nin toprak kayıpları da anlatılmaktadır.

00:06Birinci Dünya Savaşı'nın Genel Özellikleri: Birinci Dünya Savaşı, 28 Temmuz 1914'te başlayıp 11 Kasım 1918'de sona eren, 70 milyondan fazla askerin katılımıyla gerçekleşen 20. yüzyılın küresel çaptaki ilk büyük savaşıdır.
Savaş, Avusturya-Macaristan veliahtı Franz Ferdinand ve eşinin Saraybosna'da suikast ile öldürülmesiyle başlayan çatışmaların dört yıl boyunca birçok cephede devam etmesiyle, 20 milyon insanın hayatını kaybetmesi nedeniyle en ölümcül savaşlardan biri olarak tarihe geçmiştir.
01:0119. Yüzyılın Gelişmeleri: 19. yüzyıl, dünya tarihinin en büyük iki savaşının yaşanmasına zemin hazırlayan bir yüzyıldır; özellikle 1789'da başlayan Fransız İhtilali'nin Avrupa'ya getirdiği değişim rüzgarı ve milliyetçi politika tüm devletleri etkisi altına almıştır.
19. yüzyılda İngiltere sömürgecilik planını uygulayabilmek için adasına çekilmiş, Osmanlı İmparatorluğu gerileme dönemine girmiş, Prusya ise hızla yükselişe geçerek 1866'da Avusturya-Prusya Savaşı'nı kazanarak Alman Birliğini kurmayı başarmıştır.
1871'de Kan ve Demir Politikasıyla Bismarck önderliğinde Alman İmparatorluğu kurulması, Fransa'ya indirilen ağır bir darbenin sonucunda gerçekleşmiş ve Alman İmparatorluğu'nun kuruluşu işgal edilen Paris'te ilan edilmiştir.
01:58Alman İmparatorluğu'nun Güçlenmesi: İlerleyen dönemde Almanlar ekonomik olarak geride kaldıkları İngiltere ve Fransa'yı yakalama çabasına girişti; Bismarck önderliğindeki Almanlar, sanayi ve teknoloji alanında açığı hızla kapatarak İngilizleri yakalamayı başardı.
Almanların bir anda bu kadar güçlenmesi doğuda Rusya'yı, batıda Fransa'yı, kuzeyde ise İngiltere'yi oldukça endişelendirdi; Fransa 1871 yenilgisinden sonra kaybettiği Alsas-Lore'n'i geri almak istiyor ama bunu tek başına başaramayacağını biliyordu.
Bismarck, Almanya'nın tüm cephelerde güvenliğini korumak için Avusturya-Macaristan ve Rusya'yı da içine alan üçlü ittifakı oluşturdu; böylece İngiltere ve Fransa'nın oluşturduğu birliğin karşısında artık Almanya yalnız başına değil, üçlü bir ittifak grubu vardı.
03:12Alman İmparatoru II. Wilhelm Dönemi: 1890'da amcasının ölümü üzerine Almanya İmparatoru olarak tahta geçen II. Wilhelm, Bismarck'ın denge politikasını korkakça buluyor ve bir dünya gücü haline gelmek için harekete geçme zamanının geldiğini düşünüyordu.
Bismarck'ı iş başından uzaklaştıran II. Wilhelm, bu hedefine ulaşmak için öncelikle güçlü bir donanma oluşturmak üzere hazırlıklara girişti; Hamburg'da kurulan tersanelerde büyük gemiler inşa ettirerek denizlerdeki İngiliz egemenliğini tehdit etmeye başladı.
Savaşın bir diğer nedeni ekonomik çıkarlardı; Alman İmparatorluğu'nun elinde önemli sömürgeleri olmamasına rağmen dönemin süper gücü Britanya İmparatorluğu'na karşı koyabilecek hatta onu geçebilecek bir sanayi, insan gücü ve teknolojisi vardı.
04:11Petrol ve Sömürge Mücadelesi: 19. yüzyılın sonlarından itibaren kullanılmaya başlayan ve neredeyse 20. yüzyıla damgasını vuran petrol, savaşın temel ekonomik nedenlerinden biriydi; Osmanlı İmparatorluğu'nun hakimiyeti altındaki Ortadoğu bölgesi petrol yönünden oldukça zengin olduğundan İngilizlerin iştahını kabartmaktaydı.
20. yüzyılın başlarında Almanlar Osmanlı Devleti ile ilişkilerini geliştirerek doğuya doğru atılım politikası uygulamaya başladı; Almanların Osmanlı Devleti ile yakınlaşması İngiliz sömürge alanlarını ciddi şekilde tehdit altına almıştı.
Bu durumu gören İngiltere, Almanya'nın artık durdurulması gerektiğini düşünmekteydi; bunun için Rusya ve Fransa arasındaki pürüzleri ortadan kaldırarak yeni bir ittifak oluşturdu.
05:08Avrupa'da Bloklaşmanın Oluşumu: Avrupa'da bir bloklaşmanın temelleri atılmış oldu; bir tarafta birbirine sıkı sıkıya bağlanmış olan Almanya ve Avusturya-Macaristan'ın oluşturduğu Pan-Germen bloğu artı İtalya, diğer tarafta ise Avusturya ve Osmanlı'ya rakip olan Rusya, Almanya'dan intikam almak için fırsat kollayan Fransa ve sömürgelerini tehdit altında gören İngiltere'nin oluşturdukları üçlü itilaf.
