Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, bir akademik ders formatında sunulan "Bilgisayar Mühendisliğine Giriş" dersinin sekizinci hafta konusu olan "Veri Tabanı Sistemleri" hakkında bilgi vermektedir. Ders, bir eğitmen tarafından öğrencilere hitap ederek anlatılmaktadır.
- Video, veri tabanı sistemlerinin temel kavramlarını, tarihçesini ve tasarımı detaylı şekilde ele almaktadır. İçerikte veri tabanı tasarımı için gereksinim analizi, işlevsel analiz, kavramsal modelleme, mantıksal modelleme ve fiziksel modelleme aşamaları açıklanırken, veritabanı yönetim sistemlerinin özellikleri, yedekleme yöntemleri ve veritabanı mimarileri (tek katmanlı, iki katmanlı, üç katmanlı ve dağıtık sistemler) anlatılmaktadır.
- Ders ayrıca dosya yapıları (sıralı, indeksli ve hash dosyalar), veritabanı sistemlerinin üstünlükleri, varlıklar, nitelikler ve ilişkiler gibi kavramsal modelleme konularını da kapsamaktadır. Video boyunca öğrenci sorularına yer verilirken, dersin sonunda öğrencilerin veritabanı ve SQL sorgulama ile ilgili ödevleri olacağı belirtilmektedir.
- 00:26Bilgisayar Mühendisliği Dersi ve Veri Tabanı Sistemleri
- Bu hafta bilgisayar mühendisliğine giriş dersinde veri tabanı sistemleri konusu ele alınacak.
- Kodlama sistemi konusu bir hafta önceye alınmış çünkü bu konuyla ilgili ödev olacağı düşünülüyor.
- Veri tabanı, bilgisayar dünyasında en çok kullanılan uygulamalardan biridir ve çoğu kullanıcı veritabanı kullanmak zorundadır.
- 01:27Veri Tabanlarının Kullanım Alanları
- Kamu kurumlarında müşterilere ait sorgulamalar veritabanları üzerinden yapılır.
- Arama motorları da büyük ölçekli ve açık veritabanlarıdır.
- Bazı veritabanları (örneğin TC kimlik numaraları veya bankacılık veritabanları) sadece belirli şahıslara özel olarak açıktır ve sorgular kaydedilir.
- 02:38Veri Tabanının Tanımı
- Veri tabanı, verilerin belirli bir disiplin altında toplanması ve yazılım araçlarıyla sorgulanmasıdır.
- Veri tabanı teknolojisi, insanların ihtiyaçlarından doğar ve bu ihtiyaçlar veritabanı tasarımı için temel alınır.
- Veri tabanı sisteminin oluşturulması için gereksinim analizi, işlevsel analiz ve modelleme aşamaları vardır.
- 08:47Veri Tabanı Sisteminin Oluşturulması
- Veri tabanı sisteminin oluşturulması dört aşamadan oluşur: gereksinim analizi, kavramsal modelleme, mantıksal modelleme ve fiziksel modelleme.
- Gereksinim analizinde kullanıcıların ihtiyaçları belirlenir ve analiz edilir.
- İşlevsel analizde gereksinimleri gerçekleştirmek için gerekli metotlar bulunur ve uygulama programı tasarımı yapılır.
- 09:39Veri, Enformasyon ve Bilgi Kavramları
- Veri, enformasyon ve bilgi (data, information, knowledge) üç önemli kavramdır.
- Veri hamdır ve üzerinde yorum yapılmaz, örneğin bir sayı veya harf.
- Enformasyon, verilerin yorumlanması ve analiz edilmesiyle oluşur.
- Bilgi, geçmişteki tecrübeleri kullanarak karar verme sürecinde oluşur ve geçmişe de bakar.
- 14:53Bilgi ve Karar Verme Süreci
- Karar verirken her zaman doğru karar vermek gerekmez, bu durum "basiret" olarak adlandırılabilir.
- Bilgi alıp, harflerden kelimeler, kelimelerden bilgi oluşur ve bu bilgiler arasında değerlendirme yaparak kararlar verilir.
