• Buradasın

    Ayetullah Ruhullah Humeyni ve İran Devrimi Üzerine Akademik Bir Sohbet

    youtube.com/watch?v=h2vgE7UNQpg

    Yapay zekadan makale özeti

    • Bu video, bir sunucu ve Mehmet Akif Koç arasında geçen, Ayetullah Ruhullah Humeyni'nin biyografisi ve İran Devrimi hakkında akademik bir sohbet formatındadır. Mehmet Akif Koç, Humeyni'nin biyografisini Türkçeye çeviren akademisyendir.
    • Video, Humeyni'nin biyografisinin özellikleri ve tercüme süreciyle başlayıp, İran Devrimi'nin tarihsel bağlamını, Velayet-i Fakih kavramını ve İslamcılık hareketinin gelişimini ele almaktadır. Konuşmacılar, Şii ve Sünni İslam arasındaki dini ve siyasi farklılıkları, İran Devrimi'nin Türkiye ile olan bağlantısını ve Cemalettin Afgani'nin İslam dünyasındaki etkisini de tartışmaktadır.
    • Sohbette ayrıca, Humeyni'nin tasavvufi yönü, İran Devrimi'nin modern dönemdeki üç eskatolojik devrimden biri olduğu vurgusu, Şii fıkhının "yaşayan bir merceği taklit etmek" prensibi ve bunun Sünni fıkıhından farkları gibi konular da detaylı şekilde incelenmektedir.
    00:03Ayetullah Ruhullah Humeyni Hakkında Kitap
    • Program, Ayetullah Ruhullah Humeyni ve Mehmet Akif Koç tarafından Türkçeye kazandırılan önemli bir çalışma üzerine odaklanıyor.
    • Mehmet Akif Koç, kitabın tercümanı olarak programda yer alıyor.
    • Humeyni, Ortadoğu bölgesinin ve Türkiye dahil birçok ülkeyi etkileyen önemli bir figür olarak tanımlanıyor.
    01:15Kitabın Tercümesi ve Yayın Süreci
    • Mehmet Akif Koç, doktora döneminde bu kitabın normal Humeyni anlatılarından farklı bir yönü olduğunu fark etmiş.
    • Türkiye'de tercüme işi genellikle kitap önerisi üzerine veya kendi uzmanlık alanına göre ilerlerken, bu kitabı okuyunca farklı bir yaklaşımla hareket etmiş.
    • Kitabın yayınlanması için birçok yayınevi ile görüşmüş, sonunda Vadi Yayınları'nın alıcı olmasıyla 2009 yılında tercüme süreci başlamış.
    03:41Kitabın Niteliği ve Yapısı
    • Kitap, kronolojik bir sıra takip eden klasik biyografilerden farklı olarak entelektüel fikri biyografi geleneğine dayanıyor.
    • Kitabın orijinal ismi "Humeyni Critical Introduction" iken, Türkçe'de "Ayetullah Humeyni Politik ve Entellektüel Biyografi" olarak çevrilmiş.
    • Kitap tematik bir yapıya sahip, Humeyni'nin Batı ile ilişkisi, kadın meselesiyle ilişkisi, post-kolonyal söylemle ilişkisi gibi farklı konular üzerinden ilerliyor.
    08:19Yazarların Bakış Açısı
    • Kitabın yazarları kendi alanlarını tanınmış önemli akademisyenler ve düşünürler.
    • Humeyni, ideolojik boyutu ön planda olan ve insanların hayatına değen bir figür olduğu için objektif yaklaşmak zor.
    • Kitaptaki yazarlar büyük oranda İranlı veya Ortadoğu'nun farklı kesimlerinden, akademik ve entelektüel tarafı daha ön planda olan isimler.
    11:20Humeyni'nin Anlatımı ve Kitap Seçimi
    • Humeyni'nin anlatımı, zamanın bir sahabesi gibi yaşamış biri olarak sunulabilir veya eski çağların ürünü bir din adamı gözüyle tepeden aşağı şekillendirilebilir.
