Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- NTV'de yayınlanan "Açık Beyin" programında, sunucu Sinan Canan (biyolog, sinirbilim uzmanı, akademisyen, araştırmacı, yazar, gezgin, merakçı, profesör, doktor) başarı kavramını ele alıyor. Program her cumartesi akşamı yayınlanıyor ve Ali Kemal, Deniz Aktun (yönetim danışmanı), Didem Ölmez (öğretmen) ve diğer katılımcılar arasında interaktif bir sohbet formatında ilerliyor.
- Programın ana konusu "başarı" kavramının ne anlama geldiği, hayatımızda nasıl etkilediği ve kişisel gelişimle ilişkisi üzerine odaklanıyor. Konuşmacılar başarıyı farklı açılardan tanımlıyor, okulda başarılı olmanın hayat başarısıyla doğrudan ilişkili olup olmadığı, IQ testlerinin kültürel etkileri ve duygusal zekanın önemi gibi konuları tartışıyor.
- Programda ayrıca insanın beş temel ayarı (hareketli olmak, az yemek, gerçek ilişkiler kurmak, stresi yönetmek ve sınırları zorlamak), okuma alışkanlıklarının önemi, ödevlerin başarıya katkısı ve insanların kendi hedeflerini belirlemek için başkalarının beklentilerine boyun eğmemesi gerektiği gibi konular da ele alınıyor. Program, bir sonraki bölümde "neden yapamıyoruz" konusunu ele alacaklarını belirterek sona eriyor.
- 00:02Programın Konuğu ve Başarı Konusu
- Programın konuğu Sinan Canan, biyolog, sinirbilim uzmanı, akademisyen, araştırmacı, yazar, gezgin ve merakçıdır.
- Her cumartesi akşamı NTV ekranlarında "insandan bahsediyoruz" konusu ele alınmaktadır.
- Bugün programın konusu başarıdır ve herkes onun peşinden koşarken ne olduğunu bilmez.
- 01:51İnsanın Fabrika Ayarları
- İnsanın beş fabrika ayarı vardır: hareketli olmak, az yemek, gerçek ilişkiler kurmak, stresi yönetmek ve sınırlarımızı zorlamak.
- İnsanlar hareketli olmak, az yemek ve gerçek ilişkiler kurmak zorunda olup, stresi yönetmeyi öğrenmeli ve sınırlarını zorlamakla yükümlüdür.
- İyi olmanın şartlarından biri de sınırlarımızı zorlamaktır, her gün aynı şeyi yaparak kendimizi iyi hissedemeyiz.
- 03:47Başarı Kavramının Tehlikeleri
- Başarı kelimesi herkesin ağzında olmasına rağmen, herkesin farklı bir tanımı vardır ve zamanla değişebilir.
- Eğitimci Ali Koç'ın anekdotuna göre, çocukların ilkokula verilmesinde "mutlu olsun" istenirken, ortaokulda "başarılı ve mutlu olsun" istenir ve sonrasında sadece "başarılı olsun" istenir.
- Başarı peşinde koştuğumuz zamanlar düşündüğümüzde, birçok kriter koyulur ve bazıları elde edilir, ancak elde edildikten sonra "bu muydu" hissi yaşanır.
- 07:29Başarının Gerçek Yüzü
- Başarı, elde ettikten sonra çoğu zaman umursamayacağımız ama sıklıkla pişman olacağımız şeylerin peşinde koşmakla harcanır.
- Program, biyolojik, psikolojik ve kadim perspektiften başarı nedir, ne değildir, ne olmalıdır, ne olmamalıdır üzerine zihin egzersizi yaparak geçecek.
- 08:31Başarı Kavramının İncelenmesi
- Konuşmacı, başarı kavramının dışımızda gerçekleşen bir şey olarak tanımlandığını ve başarının içinde bir başaran olduğunu belirtiyor.
- Başarıya dikkat etmek için kendimizi daha iyi fark edebilmek için neler yapabileceğimizi öğrenmek istiyor.
- Zihinsel pusulayı diri tutmak, başarılacak olayları ve onların başarılı olup olmadığını konuşmak yerine, başaran kişiye odaklanmak önemli.
- 10:24Başarı Tanımlamaları
- Başarı, maddesel yaşamın sona ermesine rağmen pişmanlık duymadan, ömür boyu iyi ki bunu yaptım diyebileceğimiz bir şey olarak tanımlanıyor.
- Başarı, zorlukların üstesinden gelmek ve bir süreçte verilen mücadele olarak görülebilir.
