Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Kimya Dersleri" kanalında yayınlanan AYT Kimya Full Son Tekrar Kampı serisinin üçüncü bölümüdür. Bir eğitmen tarafından sunulan bu eğitim içeriği, 12. sınıfın birinci ve ikinci ünitesini (Kimya ve Elektrik, Elektroliz ve Karbon Kimyasına Giriş) kapsamaktadır.
- Video, redüksiyon-oksidasyon tepkimeleri, elektrokimyasal hücreler, pil potansiyelleri, elektroliz ve karbon kimyasına giriş konularını detaylı şekilde ele almaktadır. İçerik, teorik bilgilerin yanı sıra örnek soru çözümleri ve sınav stratejileri de içermektedir.
- Kamp dört videoda tamamlanmakta olup, bu bölümde özellikle yükseltgenme-indirgenme tepkimeleri, anot-katot kavramları, pil potansiyeli hesaplamaları, elektroliz, Faraday kanunları ve karbonun allotropları gibi konular işlenmektedir. Video, TYT ve AYT sınavlarına hazırlanan öğrenciler için temel kimya konularını kapsamlı bir şekilde tekrar etmektedir.
- 00:05AYT Kimya Full Son Tekrar Kampı Tanıtımı
- Ondört günde AYT Kimya full son tekrar kampı devam ediyor ve bu üçüncü video.
- Toplam dört videoda kamp tamamlanacak, bu videoda 12. sınıfın birinci ve ikinci ünitesi inceleyilecek.
- Birinci ve ikinci ünite "Kimya ve Elektrik", "Elektroliz" ve "Karbon Kimyasına Giriş" konularını içermektedir.
- 00:31Kamp Programı
- Kampın 10., 11. ve 12. günleri bu videoda, 13. ve 14. günler ise son videoda yer alacak.
- Bu derste incelenecek notlar ve çözülecek sorular 14 günde AYT Kimya kamp kitabında yer alıyor.
- Derste "Kimya ve Elektrik" konusu ele alınacak.
- 00:59Kimya ve Elektrik Ünitesi
- 12. sınıfın birinci ünitesi olan "Kimya ve Elektrik" toplamda iki günde tekrar edilecek.
- 10. gün dersinde kimyasal enerjinin elektrik enerjisine nasıl çevrildiği ve depolandığı (piller) incelenecek.
- 11. gün dersinde ise elektroliz konusu, yani elektrik enerjisinin kimyasal enerjiye nasıl çevrildiği incelenecek.
- 01:21İndirgenme ve Yükseltgenme Tepkimeleri
- İndirgenme tepkimelerinin bir diğer ismi redüksiyon, yükseltgenme tepkimelerinin ise bir diğer ismi oksidasyondur.
- Bir tepkimede indirgenme varsa, yükseltgenmede mutlaka vardır; bu iki tepkimede birlikte yürür.
- İndirgenme ve yükseltgenme tepkimeleri aynı zamanda redüksiyonun ve oksidasyonun ilk üç harfinin birleştirilmesiyle "redoks tepkimeleri" olarak da adlandırılır.
- 01:59İndirgenme ve Yükseltgenme Kavramları
- İndirgenme, yükseltgenme basamağının matematiksel olarak daha düşük bir değere gitmesi, elektron alarak gerçekleşir.
- Yükseltgenme, yükseltgenme basamağının matematiksel olarak daha yüksek bir değere gitmesi, elektron vererek gerçekleşir.
- Bir atom veya iyon elektron alıyorsa yükseltgenme basamağı küçülür (indirgenme), elektron veriyorsa yükseltgenme basamağı büyür (yükseltgenme).
- 03:53İndirgenme ve Yükseltgenme Özellikleri
- Bir tepkimede hem indirgenme hem yükseltgenme vardır ve birlikte yürür.
- İndirgenen madde yükseltgen özellik gösterir, yükseltgenen madde ise indirgen özellik gösterir.
- İndirgenen atom elektron aldığı ve başka bir atomun yükseltgenmesini sağladığı için yükseltgen özellik gösterir.
- 05:04Yükseltgenme Basamaklarının Bulunması
- Elementlerin (tek tür atomlar topluluğu) yükseltgenme basamağı sıfırdır çünkü proton ve elektron sayısı eşittir.
- Tüm bileşiklerde atomların yükseltgenme basamakları toplamı sıfırdır.