    • Kitap seçerken, aşk-nefret kitabı değil, Humeyni'nin tüm yönleriyle anlatılıp okuyucuya fikri bırakılan akademik bir perspektifle yazılmış bir kitap tercih edilmiştir.
    • Kitapta olumlu ve olumsuz taraflar tek tek ortaya konularak okuyucuya fikri bırakılmıştır.
    13:13Kitaptaki Yazarlar ve İçerik
    • Kitapta Sadık Siba Kelam, Tarla Üniversitesi'nde siyaset bilimi profesörü ve reformcu kanada yakın bir isim olarak yer almaktadır.
    • Lloyd Region, İngiliz bir yazar olup, kitaptaki en orijinal bölüm onun bölümüdür.
    • Lloyd Region, Humeyni'nin tasavvufi irfan yönünü "esrare erba" (dört yolculuk) kavramsal çerçevesinde anlatmaktadır.
    15:40Humeyni'nin Tasavvufi Yönü
    • Humeyni sadece bir din adamı ve fıkıhçı değil, aynı zamanda bir tasavvuf insanı ve arif olarak tanımlanmaktadır.
    • Humeyni'nin ciddi bir divanı vardır ve şiirlerinde tasavvufi irfan yönü görülebilir.
    • Lloyd Region'a göre, insan-ı kamil nübüvvetten bir cüz keserek (peygamber yetkisine sahip olarak) halk arasında dönebilir.
    17:06Humeyni'nin Siyasi Eylemleri
    • Humeyni, torunlarıyla fotoğrafları var, beyaz aksakallı bir dede olarak, basit bir evde sade bir hayat sürmektedir.
    • 1986-87 yıllarında hapishanelerde binlerce halkın mücahitinin kurşuna dizdirilmesi, Ayetullah Muntazeri ile arasının bozulması ve Muntazeri'nin tasfiye edilmesiyle sonuçlanan bir süreçtir.
    • İran-Irak savaşında yüzbinlerce kişinin öldüğü kanlı bir savaş yaşanmıştır.
    19:11İnsan-ı Kamil Kavramı ve Otorite
    • Rice'ın makalesinde, dördüncü aşamada insanlar arasında dönerken bir insan kamil şeyde nübüvvetten bir cüz kesbeder deniliyor.
    • İnsan-ı kamil olmak, insanların hayatları ve ölümleri üzerinde otorite verir ve bu yetkiyle insanlara farklı bir şekilde davranılabilir.
    • Lloyd Ridge'ın makalesi, kitabın en enteresan makalelerinden biri olup, insan-ı kamil kavramını anlamaya yardımcı oluyor.
    21:06Velayet-i Fakih Meselesi ve İran Dış Politikası
    • Velayet-i fakih meselesi Humeyni ile olup bitmedi ve muhtemelen öngörülebilir bir gelecekte de devam edecek.
    • Bu meseleyi anlamadan yapılan analizler çöp olmaya mahkum olur çünkü somut dayandığı zemin yoktur.
    • İran'ın Suriye, Irak ve Lübnan'daki hareketlerini anlamak için önce bu şahsı ve kişiyi anlamak gerekir.
    23:08Türkiye'nin Önemi ve İran Devrimi
    • Bu adam Guatemala, Honduras, Safsahara veya Vladivostok gibi yerlerde değil, Türkiye'nin yüzlerce kilometre kara sınırı olduğu, binlerce yıldır iç içe yaşadığı bir halkın lideridir.
    • Bu adam 1964 Kasım'dan 1965 Ekim'e kadar Türkiye'de kalmış ve Bursa'da sürgülü olmuştur.
    • Hamit Boz Arslan'ın kategorizasyonuna göre, modern dönemde üç tane eskatolojik devrim vardır: 1789 Fransız İhtilali, 1917 Bolşevik Devrimi ve 1979 İran Devrimi.