Bu iki bloğun arasında giderek artan silahlanma yarışı bunalımı iyice tırmandırdı ve 1914 yılında Balkanlarda patlak veren bir kıvılcımla Birinci Dünya Savaşı'nın başlamasına yol açtı.
Avusturya-Macaristan İmparatorluğu veliahtının Sırbistan'da suikasta uğraması, Avusturya-Macaristan'ın Sırbistan'a saldırmasına neden oldu; daha sonra Sırbistan'la anlaşmış olan Rusya'nın Avusturya-Macaristan'a, Avusturya'ya garanti vermiş olan Almanya'nın Rusya'ya ve bunun üzerine Fransa'nın da Almanya'ya savaş açmasıyla 28 Temmuz 1914'te Birinci Dünya Savaşı resmen başlamış oldu.
06:10Savaşın İlk Hamleleri: Savaşın ilk hamlesi Avusturya-Macaristan'dan geldi; ordusu Ağustos ayında Sırbistan sınırını geçerek hızla ilerlemeye başlasa da günler geçtikçe Rus destekli Sırp direnişi işleri zorlaştırmaya başladı.
İki hafta kadar ilerleme kaydeden Avusturya-Macaristan ordusu daha sonra Sırp karşı taarruzu karşısında geri çekilmek zorunda kaldı.
Batı cephesi, Avrupa'nın en güçlü askeri güçlerinin karşı karşıya geldiği ve Birinci Dünya Savaşı'nın kararlaştırıldığı cepheydi; Almanların tahminine göre hazır durumdaki Alman ordularına karşılık Fransızlar seferberliklerini ancak iki haftada tamamlayabilirdi.
06:56Batı Cephesindeki Savaş: Alman ordusu Belçika üzerinden hızla geçerek Fransız savunmasının arkasına sarkacaktı; daha sonra güneye dönerek Fransız savunmasını tümüyle imha edecek ve Fransa kısa sürede düşecekti.
2 Ağustos'ta Lüksemburg karşı koymadan Almanlara teslim oldu; 4 Ağustos 1914'te Alman ordusu Belçika sınırını geçerek bu ülkeye saldırıya geçti.
Londra Antlaşması ile Belçika toprak bütünlüğünün kor
10:13Tennberg Savaşı ve Doğu Cephesi: Tennberg Savaşı'nda Rus General Alexander Samsonov, Alman kanatlarının zayıflığını fark ederek ordusunu kuzeye kaydırdı, ancak şifreli haberleşmeyi bırakarak Almanlar tarafından tespit edildi.
27 Ağustos'ta Alman karşı taarruzuyla Rus ordusunun ilerlemesi kesildi, 28 Ağustos'ta ise Rus ordusunun kanatları geri çekilmeye başladı.
Tennberg Savaşı'nın sonucunda Rus ordusu imha olundu, General Samsonov intihar etti ve Ruslar 95 bin esir, 30 bin kayıp ve 78 bin ölü bıraktı.
11:50Galiçya Cephesi ve Osmanlı'nın Savaşa Katılması: Doğu cephesindeki başarısızlıklarına rağmen Ruslar Galiçya'da başarılı oldu ve 1914 sonuna kadar bölgenin neredeyse tamamını kontrol etmeyi başardı.
1914 sonunda savaşın ana odak noktası Rus Polonyasının orta kısmına kaydı, Ekim'de Vistula Nehri Muharebesi ve Kasım'da Lots Muharebesi Almanlar için az ilerleme sağladı.
29 Ekim 1914'te İstanbul Boğazı'ndan ayrılan iki Osmanlı savaş gemisi Odessa ve Sivas'ı bombalamaya başladı, bu saldırıdan sonra Rusya, İngiltere ve Fransa Osmanlı'ya savaş ilan etti ve 30 Ekim'de Osmanlı İmparatorluğu resmen birinci dünya savaşı'na katıldı.
13:531915 Yılı ve Kafkasya Cephesi: 1915 yılı Rusların batı cephesinde 2 Ocak'ta Polonya sınırındaki Karpatya'ya saldırması ile başladı, ancak teknolojik geriliği nedeniyle Alman ordusuna indirici darbeyi bulamadı.
Kafkasya cephesinde Ruslar Artvin, Kars, Sarıkamış ve Ardahan çevresini işgal etmiş, 1914 sonlarında Doğubeyazıt'a kadar ilerlemiş, ancak Osmanlı karşı taarruzu sonrasında Artvin ve Doğubeyazıt'ı kaybetmişti.
Enver Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu 22 Aralık'ta Sarıkamış harekatını başlattı, ancak kış şartlarına uygun olmayan giysiler ve az erzak nedeniyle askerler büyük kayıplar verdi, 6 Ocak 1915'e kadar çatışan 10 bin kişilik Osmanlı ordusu Ruslar karşısında erimeye başladı.
17:12Alman Donanması ve İngiliz Ordusu: Alman İmparatorluğu gelişen teknolojisine U-boat'ları ekleyerek deniz savaşlarında kullanmaya başladı, özellikle İngilizlerin müttefikleri ile bağlantısını koparmak için Manş Denizi'nin altını U-boat'larla donattı.
24 Ocak 1915'te Dogger Bank bölgesinde gerçekleşen deniz savaşı, İngilizlerin sayıca ve teknolojik olarak üstün gemileri karşısında Alman donanmasının yenilmesiyle sonuçlandı.
