Yapay zekadan makale özeti
- Kısa
- Ayrıntılı
- Bu video, YouTube'un en büyük coğrafya kanalında yayınlanan AYT coğrafya konu anlatım ve soru çözüm kampının 17. günüdür. Bir öğretmen tarafından sunulan eğitim içeriği, 12. sınıf coğrafya konu anlatım ve soru çözüm kampının 2. gününde küresel iklim değişimi konusunu ele almaktadır.
- Video, küresel iklim değişiminin nedenleri, etkileri ve uluslararası anlaşmalar hakkında kapsamlı bilgiler sunmaktadır. İlk olarak doğanın değişim örnekleri verilerek konu tanıtılmakta, ardından küresel ısınma ve sera etkisi kavramları açıklanmaktadır. Daha sonra fosil yakıtlar, ormansızlaşma, atıklar gibi nedenler ve buzulların erimesi, deniz seviyelerinin yükselmesi gibi etkiler detaylandırılmaktadır. Son bölümde ise Kyoto Protokolü, Paris İklim Anlaşması ve bireysel mücadele yöntemleri anlatılmaktadır.
- Videoda ayrıca Greenpeace, WWF ve TEMA gibi çevre örgütleri hakkında bilgiler verilmekte, Türkiye'nin küresel iklim değişiminden nasıl etkileneceği ve bu etkilerin nasıl engellenebileceği konuları ele alınmaktadır. Harita çalışmaları ve etkinliklerle desteklenen içerik, sınavlarda çıkabilecek soru tiplerini de içermektedir.
- 00:02Giriş ve Motivasyon
- AYT coğrafya konu anlatım soru çözüm kampının 17. günü ve 12. sınıf coğrafya konu anlatım soru çözüm kampının 2. gününe geldik.
- Bugün küresel iklim değişimi konusu anlatılacak.
- Eğitmen, hastalık ve ateşle mücadele ederken bile durmadan ilerlemek gerektiğini, zorluklar karşısında emekleyerek ilerlemek gerektiğini vurguluyor.
- 01:44Doğa ve Değişim
- Doğa olduğu gibi durmuyor, kendi içinde değişiyor ve insan faaliyetleri sonucunda da değişebiliyor.
- Efes antik kenti örneğinde, küçük Menderes Nehri getirdiği alüvyallerle limanın önünü doldurmuş, bugün Efes'te deniz görünmüyor.
- Aral Gölü örneğinde, Pamuk tarımı için su çekildiği ve gölde çok fazla su kullanıldığı için yüzde 90'ını kaybetmiş, dünyanın en büyük çevre felaketlerinden biri haline gelmiş.
- 03:17Küresel İklim Değişimi
- Küresel iklim değişimi, küresel ısınma ve sera etkisi kavramları birbirine bağlıdır.
- Güneşten gelen enerji yere çarptığında sıcaklığa dönüşüyor ve atmosfer tarafından dışarı çıkamıyor, bu da küre ısınmasına neden oluyor.
- Fosil yakıtların yanması küresel ısınmanın en büyük nedenlerinden biridir.
- 04:30Doğal Afetler
- Orman yangınları daha çok Akdeniz iklim kuşağında ve sıcak iklimlerde yaşanır.
- Taşkınlar yaşanma ihtimali daha az olan bölgeler çöl bölgeleridir.
- Depremler tsunami, kar çığları, volkanik patlamalar ve heyelanlara neden olabilirken, kasırgaları etkilemez.
- 05:50Küresel İklim Değişiminin Nedenleri
- Küresel iklim değişimi, sera gazları (karbondioksit ve metan) sayesinde kürenin ısınmasına neden olur.
- Küresel ısınmaya neden olan en büyük faktör (%56) fosil yakıtlardır, bunların içinde en tehlikeli olanı kömürdür.
- Sanayi devrimi ile kömür kullanımının artması, 1750'de 280 ppm olan karbondioksit değerlerinin 400'e kadar çıkmasına neden olmuştur.
- 07:40Diğer Nedenler
- Ormansızlaşma, Amazon ormanları gibi bölgelerdeki ormanların kesilmesiyle karbondioksit alımı azalır ve topraktaki karbon atmosfere karışır.
- Metan gazı, karbondioksitten 34 kat daha fazla sera etkisi yaratarak küresel ısınmaya katkıda bulunur.
- Tarım uygulamaları (palm yağı üretimi, pirinç tarlaları, an yakılması, sığır ve koyun yetiştiriciliği) da küresel iklim değişiminin önemli nedenleridir.
- 11:12Küresel İklim Değişiminin Etkileri
- Küre ısındıkça kutuplardaki buzullar erimeye başlar ve dünyanın %98'i tatlı suyu olan buzullar kaybedilir.
