Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Sümeyra Çenet tarafından sunulan Belarus (Beyaz Rusya) hakkında detaylı bir bilgilendirme içeriğidir.
- Video, Belarus'un coğrafi konumu ve sınırlarıyla başlayıp, demografik yapısı, dil durumu, ekonomik durumu ve sosyal politikaları hakkında bilgiler sunmaktadır. Ardından ülkenin kültürel özellikleri, batıl inanışları ve bayramları ele alınmakta, son bölümde ise siyasi yapısı, Lukashenko'nun 29 yıllık iktidarı ve seçim sistemi anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Lukashenko'nun halkın güvenini nasıl kazandığı, Sovyetler Birliği'nden bağımsız olduktan sonraki ekonomik kriz, 2020 seçimlerindeki olaylar, Avrupa Birliği ve ABD'nin Belarus'a uyguladığı yaptırımlar, Rusya ile olan ilişkileri ve Çernobil felaketinin Belarus'a etkileri gibi güncel konular da ele alınmaktadır. Video, Belarus'ın doğal güzellikleri ve ormanları hakkında bilgilerle sonlanmaktadır.
- Belarus'ın Coğrafi ve Siyasi Yapısı
- Belarus (Beyaz Rusya), Doğu Avrupa'da denize kıyısı olmayan eski bir Sovyet ülkesidir ve yüzölçümü 207.600 km²'dir.
- Ülkenin kuzeyinde Letonya, kuzeybatısında Litvanya, batısında Polonya, güneyinde Ukrayna, doğusunda ise Rusya bulunmaktadır.
- Belarus, bağımsızlığını kazanıp Belarus Cumhuriyeti olarak isimlendirilse de, dünya basınında Avrupa'daki son diktatörlük olarak tanımlanmaktadır.
- 00:33Lukaşenko'nun Diktatörlük İddiaları
- 29 yıldır ülkenin cumhurbaşkanı olan Lukaşenko, 2012 yılında Almanya'nın dışişleri bakanı Gey de Vestel'in ona diktatör diye hitap etmesine "diktatör olmak Gey olmaktan iyidir" diyerek karşılık vermiştir.
- Bu olayın üzerinden sekiz ay sonra kendi ağzıyla "ben Avrupa'nın son ve tek diktatörüyüm" demiştir.
- 00:55Belarus'ın Coğrafi Özellikleri
- Belarus altı bölgeye bölünmüş bir ülkedir ve başkent Minsk özel şehir statüsüne sahip, bağımsız ve hiçbir bölgenin bir parçası değildir.
- Ülke genel olarak düz bir coğrafyaya sahip olup, yüzde 80'inden fazlası ovalarla kaplıdır.
- Ülkede dağların olmaması nedeniyle neredeyse hiç değerli maden yoktur ve Belarus Avrupa'nın denize erişimi olmayan en büyük ülkesidir.
- 01:17Demografik Yapısı
- 9,5 milyonluk nüfusunun yaklaşık yüzde 84,90 Belaruslulardan oluşurken, yüzde 7,5'i Rus, geri kalanı ise diğer milletlerden oluşmaktadır.
- Nüfusun yaklaşık yüzde 90'ı Hristiyan, yüzde 2'si diğer dinlere mensupken, yüzde 8'i ya ateist ya da hiçbir dine inanmamaktadır.
- Belarus toplumunda din büyük bir rol oynamaz çünkü Sovyetler döneminde dini uygulamalar ve inançlar devlet tarafından sınırlandırılıp ateizmin teşvik edilmiştir.
- 01:52Cinsiyet ve Dil Yapısı
- Belarus yüzde 53,80'lik bir oranla kadın nüfus oranının en fazla olduğu altı ülke olup, çalışma çağındaki kadınların istihdam oranı erkeklere oranla daha yüksektir.
- Ülkede iki resmi dil vardır: Belarusça ve Rusça, ancak Rus dilinin fiilen hakim olduğu bir topluma sahiptir.
- Halkın yaklaşık yüzde 85'i etnik olarak Belarus olsa da sadece yüzde 20'si Belarusça konuşmayı tercih ediyor ve çoğu bu dili okuyup yazamıyor.
- 02:53Ekonomik Durum
- Ülkenin para birimi Belarus Rublesi olup, bugünkü kurlara göre bir Belarus Rublesi 10,41 Türk Lirasına karşılık gelmektedir.
- Asgari ücret aylık 554 Belarus Rublesi (yaklaşık 220 dolar) iken, ortalama maaş 250 dolar, başkent Minsk'te ise 450-500 dolar civarındadır.
- Kırsal kesimlerde ortalama maaş 200 dolara kadar düşerken, Minsk Avrupa'da yaşanabilecek en ucuz şehirlerden biridir.