- Karar verme süreci, kişinin altyapısında bulunan veri ve bilgiye bağlıdır ve kişiliğiyle yönlendirilir.
- 17:31Bilgi Seviyeleri
- Bilgi seviyelerinde "understand" (anlama, algılama) seviyesi önemlidir çünkü bilgi (info) anlaşıldığında ve beyinde işlendiğinde bilgiye dönüşür.
- İnsanlar çevresindeki kavramları özetleyerek öğrenir ve bilgiyi basitleştirerek anlamaya çalışırlar.
- Bilgi seviyesinde olmak için "understanding" seviyesine çıkmanız gerekir, aksi takdirde sadece veri ve bilgiyle hemhal olursunuz.
- 19:01Veritabanı Tanımı ve Özellikleri
- Veritabanı, sistematik erişim imkanı olan, yönetilebilir, güncellenebilir, taşınabilir ve birbirleri arasında ilişkili olan bilgiler kümesidir.
- Veritabanı, bilgisayarda sistematik şekilde saklanmış ve programlarca işlenebilecek veri yığınlarıdır.
- Bilgi seviyesinde öğrenilen her şeyin tanımını yapabilirsiniz, ancak tüm dünyada kabul edilebilir bir tanım yapmak için "wisdom" seviyesine çıkmanız gerekir.
- 21:05Veritabanı Yönetim Sistemi
- Veritabanı yönetim sistemi, verileri topladığımız ve sakladığımız ortamın işler hale getirilmesi için gereken uygulayıcı programdır.
- Veritabanı yönetim sistemi, verilerin hard disklerde saklandığı ortamla kullanıcılar arasında bir aracıdır.
- Veritabanı yönetim sisteminde kullanıcılar, uygulama programları ve kullanıcı arayüzleri bulunur, bu arayüzler üzerinden sorgu yapabilir, program yazabilir veya araçları çalıştırabilirsiniz.
- 25:05Veritabanı Teknolojisinin Genel Özellikleri
- Veritabanı kendi içeriğine sahiptir ve programlar ile veriler birbirinden ayrılır.
- Veritabanı yönetim sistemleri tekrarlı ve tutarsız verileri kontrol eder, verilerin paylaşılmasını sağlar ve yetkisiz erişimleri engeller.
- Veritabanında veriler arasında karmaşık bağlantılar olabilir ve bunlar görsel olarak gösterilebilir (bire-bir, çoktan-bire, çoktan-çoka ilişkiler).
- 28:21Veri Yedekleme ve Kurtarma
- Veritabanları ve saklama ortamları için belirli bir saklama süresi vardır, örneğin CD'ler belirli sıcaklık ve nem şartlarında 20 yıl üzerindeki bilgileri saklayabilir.
- Harddiskler üzerinde hiçbir işlem yapılmadığında bile, uzun süre bırakıldığında içerisindeki bazı bilgilerin deforme olabileceği mümkündür.
- Verileri kurtarmak için belirli periyotlarla yedeklemek gerekir, özellikle ciddi kurumlarda 33 yedekleme sistemi kullanılır.
- 30:29Yedekleme Sistemi
- Yedekleme sisteminde bir harddiskteki veriler ikinci bir harddiskte yedeklenir, sonra periyot geldiğinde üçüncü bir harddiskte yedeklenir.
- İki yedekleme yerine üçlü yedekleme kullanılır çünkü aynı anda ikisinde problem çıkma ihtimali vardır.
- İki yedekleme olduğunda, ikisini karşılaştırıp farkları görüp müdahale edebilirsiniz, fark varsa birinde arıza olduğu anlaşılır.
- 31:44Harddisk Ömrü ve Kurtarma Servisleri
- Tüm harddisklerde "min time between failler" (MTBF) adı verilen bir parametre vardır, bu iki arıza arasındaki ortalama zaman süresini gösterir.
- Kurtarma servisleri yedekleme ile bağlantılı çalışır, veritabanı çöktüğünde yedeklerden kurtarma yapılır.
