Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Türk Dili ve Edebiyatı öğretmeni Kadir Gümüş tarafından sunulan AYT sınavına hazırlık dersinin bir bölümüdür. Öğretmen, Batı edebiyatındaki önemli akımları öğrencilere anlatmaktadır.
- Videoda Ekspresyonizm, Dışavurumculuk, Fütürizm, Dadaizm, Sürrealizm, Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk), Letizm (Harfçilik) ve Kübizm gibi akımlar detaylı şekilde ele alınmaktadır. Her akım için temel özellikleri, temsilcileri ve Türk edebiyatındaki etkileri açıklanmaktadır.
- Özellikle Sürrealizm akımının Sigmund Freud'un bilinçaltı teorilerinden etkilenerek ortaya çıktığı ve Türk edebiyatında İkinci Yeni akımını etkilediği vurgulanmaktadır. Ayrıca Jean-Paul Sartre'nin varoluşsalizm akımını edebiyata nasıl entegre ettiği ve letizm akımının Cumhuriyet döneminde farklı yapılarla kaynaşması olduğu bilgisi de paylaşılmaktadır.
- 00:24Ekspresyonizm ve Empresyonizm Karşılaştırması
- Ekspresyonizm, dışavurumculuk olarak da bilinir ve "egzoz gibi düşün" şeklinde kodlanabilir.
- Empresyonizmde şair dış dünyadan izlenim alır ve bunları şiir olarak anlatır, dış dünyadaki gerçeklerle ilgilenmez.
- Ekspresyonizmde şair içindekileri dışa vurarak dış dünyanın anlamsızlığına anlam kazandırır ve iç dünyası ön plandadır.
- 04:41Ekspresyonizmin Özellikleri
- Ekspresyonizm, Birinci Dünya Savaşı (1914) yıllarında Almanya'da bir ruh çığlığıyla doldu ve yalnızlaşma insanları buhran getirdi.
- Şairin bir misyonu vardır: içindekileri dışa vurarak dış dünyanın anlamsızlığına anlam kazandırmak.
- Ekspresyonizmde iç gözlem yapılır, iç dünya anlatılır ve çığlığa dayalı yeni bir üslup vardır.
- 06:19Ekspresyonizmin Temsilcileri
- Ekspresyonizmin üç temsilcisi vardır: Franz Kafka, James Joyce ve Füturizm.
- Füturizm, gelecekçilik anlamına gelir ve 20. yüzyılda İtalya'da Marinetti ile birlikte doğar.
- Füturizm, manifesto fütürissata ile kendini Paris'te Le Figaro gazetesi'nde yayınlar.
- 07:42Füturizmin Özellikleri
- Füturizmde gelecek vardır, geçmişi sil, savaş, kavga, cesaret ve sanayileşme istenir.
- Füturizm geleneği, geleneksel kuralları ve geçmişi reddeder, gelecek için yaşar.
- Füturizmde sürat önemlidir, makineleşme ve gelecekle ilgili bir akımdır.
- 09:35Füturizmin Temsilcileri ve Türk Edebiyatı
- Füturizm, geleneksel kuralları yıkmak için savaş açar ve dadaizme ve sürrealizme başkaldırısıyla zemin hazırlar.
- Füturizmin kurucusu İtalyan Marinetti'dir, Rus Mayakovski ise güçlendiren kişidir.
- Türk edebiyatında Nazım Hikmet, Mayakovski'den etkilendiği için bu akım etkisinde kalan en önemli sanatçıdır.
- 11:50Dadaizm
- Dadaizm, Birinci Dünya Savaşı ve Zürih'te 1914 yılında Triara ile birlikte başlar.
- Dadaizm bir isyandır, topluma, alayına, kurallara ve yasalara başkaldırıdır.
- Dadaizmde tek kural kuralsızlıktır, gelenek, divan edebiyatı, halk edebiyatı, kaideler, akıl ve alışılmış estetik değerler reddedilir.
- 13:30Dadaizm Akımı
- Dadaizm, rastgele kelimelerden oluşan bir akımdır; "dada" kelimesi oyuncak at anlamına gelir ve bu kelimeden yola çıkarak "dada" ismi oluşturulmuştur.
- Dadaizm akımının en büyük temsilcisi Tzara'dır, ayrıca Paul El Bart ve Louis Aragon da bu akımın temsilcileridir.
- Türk edebiyatında dadaizm yoğun bir etki yaratmamış, ancak birinci yeni Garip akımını kısmen etkilemiştir; Orhan Veli Kanık ve Oktay Rıfat Horozcu bu etkiyi göstermiştir.