- Çok atomlu iyonlarda yükseltgenme basamakları toplamı iyon yüküne eşittir.
- 07:34A Grupları ve Yükseltgenme Basamakları
- 1A grubu elementleri (hidrojen hariç) her zaman +1 alır, hidrojen metallerle yaptığı bileşiklerde -1, diğerlerinde +1 alır.
- 2A grubu elementleri her zaman +2 alır, 3A grubu elementlerinden alüminyum her zaman +3'tür.
- 4A grubu elementleri -4 ile +4 arasında değişken değerli kalır, 5A grubu +5 ile -3, 6A grubu +6 ile -2, 7A grubu +7 ile -1 arasında değerli kalır.
- 09:44Oksijen ve Florun Yükseltgenme Basamakları
- Oksijen bileşiklerinde genellikle -2 değerli kalır, ancak 1A ve 2A grubu elementleri ile birlikte -1 ve -2 alabilir, flor ile yaptığı bileşikte +2 değerini alabilir.
- Flor her zaman -1 yükseltgenme basamağına sahiptir.
- Yükseltgenme basamakları bulmak redoks tepkimelerinin denkleştirilmesinde önemlidir.
- 10:59Redoks Tepkimelerinin Denkleştirilmesi
- Redoks tepkimelerini denkleştirmek için öncelikle tüm atomların yükseltgenme basamaklarını bulup üzerine yazmak gerekir.
- Alınan ve verilen elektron sayılarını bulup eşitlemek önemlidir.
- Redoks'a katılan atomları önce eşitleyip, son olarak hidrojen ve oksijen atomlarını eşitleyerek tepkime denk denkleştirilir.
- 13:31Redoks Tepkimesi Denkleştirme
- Redoks tepkimesi denkleştirirken, elektron sayısını eşitlemek için katsayılar kullanılır.
- Elektron sayısını eşitlemek için, okun başındaki madde fosforu 3 ile, okun sonundaki madde H₃PO₄'ü 3 ile çarpmak gerekir.
- Hidrojen ve oksijen atomlarını eşitlemek için, okun başındaki madde 5 ile, okun sonundaki madde 5 ile çarpılır.
- 15:23Aktiflik Kavramı
- Bir element atomunun bileşik oluşturma veya iyon haline geçme isteğine aktiflik denir.
- Metallerin aktifliği elektron verme isteği ile ölçülür ve yükseltgenme potansiyeli ile karşılaştırılabilir.
- Yükseltgenme potansiyeli ne kadar büyükse metal o kadar aktiftir.
- 15:52Aktiflik Soruları
- Aktiflik sorularında iki tür durum vardır: plastik kapta çözelti ve metal veya metalden kapta çözelti.
- Tepkimeye girmeyi karar vermek için elementel haldeki (nötr haldeki) metale bakılır, iyon halinde olana değil.
- Eğer elementel haldeki metal, iyon halindeki metalden daha aktifse tepkime gerçekleşir.
- 18:13Elektrokimyasal Piller
- Elektrokimyasal pilde iki beherde saf su doldurulur ve her birine farklı metal levha (elektrot) daldırılır.
- Elektrolit, elektrik akımını ileten asit, baz veya tuz çözeltisidir ve genellikle tuz kullanılır.
- İki yarı hücre, iletken tel ve tuz köprüsü yardımıyla birleştirilerek elektrokimyasal pil oluşturulur.
- 20:21Galvanik Hücre
- Elektrokimyasal pil, modern pillerin en basit prototipidir.
- Pillerde bir taraf anottur (aktifliği daha yüksek olan metal), bir taraf katottur.
- Bu düzeneğe Galvani'ye ithafen galvanik hücre denir.
- 20:59Pil Düzeneği ve Anot-Katot Kavramları
- Pil düzeneğinde çinko ve bakır elektrotlar yerleştirilir, çinkonun aktifliği bakırdan daha büyüktür.
- Metaller aktif metaller ve aktif olmayan metaller (soy metaller) olarak iki gruba ayrılır; soy metaller bakır, gümüş, civa, altın ve platin olup, aktifliği diğer metallerden daha düşüktür.
- Düzeneğimizde aktifliği daha büyük olan çinko tarafı anot, aktifliği daha düşük olan bakır tarafı katot olarak adlandırılır.