- Silinen dosyalar gerçekte hard disk üzerinden silinmez, sadece dosya sistem tablosundaki referans silinir, bu nedenle kısa süreli silinmeler kurtarılabilir.
- 35:52Veri Saklama Yapıları ve Veri Modeli
- Verileri saklarken veri modeli ve veri yapıları kullanılır, her veritabanı kendine göre organize eder.
- Veri yapıları verinin fiziksel olarak nasıl saklanacağını gösterirken, veri modeli verinin üzerinde çalışacak algoritmanın nasıl çalışacağı ile ilgilidir.
- Veritabanı yönetim sistemlerinde program nesnelerinin de saklanması gerekir.
- 36:52Veritabanı Sistemindeki Aktörler
- Veritabanı sisteminde sahnedeki aktörler (veritabanı yöneticisi, geliştiriciler, programcıları ve uç kullanıcılar) ile sahne arkasındaki aktörler (veritabanı yönetim sistemi geliştiricileri, araç geliştiricileri, operatörler ve bakım onarım personeli) vardır.
- Büyük veritabanlarında (örneğin bankalar) bir sorun oluştuğunda genellikle veritabanını sağlayan kurum müdahale eder.
- Büyük veritabanları yedekli çalışır, ancak yedeklere de bir sorun olursa büyük problemler yaşanabilir.
- 39:33Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Tarihçesi
- Veritabanı yönetim sistemleri 1960'lı yıllarda ortaya çıkmıştır, bu dönemde IBM tarafından birkaç milyon dolarlık bilgisayarlar geliştirilmiştir.
- İnsanların bilgisayar kullanmasının temel amacı kolay hesaplama yapmak ve verileri saklayıp kolayca bulmaktır.
- Günümüzde herkesin bilgisayar kullandığı için herkes doğrudan veya dolaylı olarak veritabanı kullanmaktadır.
- 41:25Veritabanı Tarihi ve Modelleri
- İlk bilgisayarlar (örneğin ENIAC) veritabanı içermezdi, ancak hesaplayıcı özelliğine sahipti.
- 1960'larda ağ modeli (A modeli) geliştirildi, 1970'larda IBM tarafından hiyerarşik model ortaya atıldı.
- 1970'larda IBM tarafından geliştirilen ilişkisel model (relational model), 2000'li yıllara kadar ve hala kullanılan en önemli veritabanı modelidir.
- Günümüzde nesneye yönelik veri modeli (object oriented data model) bazlı veritabanları da kullanılmaktadır.
- 43:22Veritabanı Yönetim Sistemlerinin Mimarileri
- Veritabanı yönetim sistemlerinin mimarileri istemci, veritabanı yönetim sistemi ve veritabanı olmak üzere üç bileşenden oluşur.
- Tek kullanıcılı mimari, bir masaüstü veya cep telefonu gibi tek bir cihazda çalışır (örneğin cep telefonundaki rehber).
- Çok kullanıcılı mimari, birden fazla istemcinin aynı veritabanını kullanmasını sağlar ve iletişim ağı aracılığıyla bağlantılıdır.
- Üç katmanlı mimari, kullanıcıların doğrudan veritabanına bağlanmasını değil, uygulama yazılımları aracılığıyla erişim sağlayarak veritabanına bağlanmasını gerektirir.
- 46:45Google Örneği ve İnternet Yapısı
- Google, üç katmanlı mimari kullanır: web arayüzü, uygulama yazılımları, uygulama sunucusu ve veritabanı yönetim sistemi.
- Google'ın verileri dünya genelinde dağıtılmış durumdadır ve sürekli yedeklenmektedir.
- İnternetin önemli kavşakları (düğümleri) belirli sayıda olup, bu düğümler çöküldüğünde internet bağlantısı etkilenir.
- Türkiye'nin internet bağlantısı İstanbul ve İzmir'den başlayarak Almanya ve İtalya'ya gider, bu sayede tek bir bağlantı kesilse bile internet çökmez.