Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, "Kimya Adası" ders kanalında yayınlanan AYT konu anlatımı kampının ikinci gününün ilk videosudur. Bir kimya öğretmeni tarafından sunulan eğitim içeriğidir.
- Videoda dağılımdaki özel durumlar konusu detaylı olarak ele alınmaktadır. İçerik, değerlik orbitali, değerlik elektron sayısı, iyonlardaki elektron dağılımı, küresel simetri, uyarılmış atom, izolektrik tanecikler ve soygazlardan nasıl yararlanırız gibi konuları kapsamaktadır. Öğretmen, çeşitli elementler üzerinden örnekler vererek konuları açıklamakta ve konuyu pekiştirmek için örnek sorular çözmektedir.
- Video, bir ünitenin yarısının bittiği bir noktada yer almaktadır ve dersin sonunda öğrencilere soru bankasından sayfa 6'dan sayfa 13'e kadar olan test sorularını çözmeleri için ödev verilmektedir. Öğretmen, öğrencilerin üç günlük sürede ödevleri yapmalarını ve yapamadıkları sorulara gelecek derslerde çözüm bulmalarını önermektedir.
- AYT Kimya Konu Anlatımı Kampı
- Kimya Adası ders kanalında AYT konu anlatımı kampı devam ediyor ve bugün ikinci günün ilk videosu.
- Ders kapsamında dağılımdaki özel durumlar, değerlik orbitali, değerlik elektron sayısı, iyonlardaki elektron dağılımı, küresel simetri, uyarılmış atom, izolektrik tanecikler ve soygazlardan yararlanma konuları ele alınacak.
- 00:44Elektron Dağılımını Kolaylaştırma
- Elektron dağılımını kolaylaştırmak için soygaz atomlarından yararlanılabilir.
- Sekiz A grubu (soygazlar) helyum, neon, argon, kripton, ksenon ve radon'dur.
- Soygazlardan yararlanarak elektron dağılımını yazarken, soygazın elektron yapısını yazıp, sonrasında kalan elektronları yazmak yeterlidir.
- 01:33Örnekler
- Alüminyum (13. element) için elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p¹ şeklinde yazılabilir, ancak 1s² 2s² 2p⁶ kısmını soygaz olan neon (10. element) ile değiştirebiliriz.
- Demir (26. element) için elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁶ şeklinde yazılabilir, böylece 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ kısmını soygaz olan argon (18. element) ile değiştirebiliriz.
- 03:12İyonlar ve Elektron Dağılımı
- Bir atom elektron verirse katyon (artı yüklü iyon), elektron alırsa anyon (eksi yüklü iyon) oluşur.
- Elektron aldığı zaman, elektron normal dağılımdaki son kısma eklenir.
- Flor bir elektron alarak florür iyonuna dönüşür ve elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ olur.
- 05:23Elektron Verme ve Katyon Oluşumu
- Bir atom elektron verdiğinde katyon (artı yüklü iyon) oluşur ve elektron en son katmandan kopar.
- Yirmi elektrondan fazla olan atomlarda elektron dağılımında dikkat edilmesi gereken bir yapı vardır.
- Potasyum bir elektron vererek potasyum artı bir iyonuna dönüşür ve elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹'den 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 3d⁷ olur.
- 09:27İzoelektronik Yapılar
- İzoelektronik, proton sayısı farklı, elektron sayısı ve elektron dizilimi aynı olan atom ve iyonlara verilen isimdir.
- İzoelektronik yapıların proton sayıları farklı olduğu için hem kimyasal özellikleri hem de fiziksel özellikleri farklıdır.
- Kalsiyum ve titanyum artı iki tanecikleri proton sayıları farklı, elektron sayıları aynı olsa da elektron dizilimleri farklı olduğu için izoelektronik değildir.
- 13:20Değerlik Elektron Sayısı ve Değerlik Orbitali
- Bir atomun elektron dağılımında son yörüngesindeki orbitallere değerlik orbitalleri denir.
- Değerlik orbitallerinde bulunan elektronlara değerlik elektron sayısı adı verilir.
- Potasyum örneğinde değerlik orbitali 4s¹ olup değerlik elektron sayısı 1'dir.
- 14:20Değerlik Elektron Sayısının Belirlenmesi
- Azot örneğinde değerlik orbitalleri 2s ve 2p olup değerlik elektron sayısı 5'tir.
- Skandiyum örneğinde değerlik orbitalleri s ve d olup değerlik elektron sayısı 3'tür.
- Brom örneğinde değerlik orbitalleri s ve p olup değerlik elektron sayısı 7'dir.
- 16:38Uyarılmış Atom
- Uyarılmış atom, dışarıdan enerji alarak üst katmanlara sıçrayan elektronlu atomdur.
- Uyarılmış atom kararsızdır ancak proton sayısı ve elektron sayısı değişmediği için periyot cetveldeki yeri değişmez.