- 22:04Pil Düzeneğindeki Tepkimeler
- Pil düzeneğinde anotta yükseltgenme, katotta indirgenme gerçekleşir ve bu durum "anot-yükseltgenme, katot-indirgenme" (anyon-katyon) olarak kodlanır.
- Anotta çinko (Zn) iki elektron vererek Zn²⁺ iyonuna yükselir, bu nedenle anotta elektrot aşınır ve çözeltide katyon derişimi artar.
- Elektronlar anottan katota doğru akar, katotta bakır iyonları (Cu²⁺) indirgenerek bakır katıları elektrotun çevresinde toplanır ve katotta elektrot kütlesi artar.
- 25:14Pil Düzeneğindeki Yük Dengesi ve Şematik Gösterim
- Pil düzeneğinde yük dengesizliği oluşur; anotta artı yüklerden dolayı anyonlar anota, katotta eksi yüklerden dolayı katyonlar katota doğru hareket eder.
- Anot ve katot yarı hücrelerinde gerçekleşen tepkimeler yarı tepkimelerdir ve taraf tarafa toplanarak net pil tepkimesi elde edilir.
- Pil tepkimeleri birer denge tepkimesidir ve egzotermiktir (ısı veren).
- 26:57Pil Hücresinin Şematik Gösterimi ve Anot-Katot Tespiti
- Pil hücresinin şematik gösteriminde önce anot yazılır, sonra katot ve arasında çift çizgi (tuz köprüsü) konulur.
- Anotta metal sonra metalin iyonu yazılır, katotta ise önce iyon sonra metal yazılır.
- Anot ve katotun tespiti için yükseltgenme potansiyeli, indirgenme potansiyeli, elektron akış yönü, kütle değişimi, derişim değişimi veya iyon hareketi gibi bilgiler kullanılabilir.
- 29:33Standart Pil Potansiyelleri
- Standart pil potansiyelleri 25 derece sıcaklık ve bir atmosfer basıncı altında, çözeltilerin molar derişiminde hesaplanır.
- Standart pil potansiyeli (E°) hesaplanırken, anotta yükseltgenme potansiyeli ile katotta indirgenme potansiyeli toplanır.
- Pil potansiyeli hesaplanırken, yükseltgenme ve indirgenme potansiyellerinin işaretlerine dikkat edilerek toplanır.
- 32:44Standart Hidrojen Elektrotu
- Standart hidrojen elektrotun potansiyeli sıfır volt olarak kabul edilmiştir.
- Standart hidrojen elektrotu, 25 derece sıcaklık ve bir atmosfer basınçta, 1 molar hidroklorik asit çözeltisine batırılmış platin metal üzerine bir atmosfer basınç yapan hidrojen gazı gönderilerek oluşturulur.
- Bir yarı hücrede gerçekleşen tepkime ters çevrilirse, E° değeri sadece işaret değiştirir, değer değişmez.
- 34:36Pil Potansiyeline Etki Eden Faktörler
- Pil potansiyeli bir denge tepkimesi olduğu için, Le Chatelier ilkesi gereği incelenir.
- Pil çalışırken potansiyeli zamanla azalır ve dengeye ulaştıktan sonra sıfır olur.
- Denge sağa doğru yönelirse pil potansiyeli artar, sola doğru yönelirse azalır.
- 35:43Derişim Etkisi
- Derişim etkisi, çinko-bakır pil örneğinde saf su ilave edilmesi veya farklı tuzlar atılmasıyla incelenir.
- Denge tepkimelerinde katı ve sıvıların derişimi dengeyi etkilemez, sadece çözeltideki maddelerin derişimi etkilidir.
- Çözeltideki iyonların derişimi artarsa reaksiyon sola kayar ve pil potansiyeli azalır, derişim azalırsa sağa kayar ve potansiyeli artar.
- 40:22Sıcaklık ve Basınç Etkisi
- Pil tepkimeleri egzotermik olduğu için, sıcaklık arttırıldığında denge girenler yönüne kayar ve pil potansiyeli azalır.
- Sıcaklık azaltıldığında denge ürünler yönüne kayar ve pil potansiyeli artar.
- Basınç etkisi sadece gaz elektrotun çıktığı durumlarda geçerlidir; basınç arttırıldığında denge girenler yönüne kayar ve potansiyeli azalır.
