Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Ankara'da yaşayan ve ailesinin Karabük'te yaşadığı bir iş güvenliği uzmanı tarafından sunulan eğitim dersi formatındadır. Eğitmen, öğrencilere yönelik basınçlı kaplar ve iş sağlığı güvenliği konusunda kapsamlı bilgiler aktarmaktadır.
- Video, basınçlı kapların iş güvenliği açısından önemi, beş farklı yönetmelik (basınçlı ekipmanlar yönetmeliği, basınçlı kaplar yönetmeliği, iş ekipmanlarının kullanımında sağlık ve güvenlik şartları yönetmeliği, taşınabilir basınçlı ekipmanlar yönetmeliği ve basınçlı kaplar ve bu kapların muayene yönetmeliklerinin ortak hükümlerine dair yönetmelik) hakkında bilgiler sunmaktadır. İçerik, basınçlı kapların tasarım ve kullanım süreçlerinde dikkat edilmesi gereken hususlar, karşılaştıkları tehlikeler, güvenlik ekipmanları, periyodik kontroller ve test teknikleri gibi konuları kapsamaktadır.
- Eğitim, sıvılaştırılmış gaz tankları, buhar kazanları, kalorifer kazanları ve kompresörlerin periyodik kontrol süreleri, emniyet vanası, patlama diski gibi güvenlik ekipmanları, gaz dedektörü kullanımı, havalandırma sistemleri ve kompresörlerin yapısı, çalışma prensibi ve çeşitleri hakkında detaylı bilgiler içermektedir. Video, bir ders serisinin parçası olup, bir sonraki derste konunun devam edeceği belirtilmektedir.
- Basınçlı Kaplarda İş Sağlığı Güvenliği
- Basınçlı kaplar iş güvenliği uzmanlarının en çok üzerinde hassas olması gereken iş ekipmanlarından biridir.
- Basınçlı kaplarla ilgili bir kaza yaşandığında sonuçları çok ağır olabilir, ancak kurallara uyulduğunda güvenli bir şekilde çalışılabilir.
- Basınçlı kaplarla ilgili beş farklı yönetmelik bulunmaktadır: Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, Basınçlı Kaplar Yönetmeliği, İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği, Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği ve Basınç Kaplar ve Muayene Yönetmeliklerinin Ortak Hükümlerine Dair Mevzuat.
- 01:49Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği
- Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, maksimum izin verilen PC basıncı beş bardan daha büyük olan basınçlı ekipmanların donanımlarının tasarım ve üretim uygunluk değerlendirilmesi ile ilgili usul ve esasları belirler.
- Taşınabilir Basınçlı Ekipmanlar Yönetmeliği, taşınabilir basınçlı ekipmanların güvenliğini artırmak, piyasada serbest dolaşımını sağlamak ve ekonomik tarafların sorumluluklarını belirlemek üzere çıkarılmıştır.
- Basit Basınçlı Kaplar Yönetmeliği, yakma amacı dışında kullanılan, iç basıncı sıfır virgül beş bardan daha yüksek olan ancak azami çalışma basıncı otuz barı geçmeyen, içine hava veya azot gazı konulmak üzere seri olarak üretilen ve ateşe maruz kalmayan kaynaklı basit basınçlı kapları kapsar.
- 03:20Oksijen Tüplerinin Güvenliği
- Oksijen tüplerinin yağlı elle ellenmemesi kesinlikle yapılmalıdır.
- Oksijen tüplerinin içindeki gazlar çok düşük sıcaklıklarda depolanır ve yağlı elle temas etmesi durumunda soğuk yanması olayları yaşanabilir.
- Oksijen tüplerinin kendiliğinden alev almasına neden olan husus, açma kapama vanalarının yağlı elle temas edilmesi ve oksijenin bağlantı noktalarından kaçak olmasıdır.
- 05:56Oksijen Tüplerinin Patlama Riski
- Yağ ve oksijenin buluşması halinde egzotermik ısı veren bir reaksiyon ortaya çıkarak tüpün kaçak olan yerinin kızmasına, yanmasına ve hatta patlamasına yol açabilir.