- 16:06Sürrealizm Akımı
- Sürrealizm, Sigmund Freud'un görüşlerinden etkilenerek başlamıştır; Freud insanı bir buzdağına benzeterek bilinç ve bilinçaltı kavramlarını ortaya koymuştur.
- Freud'a göre insanın içinde "id" (bilinçaltındaki istekler), "süper ego" (toplum kuralları) ve "ego" (id ve süper ego'yu dengeleyen) olmak üzere üç unsuru vardır.
- Sürrealizm akımının temsilcisi Andre Breton'dur ve 1924 yılında manifesto'da sürrealizme değinmiştir.
- 20:10Sürrealizmin Özellikleri
- Sürrealizm akımında akıl ve mantık yoktur, yazarların yazdıklarının bilinçaltından geldiğini söylerler.
- Bu akımda sanatta kural yoktur, tek gerçek bilinçaltıdır ve yazılan eserler sanatçının bilinçaltının ürünüdür.
- Sürrealizmde harikulade olana, hayal, fantezi ve rüyaya ilgi duyulur; ayrıca akıl hastalarına ve çocukluğa dönüş vardır.
- 24:36Sürrealizmin Türk Edebiyatındaki Etkisi
- Türk edebiyatında en çok kısmen de olsa ikinci yeniciler sürrealizmden etkilenmiştir.
- Cemal Süreya'nın "Beni Öp Sonra Doğur Beni" adlı eseri birinci yeni Garip akımında kısmen etkilenmiştir, ancak ikinci yeni Garip akımı daha çok etkilenmiştir.
- 25:03Egzistansiyalizm (Varoluşçuluk)
- Egzistansiyalizm, ikinci dünya savaşı'nın olumsuz etkileriyle Almanya'da ve Fransa'da ortaya çıkan bir akımdır.
- İlk başta felsefi akım olarak ortaya çıkmış, ancak edebiyatta da önemli bir yer almıştır.
- Felsefi akım olarak Jean Paul Sartre tarafından geliştirilmiştir.
- 25:55Egzistansiyalizm Akımı
- Egzistansiyalizm akımı, bunalıma düşen insanın varlığını ve kimliğini sorgulamasıdır.
- Bu akımın anahtar cümlesi "varlık özden önce gelir"dir; insan önce var olur, sonra kendi özünü inşa eder.
- Egzistansiyalizmde insan seçimlerinde özgürdür ve bu seçimler karşısında bunalıma düşer.
- 27:41Egzistansiyalizmin Özellikleri
- Egzistansiyalizm, extensialist felsefenin Jean Paul Sartre tarafından edebiyata uyarlanmasıdır.
- Bu edebiyat kaotik, bunalım temelli ve kötümserlik temelli bir edebiyattır.
- Felsefeciler arasında tanrısal ve tanrısız iki farklı görüş vardır; bazıları tanrısal varoluşa inanırken, bazıları tanrısızdır.
- 30:02Egzistansiyalizmin Temsilcileri ve Etkileri
- Egzistansiyalizmin temsilcilerinden Jean-Paul Sartre herkes tarafından bilinecektir.
- Hölderli, Nietzsche gibi sanatçılar da bu akımın temsilcileridir.
- Türk edebiyatı da kısmen etkilenmiştir; Demir Özlü, Ferit Edgü, Leyla Erbil ve Orhan Duru bu akımın etkisinde yer almıştır.
- 30:57Letrisizm Akımı
- Letrisizm, harfçilik akımıdır ve İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra ortaya çıkmıştır.
- Letrisizm, mevcut şiir akımlarına karşıdır ve kelimenin yapısıyla veya anlamıyla ilgilenmez.
- Bu akım, ses taklidi yaparak anlam ötesi bir müzikalite ister ve alfabeye on dokuz harf ekler.
- 33:02Kübizm Akımı
- Kübizm önce resimde ortaya çıkmış, daha sonra edebiyata uyarlanmıştır.
- Kübizm, sadece görünen yönleri değil, görünmeyen yönleri de vererek üç boyutlu olmayı ister.
- Bu akım, geleneksel akıl ve mantığı reddeder, şiirde tamamen görsellik ön plandadır ve noktalama işaretleri ile dilin söz dizimi umurlarında değildir.
- 35:52Post Modernizm
- Post modernizm bir edebi akım değildir, Batı edebiyat akımı değildir.
- Cumhuriyet döneminde farklı yapılarla bir kaynaşmadır.
- Ödev olarak 2023 AYT soru bankasından edebi akımlar çözülüp doğru yanlış sayıları paylaşılması istenmektedir.