- 41:40Nernst Eşitliği ve Standart Olmayan Pillerde Potansiyel Hesaplama
- Nernst eşitliği, standart olmayan pillerde potansiyel hesaplamasında kullanılan bir formüldür ve 2023 AYT'de soru gelmiştir.
- Standart olmayan pil, 25 derecede, 1 atmosfer basınçta ve elektrotlardaki çözeltilerin derişiminin 1 molardan farklı olduğu pillerdir.
- Nernst eşitliği: E_pil = E_pil° - (0,0592/n) × log(Q), burada n alınan/verilen elektron sayısıdır ve Q denge kesinidir.
- 43:35Nernst Eşitliği Örneği
- Standart olmayan pillerde indirgenme potansiyeli yüksek olan taraf katot, düşük olan taraf anottur veya yükseltgenme potansiyeli yüksek olan taraf anottur.
- Örnek soruda, katot ve anot belirlenerek Nernst eşitliği uygulanmıştır.
- Pil potansiyeli hesaplanırken, katsayıların üs olarak yazılması önemlidir.
- 47:24Derişim Pilleri
- Derişim pilleri, elektrotlar ve elektrolitler aynı ancak derişimleri farklı olan pillerdir.
- Derişim pillerinde, derişimi küçük olan taraf anot, büyük olan taraf katottur.
- Derişimler eşitlenince pil potansiyeli sıfır olur ve pil çalışmaz; derişim farkı arttıkça potansiyel artar.
- 48:55Lityum-Iyon Pilleri
- Lityum-iyon pilleri günümüzde cep telefonları, bilgisayarlar ve tabletlerde kullanılan modern pillerdir.
- Anotta lityum metali, katotta ise titanyum, sülfür gibi katı elektrotlar kullanılır.
- Lityum pillerinin avantajları: tekrar tekrar şarj edilebilir, karbondioksit salınımı az, toksik madde içermez, kütlesi küçüktür ve yüksek enerji üretir.
- 50:02İstemli Elektrokimyasal Hücreler
- İstemli tepkime, kendiliğinden gerçekleşen tepkimedir; kurdun düzeni kendiliğinden çalışmaya başlarsa istemlidir, çalışmıyorsa dışarıdan enerjiyle çalıştırılabilir.
- İstemli elektrokimyasal hücrede anotta yükseltgenme tepkimesi, katotta ise indirgenme tepkimesi gerçekleşir.
- Anotta anyonlar, katotta ise katyonlar geçer; anot kütlesi zamanla azalırken, katot kütlesi artar.
- 51:45Elektrokimyasal Hücrelerde Potansiyel Hesaplama
- Standart olmayan pil potansiyelini hesaplamak için Nernst eşitliği kullanılır.
- Anotta yükseltgenme, katotta indirgenme gerçekleşir; yüksek indirgenme potansiyeli olan elektrot katot olarak belirlenir.
- Nernst eşitliği: E = E° - (0,059/n) × log([anot]/[katot]) formülüyle hesaplanır.
- 56:56Elektroliz
- Elektroliz, elektrik enerjisi kullanılarak kimyasal maddelerin kimyasal enerjisinin açığa çıkarılmasıdır.
- Katı haldeki maddeler elektroliz edilemez, sıvı hale getirilmiş veya suda iyonlarına ayrılmış maddeler elektroliz edilebilir.
- Elektrolizde inert elektrotlar kullanılır, anotta anyonlar yükseltgenir, katotta katyonlar indirgenir.
- 59:58Elektroliz ve Galvanik Hücreler Arasındaki Farklar
- Elektrolizde anot artı kutup, katot eksi kutuptur; bu pillerdeki durumun tam tersidir.
- Galvanik hücrelerde tepkime kendiliğinden gerçekleşirken, elektrolizde tepkime dışarıdan elektrik enerjisi verilerek gerçekleştirilir.
- 1:00:42Galvanik ve Elektrolitik Hücreler
- Galvanik hücreler (pil hücreleri) ve elektrolitik hücreler (elektroliz hücreleri) farklı türlerdir.
- Galvanik hücrelerde aktifliği yüksek olan çinko anot (eksi uç) olarak, aktifliği düşük olan bakır katot (artı uç) olarak kullanılır.
- Elektrolitik hücrelerde, galvanik hücrelerin tersi bir süreç gerçekleşir; anot ve katot yer değiştirir ve istemsiz redoks tepkimeleri elektrik enerjisi yardımıyla gerçekleşir.