- Atomun dışarıdan enerji alarak yaptığı bu durum istem dışı olduğu için kararsız olarak kabul edilir.
- 19:47Küresel Simetri
- Küresel simetri, orbitallerin yarı dolu veya tam dolu olmasıyla sağlanır.
- S orbitali için s¹ veya s², p orbitali için p³ veya p⁶, d orbitali için d⁵ veya d¹⁰, f orbitali için f⁷ veya f¹⁴ olmalıdır.
- Küresel simetri, atoma kararlılık kazandırır ve iyonlaşma enerjisini artırır.
- 22:18Elektron Dağılımında Küresel Simetri
- Azot atomunun elektron dağılımı 1s² 2s² 2p³'tür ve p orbitalinde üç eş enerjili orbital (px, py, pz) bulunur.
- Demir atomunun elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s² 3d⁶'dır, ancak 3d orbitalinde beş elektron bulunur ve bu nedenle küresel simetrik değildir.
- Küresel simetrik olabilmesi için d orbitali ya d⁵ ya da d¹⁰ ile bitmelidir.
- 23:29İstisnai Durumlar
- P³ sistemin B grubunda bulunan atomlar bazen d⁴ ve d⁹ ile bitebilir, ancak bu durumda küresel simetrik değildir.
- Chrome ve bakır gibi atomlar kendilerini küresel simetrik hale getirebilirler, ancak bu uyarılma değil temel haldir.
- Chrome'un elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵'tir, bu dağılımda 4s orbitalindeki elektron d orbitaline atlayarak küresel simetri sağlanır.
- 25:08Bakır ve Karbon Örneği
- Bakır atomunun elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d¹⁰'dır, bu dağılımda 4s orbitalindeki elektron d orbitaline atlayarak küresel simetri sağlanır.
- Karbon atomunun elektron dağılımı 1s² 2s² 2p²'dir ve küresel simetrik değildir, ancak s orbitalindeki elektron p orbitaline atlayarak küresel simetri sağlanabilir.
- S orbitalinden d orbitaline atlayış uyarılma olarak adlandırılır, ancak krom ve bakır için bu atlayış doğal bir olaydır ve uyarılma değildir.
- 27:04Örnek Sorular
- Elektron dağılımı 1s² 2s² 2p⁶ 3s² 3p⁶ 4s¹ 3d⁵ olan atomun proton sayısı 24'tür ve bu durum krom ve bakır için geçerli olduğu için uyarılma değildir.
- Bu atomun değerlik orbitalleri s ve d'dir ve bir elektron verdiğinde elektron en son katmandan verilir.
- Vanadyum (23 proton) ve Y atomu (24 proton) izoelektronik olamaz çünkü elektron dizilimleri farklıdır.
- 29:04Elektron Dizilimi Analizi
- X, Y, Z atomlarının elektron dizilimindeki son terimleri incelendiğinde, en büyük başkan sayıları aynı değildir çünkü d orbitalindeki elektron sayısı farklıdır.
- Elektron sayıları arasındaki ilişki Y = Z > X şeklindedir.
- Sadece X atomu küresel simetrik özelliğini gösterir çünkü s¹ ile bitmektedir, diğer atomlar küresel simetrik değildir.
- 31:19Temel Elektron Dağılımı Sorusu
- Temel elektron dağılımında tam yedi tane dolu orbital bulunan A atomu ile ilgili doğru ifade bulunması isteniyor.
- Tam dolu ifadesi önemli çünkü bir elektron dağılımında bir orbital dolmadan diğer orbitale geçilemez.
- Elektron dağılımı 1s², 2s², 2p⁶, 3s² şeklinde ilerler ve 3p orbitalinde 4. elektron yerleştirildiğinde toplam 7 tam dolu orbital elde edilir.
- 33:00Atomun Özellikleri
- Atomun proton sayısı 16 olarak hesaplanır, bu nedenle "proton sayısı 14" ifadesi yanlıştır.
- En=3 enerji seviyesinde başkan sayısı 3 olan 6 elektron bulunur, bu ifade doğrudur.
- Atom küresel simetrik değildir çünkü son orbital türü p⁴ ile bitmiştir, küresel simetrik olması için p³ veya p⁶ ile bitmesi gerekirdi.
- 33:46Ödev Bilgisi
- Bir ünitenin bir kısmı tamamlanmış olup, soru bankasından sayfa 6'dan sayfa 13'e kadar olan kısmı ödev olarak verilmiştir.
- Ödevler üç gün içinde yapılmalı ve yapamadıkları sorular işaretlenerek test çözümlerinde ele alınmalıdır.
- Öğretmen, öğrencilerin çalışması gerektiğini vurgulayarak "siz çalışırsanız başarırsınız" diyerek dersi sonlandırmıştır.