Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, Deniz Hoca tarafından sunulan AYT Edebiyat kampının 16. günüdür. Hoca, 62 günlük kamp kapsamında AYT Edebiyat video ders kitabından anlatım yapmaktadır.
- Video, Türk edebiyatının geçiş dönemi ve bu dönemdeki önemli eserleri ele almaktadır. Geçiş dönemi, İslam öncesi Türk edebiyatı ile İslam etkisi geçen Türk edebiyatı arasında yer alan ve İslam'ın kabulünden 10. yüzyıl ile Divan edebiyatının başlangıcı olan 13. yüzyıl arasını kapsamaktadır. Hoca, bu dönemdeki dört önemli eseri (Kutadgu Bilig, Divan-ı Lügat-ı Türk, Atabetül Hakayık ve Divan-ı Hikmet) detaylı şekilde tanıtmaktadır.
- Videoda her eserin özellikleri, yapısı ve içeriği hakkında bilgiler verilmektedir. Kutadgu Bilig'in İslam'ın kabulünden sonra yazılan ilk eser olduğu, Divan-ı Lügat-ı Türk'ün Kaşgarlı Mahmut tarafından 1074 yılında yazıldığı, Atabetül Hakayık'ın İslam inancını terk eden ilk eser olduğu ve Divan-ı Hikmet'in Ahmet Yesevi tarafından yazıldığı, 144 hikmet ve bir münacattan oluştuğu, hem dörtlük hem beyitten oluştuğu, hece ve aruz ölçüsünün kullanıldığı, lirik ve didaktik içerikler içerdiği açıklanmaktadır.
- 62 Günde AYT Edebiyat Kampı Tanıtımı
- 62 günde AYT Edebiyat kampının 16. gününde geçiş dönemi ve geçiş dönemi eserleri konusu ele alınacaktır.
- Kamp, 280 sayfalık AYT Edebiyat video ders kitabından anlatılacak ve 24/24 net hedefi için 62 gün boyunca devam edecektir.
- Kampın son 1,5 ayında özet bölümler paylaşılacak ve nokta atışı videoları paylaşılacaktır.
- 01:01Geçiş Dönemi Türk Edebiyatı
- Geçiş dönemi, İslam öncesi Türk edebiyatı ile İslam etkisi geçen Türk edebiyatı arasında yer alan ve İslam dönemi geçişi ifade eden bir dönemdir.
- Geçiş dönemi genellikle 10. yüzyıl ile Divan edebiyatının başlangıcı olan 13. yüzyıl arasını kapsar.
- Bu dönemde yazılmış eserler aynı zamanda ilk İslam Türk eserleri olarak bilinir ve amacı Türkler'e İslam'ı anlatmak ve sevdirmektir.
- 02:32Geçiş Dönemi Eserlerinin Özellikleri
- Geçiş dönemi eserleri didaktik (öğreten, bilgi veren) özellik taşır ve İslam öncesi kültür ile İslam sonrası kültür iç içe görülür.
- Eserler Karahanlı Türkçesi ile yazılmıştır ve Arapça-Farsçanın etkisi yavaş yavaş görülmeye başlanmıştır.
- Nazım birim olarak beyit ve dörtlükler bir arada kullanılmış, şiirler hem hece hem aruz ölçüsüyle yazılmıştır.
- 03:51İlk İslam Türk Eserleri
- İlk İslam Türk eserleri (geçiş dönemi eserleri) Kutadgu Bilig, Divan Lügat Türk, Atabetül Hakayık ve Divanı Hikmet'tir.
- Kutadgu Bilig, 1069 yılında Yusuf Hassa tarafından yazılmış ve Karahanlı hükümdarı Tabgaç Buğra Han'a sunulmuştur.
- Bu eser, geçiş döneminin ilk eseri, aruz ölçüsüyle yazılmış ilk eser ve Türk edebiyatında mesnevi'nin ilk örneğidir.
- 06:07Kutadgu Bilig'in İçeriği ve Yapısı
- Kutadgu Bilig'in amacı insanlara hem bu hem de öteki dünyada mutluluğun yollarını anlatmaktır ve devlet yöneticileri hakkında bilgi içermesi nedeniyle siyasetname özelliği taşır.
- Eser Hakaniye Türkçesi ile yazılmış, 645 beyit ve 173 dörtlükten oluşmaktadır.
- Kutadgu Bilig, dört kahraman ve onların simgeledikleri kavramları içermesi nedeniyle alegorik ve didaktik bir özellik taşır.
- 07:55Kutadgu Bilig'in Dört Kahramanı
- Kutadgu Bilig'de dört kavram vardır: adalet, mutluluk, akıl ve akıbet (gelecek).
- Kün Doğdu kahraman adaleti, Ay oldu vezir mutluluğu, Öktülmüş vezirin oğlu akıl, Ot Kurmuş derviş ve akıbet (gelecek) simgeler.
- Bu dört kahraman devlet yöneticileri olup, bir devlet yöneticisinde olması gereken özellikler (adalet, akıl, mutluluk ve öngörü) burada karşımıza çıkar.