- 1:02:31Elektroliz Hücrelerinde Öncelik Sıralaması
- Elektroliz kabında inert elektrotlar kullanılırken, anot'ta anyonlar (negatif iyonlar) yükselgenir, katot'ta katyonlar (pozitif iyonlar) indirgenir.
- Anot'ta hangi iyonun önce yükselgenip, katot'ta hangi iyonun önce indirgenip açığa çıkacağı, yükseltgenme potansiyellerinin sıralamasına göre belirlenir.
- Yükseltgenme potansiyeli sıralamasında eksi ile diğerleri arasında bir çizgi çekildiğinde, bu çizgiye yakın olan iyonlar öncelikle yükselgenir veya indirgenir.
- 1:05:53Suyun Elektrolizi
- Suyun elektrolizinde Hoffman voltametresi kullanılır ve suyun hidrojen ve oksijene parçalanması için sülfürik asit katalizör olarak eklenir.
- Suyun net elektroliz tepkimesi H₂O → H₂ + ½O₂ şeklindedir ve bu tepkimede oksijen gazının hacmi hidrojen gazının hacminin yarısıdır.
- Anot'ta OH⁻ iyonları yükselgenerek O₂ gazı oluşurken, katot'ta H⁺ iyonları indirgenerek H₂ gazı oluşur.
- 1:08:27Tuzların Elektrolizi
- Bir tuzun elektroliz edilmesi için ya sıvı halde eritilmesi ya da suda çözünmesi gerekir.
- Sıvı halde elektroliz edilen sodyum klorürde, anot'ta Cl⁻ iyonları yükselgenerek Cl₂ gazı, katot'ta Na⁺ iyonları indirgenerek Na metali oluşur.
- Suda çözünmüş sodyum klorürde, anot'ta Cl⁻ iyonları yükselgenerek Cl₂ gazı, katot'ta H⁺ iyonları indirgenerek H₂ gazı oluşur.
- 1:11:01Faraday Kanunları ve Elektroliz Hesaplamaları
- Faraday kanunlarına göre devreye gönderilen elektriksel yük miktarı ile oluşan madde miktarı doğru orantılıdır.
- Bir Faraday, Avagadro sayısı kadar (bir mol) elektron yükü olan 96500 klomb değeridir ve sorularda genellikle 96500 klomb olarak alınır.
- Elektroliz hesaplamalarında Q = I × t formülü kullanılır; Q elektrik yük miktarı (klomb), I akım miktarı (amper), t zaman (saniye) olarak ifade edilir.
- 1:13:27Elektroliz Hesaplamalarında Kullanılan Formüller
- Elektroliz ile açığa çıkan madde miktarını hesaplamak için m = Q × (M/96500) × z formülü kullanılabilir, ancak bu formül yerine Q'yu bulup mol hesaplaması yapılarak da çözüm yapılabilir.
- Elektrolizde katot ve anot üzerindeki yükseltgenme-indirgenme tepkimeleri yazılmalı ve elektron katsayıları ile mol hesaplaması yapılmalıdır.
- Seri bağlı kaplarda ikinci Faraday kanunu, devreden geçen elektrik yük miktarlarının eşit olduğunu belirtir.
- 1:16:42Elektroliz Örneği ve Metal Kaplamacılık
- Seri bağlı elektroliz hücresinde, birinci kabın katotunda toplanan kalsiyum miktarından ikinci kabın katotunda toplanan alüminyum miktarı hesaplanabilir.
- Metal kaplamacılık, çatal, bıçak gibi nesneleri gümüş, altın, bakır gibi metallerle kaplama işlemidir.
- Kaplamacılık hem estetik amaçlı hem de koruma amacıyla yapılır ve altın, gümüş, krom, nikel, bakır gibi metaller kullanılır.
- 1:19:24Elektrolitik Kaplama İşlemi
- Elektrolitik kaplama işleminde, kaplanacak madde katot (eksi) tarafına, kaplayacak metal ise anot (artı) tarafına yerleştirilir.
- Kaplama işleminde, kaplanacak madde katotta indirgenme yaşar ve kaplayacak metal anotta yükselir.
- Elektrolitik hücrede, kaplayacak metalin iyonlarını içeren bir çözelti kullanılır (örneğin gümüş kaplaması için gümüş nitrat tuzu).