Alman donanması bu yenilginin ardından 4 Şubat'ta İngiliz, Fransız ve Rus ticari gemilerine karşı denizaltı savaşı başlattı, bu savaşın amacı itilaf devletlerinin ekonomisine zarar vermekti.
19:06Afrika ve Çanakkale Cephesi: 3 Şubat 1915'te İngiliz ilerlemesi karşısında geri çekilen Osmanlı İmparatorluğu, 400 yıldır elinde tuttuğu Sina Yarımadası ve Süveyş Kanalı'nı İngilizlere kaybetmiş oldu.
İrak cephesinde İngilizler Kasım 1914'te Basra'yı ve Bahreyn'i işgal etmiş, Osmanlı'nın 4 Nisan'daki taarruzu başarılı olamamış ve Kut'ül Amara'ya çekilmek zorunda kalmıştı.
İtilaf devletlerinin Rusya'ya yardım götürememesi nedeniyle İngiltere Harp Komitesi 13 Ocak 1915'te Churchill'in önderliğinde Çanakkale cephesi'nin açılmasına oy birliğiyle karar verdi.
20:55Osmanlı Devleti'nin Çanakkale Boğazı'na Hazırlıkları: Osmanlı Devleti, İstanbul ve Çanakkale'den saldırı beklediği için hazırlıklara başlamıştı.
Gelibolu Yarımadası ve Anadolu yakasının kıyılarına 137 top, 24 obüs ve 12 havan topu yerleştirilmişti.
Boğazdaki mevcut mayın hatları takviye edilerek mayın sayısı 344'e, mayın hattı ise 11'e yükseltildi.
21:37İngiltere ve Fransa'nın Çanakkale'ye Saldırı Hazırlıkları: İngiltere ve Fransa'nın Çanakkale'ye denizden saldırı hazırlıkları Şubat ayında tamamlanabildi.
İngilizler keşif uçuşunda Kumkale, Orhaniye, Seddülbahir ve Ertuğrul'daki topları keşfetmişler ve ilk taarruzun boğazın girişindeki tabyaların bulunduğu yere yapılması kararlaştırılmıştı.
İlk taarruz 15 Şubat olarak belirlense de hava muhalefeti nedeniyle 19 Şubat 19:15 saatinde başlatılabildi.
22:04İlk Taarruz ve Sonuçları: Taarruz karanlık basıncaya kadar devam ederken, müttefik gemileri açık denizden ateş ettiklerinden dolayı karadaki Türk tabyaları herhangi bir karşılık veremiyordu.
İlk günün ardından yapılan taarruzdan elde edilen sonuç müttefikler için memnuniyet verici değildi; 139 mermi sarf edilmiş fakat gemiler yer değiştirdiğinden dolayı atışlar isabetli olmamıştı.
19 Şubat gecesi başlayıp 24 Şubat akşamına kadar devam eden fırtına yüzünden bombaman taktiği 25 Şubat'tan itibaren uygulanabildi.
23:00İkinci Bombardıman ve Sonuçları: 25 Şubat sabahı İr Restible, Queen Elizabeth ve Agamemnon zırhlıları denize demir atarak Orhaniye, Seddülbahir, Ertuğrul ve Kumkale tabyalarını ateş yağmuruna tutmaya başladı.
28 Şubat'a kadar hava muhalefeti nedeniyle bombardıman yapılmadı, ancak İngiliz mayın tarayıcıları boğazdan 6 mil kadar içeriye girerek Çanakkale şehrinin en yakın mesafesine kadar olan mayınları temizlemeyi başardı.
1 Mart 19:15'te temizlenen alana kadar sokulan İngiliz ve Fransız gemileri, Osmanlı toplarının ve obüslerin gürlemesi karşısında geri çekilmek zorunda kaldı.
23:51Churchill'in Kararı ve Kara Harekatı Fikri: Harekat komutanı Amiral Carden, Churchill'e raporunda deniz harekatının tek başına yeterli olmadığını, karadan bir çıkarma yapılarak Osmanlı toplarının susturulması gerektiğini belirtti.
Churchill, Çanakkale'yi elde etmek için gemi ve insan kayıplarına katlanılmasını gerektirecek kadar büyük bir operasyon olduğunu ve Çanakkale Boğazı'nın geçilmesinin savaşın sonucu üzerinde kesin bir etki yapabileceğini belirtti.
12 Mart'ta İngiliz Denizaşırı Görev Kuvvetleri Komutanlığına General Hamilton atandı.
24:34Amiral Carden'in Görevinden Alınması ve Yeni Strateji: Churchill, Amiral Carden'den General Hamilton'un Mondros'a ulaşır ulaşmaz onunla görüşmesini ve bir an önce harekete geçmesini istedi.
Amiral Carden, Çanakkale'yi kuşatan tepelerin ardındaki ağır obüs bataryalarının kara harekatı ile yok edilmeden deniz harekatı başlatmamakta ısrar etti.
İngiliz hükümeti 16 Mart 19:15'te Amiral Carden'i görevinden aldı ve yerine "ben bu işi kolaylıkla yaparım" diyen Amiral Robeck'i atadı.
25:02Büyük Saldırı ve Başlangıcı: Donanmanın üst kademesindeki yapılan atama sonrasında büyük saldırının tarihi 18 Mart olarak kesinleştirildi.
Saat 11:30'da başlayan taarruza İngiliz ve Fransız donanmasına ait 16 gemi katıldı.