- Başarı, kendi sınırlarının üzerine çıkma aşaması ve yeni bir ben yaratma yolculuğu olarak da tanımlanıyor.
- 13:26Başarı Odaklı Yaşamın Tehlikeleri
- Hayatı kaçırdıktan sonra başarılı olmanın bir önemi olup olmadığı sorgulanıyor.
- Başarı, kişisel bir değer olarak herkese göre değişiyor ve hayat boyunca peşinden koşulan bir şey olarak görülüyor.
- Başarı kovalarken zamanın akıllıca kullanılmaması ve ölü yatırımların yapılması tehlikeli olabiliyor.
- 16:34Başarı Zehirlenmesi
- Başarı zehirlenmesi ailede, okulda ve özellikle iş dünyasında başlıyor.
- Aileler, çocuklarının kendilerinin yapamadıklarını yapacağını ve başarılı olacağını düşünerek onları baskı altına alıyor.
- Çocukların hayatını ebeveynlerin kıstaslarına göre başarılı ya da başarısız olarak değerlendirmeleri zehirlenmeyi başlatıyor.
- 18:08Başarı ve Biyografi
- Bazı insanların ailelerinde "sen ne yaparsan iyidir" denilmesi olumlu bir ortam oluşturabilir, ancak okul başladığında durum değişebilir.
- Okulda genellikle başarılı insanların başarılarını anlatırken, Einstein, Newton, Edison gibi bilim insanlarının çocukluklardan itibaren nasıl başarılı olduklarını anlatan biyografi okumaları eksik kalıyor.
- Başarılı insanlar bir anda keşifler yapmazlar, ömürler boyunca bir şeyle debelenip çalışarak kırılma noktalarında başarılar elde ederler.
- 20:44Çevrenizdeki Kişilerin Etkisi
- İnsanlarla vakit geçirdiğinizde onlar gibi olmaya başlarsınız, bu nedenle çevrenizdeki kişilerin ortalaması sizin kişiliğinizi etkiler.
- Farklı sosyal ortamlara girdiğinizde davranış biçiminiz değişebilir, örneğin Ankara'dan İstanbul'a taşınmak gibi büyük değişimler kişinin tavrını etkileyebilir.
- Başarılı insanlarla vakit geçirmekten endişe duyan kişiler, kendilerini iyi hissetmediklerini ifade edebilir, bu durum genellikle kendilerini sınırlarının dışına çıkarmaya zorladığında ortaya çıkar.
- 24:20Kendini Bilmek ve Yaratıcılık
- İnsanlar doğudan son nefeslerine kadar başka insanları kopya çekerek yaşamaya alışmışlardır, bu kopyacılık yöntemiyle tatmin edici başarı elde edilemez.
- Yaratıcılık, insanın kopya çekmeyi bırakıp kendisini adam yerine koymaya başladığı anda ortaya çıkan bir şeydir.
- Kendini adam yerine koyan insanlar için piyasada bir açık vardır, bu tür insanlar daha başarılı olabilirler.
- 25:30Başarı Yolunda Zorluklar
- Başarılı kişilerin de başlangıçta zorluklarla karşılaşmaları normaldir, örneğin konuşmacı da ilk dönemlerde stresler yüzünden günlerce kapanıp araştırmalar yapmıştır.
- Stresli durumlar insanı hazırlık yapmaya ve kendini geliştirmeye zorlar, bu da başarıya ulaşmak için önemli bir adımdır.
- Kendi merak ettiğiniz şeyi ciddiye alıp ona yatırım yapma cesareti olan insanlar daha başarılı olabilirler.
- 28:24Özgüven ve Başarı
- Özgüven, kişinin kendine güvendiği konularda sağlam adımlar atmasını sağlayan önemli bir faktördür.
- Özgüven, belli bir yatırım, gelişme ve antrenmanın olduğu zaman gelişir, ancak çoğu zaman hazırlıksız olmanın bir işareti olan stresi bozmadan rahat konfor içinde kalmaya çalışırız.
- Stresin üzerine gitmek ve kendini ortaya koymak, kişiyi daha hazırlıklı hale getirir ve hayırlı bir işaret olarak değerlendirilmelidir.
- 29:44Okul Başarısı ve Hayat Başarısı
- Okulda başarılı olmak için yapılmadığımız, aşikar görünen bir şey vardır ve bu genellikle IQ (işlemsel zeka) ölçümüyle ilişkilendirilir.
- Yüksek IQ'lu çocuklar üstün yetenekli olarak görülür ancak hayata adapte olmaları zor olabilir ve eğitimde başarı sağlayabilirler.