- Tüp patlarsa gövdesi bir yana, valfi bir yana ve füze gibi hareket ederek içindeki oksijen boşalana kadar önüne gelen her şeyi tahrip edebilir.
- Yağlı eldivenle bile temas etmek yeterli olabilir, hatta yağlı bir yemeği elle yedikten sonra eli yıkamadan tüpün vanasına dokunulduğunda da bu etki meydana gelebilir.
- 08:29Basınçlı Kapların Tanımı ve Özellikleri
- Basınçlı kap, beş atü ve üzerinde bir iç basınca sahip, sıvı ve gazların üretimi, taşınması veya depolanmasında kullanılan, küre, silindirik veya koni şeklinde dizayn edilen, atmosfere kapalı olan ekipmanlardır.
- Basit basınçlı kap, iç basıncı beş bardan büyük olan, azami çalışma basıncı otuz barı geçmeyen ve basınç altında kabın direncine katkıda bulunan parçalar ve donanımları alaşımsız çelikten veya alaşımsız alüminyumdan yapılmış olan kaplardır.
- Basit basınçlı kaplarda silindirik bölümün ve uçların gerçek et kalınlığı çelik kaplarda iki milimetreden, alüminyum ve alaşımlı alüminyum kaplarda da üç milimetreden daha az olmamalıdır.
- Basit basınçlı kaplarda kabın basıncı ile kapasitesinin çarpımı on bar litreden daha fazla olmamalıdır.
- 11:57Basınçlı Kap Tasarımı ve Çeşitleri
- Basınçlı kap tasarımı yaparken içsel ve dışsal basınç, rüzgar, sıcaklık, statik ve dinamik yükler, ağırlık ve ölü yüklerin bilinmesi gerekiyor.
- Çalışma hayatı içerisinde gaz kazanlar, gaz tüpleri, hava tankları, LPG tankları, kompresörler, boru hatları, sinai gaz tankları, otoklavlar, hidrolik ve pnömatik akışkan devreleri, soğutma üniteleri ve hidroforlar gibi birçok basınçlı kapla karşılaşılabilir.
- Basınçlı kaplarla ilgili güvenlik önlemleri yönetmeliklerde ve literatürde belirlenmiş olup, bu önlemlerin varlığını yokluğunu kontrol etmek gerekiyor.
- 13:14Basınçlı Kaplarla İlgili Tehlikeler
- Basınçlı kaplarla ilgili infilak, parçalanma, boğulma ve zehirlenme, yangın ve patlama, kimyasal ve termal yanma tehlikeleri bulunuyor.
- En fazla tehlike infilak (patlama) tehlikesiyle karşı karşıya kalınıyor.
- Bu riskli ekipmanların seçiminde, temin edilmesinde ve kullanılmasında gerekli dikkat ve özen gösterilmiyor.
- 14:28Basınçlı Kapların Yönetmeliklere Uygunluğu
- Basınçlı kaplar mutlaka ilgili yönetmelik, standart ve dizayn kodlarına göre imal edilmek zorunda.
- Basınçlı kaplarda C belgesi (Avrupa Birliği uygunluk belgesi) zorunluluğu var.
- Bir firma prototip üzerinden belge alsa da, sonraki üretimlerde bu şartları sağlaması gerekiyor, aksi takdirde ürün üzerinde C belgesi olsa bile kazalar yaşanabilir.
- 16:33İşletme Hataları ve Güvenlik
- İşletme hatası, basınçlı kaplarda yaşanan kazaların içerisinde önemli bir yeri tutuyor.
- Basınçlı kapların belirlenen amaç için kullanılmaması, uygun olmayan yer ve şekilde tesis edilmesi ve yetkisiz ve eğitimsiz kişiler tarafından işletilmesi kazalar içerisinde en önemli nedenlerden biridir.
- Ehliyetli kişilerin basınçlı kapları ve kazanları kullanması gerekir ve temel iş sağlığı güvenliği eğitimleri içerisinde bu konular aktarılmalıdır.