    24:25Eskatolojik Devrimlerin Özellikleri
    • Eskatolojik devrimler, tarihi kıran, kendine kadar ki tarihi bir şekilde kıran ve farklı bir rotaya sokan devrimlerdir.
    • Bu devrimler kendini çevre halkları ve toplumlara ideolojik olarak ve kitlesel olarak dayatan, tepeden inme değil halk hareketleri şeklinde örgütlenen devrimlerdir.
    • Fransız Devrimi ile bütün milliyetçilikler çağı ve sekülerlik çağı başlamıştır.
    25:40Devrimlerin Etkileri
    • 1917 Rus Devrimi'ni anlamadan Lenin'in anti-emperyalist diskurunu, Soğuk Savaş'ın neden ortaya çıktığını ve Doğu ile Batının karşı karşıya geldiğini anlayamayız.
    • Sosyal demokrasi, 1917 Devrimi'nin uzun dönemli bir çıktısıdır ve doğrudan sosyalist bir düzene geçilmeden kamu planlamasının olduğu bir sistemdir.
    • Devrimler, bir düşüncenin siyasi projeye dönüşmesi ve uygulanabilirliğini ispatlamasıdır.
    27:52İslam Dünyasında Devrim
    • Modern dönem düşünce tarihini inceleyenler, İran hikayesini Cemalettin Afgani ile başlatıyorlar.
    • Cemalettin Afgani, 1870'ler, 80'ler ve 90'lar arasında İslam dünyasında emperyalizmin ve sömürgeciliğin yenilmesi gerektiğini gösteren bir çığır başlattı.
    • Afgani, İslam toplumlarının geri kalmışlıklarını Batıyla, emperyalizmle yumuşak ama sert hesaplaşarak aşması gerektiğine dönük bir fikir yaydı.
    28:47İslamcilik Hareketinin Başlangıcı
    • Cemalettin Afgani, İran-Afganistan arasında doğmuş, Afganistan ve İran'da etkili olmuş, asıl etkisi Mısır'da olmuştur.
    • Afgani, Reşit Rıza kanalıyla Muhammed Abduh'un Mısır'da bir uyanışa vesile olmasıyla İhvan Müslüman Kardeşleri'nin ortaya çıkmasına katkı sağlamıştır.
    • İslamcilik hareketi 1979'dan önce başlamış, Müslüman Kardeşler 1928-1930'ların başından itibaren yaklaşık 40-50 sene boyunca kreşler, klinikler, hastaneler, okullar ve aşevleriyle halka dokunan geniş bir topluluk oluşturmuştur.
    30:26İslamcilik Hareketinin Etkisi
    • Müslüman Kardeşler yaklaşık 90 yıldır Mısır'ın şekillenmesinde etkili olmuş, kısa bir iktidar dönemine rağmen Mısır siyasetinin şekillenmesinde önemli rol oynamıştır.
    • Hareket Ürdün, Filistin, Suriye, Irak, Suudi Arabistan, Yemen, Körfez ülkeleri, Kuzey Afrika ülkeleri ve Türkiye'de de etkili olmuştur.
    • Afgani ile başlayan bu çığır, 19. yüzyılın sonundaki çığır, sadece Sünni dünyada değil, Şii dünyasında da uyanış yönünde bir hareket başlatmıştır.
    31:45İran Devrimi ve İslamcilik
    • 1960'ların ve 1970'lerin kutuplaşmacı ortamında, Soğuk Savaş'ın diktomisinde ve İslamcılar arasında geleneksel ile reformcu arasındaki kutuplaşmalarda Humeyni yavaş yavaş şekillenmeye başlamıştır.
    • Seyyid Kutub, Müslüman Kardeşler'in bir numarası olmasa da kurucu ve dönüştürücü bir fikir olarak, daha sol bir gelenekten gelen ve İslamcılık içine giren önemli bir düşünürdür.