- 09:10Divan Lügat-ı Türk
- Divan Lügat-ı Türk, Kaşgarlı Mahmut tarafından 1074 yılında yazılmış ilk Türkçe sözlük ve dil bilgisi kitabıdır.
- Eser aynı zamanda ilk edebiyat antolojisi özelliğini taşır çünkü içinde sagu, koşuk ve atasözleri bulunmaktadır.
- Divan Lügat-ı Türk, bir sözlük, harita kitabı, dilbilgisi kitabı, gramer kitabı ve antoloji kitabı olarak çok önemli bir eserdir.
- 10:19Divan Lügat-ı Türk'ün Yazılma Amacı
- Kaşgarlı Mahmut, Divan Lügat-ı Türk'ü Araplara Türkçe öğretmek ve Türkçe'nin Arapça kadar gelişmiş bir dil olduğunu göstermek için yazmıştır.
- Eser Arapça'dan Türkçe'ye bir sözlüktür ve kelimelerin yer aldığı atasözü ve şiir örnekleri içermektedir.
- Divan Lügat-ı Türk, yazıldığı dönemin dilini, edebiyatını, kültürünü, coğrafyasını ve sosyolojisini yansıtması bakımından önemlidir.
- 11:43Divan Lügat-ı Türk'ün Özellikleri
- Eserde 7500'den fazla sözcük yer almaktadır ve Türk boylarının yaşadığı yerleri gösteren bir harita bulunmaktadır.
- Divan Lügat-ı Türk Karahanlı Türkçesiyle yazılmıştır ve dönemin yöneticilerinden Ebu'l-Kasım Abdullah'a sunulmuştur.
- 12:10Atabet'ül Hakayık
- Atabet'ül Hakayık (Hakikatlerin Eşiği), 12. yüzyılda din adamı ve şair Edip Ahmet Yükneki tarafından Hakani Türkçesiyle yazılmıştır.
- Eserde bilginin faydası, cahilin zararları, iyilik ve cömertlik gibi ahlaki konular işlenmiş ve Türk edebiyatına İslam inancını telkin eden ilk eser olarak geçmektedir.
- Atabet'ül Hakayık dini, ahlaki ve didaktik bir özelliğe sahiptir ve İslam inancını terk eden ilk eser olarak bilinir.
- 13:27Atabet'ül Hakayık'ın Yapısı ve Diğer Eserler
- Atabet'ül Hakayık kırk beyit ve yüzbir dörtlükten oluşmaktadır, ancak bazı kaynaklarda kırkaltı beyit ve yüzbir dörtlükten oluştuğu belirtilmektedir.
- Yusuf'a Hacı tarafından yazılmış olan Kut Kubilik, Edip Ahmet Yükneki tarafından yazılmış olan Atabet'ül Hakayık ve Ahmet Yesevi tarafından yazılmış olan Divan-ı Hikmet önemli eserlerdir.
- 15:00Divan-ı Hikmet
- Divan-ı Hikmet, Ahmet Yesevi'nin hikmetlerini içeren dini tasavvufu nitelikli bir şiir kitabıdır.
- Ahmet Yesevi, Yesevi tarikatının kurucusu olup, Türk dünyası içerisinde ilk tarikat olan Yesevi tarikatını Türkistan'da kurmuştur.
- Ahmet Yesevi, tasavvuf edebiyatında ilk mutasavvıf şairdir ve Türk edebiyatına ilahinin ilk örneklerini veren kişidir.
- 16:47Divan-ı Hikmet'in Özellikleri
- Divan-ı Hikmet, ilahilerin toplandığı bir kitaptır ve Ahmet Yesevi'ye aittir.
- Eserde yer alan şiirlerin tamamen Ahmet Yesevi'ye ait olup olmadığı konusunda şüpheler vardır, çünkü Ahmet Yesevi tarikat kurmuş ve öğrencilerine Anadolu'ya göndermiştir.
- Eser Hakani Türkçe'si yazılmış olup, Arapça ve Farsça kelimeler de içermektedir.
- 17:50Eserin Yapısı ve İçeriği
- Divan-ı Hikmet hem dörtlük hem de beyitten oluşmakta ve hece ölçüsüyle aruz ölçüsü kullanılmıştır.
- Eserde 144 hikmet ve bir münacat (Allah'a yalvarışın olduğu şiir) bulunmaktadır, ancak bazı araştırmalarda hikmetlerin sayısı 210'lara çıkarılmıştır.
- Eserdeki heceler genellikle yedi ve onbir'li kalıpla söylenmiş, şiirler lirik (duygusal) ve didaktik (nasihat veren) niteliktedir.
- 19:17Eserin Konuları ve Önemi
- Divan-ı Hikmet'te Hz. Muhammed'in hayatı, mucizeleri, kıyamet günü yakınlığı, dünyadan şikayet ve dervişlerin faziletleri gibi konular işlenmiştir.
- Bu eser geçiş dönemi eserlerinin önemli bir örneğidir ve AYT edebiyat sınavında sorulabilecek önemli bir konudur.
- Konuşmacı, 62 günlük AYT edebiyat video ders kitabının 2024 AYT sınavında kullanılacağını belirtmektedir.