Donanma, özellikle Queen Elizabeth öncülüğünde bataryaların ateş menzilinden uzakta durarak Çanak ve Kepez burnundaki savunma tesislerini yoğun bombardıman altına aldı.
25:37Saldırının Devamı ve Türk Savunması: Boğazın her iki yakasındaki obüs ve havan bataryalarından da gemilerin üzerine mermiler yağmaktaydı.
Saat 12'den kısa bir süre sonra altı İngiliz savaş gemisi yavaş yavaş hedefe yaklaşarak bataryaları bombalamaya başladı.
Türk tabyaları da karşılık vermeye çalışıyor fakat etkili olamıyordu.
26:00Türk Savunmasının Yeniden Canlanması: Saat 13:45'i gösterdiğinde donanma Türk tabyalarını önemli ölçüde susturmayı başardı.
Türk tarafında durum iç açıcı görünürken, bu dakikalar savaşın en zor anlarıydı.
Türk tabyalarını hallaç pamuğu gibi atıp mayınları balık gibi avladıklarını sanan filo komutanı Amiral Robeck, gemilerine boğazın en dar yerine doğru ilerleme emrini verdi.
26:26Beklenmedik Durum ve Mayınlar: Tam bu sırada hiç beklenmedik bir durumla karşılaştılar; bir kaç saatten beri sus pus olan ve tahrip edildiği zannedilen tabyalar birden bire bir yanardağ gibi gürlemeye başladı.
Tabyaların çoğunda subaylar şehit düşmesine rağmen Seyit Onbaşı başta olmak üzere mehmetçikler insiyatif alarak görevlerine devam etmekteydi.
Fransız gemisi Bouvet, Erenköy koyundan geri çekilmek üzereyken mayına çarparak patladı, birkaç dakika sonra Inflexible ve Irrestable da aynı akıbete uğradılar.
27:14Deniz Taarruzunun Sonu ve Kayıplar: Donanmayı boğazda tutmanın imkansız olduğunu gören Amiral Robeck, harekatı durdurmak zorunda kaldı.
Yaklaşık bir saat sonra İngiliz savaş gemisi Ocean da mayına çarparak tamamen battı.
18 Mart günü saat 17:45'de deniz taarruzu sona erdiğinde, müttefik filosunun üç zırhlısı batmış, iki zırhlısı ağır hasar almıştı; insan kaybı ise Bouvet zırhlısında 600 kişi boğulmuş, diğer gemilerdeki ölü ve yaralı sayısı ile beraber zaiyat 1000 kişiyi bulmuştu.
27:47Türk Savunmasının Başarısı ve Amiral Robeck'in Telgrafı: Türk tarafının zaiyatı düşmanla mukayese edildiği zaman oldukça azdı; toplam 18 alman olmak üzere 54 şehit, 74 yaralı ve
30:52Çıkarma Harekatının Başlangıcı: Osmanlı askerlerinin savunma planı yanlış olduğundan, çıkarma ilk iki gününde bir Osmanlı askerine otuz müttefik askeri düşmekteydi.
Müttefik kuvvetlerinin çıkartması 25 Nisan 1915 günü saat 4:20'de resmen başladı.
Anzak askerleri filikalara binerek harekete geçti, ancak sudaki güçlü akıntı nedeniyle Kabatepe bölgesi yerine Arıburnu bölgesine çıkartma yapmak zorunda kaldılar.
31:32Arıburnu'daki Çarpışmalar: Arıburnu'nu gözetleyen 20 kişilik Türk birliğinin direnişe geçmesine rağmen, karaya çıkan Anzak birlikleri sahile tutunmayı başardılar.
Yarbay Mustafa Kemal'in komuta ettiği 19. Tümen 25 Nisan gecesi Conkbayırı mevkiine geldi ve top seslerini duyunca çıkarma yapıldığını anlayıp durumu Liman Paşa'ya bildirdi.
25 Nisan akşamüstüne kadar Anzakların ilk çıkarma tümeni sahile çıkışını tamamlarken Arıburnu'nun iç kesimlerine doğru ilerlemeye başladılar.
32:06Türk Direnişi ve İngiliz Kayıpları: 57. Alayın Arıburnu'na sevk edilmesiyle göğüs göğüse çarpışmalar sonucunda 10 bin kişilik Anzak ordusu ağır kayıplar vererek çıkarma yaptığı sahile geri çekilmek zorunda kaldı.
Çarpışmalar sırasında süngü savaşı ve İngiliz donanmasından yapılan şiddetli bombardıman nedeniyle Türk birlikleri önemli sayıda kayıplar verdi.
Arıburnu'da bunlar olurken, İngilizler saat 6:30'da Seddülbahir'deki İkiz Koyuna çıkarma yaptı.
32:40İkiz Koyu Çıkartması: İkiz Koyu'yu bekleyen Liman Paşa, yalnızca koyu gözetlemeleri için 20 kişilik Osmanlı askeri yerleştirmişti.
1000 kişilik çıkarma yapan İngiliz taburunu 20 kişilik Osmanlı askeri karşılamıştı, ancak Osmanlı askerleri kısa sürede şehit düştü.
İngilizler saat 7:30 sıralarında 2000 kişiyi daha sahile çıkaran ve hiç kayıp vermeden ilerleyerek Alçak Tepe'yi ele geçirdi.