    • Seyyid Kutub'un "Fizi Tefsiri"ni Farsçaya çeviren Ayetullah Ali Hamanei, bugünkü İran'ın lideridir ve Müslüman Kardeşler ile yakın ilişkileri vardır.
    34:46İran Devrimi'nin Sonuçları
    • İran Devrimi, Afgani ile başlayan gelenek ve Müslüman Kardeşler'in sosyalleşen ve siyasi program anlamında Seyyid Kutuplarla zirveye ulaşan bir gelenekin ilk defa uygulama şansı bulduğu bir olaydır.
    • İran Devrimi'nin üzerinden geçen yaklaşık 45 yılda, kendisini kurumsallaştıran ve ambargolara rağmen ayakta kalabilen güçlü bir rejim inşa etmiştir.
    • İran'da seküler bir rejim inşa edilmiş olsa da, toplumun seküler olup olmadığı önemli bir meseledir.
    35:38Şiilik ve Sünnilik Arasındaki Farklar
    • İran'da toplum çok seküler değil ve bu durum Şii fıkhından kaynaklanan bir meseledir.
    • Şiilikte yaşayan her bir şeyi, yaşayan bir merceği taklit etmek zorunludur, bu Sünnilik'ten farklıdır.
    • Sünnilikte sorular geçmiş alimlerin kitaplarından veya online fetvalardan alınırken, Şiilikte yaşayan bir insan doğrudan bir merceğe başvurmalıdır.
    37:04Şiilikteki Dini Örgütlenme
    • Şiilikte her sorunun temsilcilere doğrudan iletilmesi gerekir, bu temsilciler Ayetullah ve Horasan gibi kişilerdir.
    • Ayetullah'ların ofisleri İran'ın her yerinde ve Azerbaycan, Tebriz, Erdebil gibi bölgelerde bulunmaktadır.
    • Bu dini örgütlenme, liderin kontrol edebildiği ciddi bir network sağlar ve iletişim imkanlarının olmadığı zamanlarda da etkili olabilir.
    38:38Şiilikteki Politik ve Ekonomik Boyut
    • Şiilik sadece dini bir formasyon değil, aynı zamanda politik bir formasyondur ve dini yönlendirilen kitleleri politik olarak da yönlendirebilir.
    • Şiilikte ulemanın devletten bağımsız olmasının en büyük sebebi ekonomi-politik tarafıdır.
    • Mukallitler arasında büyük işadamları, holdingler ve esnaf bulunur ve bu kişilerin zekatları ve humusları milyar dolarlık vakıflar oluşturur.
    40:17Ulemanın Kontrolü ve Devlet İlişkileri
    • Din adamı kendi mukallidi üzerinde hem dini, hem ekonomik, hem politik bir kontrolü vardır.
    • Şiilikte ulema devlete bağlı değildir, havzanın devamlılığını zekat ve humus gelirleri sağlar.
    • Türkiye'deki gibi Diyanet İşleri üzerinden en ufak köylere kadar örgütlenebildiğiniz bir yapı yoktur.
    41:42Bizans Geleneği ve Ulema İlişkileri
    • Doğu Roma'da (Bizans) dini otorite siyasi otoritenin altında kalmıştır.
    • Bu gelenek, Moskova'da Rus Ortodoks Kilisesi'nin doğrudan devlet kontrolünde olmasına yol açmıştır.
    • Osmanlı'da da ulema ve şeyhülislam padişahın altında konumlanmıştır.
    43:28İran'da Ulema İlişkileri
    • İran'da ulema daha bağımsız olabildiği bir yapıya sahiptir.
    • Mısır'da da Bizans geleneğinin devamı vardır ve modern dönemde Ezher Üniversitesi üzerinden ulemanın kontrolü vardır.
    • Şiilik, Kerbela'dan sonra toplumun periferisine itildiği için, 680'den itibaren toplumun merkezlerinde kalamayacak kadar şeytanlaştırılmıştır.

    Yanıtı değerlendir

  • Yazeka sinir ağı makaleleri veya videoları özetliyor