Buradasın
Birinci Dünya Savaşı'nın Sonuçları ve Mondros Ateşkes Antlaşması
youtube.com/watch?v=mowetao8ce0Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir eğitimci tarafından sunulan tarih dersi formatındadır. Konuşmacı kendisini Vanlı olarak tanımlamakta ve tahtaya yazarak konuları açıklamaktadır.
- Video, Birinci Dünya Savaşı'nın sonuçlarını, İtilaf Devletleri'nin zaferini ve sonrasında imzalanan ateşkes antlaşmalarını ele alıyor. İlk bölümde savaşın sonuçları ve yeni kurulan devletler anlatılırken, devamında Wilson İlkeleri ve Osmanlı İmparatorluğu'na etkileri açıklanıyor. Son bölümde ise Mondros Ateşkes Antlaşması'nın maddeleri detaylı olarak inceleniyor ve Osmanlı Devleti'ne getirdiği zararlar vurgulanıyor.
- Videoda ayrıca İtilaf Devletleri arasında imzalanan gizli anlaşmalar (Petrograd Protokolü, İstanbul Boğazlar Antlaşması, Londra Gizli Anlaşması, Arap-İsrail Savaşları ve Bal-For Deklarasyonu) ve bunların Osmanlı Devleti'nin parçalanmasına etkisi de ele alınıyor. Konuşmacı, Mondros Antlaşması'nın Osmanlı Devleti'ni savunmasız bırakarak Anadolu'nun işgale açık hale getirdiğini ve Osmanlı'nın fiilen sona erdiğini vurguluyor.
- 00:27Birinci Dünya Savaşı'nın Sonuçları
- Birinci Dünya Savaşı'nda İtilaf Devletleri kazandı.
- Savaştan önce sömürgecilik anlayışı vardı, ancak savaşın ardından sömürgeciliğin yeni ismi manda ve himaye oldu.
- İmparatorluklar yıkıldı ve yerine ulus devletler kuruldu (örneğin Osmanlı İmparatorluğu yıkıldı, Türkiye Cumhuriyeti kuruldu).
- 01:39Savaşın Diğer Sonuçları
- Savaş uçakları ve bombalar kullanıldı, bu da sivil savunma örgütlerinin kurulmasına sebep oldu.
- Yeni devletler ortaya çıktı ve bazı devletlerde yeni rejimler (cumhuriyet, faşizm, nazizm, komünizm) ortaya çıktı.
- Yeni bir savaş çıkmasını engellemek için 1919'da Milletler Cemiyeti (AKBAM) kuruldu.
- 03:25Yeni Kurulan Devletler
- Yeni kurulan devletler arasında Polonya, Almanya Cumhuriyeti, Letonya, Litvanya, Yugoslavya, Çekoslovakya, Estonya, Türkiye Cumhuriyeti, Ukrayna ve Finlandiya bulunmaktadır.
- Savaştan ilk çekilen ülke Japonya'dır.
- Savaştan en karlı çıkan devletler İngiltere ve Japonya'dır.
- 05:41Savaşa Katılan Ülkeler
- Savaşın bitmesine birkaç saat kadar savaşa giren ülke Yunanistan'dır.
- Savaşın kaderini belirleyen devlet Amerika Birleşik Devletleri (ABD) olmuştur.
- Osmanlı, Almanya ve Avusturya-Macaristan gibi büyük imparatorluklar yıkıldı ve büyük zarara uğradı.
- 06:46Ateşkes Antlaşmaları
- Savaştan sonra önce ateşkes antlaşmaları imzalanır, sonra barış antlaşmaları imzalanır.
- Almanya ile Redhondes Antlaşması, Avusturya-Macaristan ile Villa Qui Antlaşması, Bulgaristan ile Selanik Antlaşması ve Osmanlı ile Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı.
- Ateşkes antlaşmaları ve barış antlaşmaları farklıdır.
