Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Göktürk Devleti'nin tarihini anlatan eğitici bir içeriktir. Videoda Kutluk Kağan (İlters Kağan), Kapagan Kağan, Bilge Kağan ve Kül Tigin gibi önemli Göktürk hükümdarları ve devlet adamları yer almaktadır.
- Video, Göktürk Devleti'nin Çin esaretinden kurtuluşu ve Bilge Kağan'ın tahta çıkışıyla devam eden tarihsel süreci anlatmaktadır. Bilge Kağan'ın devlet idaresindeki başarıları, Orhun Abideleri'nin dikilmesi, Çinlilerle ilişkileri ve 734 yılında zehirlenerek vefatı detaylı olarak aktarılmaktadır. Ayrıca Bilge Kağan'ın "Türk Oğuz beyleri işitin" sözleriyle başlayan ve devletin sınırlarını genişlettiği sözleri de videoda yer almaktadır.
- 00:11Göktürk Devleti'nin Yeniden Toplanması
- Göktürk Devleti'nin doğu kısmı 630 yılında Çinlilerin hakimiyetine geçti.
- Kutluk Kağan (İleris Kağan) 680 yılından sonra Çin esaretinden kurtulup devleti yeniden toparladı.
- İleris Kağan'ın 691 yılında ölümünden sonra kardeşi Kapagan Kağan geçti ve devlet eski görkemli günlerine geri döndü.
- 00:48Bilge Kağan'ın Yükselişi
- İleris Kağan'ın 8 ve 7 yaşındaki oğulları Bilge ve Kül Tigin, Kapagan Kağan tarafından 14 yaşında şad ilan edildi.
- Bilge Kağan batı kanatta Tarduşlar üzerine yönetici oldu ve Kapagan Kağan dönemindeki savaşların çoğuna katıldı.
- Kapagan Kağan 716 yılında öldüğünde, Bilge ve Kül Tigin amca çocuklarına mani olarak babalarının devletine el koydular.
- 01:33Bilge Kağan'ın Hükümdarlığı
- Kül Tigin'in daha küçük olması sebebiyle adet gereği Bilge Kağan yeni hükümdar oldu.
- Bilge Kağan ordunun başına Kül Tigin'i, vezirliğe ise yaşlı Kurt Tonyukuk'u getirdi.
- Bilge Kağan kültürlü, ilme ve bilime meraklı, sorgulayan bir insandı ve Orhun abideleri onun döneminden kalma eserlerdir.
- 02:19Bilge Kağan'ın Başarıları
- Bilge Kağan içte ve dışta yaptığı mücadelelerle büyük başarılar kazandı.
- Tonyukuk Bilge Kağan'ın akıl hocası olmuş, onu bazı yanlışlardan döndürerek Türklerin kaderini değiştirmiştir.
- Bilge Kağan tahtı çıktığı zaman Göktürk ilinde düzen epey bozulmuştu, ancak devleti tekrar eski güçlü konumuna getirmiş ve töreleri yeniden uygulamaya başlamıştır.
- 03:00Bilge Kağan'ın Dış Politikası
- Göktürk Devleti birliğini sağlamlaştıran Bilge, ticarete önem veriyordu.
- Tonyukuk'un önerisiyle Çinliler ile iyi ilişkiler kurmuş ve alışverişi geliştirmiştir.
- Bilge Kağan döneminde iki Göktürk Devleti sınırlarını Çin'in Şant Ovasından, kuzeyde Bayırku Sahasından batıda Semerkant'a kadar ulaşmıştır.
- 04:22Bilge Kağan'ın Vefatı ve Mirası
- Bilge Kağan 22 yaşındayken Çin'e doğru ordu sevk etti, önce vezir Tonyukuk'u, sonra 731'de bir baskın sonucu Kül Tigin'i kaybeden Bilge Kağan, Çinlilerle işbirliği yapan adamı tarafından zehirlenerek 734 yılında vefat etti.
- Bilge Kağan'ın vefatından on yıl kadar sonra Uygurlar devleti ele geçirerek Göktürk hakimiyetine son verdi.
- Bilge Kağan'ın sözleriyle video bitiriliyor: "Küçük kardeşim Kül Tigin öldü. Görür gözüm görmez oldu, bilir bilgem bilmez oldu. Zamanın takdiri Tanrınındır. Kişioğlu ölmek için yaratılmıştır. Kendimi bıraktım, gözden yaş akıtarak, gönülden feryat ederek yanıp yakıldım."