- Buzulların erimesi, dağlardaki selleri artırır ve yaz mevsimlerini daha kurak geçmeye neden olur.
- Buzulların erimesiyle deniz seviyeleri yükselir ve kıyı kesiminde yaşayan %20'lik dünya nüfusu etkilenecektir.
- 12:26Etkilenen Ülkeler ve Şehirler
- Deniz seviyesine yakın ülkeler (Hollanda, Danimarka, Bangladeş, Endonezya) deniz seviyesinin yükselmesinden etkilenecektir.
- Deniz şehirleri (Tokyo, New York, Venedik) deniz seviyesinin yükselmesiyle daha fazla etkilenecektir.
- Dağlık bölgelerdeki ülkeler (İsviçre, Alpler) deniz seviyesinin yükselmesinden daha az etkilenecektir.
- 13:38Küresel İklim Değişiminin Etkileri
- Deniz seviyesinin yükselmesi, kıyı bölgelerindeki yeraltı sularıyla karışarak kıyı çizgilerini değiştirecek ve canlıların yaşam alanlarını daraltacak.
- Okyanusların asit deliğini değiştirecek, yosunlar olumlu etkilenecekken mercanlar beyazlaşacak ve azalmaya başlayacak.
- Balıkların beslendiği küçük organizmalar etkilenecek, balıklar beslenmekte zorluk çekecek.
- 14:45İklim Değişiminin İnsanlara Etkileri
- İklim şartlarının değişmesi, daha yüksek sıcaklıklar, daha soğuk kışlar ve yazlar yaşatıyor.
- Meteoroloji kökenli afetler (seller, fırtınalar, kuraklıklar) artacak ve bunların ekonomik ve sosyal etkileri olacak.
- Üretim azalacak, işsizlik artacak ve özellikle Afrika'daki insanlar göç etmeye başlayacak.
- 16:18Biyoçeşitliliğe Etkiler
- Küresel iklim değişimi sonucunda kutuplardaki biyoçeşitlilik azalıyor, canlıların vücut ağırlıklarının %10'unu kaybetmiş.
- Sıcak sularda yaşayan canlılar kuzeye kayacak, çoğu kuş türü yok olacak.
- Tundra iklim bölgesi için bu olumlu bir şey olabilir çünkü sıcaklıklar artınca o bölge yaşanılabilir hale gelecek.
- 17:43Çölleşme ve Etkileri
- Küresel iklim değişimi çölleşmeyi artıracak, çölleşme için meraları aşırı otlatma, nüfus artışı, su kaynaklarını fazla tüketme ve yanlış tarım uygulamaları neden oluyor.
- Çölleşmeyi engellemek için o bölgeleri ağaçlandırılması, damla sulama sistemi kullanılması ve iklime uygun tarım yapılması gerekiyor.
- Çölleşmenin sonucunda biyoçeşitlilik azalacak, tarımsal üretim kaybedilecek, su kaynakları kuruyacak, kıtlık ve hastalıklar artacak.
- 19:55Türkiye'ye Etkiler
- Türkiye'nin güney kesimlerinde (Güneydoğu Anadolu, İç Anadolu) kuraklık giderek artacak, Karadeniz'de yağmurlar artacak.
- Fırat ve Dicle nehirlerindeki barajlardan enerji üretimi azalacak, doğuda kar yağışları azalacak.
- Türkiye'de yağışlar azalacak, tarımsal üretim düşecek, kuraklık ve sıcak artışı orman yangınlarını artıracak.
- 21:19Küresel İklim Değişiminin Kaynakları
- Dünyayı en çok kirleten ülke Çin (%32), ikinci sırada Amerika, üçüncü sırada Avrupa Birliği.
- Hindistan, Rusya, Japonya, Almanya gibi sanayi ülkesi ülkeleri de dünyayı kirletenler arasında yer alıyor.
- Türkiye 15. sırada yer alıyor ve bir sanayi ülkesi olarak değerlendiriliyor.
- 22:13İklim Değişikliği Probleminin Tanınması
- Dünyanın asıl kirletenleri büyük devletler ve sanayilerdir.
- Bir problemi çözmek için öncelikle o problemi görmek gerekir, duygusallıktan uzaklaşıp çözüm yollarını bulmak önemlidir.
- İklim değişikliği problemi, IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli) adlı bilim insanları tarafından raporlar hazırlayarak devletlere gösterilmiştir.
- 23:53İklim Değişikliği İçin Alınan Önlemler
- İklim değişikliği problemi fark edildikten sonra, çözüm için alınan ilk adım Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi olmuştur.
- Kyoto Protokolü, Japonya'nın Kyoto şehrinde imzalanan ve atmosferdeki sera gazı oranını 1990 yılı seviyesinin %5 altına çekme hedefini belirleyen önemli bir protokoldür.