- 08:24Wilson İlkeleri
- Amerika Birleşik Devletleri'nin başında Wilfred Wilson vardı ve 1917 yılında "savaşı bitirin ve yeni bir dünya düzeni kurun" diye bir bildiri yayınladı.
- Wilson'un bildirisi kaybeden devletlerin tarafını tutan ve onları anlaşma yapmaya yönlendiren bir belgeydi.
- Wilson İlkeleri, ABD'nin yeni dünya düzenini belirlemek için yayınladığı bildiridir.
- 10:11Wilson İlkeleri ve İçeriği
- ABD, kazanan devletlerin çok fazla güçlenmesini istemiyor çünkü bu durum ABD'ye karşı rakip olmalarına neden olabilir.
- Wilson İlkeleri'nde galip devletlerin kaybedenlerden toprak almayacağı ve savaş tazminatı almayacağı belirtilmiştir.
- Wilson İlkeleri'nde gizli anlaşmalar yapılmayacağı, boğazların dünya ticaretine açılacağı ve dünya barışını korumak için Milletler Cemiyeti'nin kurulacağı maddeleri bulunmaktadır.
- 12:32Osmanlı'yı İlgilendiren Wilson İlkesi
- Wilson İlkeleri'nde Osmanlı sınırlarında self-determinasyon (kendi kendini yönetimi) uygulanacağı belirtilmiştir.
- Self-determinasyon, Osmanlı sınırlarında sayımlar yapılarak hangi bölgede hangi millet fazlaysa orayı o milletin yönetmesi anlamına gelmektedir.
- Bu madde, Osmanlı'yı millet sistemine göre parçalamaya yönelik olup, güneyde Yörük, kuzeyde Laz, doğuda Kürt, orta bölgede Türk, Ege'de Rum gibi küçük devletlere bölünmeyi amaçlamaktadır.
- 15:06Gizli Anlaşmalar
- Birinci Dünya Savaşı devam ederken Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması için yapılan gizli anlaşmalar vardır.
- Bu gizli anlaşmalar arasında Petrograd Protokolü, İstanbul Boğazlar Antlaşması, Cycles Picket Gizli Antlaşması, Saint-Jean-de-Maurien ve Londra Gizli Antlaşması, Memo Mahon Gizli Antlaşması bulunmaktadır.
- Tüm gizli anlaşmalarda İngiltere ve Fransa yer alırken, Petrograd, İstanbul Boğazlar ve Cycles Picket anlaşmaları Çarlık Rusya'nın da onayıyla yapılmıştır.
- 19:34Önemli Gizli Anlaşmalar
- Cycles Picket Gizli Antlaşması, Ortadoğu bölgesinin paylaşıldığı gizli anlaşmadır ve günümüz Ortadoğu sorunu bu anlaşmayla başlamıştır.
- Londra Gizli Antlaşması, İtalya'nın ikna edilip İtilaf Devletleri'ne geçmesi için yapılan gizli anlaşmadır.
- Bu gizli anlaşmalar, Osmanlı İmparatorluğu'nun parçalanması ve farklı milletlerin kendi yönetimlerini kurması amacıyla hazırlanmıştır.
- 20:36Gizli Anlaşmalar
- İtalya'nın saf değiştirdiği gizli anlaşma, Arapların Osmanlı Devleti'nin yanında durmaktansa karşısına geçtikleri ve Osmanlı'ya karşı savaştıkları anlaşmadır.
- Bu anlaşma, ümmetçilik akımının bittiği ve Arapların milli bir devlet kurmak için harekete geçtikleri gizli anlaşmadır.
- Balfor Deklarasyonu, İngiliz savaş bakanı Balfor'un yayınladığı bir deklarasyondur ve İngiltere'nin er ya da geç bir İsrail devleti kurulmasını sağlayacağını belirtir.
- 22:22Gizli Anlaşmalarda Paylaşılan Alanlar
- İngiltere, gizli anlaşmayla Musul bölgesini ve daha sonra Güneydoğu Anadolu bölgesini (daha sonra Fransa'ya verilecek) almıştır.