- 1:21:48Korozyon ve Koruma Yöntemleri
- Korozyon, metallerin veya alaşımların hava, oksijenli ortam veya sudan kaynaklı kimyasal aşınmasıdır (paslanma ve çürüme olayları).
- Metalleri korozyondan korumak için boyama, galvanize etme veya kurban elektrot kullanma gibi yöntemler kullanılır.
- Kurban elektrot yönteminde, korunması istenen metale daha aktif bir metal bağlanır; bu metal zamanla aşınır ve korunması istenen metal korunur.
- 1:23:28Elektrolitik Kaplama Soru Çözümü
- Elektrolitik kaplama sorularında, elde edilen metalin mol kütlesini hesaplayarak devreden geçen yük bulunur.
- Devreden geçen yük (q) ile akım (i) ve zaman (t) arasındaki ilişki q = i × t formülüyle hesaplanır.
- Sorularda dakika cinsinden zaman istendiğinde, saniye cinsinden elde edilen sonucu dakikaya çevirme işlemi yapılır.
- 1:30:10Elektroliz Soruları
- Kalsiyum klorür ile hazırlanan sulu çözelti 19,30 saat boyunca 10 amperlik akım ile elektroliz edildiğinde katotta 144 gram kalsiyum metali birikir.
- Iridyumun klorür bileşiği elektroliz edildiğinde, 2 amperlik akımla 965 dakika süreyle elektroliz edildiğinde katotta 115,20 gram iridyum toplanmaktadır ve iridyum klorür bileşiğindeki iridyumun yükseltgenme basamağı +2'dir.
- Elektroliz konusu tamamlandıktan sonra kimya ve elektrik ünitesi bitirilmiş, bir sonraki videoda karbon kimyasına giriş ünitesine başlanacak.
- 1:36:05Karbon Kimyasına Giriş
- Barus'a göre organik maddeler yalnızca canlılar tarafından sentezlenebilirdi, ancak 1828 yılında Frederic Whler bu görüşü yıkmış ve potasyum siyanürden yapay olarak üre sentezlemişti.
- Organik bileşik, yapısında temel olarak karbon atomunu içeren bileşiktir, ancak yapısında karbon olup da organik olmayan bazı bileşikler de vardır.
- Organik bileşiklerin ana kaynağı canlılar ve canlı kalıntılarıdır, yapısında karbon, hidrojen genellikle vardır ve bunun yanında kükürt, oksijen, azot, flor, klor, bromiyo da bulunabilir.
- Karbon monoksit, karbondioksit, karbondisülfür, siyanür, karbonat ve bikarbonat köklerini içeren bileşikler yapısında karbon içermesine rağmen anorganiktir.
- 1:39:44Organik ve Anorganik Bileşiklerin Karşılaştırılması
- Organik bileşiklerin ana kaynağı canlı ve canlı kalıntılarıdır, anorganik bileşikler ise minerallerdir.
- Organik bileşikler petroller, doğalgaz, kömür gibi maddelerdir; anorganik bileşikler tuzlar, oksitler, asitler ve bazlardır.
- Organik bileşiklerin erime ve kaynama noktaları genellikle düşüktür, anorganik bileşiklerin ise genellikle yüksektir.
- 1:40:41Organik ve Anorganik Bileşiklerin Diğer Özellikleri
- Organik bileşiklerin tepkimeleri genellikle çok yavaştır ve katalizör kullanılır, anorganik bileşiklerin tepkimeleri ise genellikle hızlıdır.
- Organik bileşikler kendilerine has karakteristik kokuları vardır, anorganik bileşikler ise genellikle kokusuzdur.
- Organik bileşikler genellikle yanıcıdır ve yanmaları sonucunda karbondioksit ve su oluşur, anorganik bileşikler ise genellikle yanıcı değildir.
- 1:41:21Bileşiklerin Sayısal ve Kimyasal Özellikleri
- Organik bileşiklerin sayısı doğadaki çok fazladır (milyonlarcadır), anorganik bileşiklerin sayısı ise yaklaşık yüzbin civarındadır.
- Organik bileşikler genellikle ametallerden oluşur ve kovalent bağlı bileşiklerdir, anorganik bileşikler ise genellikle iyonik bileşiklerdir.