33:01İkiz Koyu'nun Kontrolü: İngilizler İkiz Koyunu tamamen kontrol altına alarak iki saat içinde dört taburun daha bu koydan karaya çıkartarak saat 11:00 sıralarında Karacaoğlan Tepesini ele geçirmeyi başardı.
Çıkarma öğrenilmesinden sonra bölgeye 25 Nisan gecesi intikal edebilen Osmanlı birliklerinin gece boyu süren inatçı taarruzları sonucunda İngilizler Alçıtepe'ye 5 kilometre kala durdurulabildi.
İngilizler İkiz Koyundan sonra Ertuğrul Koyu'na yöneldi, bu bölge Seddülbahir'in kontrol altına alınması açısından önemliydi.
33:40Ertuğrul Koyu Çıkartması: General Hamilton, Ertuğrul Koyu çıkarması için ilginç bir plan hazırladı; çıkarma botlarının sayısındaki yetersizlik nedeniyle kömür nakliye gemilerine İngiliz askeri doldurularak gönderildi.
Çıkartmadan önce sahil 4650 top mermisi ile bombardıman yağmuruna tutuldu, ardından kömür gemisi sahile yaklaşarak kumsala 20 metre kala karaya oturdu.
Osmanlı makinesinden çıkan kurşunlar sahile ulaşmaya çalışan Britanya askerlerini biçmekteydi, yaklaşık 2000 Britanyalı daha sahile ulaşamadan hayatını kaybederken çıkarma durdurularak akşam karanlığına ertelendi.
35:07Hamilton'un Hayal Kırıklığı: Planına güvenen ve saldırı karşısında Türklerin kaçmaya bile fırsat bulamayacağını söyleyen Hamilton, gördüğü Türk direnişi karşısında hayal kırıklığına uğradı.
Hamilton günlüğüne "düşman anlaşılan yer altında ve çok derinlere mevzilenmişti, karada Türklerin ve makineli tüfeklerin ateşi hiç dinmiyordu" yazdı.
Gelibolu yarımadasına çıkarma harekatı devam ederken, Fransız donanma gemileri Kumkale açıklığına gelerek burayı iki saat boyunca bombardımana tuttu.
35:53Kumkale'deki Olaylar: Saat 10'a kadar sahile çıkmayı başaran Fransız ve Senegal askerleri hızla Kumkale köyünü işgal ettiler.
General Hamilton'ın Seddülbahir'de daha fazla askere ihtiyacı vardı, bu yüzden Kumkale'ye çıkan Fransız birliklerine Seddülbahir'e geçmelerini emretti.
Anadolu yakasındaki konuşlu Osmanlı tümeninin Kumkale köyüne girmesi ve Fransızların zayiat vermek istememesi nedeniyle aynı gün Kumkale tamamen tahliye edildi.
36:20Türk Taarruzları: İtilaf devletleri var gücüyle Geliboluda tutunmaya çalışırken, Türk ordusu sadece mevzilerini savunmakla kalmadı, zaman zaman karşı taarruzlarda da bulundu.
İlk Türk taarruzu 27 Nisan 1915 sabahı Anafartalar kısmına çıkan İngilizlere karşı Arıburnu kesiminde gerçekleştirildi, ancak İngiliz savaş gemilerinden açılan yoğun topçu ateşi nedeniyle ağır zayiatlar verilmesi üzerine taarruz kısa sürede yerini geri çekilmeye bıraktı.
Osmanlı ordusu 2-3 Mayıs gecesinde Seddülbahir bölgesinde ikinci taarruzu gerçekleştirdi, ancak donanma gücünü kullanan müttefiklere karşı başarı sağlanamadı.
37:34İtilaf Kuvvetlerinin Stratejisi: İtilaf kuvvetleri Seddülbahir ve Arıburnu'nda kayda değer bir ilerleme sağlayamaması üzerine General Hamilton, Türk ordusunun gerilerine sarkmak ve çember içine alıp yok etmek için Sula sahillerine çıkıp Anafartalarda üçüncü bir cephe açmaya karar verdi.
Büyük takviyelerle güçlenen İtilaf kuvvetleri, 6-7 Ağustos gecesi karanlıktan yararlanarak Arıburnu'nun kuzeyine Suvla Limanına çıkarak Anafartalara doğru hızla ilerledi.
Anafartalar grup komutanı olan Albay Fevzi Bey, askerin yorgunluğunu öne sürerek karşı saldırıda bulunmak istememesi nedeniyle görevinden alındı ve yerine Mustafa Kemal getirildi.
38:15Anafartalar Muharebesi: Mustafa Kemal, 9 Ağustos sabahı Azmak Derinin iki yönünden başlayan karşı saldırı sonucunda Kocaçimentepe ile Conkbayırı'nın stratejik öneme sahip noktalarını İng
41:11İtalya'nın Savaşa Katılımı: İtilaf devletleri, İtalya'ya Trente, Trieste ve Arnavutluk'taki Valona bölgesini verebileceklerini bildirmeleri üzerine İtalya teklifi kabul etti, ancak İtalya'nın savaşta kullanacağı teçhizat ve mühimmatı da istemesi üzerine anlaşma iptal edildi.
İtalya yönünü İttifak devletlerine çevirerek Avusturya ile görüşmelere başladı, ancak İtalya Avusturya'dan çok fazla talepte bulundu ve Avusturya- Macaristan pazarlık görüşmelerini askıya aldı.