- Fransa, Suriye bölgesini ve özellikle Zonguldak'ı (kömür kaynakları için) almıştır.
- İtalya'ya İzmir bölgesi, Ege Bölgesi'nin diğer tarafları ve Akdeniz bölgesi vaat edilmiştir.
- Çarlık Rusya'ya Doğu Anadolu bölgesi, Dab ve Boğazlar bölgesi vaat edilmiştir.
- Araplara ise bağımsız bir devlet kurma sözü vaat edilmiştir.
- 24:26Gizli Anlaşmaların Ortaya Çıkışı
- Gizli anlaşmalar, Rusya'da Bolşevik Devrimi sonrasında Sovyet Rusya tarafından "Sarı Kitap" isimli belge ile dünyaya duyurulmuştur.
- 25:47Mondros Ateşkes Antlaşması
- Mondros Ateşkes Antlaşması 30 Ekim 1918 tarihinde Yunanistan'ın Limni adası'ndaki Mondros limanında Agamenon adlı zırhlı gemi içerisinde imzalanmıştır.
- Antlaşmayı imzalayan Osmanlı Devleti'nde Ahmet İzzet Paşa hükümeti vardı ve imzalamaya giden Bahriye Nazırı Rauf Orbay'dı.
- Rauf Orbay, Wilson'a güvenerek anlaşmayı elemeden imzalamış, ancak Wilson'un sözünü tutmadığı görülmüştür.
- 28:08Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Önemli Maddeleri
- Yedinci maddede, Osmanlı sınırlarında İtilaf Devletlerinin güvenliklerini tehlike altına atan yerlerin işgal edilebileceği belirtilmiştir.
- Bu madde, işgallere hukuki bir dayanak oluşturmuştur.
- Yirmidörtüncü maddede, Vilayet-i Sitte'de (Bitlis, Diyarbakır, Harput, Sivas, Erzurum, Van) bir karışıklık çıkarsa İtilaf Devletleri'nin müdahale edebileceği belirtilmiştir.
- Bu altı şehir, Ermenilerin hayalini kurmuş olduğu yerlerdir ve bu madde Ermeni devletinin kurulmasını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.
- 33:27Mondros Ateşkes Antlaşması'nın Kötü Maddeleri
- Osmanlı askerlerinin hepsi evlerine gönderilecek, sadece iç güvenliği sağlamak için yaklaşık altı bin asker kalacak.
- Osmanlı askerlerinin silahlarını düşmana vermesi, ülkeyi tamamen savunmasız bırakacak ve padişahın hiçbir işgale karşılık veremeyeceği anlamına gelecek.
- Anlaşmanın amacı Osmanlı'yı savunmasız bırakmaktı.
- 34:11Ulaşım ve Haberleşme Kontrolü
- Tüm ulaşım ve haberleşme hatları (demiryolu, karayolu, telgraf) İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacak.
- Bu durum, Osmanlı'nın örgütlenmesini engelleyecek ve yardım istemesini veya örgütlenmesini imkansız kılacaktı.
- Toros tünelleri ve yeraltı kaynakları da İtilaf Devletleri'nin kontrolüne bırakılacaktı.
- 35:51Mondros'un Sonuçları
- Mondros Antlaşması'nda hiçbir iyi madde bulunmuyordu ve Osmanlı Devleti bu anlaşmayı imzaladığında Anadolu işgale açık hale gelmişti.
- Osmanlı Devleti bu anlaşmayı imzaladığında fiilen sona ermişti, makineye bağlı yaşıyor ve elini kolunu kıpırdatamayacak duruma gelmişti.
- Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra Osmanlı Devleti Paris'e çağrılacak, barış antlaşması süreci yaşanacak ve Türk halkının başlattığı milli mücadele ile Mondros'un şartları sonrasında yaşanan işgaller görülecekti.