- Karbon ve hidrojen içeren bileşikler genellikle organiktir, su ve karbonmonoksit gibi sadece ametalik elementlerden oluşan bileşikler ise anorganiktir.
- 1:42:14Bileşiklerin Formülleri
- Bir bileşiğin gerçek formülündeki sayılar sadeleşebiliyorsa, en sade halde yazılan formül basit formüldür.
- Basit formülle molekül formülü arasında en gibi bir sayıyla geçiş yapılabilir.
- Basit formül atomlar arasındaki sayı oranlarını verir, yapı açık formül ise tüm bağları gösterir.
- 1:44:30Basit Formül Hesaplama Örneği
- Karbon, hidrojen ve oksijenden oluşan bir bileşik yakıldığında karbondioksit ve su oluşur.
- Karbondioksit ve su miktarlarından karbon, hidrojen ve oksijenin miktarları hesaplanır.
- Elemanların molar oranları bulunarak bileşiğin basit formülü C₃H₆O₂ olarak belirlenir.
- 1:48:47Karbonun Özellikleri
- Karbonun atom numarası altı, proton sayısı altı, elektron sayısı altı ve orbital dizilimi 1s², 2s², 2p² şeklindedir.
- Karbon değerlik elektronlarını kullanarak tekli, ikili ve üçlü bağlar oluşturabilir.
- Karbon atomu her zaman dört tane bağ yapabilir, bu özelliğiyle sonsuz sayıda karbon atomunun birbirine bağlanarak düz zincirli, halkalı ve dallanmış yapılar oluşturmasını sağlar.
- 1:49:55Karbonun Doğal ve Yapay Allotropları
- Karbon, doğada doğal olarak elmas ve grafit şeklinde bulunur, bunlar karbonun doğal allotroplarıdır.
- Fulleren, grafen ve nano tüp yapay allotroplardır, ancak fullerene az miktarda doğada da bulunabilir.
- Fullerene yapay olarak grafitten sentezlenerek elde edilir ve hem dünyada hem uzayda az miktarda doğal olarak da bulunabilir.
- 1:50:43Elmas ve Grafik Yapısı
- Elmas, her karbonun dört karbonla kovalent bağ yaptığı, kovalent ağ yapısına sahip bir kovalent kristaldir ve doğadaki en sert doğal maddedir.
- Grafik, altıgen halkalar oluşturur ve halkalar arasında zayıf pi bağları vardır, bu sayede elektrik akımını iletir.
- Grafik siyah ve parlak görünümüne sahip yumuşak bir yapıya sahiptir ve kalem uçlarında kullanılır.
- 1:52:09Grafikten Elde Edilen Yapay Allotroplar
- Grafikten lazerle buharlaştırma ve diğer tekniklerle fullerene elde edilir, fullerene hem beşgen hem altıgen hem yedigen halkalar oluşturabilir.
- Grafikteki alt tabakalar arasındaki bağlar kesilerek tek bir tabaka elde edilir, bu tek tabaka grafendir ve bal peteği örgü yapısına sahiptir.
- Nano tüp, grafikten elde edilen grafiğin katlanıp birleştirilmesiyle oluşur ve bir metrenin bir milyarda biri kadar küçük boyutlara sahiptir.
- 1:53:17Lewis Formülü ve Elektron Yapıları
- Lewis formülü, son katmanındaki elektron sayısını her bir elektrona bir nokta olacak şekilde atomun çevresine yerleştirmektir.
- Bağ yapımına katılan elektronlara ortaklanmış veya bağlayıcı elektron çifti, bağ yapımına katılmayan elektronlara ise ortaklanmamış elektron çifti denir.
- 2A grubu elementlerinin hidrojenle oluşturduğu bileşiklerde, değerlik elektron sayısı grubun numarasına göre değişir ve çiftli elektronlar bağ yapımına katılmaz.
- 1:57:53Hibrit Orbitaller
- Hibrit orbitaller, farklı enerji düzeyindeki orbitallerin etkileşmesi sonucunda ortasında yeni bir enerji seviyesinde oluşan orbitallerdir.
- Karbon, temel halinde iki bağ yapacak gibi görünse de, 2s'deki bir elektron 2p'ye geçerek uyarılmış hal oluşturur.
- Karbonun 2s'deki bir elektron ve 2p'deki üç elektron ortaklaşa kullanılarak dört tane sp³ hibrit orbitaller oluşur.