İtalya, İtilaf devletlerinin Çanakkale Savaşı'nı kazanması halinde Osmanlı İmparatorluğu topraklarını paylaşacaklarının haberini almasıyla rotasını tekrar İtilaf devletlerine çevirdi ve 26 Nisan 1915'te Londra'da bir anlaşma imzalandı.
43:05İtalya'nın Savaşa Katılımı ve İlk Muharebeler: Anlaşmanın sağlanmasıyla İtalya 23 Mayıs 1915'te Avusturya-Macaristan'a, Osmanlı Devleti'ne ve Almanya İmparatorluğu'na savaş ilan ederek resmen Birinci Dünya Savaşı'na katıldı.
İtalya'nın savaş ilanının ardından Avusturya-Macaristan 120 bin kişilik ordusuyla 25 Mayıs'ta İtalya'nın üzerine yürüyüşe geçti, İtalyanlar ise Isonzo Nehri'nin batı kıyısında yaklaşık 230 bin kişilik kuvvetle savunma hattı oluşturdu.
İtalyanlar müttefik kuvvetlerden sağladıkları yeni teknolojik silahlar nedeniyle teçhizat bakımından daha üstün sayılabilirdi ve ordu mevcudu olarak Avusturya-Macaristan kuvvetlerinden daha çok askere sahipti.
44:07İtalya-Avusturya Muharebeleri: General Luigi Cardona komutasındaki İtalyan ordusunun Avusturyalılara ilk saldırısı 23 Haziran'da başladı, İtalyanlar 14 gün boyunca Isonzo Irmağını geçip karşı kıyıda tutunmak için çabalasalar da her defasında geri püskürtüldüler.
Avusturya-Macaristan batıda İtalya'nın taarruzlarına direnmeye çalışırken, doğuda Rusya sürekli Avusturya sınırına taarruzlar gerçekleştirmekteydi.
Avusturya-Macaristan ordusunun bu taarruzlar karşısında erimesi nedeniyle Almanlar 100 bin kişilik bir orduyla bu cepheyi takviye etti.
44:39Doğu Cephesindeki Alman Zaferleri: Almanların desteğinin ardından Mayıs ve Haziran aylarında Galiçya cephesinde üstünlük İttifak devletlerine geçti, Haziran sonuna gelindiğinde Rusların taarruzları durdurulmuş, Rus ordusu verdikleri kayıplar nedeniyle Galiçya cephesinden geri çekilmeye başlamıştı.
Almanlar 400 bin kişilik orduyla yapılan Gorlistano taarruzu karşısında Rus ordusu geri çekilmek zorunda kalırken, Almanlar önce Brestli Toshk, 18 Ağustos'ta Kanası ve 2 Eylül'de Gronno'yu ele geçirmeyi başardı.
Doğu cephesinde Alman ordusunun Mayıs ile Eylül arasında sürdürdüğü taarruzlar Rus kuvvetlerini 480 km geriletti ve Pripet bataklıklarının kuzeyinden Baltık Denizi'ne uzanan ve 1917'nin sonuna kadar değişmeyecek olan bir cephe hattı oluşturdu.
46:09Doğu Cephesindeki Kayıplar ve Savaş Durumu: Doğu cephesindeki savaşan ülkelerin 1915 yılına kadar verdikleri kayıp sayısı o güne kadar görülmemiş bir düzeydeydi: Almanya 250 bin, Avusturya-Macaristan 750 bin, Rusya ise 1 milyon esir ve 1,5 milyon kayıp vermişti.
Gorlistano adı verilen bu taarruz net bir şekilde İttifak devletlerinin zaferiyle biterken, Rus ordusu bu taarruzdan sonra bir süre savaş kabiliyetini yitirerek sadece savunmaya çekildi.
Avusturya-Macaristan-İtalya cephesinde hala Isonzo muharebeleri devam etmekte ancak iki taraf birbirine üstünlük kuramamaktaydı.
47:16Batı Cephesindeki Hendek Savaşları: Batı cephesinde savaş çıkmaza girmiş ve hendek savaşlarına dönüşmüştü, bu yüzden Almanlar batı cephesinden üç alayı doğu cephesine kaydırmıştı.
İngiliz ve Fransız kuvvetleri bunu bir fırsat olarak görürken 1915 yılının en büyük taarruzunu gerçekleştirmek için plan yapmaya başladılar ve Alman savunmasının en zayıf olduğu varsayılan Louse bölgesine 100 bin kişilik bir kuvvetle saldırılacaktı.
Bu taarruzda ilk kez yeni bir silah kullanılacaktı: hardal gazı bombası.
47:50Gaz Bombalarının Kullanımı: Birinci Dünya Savaşı'nda gaz bombaları ilk kez kullanılmıyordu, Fransızlar savaşın başından beri el bombasının içine doldurdukları gözyaşı bombası kullanmaktaydı.
1915'in ortalarında hardal gazı ve klor gibi daha sert ve öldüren türler kullanılmaya başlandı, ancak savaşın ilerleyen dönemlerinde gaz maskesi gibi tedbirlerin alınması nedeniyle gaz bombalarının etkinliği azaldı.
Savaşın insan zayiatına etkisi %3 ile sınırlı kaldı.
48:30Louis Savaşı: İngilizler 25 Eylül 1915'te Louis Savaşı'na uçaklardan Alman menzillerine 45 kilogramlık gaz bombaları atarak başladı, ancak ters esen rüzgar gaz bombalarının çıkardığı zehirli gazları doğruca İngiliz ve Fransız askerlerinin mevzilerine taşıdı.