- 03:26Devlet Politikaları ve Nüfus Sorunu
- Devlet halka ücretsiz sağlık hizmeti, ücretsiz eğitim, ucuz elektrik ve çocuklu ailelere maddi yardımlar gibi süspansiyonlar sağlamaktadır.
- Belarus işçi göçünü teşvik eden bir politikaya sahip değil, tüm istihdam açığını yerel halk karşılıyor ve bu nedenle işsizliğin az olduğu ülkelerden biridir.
- Ülke düşük doğum oranıyla nüfus kaybının yaşandığı bir yerdir ve kadın başına düşen doğum oranı 1,40'dır.
- 03:48Çocuk Yapma Teşvikleri
- Devlet nüfus sorununun önüne geçmek için çocuk yapmayı teşvik eden programlar yürütmektedir.
- İlk çocuğun doğumunda 3.521 ruble ödenek alınırken, daha sonraki her çocuk için 4.929 ruble alınır ve üç yaşına gelene kadar aylık 605 ruble yardım devam eder.
- Üç ve daha fazla çocuğu olan geniş aileler, devletten konut inşası için ücretsiz arsa talep etme hakkına sahip ve arazi ve emlak vergisinden muaflardır.
- 04:21Aile Sermayesi ve Yaşam Tarzı
- 2015 yılından beri aile sermayesi uygulaması yürütülüyor ve üç çocuğu olan aileler bir kereye mahsus 29.950 ruble devlet desteği alıyor.
- Ülkede birçok insan büyüklerinden kalan bir mirasla köyde ahşap bir eve sahip ve bu evde patates, soğan ve birçok sebze-meyve yetiştirebilecekleri, hayvan bakabilecekleri arazileri bulunuyor.
- Pek çok insan evini ya arkadaşlarıyla ya da aileleriyle paylaşıyor, özellikle genç çiftler çoğunlukla kirayı karşılayamadıkları için ebeveynleriyle birlikte kalıyor.
- 05:04Hayvan Bakımı ve Kültür
- Belaruslular eve ayakkabıyla girmiyorlar ve bir aile bir dairede en fazla iki hayvan bakma hakkına sahiptir.
- Kedi ve köpek sahipleri, hayvanları üç aylıktan büyük olduğu takdirde onları kaydettirmeli ve yılda dört kez evcil hayvan vergisi adı altında bir ödeme yapmalıdırlar.
- Belarus kültüründe buz pateni ve buz hokeyi büyük bir öneme sahip olup, hemen hemen her şehirde buz pateni pistleri bulunuyor.
- 05:31Turizm ve Alkol Tüketimi
- Ülke bugün Doğu Avrupa'nın Las Vegas'ı olarak anılmakta ve Rusya'da kumar yasaklandığında burada kumar turizmi oluşmuştur.
- Belaruslular uzun yıllar boyunca dünyanın en çok alkol tüketen halkı olarak isimlendirildi, ancak son yıllarda durum biraz değişmeye başlamıştır.
- Halkın yüzde 18,80'i alkolizmden muzdarip olup, ülkede sarhoş bir adamın rayları düşmesinden sonra sarhoşların metroya binmesi bile yasaklanmıştır.
- 06:05Beslenme ve Batıl İnançlar
- Belaruslular genel olarak çok iyi bir beslenme düzenine sahip değiller ve ülkede ana besin kaynağı patates olup, kişi başı yılda 178,30 kilo ile dünyada en çok patatesin tüketildiği ülke burasıdır.
- Pek çok yoksul insanın ailelerini doyurabilmek için yılda yarım tona kadar patates yetiştirdikleri küçük bir arsası olan "datça" adı verilen krevleri vardır.
- Belaruslular pek çok batıl inanca sahiptir; misafir evinizden ayrıldıktan sonra kendi evine ulaşana kadar evinizi temizlemeniz gerektiğini, genç bir kızın masanın köşesine oturması durumunda gelecek yedi yıl boyunca evlenemeyeceğini inanırlar.
- 07:04Bayramlar ve Kültür
- İkinci yüzyıldan beri kutlanan en eski Slav bayramı Massena (Krep Haftası) Belarusluların en önemli bayramlarından biri olup, tıpkı bir karnaval gibi kutlanmaktadır.
- Kökenleri pagan geleneğine dayanan ve Slavların Hıristiyanlığı benimsemesi ile inançları değişse de önemini koruyan bu bayram boyunca et yemek yasaktır, sadece balığa izin verilir ve süt ürünleri tüketilir.
- Belarus kişi başına düşen süt üretiminde dünyada beşinci sırada yer almaktadır.
- 07:44Minsk ve Turizm
- Başkent Minsk 1505'ten bu yana birçok felaket, yıkım ve işgale maruz kalmış, II. Dünya Savaşı zamanında şehirdeki binaların yüzde 85'i ve tüm altyapı yerle bir olmuş ve her şey yeniden inşa edilmiştir.