- 18:03Emniyet Kontrol ve Gösterge Cihazları
- Basınçlı kaplar uygun emniyet kontrol ve gösterge cihazlarıyla donatılmış olması gerekiyor.
- Bu ekipmanlar basit bir kap için uygun boyutlarda olmalı ve uygun şekilde montajının yapılması gerekir.
- Emniyet kontrol ve gösterge cihazlarının çalışmaması tehlikeli olabilir.
- 18:46Korozyon ve Testler
- Basınçlı kaplarda korozyon hem fiziki durumlar hem de işletme koşullarından kaynaklanabiliyor, hem iç korozyon hem de dış korozyon oluşabiliyor.
- Kompresörlerde atmosferden emilen havanın içindeki nem birikince korozyona neden olabilir, bu nedenle tankın altında suyun boşaltılması için bir vana bulunur.
- Kompresörlerde yılda bir kez hidrolik test yöntemi kullanılarak testler yapılması gerekiyor ki iç veya dış korozyondan kaynaklı normal çalışma basıncını kaldıramayacak bir zayıflama meydana gelmiş mi gelmemiş mi tespit edilebilsin.
- 20:57Bakım ve Testler
- Hatalı ve yetersiz bakım, serviste bulunan ekipmanlar için yapılan revizyon, tadilat ve bakımın üretim sürecini aksatmayacak şekilde kısa süre içerisinde yapılması gerektiği anlamına gelir.
- Bakım işlerinde iş sağlığı güvenliği ve koruyucu bakım öncelikli olması gerekiyor.
- Test ve kontroller ilgili yönetmelik ve standartlara uygun olarak, belirtilen sürelerde zamanında ve tanımlanmış yetkili elemanlar tarafından yapılması gerekiyor.
- 24:52Basınçlı Kapların Etiketi ve Güvenlik Ekipmanları
- Basınçlı kapların üzerinde imalatçı firmanın adı, markası, kazanım tipi, seri veya parti numarası, imal edildiği sene, kap kapasitesi, azami çalışma basıncı, azami ve askeri çalışma sıcaklıkları, kontrol tarihi ve C işaretinin son vurulduğu yılın son iki rakamı yer almalıdır.
- Basınçlı kaplarda emniyet vanası, patlama diski, emniyet aletleri, bel verme çubukları ve basınç düşürme sistemleri gibi güvenlik ekipmanları bulunmalıdır.
- Basınç ve sıcaklık anahtarları, akışkan seviye anahtarları ve emniyetle ilgili ölçme, kontrol ve düzenleme cihazları da basınçlı ekipmanlarda yer almalıdır.
- 27:19Basınçlı Kapların Güvenlik Önerileri
- Basınçlı kaplar patlamalara karşı uygun bir yerde, en az etkilenebilecek şekilde işyerinin tasarımının yapılması ve patlamalara karşı dayanıklı bir bölme içerisinde bulundurulması gerekir.
- Gazlı basınçlı kaplarda, kazanın bulunduğu bölgede gaz dedektörü ve alarm cihazının bulunması gerekmektedir.
- Gaz dedektörü, gaz kaçağı olması halinde sesli sinyal verir ve gaz dedektörü ile bağlı sistemle konutun girişindeki gazı kesecek bir güvenlik sistemi olmalıdır.
- 30:20Havalandırma ve Güvenlik Önerileri
- Gaz kaçağı ihtimaline karşı uygun havalandırma yapılması gerekir; doğalgaz kullanıyorsanız üst kısımdan, LPG kullanıyorsanız zemin kısmından havalandırma sistemi oluşturulmalıdır.
- Doğalgazla çalışan kazanların bulunduğu binanın tavan kısmında gazın birikebileceği kolonlar veya kirişler nedeniyle havalandırma ile süpürülecek alanların olmaması gerekir.
- LPG kullanıyorsanız zeminde kanalların olmaması gerekir, aksi takdirde gaz birikimi olabilir ve havalandırma bu kanalları süpürmez.