Bu başarısız Louis Savaşı İngilizlere 60 bin askere mal oldu, Almanlar ise 26 bin askerini kaybetti.
Batı cephesindeki hendek savaşları sürerken, Bulgaristan, İtilaf devletlerinin Çanakkale'ye geçememesi üzerine İttifak devletlerinin yanında savaşa dahil olmaya karar verdi.
49:36Sırbistan'ın Yıkılışı: Bulgaristan'ın amacı Balkan Savaşlarında kaybettiği toprakları Birinci Dünya Savaşı'nı kazanarak geri almaktı, bu yüzden Avusturya-Macaristan ile birlikte Sırbistan topraklarına girerek Sırbistan'a savaş ilan ettiler.
Avusturya-Macaristan ve Alman ordusu 7 Ekim 1915'te ağır topçu ateşi altında Drina ve Sava nehirlerini geçerek saldırılarına başladılar, Sırp ordusu bu denli büyük bir güce karşı koyamayarak geri çekilmeye başladı.
Bulgar ordusu 14 Ekim'de Bulgaristan'ın kuzeyinden Nişe ve güneyden Üsküp'e doğru saldırıya geçti
51:28Balkanlar'da Savaş: İngilizler Vardar Nehri'nde karşılarına çıkan büyük Bulgar ordusu karşısında sıcak bir savaşa girmekten kaçınarak Yunanistan'a geri döndüler.
Karadağ, Avusturya-Macaristan ordusuna karşı savunma yolunu seçti ve 5 Ocak 1916'da başlayan sefer sonucu iki hafta içinde tamamen işgal edildi.
Avusturya-Macaristan, Sırplar ve Karadağlı askerlerin Arnavutluk'a sığınması üzerine Arnavutluk'a da taarruz ederek 1916 yılının başlarında neredeyse tamamen işgal etti.
52:23İtalya ve Kafkasya Cephesi: Avusturya-Macaristan ordusu Balkanlar'da başarılı olmasına rağmen, İtalya cephesinde 1916 yılı boyunca ağır zayiatlar vermesine rağmen birbirlerine üstünlük kuramadı.
Kafkasya cephesinde Ruslar Sarıkamış harekatının başarısızlığından sonra ilerlemelerini sürdürerek Erzurum önlerine kadar geldi ve 16 Şubat 1916'da Erzurum'u tümüyle işgal etti.
Rus donanmasının destek vermesiyle Trabzon, Rize, Bitlis, Muş ve Van da Rusların eline geçti, ancak Rus ordusundaki Ermeni askerlerin işlenen suçlar nedeniyle doğuda büyük bir yiyecek kıtlığı oluştu.
54:30Verdun Savaşı: Batı cephesinde Almanlar 21 Şubat 1916'da Verdun bölgesine taarruz etti ve dört gün boyunca önemli bir direnme ile karşılaşmadan ilerledi.
Fransızlar saldırıyı durdurmayı başardı ancak Mart, Nisan, Mayıs, Haziran ve Temmuz aylarında yeniden taarruza geçen Almanlar Verdun'u ele geçiremedi.
Fransızlar 1916 Aralığına kadar Almanların ele geçirdiği toprakları geri alırken, muharebede iki taraf toplam 40 milyon topçu mermisi kullanıp, Almanlar 450 bin, Fransızlar ise 500 bin zayiat verdi.
55:51Almanların Verdun Savaşı'nı Kaybetmesinin Nedenleri: Almanların Verdun Savaşı'nı kaybetmesinin ilk nedeni 1 Temmuz 1916'da İngiliz ve Fransızların Soma'ya saldırmasıydı.
İngilizlerin ilk defa tank kullanması, Alman mevzilerini çevreleyen tel örgülerin ve mevzilerin aşılmaz zannedilmesine rağmen çukur, hendek ve tel örgü dinlemeden ilerleyen tanklarla karşılaşmaları sonucu oldu.
Tanklar son muharebede İngilizlere küçük bir toprak kazanımı dışında büyük bir getirisi olmadı ve yaklaşık bir milyon askerin hayatını kaybetmesi nedeniyle gereksiz bir harekat olarak adlandırıldı.
57:44Brusilov Taarruzu ve Romanya'nın Katılımı: Almanların Verdun Savaşı'nı kaybetmesinin ikinci nedeni Rus ordusunun General Alexi Brucelo komutasında 4 Haziran 1916'da Galiçya cephesinde taarruza kalkmasıydı.
Brusilov taarruzu, Avusturya-Macaristan ve Alman kuvvetlerinin hiç beklemediği bir anda geniş bir alanda yapılan taarruz, İtilaf devletleri savunmasını geri attı.
Romanya'nın İtilaf devletlerinin yanında savaşa katılması, ilk başlarda başarılı olmasına rağmen Avusturya-Alman ortak kuvvetleri tarafından kısa sürede geri püskürtüldü.
59:08Anadolu ve Irak Cephesi: Anadolu'da Mustafa Kemal'in komutasındaki 16. Kolordu, 7 Ağustos'ta Muş ve Bitlis'i Ruslardan kurtardı ancak kışın yaklaşması nedeniyle Kafkasya cephesinin sınırları belirlendi.
Irak cephesinde İngilizlerin Bağdat'a ilerlemesi Selman-ı Pak Muharebesi'nde yenilerek Kut'a sığınmak zorunda kaldı.