- Şehirdeki yolların geniş ve şehrin genel olarak düzenli bir yapıya sahip olmasının en önemli nedeni bu yeniden inşadır ve bugün Minsk'te trafik sıkıntısı yok denecek kadar azdır.
- Belarus'a gelen turistlerin eğer ülkede beş günden fazla kalacaklarsa nerede kaldıklarına dair kayıt yaptırmaları gerekiyor, yoksa ülkeden ayrıldıklarında ceza ödemek zorunda kalıyorlar.
- 08:16Güvenlik ve Siyasi Yapı
- Belarus çok kurallı bir ülke olup, ülkenin güvenli olmasının altında yasa korkusu yatmaktadır ve sokaklarda devriye gezen polis memurlarının sayısı oldukça fazladır.
- Belarus Avrupa'da idam cezasının hala yürürlükte olduğu tek ülkedir ve gerekçeleri genellikle cinayet işleme, vatana ihanet ve terör suçlar için verilen cezalar inanılmaz derecede ağırdır.
- Belarus'u anlamak için Lukaşenko'yu anlamak gerekiyor; bugüne kadar altı cumhurbaşkanlığı seçimi yapıldı ama bu seçimlerde başka birinin kazanması hep imkansız bir hal aldı ve neredeyse tüm seçimlerde Lukaşenko'nun yüzde 80'ini aldı.
- 09:07Lukaşenko'nun Başa Gelişi ve Güçlenmesi
- Belarus 1991 yılında Sovyetler Birliği'nden ayrılarak bağımsızlığını elde edince ekonomik krizle karşı karşıya kaldı, ancak Lukaşenko eski Sovyet sistemini modernize ederek uygulayıcının vaadini verince halk oy kullandı.
- Lukaşenko başa geldikten iki yıl sonra referandum gerçekleştirerek kendi gücünü ve yetkilerini arttırıp meclisi zayıflattı, görev süresini beş yıldan yedi yıla çıkarmaya çalıştı.
- Lukaşenko aşırı cari açık vererek ülke ekonomisini mali krizlere sürükledi, muhalefetin meclise sahip olduğu koltuk sayısı sıfır oldu.
- 10:11Son Seçimler ve Uluslararası Tepkiler
- 2020 seçimlerinde Lukaşenko oyların %81'ini alarak halk sokağa döküldü ve seçimlerde hile yapıldığını savundu, 30 bin'den fazla kişi gözaltına alındı, 7 bin'den fazla kişi tutuklandı.
- Mayıs 2021'de Lukaşenko, muhalif bir gazeteciyi taşıdığı için uçağı zorla Belarus'a indirdi ve tutuklattı, bu olay üzerine Avrupa Birliği tüm uçakların Belarus'a inmesini yasakladı.
- Avrupa Birliği, Lukaşenko'ya ve rejimin destekçilerine yaptırımlar uygulayarak varlıklarını dondurdu ve Avrupa bölgesine seyahat etmelerini yasakladı.
- 11:15Belarus'un Rusya İlişkileri
- Lukaşenko'nun Avrupa'ya meydan okuyan duruşunun arkasında Vladimir Putin'e biat etmesi yatıyor, 1999'da iki ülke arasında birlik devleti kurulmasıyla tek millet, iki devlet anlayışı oluştu.
- Belarus ekonomik açıdan Rusya'ya oldukça bağımlı, ürettiği ürünlerin %70'inden fazlasını Rusya'ya ihraç etmekte ve karşılığında ucuz petrol, doğalgaz ve hammadde almakta.
- Rusya'nın ekonomisinin kötüye gitmesi Belarus'un direkt olarak etkilemekte.
- 11:49Belarus'un Tarihi ve Çernobil Felaketi
- Belarus halkı nüfusunun dörtte birini II. Dünya Savaşı zamanında Sovyetler için feda eden bir halk, ölen insanların yanı sıra milyonlarca insan o dönemde evsiz kalmıştı.
- Belarus 1986'da gerçekleşen Çernobil felaketinden Ukrayna'dan daha fazla %70 oranında etkilendi, ülke topraklarının dörtte biri kirlendi, ekilebilir tarım arazilerinin beşte biri telef oldu.
- Etkilenen bölgelerde radyoaktif iyotlar otlaklarda birikti ve inekler tarafından tüketilerek insanların tüketeceği ürünlere geçti, halkın beklenen yaşam süresi beş yıl düştü.
- 12:35Belarus'un Doğal Kaynakları
- Yaşanan trajediye rağmen Belarus Avrupa'nın akciğeri olarak anılmakta.
- Topraklarının yaklaşık %43,20'si ormanlardan, %12,30'u ise karbondioksitleri turba bataklıklarından oluşuyor.