- 32:23Periyodik Kontrol ve Kullanım Önerileri
- Periyodik kontrol ve deneylerin zamanında yapılması ve ömrü biten kabın devreden çıkarılması gerekmektedir.
- Eğil kişiler tarafından kullanılması ve riskli alanlarda en az sayıda eleman çalıştırılması önerilmektedir.
- Son mevzuatlarda, basınçlı kapların özellikle kazanların üzerinde insanların bulunmaması istenmemektedir.
- 33:14Periyodik Kontrol Süreleri
- Taşınabilir gaz tüpleri standartlarda aksi bir süre belirtilmemişse üç yılda bir kontrol edilmelidir.
- Manifoldlu tüplerde kontrol süresi bir yıl olarak belirlenmiştir, özellikle oksijen tüpleri için.
- Sıvılaştırılmış gaz tankları, LPG tankları ve benzeri yerüstü ve yeraltı tankları on yılda bir kontrol edilmelidir, ancak LPG tanklarındaki emniyet valfleri beş yılda bir kontrol edilmelidir.
- 36:23Tehlikeli Sıvıların Bulunduğu Tankların Kontrolü
- Sıvılaştırılmış gaz tankları ve yeraltı on yıl kullanımdaki LPG tüplerinin periyodik kontrolleri yılda bir kez yapılması gerekiyor.
- Tehlikeli sıvıların bulunduğu kapların tahribatsız muayene yöntemleri kullanılarak kontrol edilmesi gerekiyor.
- Buhar kazanları, kalorifer kazanları ve kompresörlerin hava tanklarının yılda bir kez periyodik kontrolleri yapılması gerekiyor.
- 37:36Basınçlı Kaplarda Test Teknikleri
- Basınçlı kaplarda yapılan testler zorlayıcı (tahribatlı) ve zorlayıcı olmayan (tahribatsız) testler olarak ikiye ayrılıyor.
- Tahribatlı muayene, kabın testi sonrasında deforme olabileceği bir yöntemdir.
- Tahribatlı muayeneyi kapsayan testler hidrolik ve pnömatik olmak üzere iki bölümde gerçekleştirilebiliyor.
- 38:53Hidrolik ve Pnömatik Testler
- Hidrolik test, basınçlı kabın tamamı veya bir kısmının uygun şartlarda bir sıvı ile doldurulup basınçlandırılması, izlenmesi ve boşalttırarak sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir.
- Pnömatik testler, basınçlı kabın tamamı veya bir kısmının uygun şartlarda bir gaz ile doldurulup sıkıştırılması ve boşaltılarak sonuçlarının irdelenmesi tekniğidir.
- Pnömatik testler güvenli alanlarda yapılmalıdır, aksi takdirde patlama meydana gelirse kabın dayanımsızlığından dolayı orada bulunan insanların zarar görmemesi için kontrollü alanlarda yapılmalıdır.
- 39:42Zorlayıcı Olmayan Test Teknikleri
- Zorlayıcı olmayan test teknikleri, kaba zorlayıcı test tekniklerinin uygulanmasında sakınca görülmesi halinde uygulanır.
- Gözle muayene testi, sıvı sızdırmazlık testi, penetrasyon testi, manyetik partiküller test, radyografi testi, gama ve X-ışınları kullanılarak ultrasonik testler zorlayıcı test tekniklerinin uygulanmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır.
- Tahribatsız muayene yöntemlerinde içerisinde iyonlaştırıcı radyasyon içeren test metotları da kullanılır.
- 40:39Hidrolik Basınç Deneyleri ve Kompresörler
- Basınçlı kapların hidrolik basınç deneyleri en yüksek çalışma basıncının bir buçuk katı ile yapılması gerekiyor.
- Kompresörler, havayı sıkıştırarak basınçlı bir şekilde kullanmamıza yarayan cihazlardır.
- Kompresörler arasında hava kompresörleri, amonyak kompresörleri, freon kompresörleri ve hidrojen kompresörleri gibi çeşitleri vardır, ancak en yaygın olarak hava kompresörleri kullanılır.