Halil Kut Paşa'nın emrindeki Osmanlı kuvvetleri, 29 Nisan 1916'da General Tavzun'un 13 general, 481 subay ve 13.300 er ile birlikte teslim olmasına neden oldu.
1:01:501916-1917 Yıllarında Dünya Savaşı Gelişmeleri: İngiliz destekli Mekke Emiri Şerif Hüseyin, Hicaz bölgesinde bağımsızlık ilan ederek Osmanlı'dan ayrıldığını ilan etti.
Arap isyanının başlamasıyla İrak ve Filistin-Sina cephesindeki Osmanlı askerlerinin bir kısmı bu bölgelere aktarıldı, bu da asker çekilen bölgelerde savunma boşluğunun oluşmasına neden oldu.
1917 yılında, Osmanlı ordusu Rafa Muharebesini kaybederek Sina Yarımadası'ndan Filistin'e kadar çekildi, İngilizler ise Kut ve Bağdat'ı ele geçirdi.
1:02:50Rus İmparatorluğu'da Devrim ve Amerika'nın Savaşa Katılması: Rus İmparatorluğu'nda köylülerin ve işçilerin isyanları, batıdan gelen özgürlükçü fikir akımları ve savaş döneminde yaşanan kıtlıklar sonucu 15 Mart 1917'de Çar II. Nikolay tahttan feragat etti.
1917'nin Nisan ayında Amerika savaşa girmek için hazırlık yapmaktaydı, Almanların sürekli Amerikan gemilerine saldırması ve Meksika'yı Amerika'ya karşı savaşa girmeye ikna etme girişimi sonucu 6 Nisan 1917'de Amerika Birleşik Devletleri Almanya'ya savaş ilan etti.
7 Kasım'da Rusya'da Bolşevik Devrimi gerçekleşti, Bolşevikler Dünya Savaşı'na karşıydı ve Rus İmparatorluğu'nu savaştan çekmeyi düşünmekteydiler.
1:04:06İtalya Cephesi ve İngiliz İlerlemesi: 1917'nin Ekim ayına kadar İtalya ve Avusturya arasında 11 kez Iso Muharebesi yapılmış ancak sonuçsuz kalmıştı.
Almanların Avusturya'ya yardımlaşmasıyla 4 Kasım'a kadar süren Kaporta Muharebesi sonucunda İtalyanlar Piave Nehri'ne kadar geri çekilmek zorunda kaldı.
İngiliz kuvvetleri 3. Gaza Muharebesi'nde Osmanlı hatlarını yarmayı başararak Kudüs'e doğru ilerlemeye geçti, 15 Kasım'da Yafa'yı, 11 Aralık 1917'de ise Kudüs'ü işgal etti.
1:05:261918 Yılı ve Savaşın Sonu: 23 Aralık 1917 tarihinde Bolşevikler Almanya ile ateşkes imzalayarak Dünya Savaşı'ndan resmen çekilmek için adım atmış oldu.
1918 yılında Almanlar, Amerikan ordularının Fransa'ya çıkarma yapmak üzere olduğunun haberini almışlar ve 3 Mart 1918'de güçlü bir taarruz harekatı başlattılar.
15 Temmuz 1918'de Almanlar Fransız savunmasını süpürerek ilerlemeye geçti, ancak 17 Temmuz'da 85 bin kişilik Amerikan kuvvetlerinin Fransızlara desteğe gelmesiyle Alman ilerlemesi kesildi.
1:06:35İtilaf Devletlerinin Topyekün Taarruzu ve Alman İmparatorluğu'nun Yenilgisi: Rusya'daki Ekim Devrimi sonucu yayılan Bolşevik hareketlerin etkisiyle Alman savaş sanayisini ayakta tutan işçiler arasında grevler ve ayaklanmalar başladı.
8 Ağustos 1918'de İtilaf devletleri savaşı bitirecek olan yüz gün taarruzunu başlattı ve Kasım ayına kadar Almanların savaşın başından beri olan tüm kazanımlarını geri almayı başardı.
Alman deniz kuvvetleri komutanlığı İngiliz donanmasına karşı Ekim 1918'de son bir saldırı yapma kararı aldı, bu karara karşı çıkan erler ordu içinde isyan başlattı ve 9 Kasım 1918'de Alman İmparatoru II. Wilhelm tahttan çekilerek Hollanda'ya kaçtı.
1:08:08Savaşın Sonuçları ve Antlaşmalar: Almanların Dünya Savaşı'ndan yenik ayrılması Avusturya-Macaristan'ın, Osmanlı Devleti'nin ve Bulgaristan'ın da yenilgisini doğurdu.
Mustafa Kemal Paşa, Mareşal Liman von Sanders ile buluşarak Osmanlı ordusunu Suruc'ta toplamayı ve Kilis sınırında savunmaya geçilmesini önerdi, ancak geri çekilme sırasında 75 bin Osmanlı askeri İngilizlere esir düştü.
Savaşın sona ermesinin ardından İtilaf devletleri, Almanya, Avusturya, Osmanlı ve Bulgaristan'ı ağır anlaşmalar imzalamak zorunda bıraktı, Osmanlı İmparoruğu ise Sevr Antlaşması'na imza attı ancak bu anlaşma Ankara'daki Büyük Millet Meclisi tarafından tanınmadı.

Birinci Dünya Savaşı'nın Tarihsel Anlatımı

Yapay zekadan makale özeti

Yanıtı değerlendir