- Paris İklim Anlaşması, küresel sıcaklık artışının 2 derecenin altında kalması hedefini belirleyerek Kyoto Protokolü'nün devamı niteliğindedir.
- 29:07Bireysel Çabalar
- Küresel iklim değişimi ile mücadele için bireysel olarak karbon salınımını azaltmak, geri dönüşüm mekanizması oluşturmak ve enerji verimliliği sağlamak gerekir.
- Enerji dostu ampuller kullanmak, evleri ısı kaybına karşı yalıtımlı hale getirmek ve toplu taşıma araçları kullanmak önemlidir.
- Geri dönüşüm olmayan ürünler kullanılmamalı, alışverişlerde plastik poşetler yerine alternatifler tercih edilmeli ve çöpler ayrıştırılarak atılmalıdır.
- 30:42Karbon Ayak İzi Kavramı
- Birincil karbon ayak izi, doğrudan enerji tüketimi ve ulaşım gibi doğrudan etkilere dayanır.
- İkincil karbon ayak izi, ürünlerin üretimi ve taşınması gibi dolaylı etkilere dayanır.
- Karbon ayak izi, bireyin doğaya ne kadar zarar verdiğiyi gösteren bir ölçüttür.
- 31:23Küresel İklim Değişimi Nedenleri
- Küresel iklim değişiminin nedenleri arasında ormansızlaşma, pirinç tarımı, atıklardan metan gazı salınımı ve sığırlardan çıkan gazlar bulunmaktadır.
- Deniz seviyesinin yükselmesi küresel iklim değişiminin sonucudur, neden değildir.
- Küresel iklim değişimini en fazla etkileyen fosil yakıtlardır ve bunun yüzdesi %56'dır.
- 32:12Doğal Çevrenin Korunması İçin Oluşturulan Örgütler
- IPCC (Hükümetlerarası İklim Değişikliği Komisyonu), Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi, Kyoto Protokolü ve Ramsar Sözleşmesi doğal çevrenin korunması için oluşturulmuştur.
- NATO askeri bir örgüttür, doğal çevrenin korunması için oluşturulmamıştır.
- Kyoto Protokolü Japonya'da, Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi ise Brezilya'nın Rio de Janeiro kentinde imzalanmıştır.
- 33:12Küresel İklim Değişimi ile İlgili Önemli Ülkeler
- Dünyaya en fazla sera gazı salınımı yapan ilk iki ülke Çin ve ABD'dir.
- Küresel ısınmasına en fazla etkilenecek ülkeler arasında Hollanda, Bangladeş ve Endonezya bulunmaktadır.
- Dinozorların yok olmasına neden olan meteorun düştüğü yer Yucatan Yarımadası'dır.
- 34:04Doğal Afetler ve Coğrafi Bilgiler
- 1815'te Tambora volkan patlaması Endonezya'da gerçekleşmiştir.
- Çöle dönen Aral Gölü Kazakistan ve Özbekistan ülkeleri arasındadır.
- 1973-2017 yılları arasında alanının %95'ini kaybeden göl Aral Gölü dışında Çad Gölü'dür.
- 35:41Küresel İklim Değişimi ve Coğrafi Alanlar
- Küresel iklim değişiminden etkilenen büyük set resifi olarak adlandırılan bölge Kuzeydoğu Avustralya'dadır.
- Sanayi devrimi'nin ortaya çıktığı ülke İngilteredir.
- Küresel ısınmadan olumlu etkilenme ihtimali olan tundra bölgeleri kıtanın bittiği yerlerdir.
- 37:30Coğrafi ve İklim Bilgileri
- Dünya üzerinde deprem bölgeleri Amerika kıtasının batı kıyısı, Avrupa'nın Türkiye üzerinden Hindistan, Endonezya'dan Yeni Zelanda'ya ve Japonya'ya uzanan bölgelerdir.
- Yağışların fazla olduğu bölgeler ekvator çizgisinde, Amazon havzası, Kongo havzası, Endonezya ve muson asyası bölgeleridir.
- Akdeniz iklim bölgesi Akdeniz'in olduğu yerlerde ve Afrika'nın en kuzeyinden en güneyine kadar uzanır.
- 38:48Çevre Örgütleri ve Türkiye'de Çevre Çalışmaları
- Greenpeace, barış anlamına gelen bir çevre örgütüdür ve çevre katliamlarını engellemeye çalışır.
- WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) dünyanın en büyük sivil toplum kuruluşudur ve 1961'de kurulmuştur.
- Türkiye'de Çevre ile alakalı çalışmalar yapan TEMA (Türkiye Erozyonla Mücadele ve Doğal Varlıkları Koruma Vakfı) toprakların çölleşmesini engellemeye, erozyonla mücadelede ve orman korumasında çalışmaktadır.