- Okulda başarılı olmanın hayat başarısıyla ne kadar ilişkili olduğuna dair düşünmek gerekir, çünkü okulda başarılı olan herkesin başarılı bir hayat yaşadığı söylenemez.
- 31:12IQ Testleri ve Kültürel Etkiler
- IQ testleri 1960'lı yıllardan beri geliştirilmeye başlanmış ve 1980'lerde ve 1990'lı yıllarda yeni versiyonları çıkmıştır.
- Bu testler işlemsel zekayı ölçmek için hazırlanmış olup, kültürel ögeler içerir ve bu da farklı kültürlerde farklı sonuçlar doğurabilir.
- Bazı IQ testleri, özellikle kültürel farklıklar nedeniyle, çocuklara yanlış zeka değerlendirmelerine yol açabilir.
- 33:37Yüksek IQ ile Hayat Başarısı Arasındaki İlişki
- Yüksek IQ ile hayatta başarı arasında genellikle negatif korelasyon (ters ilişki) vardır.
- Yüksek işlemsel zekaya sahip insanlar, insani sorun ve mantıksızlıklara katlanamazlar, bu da diğer insanlarla beraber hareket etme becerisini sekteye uğratır.
- Deha sahibi insanlar sosyal ilişkilerden ciddi şekilde yalıtılır ve sevdikleri konuyla uğraşmayı insani problemlerle boğuşmaya tercih ederler.
- 35:24Duygusal Zeka ve Başarı
- Hayatta başarının en önemli unsurlarından biri kendi duygularını ve diğer insanların duygularını doğru okuyabilmektir.
- Duygusal zeka gelişimi, bilgiyi daha iyi anlatmayı, işbirliklerini kurmayı ve başarılı işleri yapmayı sağlar.
- Tek başına bir insan ne başarırsa başarsın, kendisi için ve başkası için bir önem kazanmaz; başarı genellikle diğer insanların takdiri ve onlardan faydalanmasıyla gerçekleşir.
- 37:01Başarı ve Hayır Diyememe Sorunu
- Birçok insan başarabilmek için herkesin onu sevmesini ve takdir etmesini hedefler.
- "Hayır diyemiyorum" dedikleri kişilerin sevilme ihtiyacından kaynaklanan bir sorunu vardır.
- Başarıyı değil başaranı düşünmeye başladığımızda, kendimizle beraber gidecekleri kişileri kabul eder, hedefimizden geri düşürebilecek kişileri nazikçe kenara alırız.
- 38:45Başarının Gerçek Yolculuğu
- Başarılı insanlar genellikle "ne bileyim ben yani gidiyorduk, oluyor tarzı" bir hikaye anlatırlar.
- Başarı, kendi zihinlerindeki hedefin peşinde giden insanlar için bir yolculuktur, burunlarına tutulan havuçların peşinde değil.
- Çocukluğumuzdan okulları bitirene kadar ne istediğimiz, ne sevdiğimiz sorgulanmaz, bu hakımızı unuturuz ve başkalarının dediği şeyleri kendi hedefimiz zannederiz.
- 41:05Okuma ve Edebiyat
- Günümüzde okuma büyük bir zorluk haline gelmiş, eskiden kitap kapaktan kapağı dört kez okuyabiliyorduk çünkü o dönemde bu kadar çok uyaran yoktu.
- Yeni teknoloji ve yapay zeka gibi konularla yeni bir kültür geliştirmemiz gerekiyor, ancak roman gibi hikayeli eserlerin baştan sona okunması önemlidir.
- Hafızanın zayıflaması ve zihinde boş çekmecelerin oluşması riskiyle başlangıçta başlanıp sona ermemeyen kitaplar okunmamalıdır.
- 43:07Ödevlerin Başarıya Katkısı
- Ödevlerin başarıya katkısı %2 olarak belirtilmiş, öğretmenlerin daha çok araştırma ödevleri ve etkinlikler vermesi önerilmektedir.
- Öğretmenlerin deneyimlerine güvenmeleri ve "ben ne yapmalıyım" diye sormaya devam etmeleri gerektiği vurgulanmaktadır.
- Aynı şeyleri farklı kişilerin sürekli tekrar etmesinin pek bir sonuç çıkarmayacağı belirtilmiştir.
- 44:52Bölüm Sonu
- Başarının kendimiz olmakla alakalı bir hikaye olduğu tekrar vurgulanmıştır.
- Çocuklara eziyet etmekten vazgeçileceği belirtilmiştir.
- Bir sonraki bölümde "neden yapamıyoruz" konusu ele alınacaktır.